Book Title: Agam 03 Sthanang Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ પરિધિ છે, તે સર્વ રત્નમય, સ્વચ્છ યાવત્ પ્રતિરૂપ છે. તે દધિમુખ પર્વતની ઉપર બહુસમ રમણીય ભૂમિભાગ છે. શેષ સમગ્ર કથન અંજનક પર્વતની સમાન આમ્રવન પર્યન્ત કહેવું. દક્ષિણના અંજનક પર્વતની ચારે દિશામાં ચાર નંદા પુષ્કરિણીઓ છે - ભદ્રા, વિશાલા, કુમુદા, પૌંડરિકિણી. તે નંદાપુષ્કરિણી એક લાખ યોજન લાંબી છે. શેષ વર્ણન યાવત્ દધિમુખ પર્વત યાવત્ વનખંડ કહેવું. ત્યાં પશ્ચિમના અંજનક પર્વતની ચારે દિશામાં ચાર નંદા પુષ્કરિણી છે - નંદિસેના, અમોઘા, ગોતૂભા, સુદર્શના, શેષ વર્ણન પૂર્વવત્. તે રીતે દધિમુખ પર્વત તેમજ સિદ્ધાયતન યાવત્ વનખંડ કહેવા. તેમાં જે ઉત્તરનો અંજનક પર્વત છે, તેની ચારે દિશામાં ચાર નંદા પુષ્કરિણી છે. તેના નામ - વિજયા, વૈજયંતી. જયંતી, અપરાજિતા. તે પુષ્કરિણી એક લાખ યોજન લાંબી છે. દધિમુખપર્વતાદિ પૂર્વવત્. નંદીશ્વરદ્વીપના ચક્રવાલ વિષ્કસ્મના બહુમધ્ય ભાગે ચારે ખૂણામાં ચાર રતિકર પર્વતો છે. ઈશાન ખૂણામાં, અગ્નિ ખૂણામાં, નૈઋત્ય ખૂણામાં અને વાયવ્ય ખૂણામાં રતિકર પર્વત. તે રતિકર પર્વતો 1000 યોજન ઊંચા, 1000 ગાઉ ભૂમિમાં, ઝાલર સમાન સર્વત્ર સમ સંસ્થાનવાળા છે, તેની પહોળાઈ 10,000 યોજન છે. 31,623 યોજના પરિધિ છે. તે સર્વે રત્નમય, સ્વચ્છ યાવતુ પ્રતિરૂપ છે. ઈશાન કોણમાં રહેલ રતિકર પર્વતની ચારે દિશામાં દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાનેન્દ્રની ચાર અગ્રમહિષીઓની. જંબુદ્વીપ પ્રમાણ ચાર રાજધાનીઓ છે - નંદુત્તરા, નંદા, ઉત્તરકુરા, દેવકુરા. ચાર અગ્રમહિષીઓ છે - કૃષ્ણા, કૃષ્ણારાજી, રામા, રામરક્ષિતા. અગ્નિકોણમાં સ્થિત રતિકર પર્વતની ચારે દિશામાં દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રની ચાર અગ્રમહિષીઓની જંબદ્વીપ જેવા પ્રમાણની ચાર રાજધાનીઓ છે - સમણા, સોમણસા, અર્ચિમાલી, મનોરમા, ત્યાં ચાર અગ્રમહિષી છે - પદ્મા, શિવા, શચી, અંજૂ. તેમાં જે નૈઋત્યકોણનો રતિકર પર્વત છે ત્યાં ચારે દિશામાં દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રની ચાર અગ્રમહિષીની જંબુદ્વીપ પ્રમાણ ચાર રાજધાની છે - ભૂતા, ભૂતવડિંસા, ગોતૂપા, સુદર્શના. અગ્રમહિષીઓ છે - અમલા, અપ્સરા, નવમિકા, રોહિણી. વાયવ્યકોણના રતિકર પર્વત ચારે દિશામાં દેવેન્દ્ર, દેવરાજ ઈશાનની ચાર અગ્રમહિષીની જંબુદ્વીપ પ્રમાણ ચાર રાજધાનીઓ છે. રત્ના, રત્નોચ્ચયા, સર્વરત્ના, રત્નસંચયા. ત્યાં ચાર અગ્રમહિષીઓ છે - વસુ, વસુગુપ્તા, વસુમિત્રા, વસુંધરા. સૂત્ર-૩૩૦ થી 332 (330) સત્ય ચાર ભેદે છે - નામસત્ય, સ્થાપના સત્ય, દ્રવ્યસત્ય, ભાવસત્ય. (331) આજીવિકોનું તપ ચાર ભેદે છે - ઉગ્રતપ, ઘોરતપ, રસત્યાગ તપ અને જિહેન્દ્રિય પ્રતિસંલીનતા. (332) સંયમ ચાર ભેદે કહ્યો છે - મન સંયમ, વચન સંયમ, કાય સંયમ, ઉપકરણ સંયમ. ત્યાગ ચાર ભેદે કહ્યો છે - મન ત્યાગ, વચન ત્યાગ, કાય ત્યાગ અને ઉપકરણ ત્યાગ. અકિંચનતા ચાર ભેદે કહી- મન અકિંચનતા, વચન અકિંચનતા, કાય અકિંચનતા, ઉપકરણ અકિંચનતા. સ્થાન-૪, ઉદ્દેશા-૨નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ ભાવાનુવાદ પૂર્ણ સ્થાન-૪ ઉદ્દેશો-૩ સૂત્ર-૩૩૩, 334 (333) રેખાઓ ચાર ભેદે કહી છે - પર્વતરેખા, પૃથ્વીરેખા, વાલુકારેખા, ઉદકરેખા. એ રીતે ક્રોધ ચાર ભેદે છે - પર્વતરેખા સમાન-(અનંતાનુબંધી ક્રોધ), પૃથ્વીરખા સમાન-(અપ્રત્યાખ્યાની ક્રોધ), વાલુકારેખા સમાન મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 61
