Book Title: Agam 03 Sthanang Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ વાસ્તુકારાજિ સમાન(પ્રત્યાખ્યાનાવરણ) ક્રોધ, ઉદકરાજિ સમાન (સંજવલન) ક્રોધ. અનંતાનુબંધી ક્રોધમાં વર્તતો જીવ કાળ કરે તો નરકગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. અપ્રત્યાખ્યાની ક્રોધમાં વર્તતો. જીવ કાળ કરે તો તિર્યંચ ગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. પ્રત્યાખાની ક્રોધમાં વર્તતો જીવ કાળ કરે તો મનુષ્ય ગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. સંજ્વલન ગતિમાં વર્તતો જીવ કાળ કરે તો દેવ ગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. સ્તંભ ચાર ભેદે છે - શૈલસ્તંભ, અસ્થિતંભ, દારસ્તંભ અને નેતરસ્તંભ, એ પ્રમાણે માન ચાર ભેદે છે - શૈલસ્તંભ સમાન માના, અસ્થિતંભ સમાન માન, દારુસ્તંભ સમાન માન અને નેતરસ્તંભ સમાન માન. શૈલસ્તંભ સમાન માનવાળો જીવ મરીને નૈરયિકમાં ઉત્પન્ન થાય છે, અસ્થિતંભ સમાન માનવાળો જીવ મરીને તિર્યંચ ગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. દારુસ્તંભ સમાન માનવાળો જીવ મરીને મનુષ્ય ગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. નેતર સ્તંભ સમાન માનવાળો જીવ મરીને દેવયોનિમાં ઉપજે છે. ચાર ભેદે વસ્તુનું વક્રત્વ છે - વાંસના મૂલનું વક્રત્વ, ઘેટાના શીંગડાનું વક્રત્વ, ગોમૂત્રનું વક્રત્વ, વાંસની છાલનું વક્રત્વ. એ પ્રમાણે ચાર ભેદે માયા છે - વંસમૂલ સમ વક્ર યાવત્ વાંસછાલ સમાન વક્રત્વ. વંસમૂલ સમાન માયામાં પ્રવેશેલ જીવ કાળ કરીને નૈરયિકમાં ઉત્પન્ન થાય છે, ઘેટાના શીંગડા સમાન માયાવાળો જીવ મરીને તિર્યંચયોનિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. ગોમૂત્ર સમાન માયાવાળો મરીને મનુષ્યમાં ઉપજે છે. વાંસની છાલ સમાન માયાવાળો જીવ મરીને દેવયોનિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. વસ્ત્ર ચાર ભેદે છે - કૃમિરાગથી રંગેલું, કમરાગથી રંગેલું, ખંજન રાગથી રંગેલ, હાલિદ્રરાગથી રંગેલ, એ રીતે લોભ ચાર ભેદે છે - કૃમિરાગરક્ત વસ્ત્ર સમાન, કર્દમરાગરક્ત વસ્ત્ર સમાન, ખંજનરાગરક્ત સમાન, હાલિદ્ર રાગરક્ત વસ્ત્ર સમાન. કૃમિરાગ રક્ત વસ્ત્ર સમાન (અનંતાનુબંધી) લોભવાળો જીવ મૃત્યુ પામીને નૈરયિકમાં ઉપજે છે, એ રીતે યાવતુ હાલિદ્રરાગરક્ત સમાન (સંજ્વલન) લોભવાળો જીવ મરીને દેવલોકમાં ઉપજે છે. સૂત્ર-૩૧૩ સંસાર ચાર ભેદે છે - નૈરયિક સંસાર, તિર્યંચ સંસાર, મનુષ્ય સંસાર અને દેવસંસાર. ચાર ભેદે આયુષ્ય કહેલ છે - નૈરયિકાયુ, તિર્યંચ આયુ, મનુષ્ય આયુ અને દેવાયુ. ચાર ભેદે ભવ-(ઉત્પતિ) કહેલ છે - નૈરયિક ભવ, તિર્યંચ ભવ, મનુષ્ય ભવ અને દેવ ભવ. સૂત્ર-૩૧૪ આહાર ચાર ભેદે કહેલ છે - અશન, પાન, ખાદિમ, સ્વાદિમ. ચાર ભેદે આહાર છે- ઉપસ્કરસંપન્ન-(વઘાર આદિ સંસ્કાર કરેલ આહાર).ઉપસ્કૃતસંપન્ન-(રાંધેલો આહાર), સ્વભાવસંપન્ન-(કુદરતી રીતે પાકેલ ફળ વગેરે) અને પરિજુષિતસંપન્ન-(કેટલોક સમય રાખીને તૈયાર કરેલ આહાર). સૂત્ર-૩૧૫ ચાર પ્રકારે બંધ કહેલ છે - પ્રકૃતિ બંધ, સ્થિતિ બંધ, અનુભાવ બંધ, પ્રદેશ બંધ. ચાર પ્રકારે ઉપક્રમ કહેલ છે - બંધનોપક્રમ, ઉદીરણોપક્રમ, ઉપશમોપક્રમ, વિપરિણામનોપક્રમ. બંધનોપક્રમ ચાર ભેદે છે - પ્રકૃતિ - સ્થિતિ અનુભાવ - પ્રદેશ બંધનોપક્રમ. ઉદીરણોપક્રમ ચાર ભેદે છે - પ્રકૃતિ - સ્થિતિ - અનુભાવ - પ્રદેશ ઉદીરણોપક્રમ. ઉપશમાપક્રમ ચાર ભેદે છે - પ્રકૃતિ - સ્થિતિ - અનુભાવ - પ્રદેશોપશમોપક્રમ. વિપરિણામ ઉપક્રમ ચાર ભેદે છે - પ્રકૃતિ - સ્થિતિ - અનુભાવ - પ્રદેશથી. ચાર ભેદે અલ્પબદુત્વ કહ્યું છે - પ્રકૃતિ - સ્થિતિ - અનુભાવ - પ્રદેશ અલ્પબદુત્વ. ચાર ભેદે સંક્રમ કહ્યો છે - પ્રકૃતિ - સ્થિતિ - અનુભાવ - પ્રદેશ સંક્રમ. ચાર ભેદે નિયત કહ્યો છે - પ્રકૃતિ - સ્થિતિ - અનુભાવ - પ્રદેશનિધત્ત. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 57
