Book Title: Agam 03 Sthanang Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ શ્રમણ કે માહણને અપ્રાસુક, અનેષણીય અશન-પાન-ખાદિમ-સ્વાદિમ વડે પડિલાભવાથી. આ રીતે જીવ અલ્પાયુકર્મ બાંધે છે. ત્રણ સ્થાન વડે જીવ દીર્ધાયુ યોગ્ય કર્મ બાંધે- પ્રાણીની હિંસા ન કરીને, અસત્ય ન બોલીને, તથારૂપ શ્રમણ કે માહણને પ્રાસુક તથા એષણીય અશન, પાન, ખાદિમ, સ્વાદિમ વડે પડિલાભીને. જીવ દીર્ધાયુરૂપ કર્મ બાંધે. ત્રણ સ્થાન વડે જીવ અશુભ દીર્ધાયુ યોગ્ય કર્મ બાંધે છે - પ્રાણીની હિંસા કરીને, અસત્ય બોલીને, તથારૂપ શ્રમણ કે માહણની હેલણા-નિંદા-ગહ-અપમાન કરીને. આ હેલણાદિમાંથી કોઈ એક વડે, અમનોજ્ઞ–અપ્રીતિકારી અશનાદિ આપીને થાય છે. આ ત્રણ સ્થાનો વડે જીવ અશુભ દીર્ધાયુપણે કર્મ બાંધે છે. ત્રણ સ્થાન વડે જીવ શુભ દીર્ધાયુ યોગ્ય કર્મ બાંધે - પ્રાણીની હિંસા ન કરીને, અસત્ય ન બોલીને, તથારૂપ શ્રમણ કે બ્રાહ્મણને અશન-પાન-ખાદિમ-સ્વાદિમ પડિલાભીને. આ ત્રણ સ્થાનથી જીવને શુભ દીર્ધાયુકર્મનો બંધ થાય છે. સૂત્ર-૧૩૪ ગુક્તિઓ-(કુશલ મન વગેરેમાં પ્રવર્તવું અને અકુશલ મન વગેરેથી નિવર્તવું તે) એ ગુપ્તિ ત્રણ કહી છે - મનગુપ્તિ, વચનગુપ્તિ, કાયગુપ્તિ.. સંયત મનુષ્યોને ત્રણ ગુપ્તિ કહી છે - મનગુપ્તિ, વચનગુપ્તિ, કાયગુપ્તિ. ત્રણ અગુક્તિઓ કહી છે - મનઅગુપ્તિ, વચનઅગુપ્તિ, કાયઅગુપ્તિ. એમ નારકોને યાવત્ સ્વનિતકુમારોને, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકોને, અસંયત મનુષ્યોને, વ્યંતરોને, જ્યોતિષ્ઠોને, વૈમાનિકોને હોય. ત્રણ દંડ કહેલા છે - મનદંડ વચનદંડ, કાયદંડ. નૈરયિકોને ત્રણ દંડ કહેલા છે - મનદંડ, વચનદંડ, કાયદંડ. વિકસેન્દ્રિય વર્જીને યાવત્ વૈમાનિક ત્રણ દંડ કહેલા છે. સૂત્ર-૧૩૫ ગહ ત્રણ ભેદે છે - કોઈ મનથી ગહ કરે છે, કોઈ વચનથી ગહ કરે છે, કોઈ પાપકર્મો ન કરીને કાયાથી ગર્તા કરે છે અથવા - ગહ ત્રણ ભેદે છે - કોઈ દીર્ધકાળ ગહ કરે છે, કોઈ અલ્પકાળ ગહ કરે છે. કોઈ પાપકર્મથી પોતાને દૂર રાખવા માટે કાયાથી પાપ પ્રવૃત્તિ કરતા નથી. પ્રત્યાખ્યાન ત્રણ ભેદે કહેલ છે - કોઈ મનથી પ્રત્યાખ્યાન કરે છે, કોઈ વચનથી પ્રત્યાખ્યાન કરે છે, કોઈ કાયાથી પ્રત્યાખ્યાન કરે છે. ...જેમ ગહ કહી તેમ પચ્ચકખાણને વિશે પણ બે આલાવા કહેવા. સૂત્ર–૧૩૬ 1. ત્રણ વૃક્ષો કહ્યા છે - પત્રસહિત, પુષ્પસહિત, ફળસહિત. 2. એ પ્રમાણે ત્રણ પ્રકારે પુરુષો કહ્યા છે - પત્ર-સહિત વૃક્ષ સમાન, પુષ્પસહિત વૃક્ષો સમાન, ફલ સહિત વૃક્ષો સમાન. 3. પુરુષ ત્રણ પ્રકારે કહ્યા છે - નામપુરુષ, સ્થાપના પુરુષ, દ્રવ્યપુરુષ. 4. ત્રણ પ્રકારે પુરુષ કહ્યા છે - જ્ઞાનપુરુષ, દર્શન પુરુષ, ચારિત્રપુરુષ. 5. ત્રણ પ્રકારે પુરુષ કહ્યા છે - વેદપુરુષ, લિંગપુરુષ, અભિલાપપુરુષ. 6. ત્રણ પ્રકારે પુરુષ કહ્યા છે - ઉત્તમપુરુષ, મધ્યમપુરુષ, જઘન્યપુરુષ. 7. ઉત્તમપુરુષો ત્રણ પ્રકારે છે - ધર્મપુરુષ, ભોગપુરુષ, કર્મપુરુષ. ધર્મપુરુષ તે અરિહંતો, ભોગપુરુષ તે ચક્રવર્તી, કર્મપુરુષ તે વાસુદેવ. 8. મધ્યમ પુરુષો ત્રણ પ્રકારે - ઉગ્ર, ભોગ, રાજન્ય. 9. જઘન્યપુરુષ ત્રણ- દાસ, નૃત્ય, ભાગિયા. સૂત્ર-૧૩૭ થી 139 (137) 1. ત્રણ પ્રકારે મલ્યો કહ્યા છે - અંડજ, પોતજ, સંમૂચ્છિમજ. 2. અંડજ મસ્યો ત્રણ પ્રકારે છે - મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 27
