Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 51

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ (275) સંસાર ચાર ભેદે છે - દ્રવ્યસંસાર, કાલસંસાર, ક્ષેત્રસંસાર અને ભાવસંસાર. સૂત્ર—૨૭૬, 277 (276) દૃષ્ટિવાદ ચાર ભેદે છે - પરિકર્મ, સૂત્ર, પૂર્વગત, અનુયોગ. (277) પ્રાયશ્ચિત્ત ચાર ભેદ - જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, વ્યક્તકૃત્ય-(ગીતાર્થ દ્વારા અપાયેલ) પ્રાયશ્ચિત્ત. પ્રાયશ્ચિત્ત ચાર ભેદ - પ્રતિસેવના-(અકૃત્ય સેવન, મૂળ ઉત્તરગુણ વિરાધના આદિ પ્રતિસેવના માટે અપાતું પ્રાયશ્ચિત્ત) , સંયોજના-(એક જાતના અનેક અતિચાર લાગ્યા હોય તેને ભેગા કરી અપાતું પ્રાયશ્ચિત્ત), આરોપણા-(ચાલુ પ્રાયશ્ચિત્ત કોઈ અપરાધ થાય તેનું વધારાનું પ્રાયશ્ચિત આરોપવું તે) પરિકુંચન. સૂત્ર-૨૭૮ થી 280 (278) કાળ ચાર ભેદે - પ્રમાણ, યથાયુષ્યનિવૃત્તિ, મરણ, અદ્ધાકાળ. (279) પુદ્ગલ પરિણામ ચાર ભેદ - વર્ણ પરિણામ., ગંધ પરિણામ., રસ પરિણામ, સ્પર્શ પરિણામ. (280) ભરત અને ઐરાવત વર્ષક્ષેત્રમાં પહેલા - છેલ્લા વર્જીને વચ્ચેના બાવીશ અરહંત ભગવંતો ચાર યામ ધર્મને પ્રરૂપે છે - સર્વથા પ્રાણાતિપાત વિરમણ, સર્વથા મૃષાવાદ વિરમણ, સર્વથા અદત્તાદાન વિરમણ, સર્વથા બહિદ્ધાદાન (પરિગ્રહ) વિરમણ. | સર્વ મહાવિદેહ ક્ષેત્રને વિશે અરહંત ભગવંત ચારયામ ધર્મ પ્રરૂપે છે - સર્વથા પ્રાણાતિપાત વિરમણ યાવતુ સર્વથા બહિદ્ધાદાન વિરમણ. સૂત્ર–૨૮૧, 282 (281) ચાર દુર્ગતિઓ કહી છે - નૈરયિક દુર્ગતિ , તિર્યંચયોનિક દુર્ગતિ, મનુષ્ય દુર્ગતિ, દેવદુર્ગતિ. ચાર સુગતિઓ કહી છે - સિદ્ધ સુગતિ, દેવ સુગતિ, મનુષ્ય સુગતિ, સુકુલમાં જન્મ-સુગતિ. ચાર દુર્ગત કહ્યા છે - નૈરયિક દુર્ગત, તિર્યંચયોનિક દુર્ગત, મનુષ્ય દુર્ગત, દેવ દુર્ગત. ચાર સંગત કહેલ છે - સિદ્ધ સુગત, દેવ સુગત, મનુષ્ય સુગત, સુકુલ જન્મ પ્રાપ્ત-સુગત. (282) પ્રથમસમય જિનની ચાર કર્મ પ્રકૃતિ નાશ પામે - જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય, મોહનીય, અંતરાય. ઉત્પન્ન જ્ઞાન-દર્શન, અહંન્ત જિન કેવલી ચાર કર્મપ્રકૃતિને વેદે છે - વેદનીય, આયુ, નામ, ગોત્ર. પ્રથમ સમય સિદ્ધની ચાર કર્મ પ્રકૃતિ સાથે ક્ષય પામે - વેદનીય, આયુ, નામ, ગોત્ર. સૂત્ર-૨૮૩ થી 286. (283) ચાર કારણે હાસ્યોત્પત્તિ થાય - કંઈક- જોઈને, બોલીને, સાંભળીને અને સ્મરીને. (284) ચાર ભેદે અંતર કહ્યું - કાષ્ઠાંતર-(કાષ્ઠ કાષ્ઠ વચ્ચે અંતર), પહ્માંતર, લોકાંતર, પત્થરાંતર. એ પ્રમાણે સ્ત્રીઓમાં, પુરુષોમાં ચાર પ્રકારે અંતર છે-કાષ્ઠાંતર સમાન , પહ્માંતર સમાન, લોકાંતર સમ, પત્થરાંતર સમ (285) બૃતક (નોકર) ચાર પ્રકારે છે - દિવસમૃતક, યાત્રાભૂતક, ઉદ્ધતાભૂતક, કબ્બાડભૂતક. (286) ચાર પ્રકારે પુરુષ કહ્યા - સંપાડગ પ્રતિસવી-(પ્રગટ રૂપે દોષનું સેવન કરનાર) પણ પ્રચ્છન્ન પ્રતિસવી નહીં, પ્રચ્છન્ન પ્રતિસેવી પણ સંપાડગ પ્રતિસવી નહીં, સંપાડગ અને પ્રચ્છન્ન પ્રતિસવી, બંને પ્રતિસવી નહીં. સૂત્ર-૨૮૭ થી 291 (287) અસુરેન્દ્ર અસુરકુમારરાજ ચમરના સોમ મહારાજા (લોકપાલ)ની ચાર અગ્રમહિષીઓ કહી છે - કનકા, કનકલતા, ચિત્રગુપ્તા, વસુંધરા. એ જ રીતે યમ, વરુણ, વૈશ્રમણ (લોકપાલ)ની અગ્રમહિષી જાણવી. વૈરોચનેન્દ્ર વૈરોચન રાજાના સોમ (લોકપાલ)ની ચાર અગ્રમહિષી છે - મિત્રકા, સુભદ્રા, વિદ્યુતા, અશની, એ. જ રીતે યમ, વૈશ્રમણ, વરુણની અગ્રમહિષીઓ જાણવી. નાગકુમારેન્દ્ર નાગકુમારરાજા ધરણેન્દ્રના કાલવાદ લોકપાલની ચાર અગ્રમહિષીઓ છે - અશોકા, વિમલા, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 51