Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 34

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ આ જન્મ પ્રશસ્ત થાય, ઉપપાત પ્રશસ્ત થાય, આવતો જન્મ પ્રશસ્ત થાય. સૂત્ર-૧૭૫ સંસારી જીવ ત્રણ પ્રકારે છે - સ્ત્રી, પુરુષ, નપુંસક. સર્વે જીવો ત્રણ પ્રકારે કહ્યા છે - સમ્યગદષ્ટિ, મિથ્યાષ્ટિ, મિશ્રદષ્ટિ અથવા સર્વે જીવો ત્રણ પ્રકારે કહ્યા છે - પર્યાપ્તકો, અપર્યાપ્તકો, નોપર્યાપ્તક-નોઅપર્યાપ્તક. એ રીતે સમ્યગુદષ્ટિ - પરિત્ત, પર્યાપ્તક, સૂક્ષ્મ, સંજ્ઞી, ભવ્ય (એ પ્રત્યેક ત્રણ-ત્રણ ભેદ જાણવા). સૂત્ર-૧૭૬ લોકસ્થિતિ ત્રણ ભેદે છે - આકાશને આધારે વાયુ છે, વાયુને આધારે ઉદધિ છે, ઉદધિને આધારે પૃથ્વી છે. ત્રણ દિશાઓ કહી છે - ઉર્ધ્વ, અધો, તિર્થી. ત્રણ દિશામાં જીવોની ગતિ પ્રવર્તે છે. એ રીતે આગતિ, ઉત્પત્તિ, આહાર વૃદ્ધિ, નિવૃદ્ધિ, ગતિપર્યાય, સમુદ્ઘાત, કાળસંયોગ, દર્શનાભિગમ, જ્ઞાનાભિગમ, જીવાભિગમ (જાણવા). ત્રણ દિશામાં જીવોને અજીવોનું જ્ઞાન હોય છે - ઉર્ધ્વ, અધો અને તિર્થી. આ રીતે આગતિ આદિ તેર સૂત્રો પંચેન્દ્રિય તિર્યંચો અને મનુષ્યોને હોય છે. સૂત્ર–૧૭૭ ત્રસ જીવો ત્રણ ભેદે કહ્યા છે - તેઉકાયિક, વાયુકાયિક, ઉદાર ત્રસપ્રાણીઓ. ત્રણ ભેદે સ્થાવરો કહ્યા છે - પૃથ્વીકાયિકો, અપ્રકાયિક, વનસ્પતિકાયિક. સૂત્ર–૧૭૮ 1. ત્રણ અચ્છેદ્ય કહ્યા છે - સમય, પ્રદેશ, પરમાણુ. એ રીતે - 2. અભેદ્ય, 3. અદાહ્ય, 4. અગ્રાહ્ય, 5. અનÁ, 6. અમધ્ય, 7. અપ્રદેશ, 8. ત્રણ પદાર્થો અવિભાજ્ય કહ્યા છે - સમય, પ્રદેશ પરમાણુ. સૂત્ર-૧૭૮ 1. હે આર્યો ! શ્રમણ ભગવંત મહાવીર, ગૌતમાદિ શ્રમણ નિર્ચન્થોને આમંત્રિત કરીને એમ કહ્યું - હે આયુષ્યમાન શ્રમણો ! પ્રાણીઓને કોનાથી ભય છે ? ગૌતમાદિ શ્રમણ નિર્ગળ્યો, શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને સમીપ આવે છે, આવીને વંદન, નમસ્કાર કરે છે. વંદન-નમસ્કાર કરીને એમ કહ્યું. હે દેવાનુપ્રિયો ! અમે આ અર્થને જાણતા નથી કે દેખતા નથી, હે દેવાનુપ્રિય ! જો તે અર્થને કહેવા માટે આપને ગ્લાનિ ન થાય તો કહો, અમે આપની પાસે સાંભળવા ઇચ્છીએ છીએ. હે આર્યો ! શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે, ગૌતમાદિ નિર્ચન્થોને આમંત્રીને કહ્યું - હે આયુષ્યમાન્ શ્રમણો ! પ્રાણીઓ દુઃખથી ભય પામે છે. 2. હે ભગવન્! તે દુઃખ કોનાથી ઉત્પન્ન થાય છે? જીવે પોતાના પ્રમાદ વડે ઉત્પન્ન કર્યું છે. 3. હે ભગવન્! તે દુઃખનું વેદન કેમ કરાય ? - જીવ પોતાના અપ્રમાદથી દુઃખનો ક્ષય કરે છે. સૂત્ર-૧૮૦ હે ભગવન્ ! અન્યતીર્થિકો એવું કહે છે, એવું બોલે છે, એવું પ્રજ્ઞાપે છે, એવું પ્રરૂપે છે. કેવી રીતે શ્રમણ નિર્ચન્થોના મતમાં કર્મ દુઃખને માટે થાય છે ? (અહીં ચાર ભાંગા છે) 1. તેમાં જે કરેલ કર્મ દુઃખને માટે થાય છે, તે નથી પૂછતાં. 2. તેમાં જે કરેલ કર્મ દુઃખને માટે ન થાય તે પૂછતા નથી. 3. તેમાં જે કર્મ નથી કરેલ તે દુઃખને માટે થતું નથી તે પૂછતાં નથી. 4. તેમાં જે નથી કરેલ કર્મ દુઃખને માટે થાય છે, તે પૂછે છે. તેઓનું આમ કહેવું છે? કર્મ કર્યા વિના દુઃખરૂપ થાય છે, કર્મનો સ્પર્શ કર્યા વિના દુખ થાય છે. કરેલા અને કરાતા કર્મ વિના દુઃખ થાય છે. તેને પ્રાણી-ભૂત-જીવ-સત્ત્વો કર્મ કર્યા વિના વેદના વેદે છે, એમ કહે છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 34