Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 37

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ 2. તત્કાળ ઉત્પન્ન દેવ દેવલોકના દિવ્ય કામભોગોમાં અમૂચ્છિત યાવત્ અનાસક્ત હોવાથી તેને એમ થાય છે કે - આ માનુષ્યભવમાં જ્ઞાની છે, તપસ્વી છે, અતિદુષ્કરકારક છે, ત્યાં જઈને તેમને વંદુ યાવતું પર્યુષાસુ. 3. તત્કાળ ઉત્પન્ન દેવ યાવત્ વિચારે કે મનુષ્યભવના મારા માતા યાવત્ પુત્રવધૂ છે. ત્યાં જઈ, તેની પાસે પ્રગટ થાઉં. તે મારી આ દિવ્ય દેવઋદ્ધિ - દેવદ્યુતિ - દેવાનુભાવ - પ્રાપ્ત થયો છે તે જુએ ત્યારે દેવ શીધ્ર આવે. સૂત્ર-૧૯૧ થી 193 (191) ત્રણ સ્થાનની દેવ ઇચ્છા કરે છે - 1. મનુષ્યભવ, 2. આર્યક્ષેત્રમાં જન્મ, 3. ઉત્તમ કુળમાં જન્મ. ત્રણ કારણે દેવ પશ્ચાત્તાપને કરે છે - 1. અહો ! મારું વિદ્યમાન બલ, વીર્ય, પુરુષકાર પરાક્રમ, ક્ષેમ, સુભિક્ષા હોવા છતાં, આચાર્ય અને ઉપાધ્યાય વિદ્યમાન હોવા છતાં, નીરોગી શરીર વડે બહું સૂત્ર ન ભણ્યો. 2. આ લોકમાં આસક્ત, પરલોકથી પરામુખ થઈ મેં વિષયની તૃષ્ણાથી દીર્ઘકાળ ચારિત્રપર્યાય ન પાળ્યો. 3. અહો ! ઋદ્ધિ-રસ-સાતા ગારવથી ભોગાશંસામાં વૃદ્ધ થઈને મેં વિશુદ્ધ ચારિત્રને સ્પર્ફે નહીં. આ ત્રણ સ્થાને દેવ પશ્ચાત્તાપ કરે છે. ' (192) ત્રણ કારણે દેવ હું વીશ' એમ જાણે છે - 1. નિસ્તેજ વિમાન, આભરણને જોઈને, 2. કરમાયેલા કલ્પવૃક્ષને જોઈને, 3. પોતાની હાનિ પામતી શરીરની કાંતિને જાણીને. આ ત્રણ કારણે દેવ ચ્યવીશ? તે જાણે. ત્રણ કારણે દેવ ઉદ્વેગને પ્રાપ્ત થાય છે - 1. અહો ! આવા સ્વરૂપવાળી દિવ્ય દેવઋદ્ધિ, દિવ્ય દેવઘુતિ, દિવ્ય દેવાનુભાવ પ્રાપ્ત કર્યો, મેળવ્યો, સન્મુખ થયો, તે ઋદ્ધિ આદિ મારે છોડવા પડશે - મારે ઍવવું પડશે. - 2. અહો ! માતાની રજ અને પિતાનું વીર્ય, તે બંને એકત્ર થયેલનો સૌ પ્રથમ આહાર કરવો પડશે. 3. અહો ! મારે માતાના જઠરના મળમય, અશુચિમય, ઉગ કરનારી ભયંકર એવી ગર્ભરૂપ વસતીમાં વસવું પડશે - આ ત્રણ સ્થાનક વડે દેવ ઉદ્વેગ પામે છે. ' (193) વિમાનો ત્રણ સંસ્થાનવાળા કહ્યા છે - ગોળ, ત્રિકોણ, ચોરસ. તેમાં જે વૃત્ત વિમાનો છે, તે કમલની કર્ણિકાના સંસ્થાને સંસ્થિત છે, તેની ચારે તરફ પ્રાકાર છે, એક પ્રવેશદ્વાર છે. જે ત્રિકોણ વિમાન છે, તે શીંગોડાના આકારે સંસ્થિત છે, તે બે બાજુ પ્રાકારથી વીંટાયેલા, એક બાજુ વેદિકાથી ઘેરાયેલા અને ત્રણ દરવાજા વાળા કહેલા છે. જે ચોરસ વિમાનો છે તે અફખાડગ સંસ્થાન સંસ્થિત છે, તે ચોતરફ વેદિકાથી વીંટાયેલા તેમજ ચાર દ્વારવાળા છે. વિમાનો ત્રણ આધારો વડે પ્રતિષ્ઠિત છે - ઘનોદધિ પ્રતિષ્ઠિત, ઘનવાત પ્રતિષ્ઠિત, અવકાશાંતર પ્રતિષ્ઠિત. વિમાનો ત્રણ પ્રકારે છે - અવસ્થિત, વૈકુર્વિત અને પારિયાનિક. સૂત્ર-૧૯૪ નૈરયિકો ત્રણ પ્રકારે છે - સમ્યગદૃષ્ટિ, મિથ્યાદષ્ટિ, સમ્યગુ-મિથ્યાદષ્ટિ. એ પ્રમાણે વિકસેન્દ્રિયને વર્જીને યાવત્ વૈમાનિક પર્યન્ત ત્રણ દૃષ્ટિ હોય છે. ત્રણ દુર્ગતિઓ કહી છે - નૈરયિકદુર્ગતિ, તિર્યંચદુર્ગતિ, મનુષ્યદુર્ગતિ. ત્રણ સુગતિઓ કહી છે - સિદ્ધિસદ્ગતિ, દેવસદ્ગતિ, મનુષ્યસદ્ગતિ. ત્રણ દુર્ગતો-(દુર્ગત પ્રાપ્ત જીવો) કહેલા છે - નૈરયિકદુર્ગતો, તિર્યંચદુર્ગતો, મનુષ્યદુર્ગતો. ત્રણ સુગતો-(સદ્ગતિ પ્રાપ્ત જીવો) કહેલા છે - સિદ્ધસુગતો, દેવસુગતો, મનુષ્યસુગતો. સૂત્ર–૧૯૫ 1. ચતુર્થભક્ત કરેલ ભિક્ષુને ત્રણ પાનકનો સ્વીકાર કલ્પ - ઉલ્વેદિમ(લોટનું ધોવાણ), સંસેકિમ(બાફેલા કેર વગેરે ઉકાળ્યા પછી ધોવાણ), ચોખાનું ધોવાણ. 2. છઠ્ઠભક્તિક ભિક્ષુને ત્રણ સ્થાનકનો સ્વીકાર કર્ભે - તિલોદક, તુસોદક, જવોદક. 3. અઠ્ઠમભક્તિક ભિક્ષુને ત્રણ પાનકનો સ્વીકાર કલ્પ - આયામક(મગનું ઓસામાન), સૌવીરક(કાંજીનું મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 37