Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 29

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ . (5) ત્રણ કારણે દેવોનો સન્નિપાત (આગમન) થાય - અરિહંતો જન્મે ત્યારે, અરિહંતો પ્રવ્રજ્યા લે ત્યારે, અરિહંતોના કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્તિ મહોત્સવમાં. (6) એ રીતે દેવોનું એકઠાં થવું. અને (7) દેવતાનો હર્ષનાદ (ત્રણે કારણે જાણવો.) (8) ત્રણ કારણે દેવો મનુષ્યલોકમાં જલદી આવે છે - અરિહંતો જન્મે ત્યારે, અરિહંતો પ્રવ્રજ્યા લે ત્યારે, અરિહંતોના કેવલ જ્ઞાનોત્પત્તિ મહોત્સવમાં. એ જ રીતે... (9) સામાનિક દેવો, (10) ત્રાયસ્ત્રિશકો, (11) લોકપાલ દેવો, (12) અગ્રમહિષીઓ, (13) ત્રણ પર્ષદાના દેવો, (14) અનિકાધિપતિ, (15) આત્મરક્ષક દેવો (એ બધા) મનુષ્યલોકમાં શીધ્ર આવે છે. ત્રણ કારણે દેવો - (1) સિંહાસનથી તત્કાળ ઊભા થાય છે - અરિહંતો જન્મ લે ત્યારે. ઇત્યાદિ પૂર્વવત જાણવું. એવી રીતે (2) આસનો ચલાયમાન થાય છે, (3) સિંહનાદ કરે, (4) વસ્ત્રની વૃષ્ટિ કરે, (5) ત્રણ કારણે દેવોના ચૈત્યવૃક્ષો ચલાયમાન થાય છે - અરિહંતો જન્મ લે ત્યારે આદિ પૂર્વવતુ. (6) ત્રણ કારણે લોકાંતિક દેવો મનુષ્યલોકમાં શીધ્ર આવે - અરિહંતો જન્મ લે ત્યારે, અરિહંતો પ્રવજ્યા લે ત્યારે, અરિહંતોના કેવલજ્ઞાનોત્પત્તિ મહોત્સવમાં. સૂત્ર-૧૪૩ હે આયુષ્યમાન્ શ્રમણો ! ત્રણ દુપ્રતિકાર - (ઉપકારનો બદલો વાળી ન શકાય તેવા) છે. - માતાપિતાનો, સ્વામીનો, ધર્માચાર્યનો. કોઈ પુરુષ દરરોજ માતાપિતાનું શતપાક, સહસ્રપાક તેલ વડે મર્દન કરીને, સુગંધી દ્રવ્યના ચૂર્ણ વડે ઉદ્વર્તન કરીને, ત્રણ પ્રકારના પાણી વડે સ્નાન કરાવે, સર્વાલંકાર વડે વિભૂષિત કરીને મનોજ્ઞ વાસણમાં સારી રીતે પકાવેલા નિર્દોષ અઢાર જાતિના વ્યંજન યુક્ત ભોજન જમાડીને, જીવનપર્યન્ત કાંધે બેસાડીને લઈ જાય તો પણ તે માતાપિતાના ઉપકારનો બદલો ન વાળી શકે. પણ જો તે પુરુષ માતાપિતાને કેવલિપ્રજ્ઞપ્ત ધર્મ કહીને, સમજાવીને, પ્રરૂપીને, સ્થાપિત કરે તો તે માતાપિતાના ઉપકારનો બદલો હે આયુષ્યમાન્ શ્રમણો ! વાળી શકે. કોઈ મહાઋદ્ધિવાળો દરિદ્રને ધન આપીને તેનો સમુત્કર્ષ કરે. ત્યારે તે દરિદ્ર સમુત્કર્ષ પામીને પછી તે શ્રેષ્ઠીની સામે કે પાછળ વિપુલ ભોગસામગ્રી વડે મુક્ત થઈને રહે ત્યારપછી તે શ્રેષ્ઠી અન્ય કોઈ વખત દરિદ્રી થઈને તે પે'લા દરિદ્ર પાસે શીધ્ર આવે, ત્યારે તે દરિદ્રી તે ભર્તા (ધનાઢ્ય) ને પોતાનું સર્વસ્વ આપી દે તો પણ શ્રેષ્ઠીના ઉપકારનો બદલો ન વાળી શકે, પણ તે દરિદ્રી તે શ્રેષ્ઠીને કેવલિપ્રજ્ઞપ્ત ધર્મ કહીને, સમજાવીને, પ્રરૂપીને, સ્થાપીને તે અવશ્ય તે શ્રેષ્ઠીના ઉપકારનો બદલો વાળનાર થાય. કોઈક તદુરૂપ શ્રમણ કે માહણની પાસેથી એક પણ આર્ય-ધાર્મિક સુવચન સાંભળીને, સમજીને યોગ્ય અવસરે મૃત્યુ પામીને કોઈ એક દેવલોકે દેવપણે ઉત્પન્ન થાય, ત્યારે તે દેવ તે ધર્માચાર્યને દુર્ભિવાળા દેશમાંથી સુભિક્ષવાળા દેશમાં લઈ જાય, કોઈ અટવીમાંથી વસતીમાં લઈ જાય, દીર્ઘકાલીન રોગાતંકથી અભિભૂત થયેલા તેમને વિમુક્ત કરાવે, તો પણ તે ધર્માચાર્યના ઉપકારનો બદલો વાળી ન શકે, પણ જો તે ધર્માચાર્યને કેવલિપ્રજ્ઞપ્ત ધર્મથી ભ્રષ્ટ થતા હોય તો વારંવાર કેવલિપ્રજ્ઞપ્ત ધર્મ કહીને યાવત્ ધર્મમાં સ્થાપિત કરે તો તેના વડે તે ધર્માચાર્યના ઉપકારનો બદલો વાળી શકે. સૂત્ર–૧૪ થી 146 (144) ત્રણ સ્થાન વડે સંપન્ન અણગાર અનાદિ, અનંત, દીર્ઘમાર્ગવાળા, ચતુરંત સંસાર-કાંતારનું ઉલ્લંઘના કરે છે - નિયાણ ન કરીને, સમ્યક્ દષ્ટિપણાએ, ઉપધાનપૂર્વક શ્રુતનું વહન કરવા વડે. (145) ત્રણ ભેદે અવસર્પિણી કહી છે - ઉત્કૃષ્ટ, મધ્યમ, જઘન્ય. એ રીતે ત્રણ ભેદથી છ આરા પણ કહેવા થાવત્ દૂષમ દૂષમ પર્યત. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 29