Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 suracada dharama taraphathI de.. 2. 22*. miAn hemacaMdra sUrIzvara nimita aur vItarAga stotranuM bhASAMtara. tathA jana 2. zrImAnuM umAsvAtivAcaka viracitam zrI tattvArthAdhigama sutramU. & jokTara - 1. (. jene Snean2102 nia morina <<{1, sa. 1919 vIra saMvata 24 9 . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhipatrane lagatI khAsa sUcanA. A bukamAM e graMthanA bhASAMtara ApavAmAM AvelA che. temAM peluM saddaguNAnurA gI muni karyu ravijayajanuM kareluM che ane bIjuM zrImadda sAgarAnaMda sUrijInuM kareluM che. presamAM chapAtAM TAIpa barAbara na uThavAthI, prUpha tapAsanAranI bhUla temaja viSaya nahIM samajavAthI keTalIka azuddhi rahI gaI che. tenuM zuddhi patra karavA jaie te vistAra thAya tema che ane tevA zuddhi patrano upayoga bahudhA karavAmAM AvatA nathI, tethI tevA prayAsa na karatAM khAsa be cAra bAbato saMbadhI vAMcanArane sahelAIthI samajI zakavA mATe upayogI thavA temaja kAMI chApanAranI bhUla cUI hoya to te dUra thavA A nIce lakhavAmAM AvyuM che. | pRSTha. 131 upara 15 mA sUtrano artha samajAya tevI chapANI nathI te artha nIce pramANe vAMcavo. " aDhI dvIpamAM pharatA sUrya caM ke kALa vibhAga karela che te A. pramANe asakhyAta samaye AvalikA, saMkhyAtI 1 vaLIe eka uchavAsa niHzvAsa, sAta zvAse eka staka, sAta stoke lava, 38II lave naLikA, be naLikAe eka mudatta, 30 mudate athavA 60 ghaDIe eka ahorAtra, 15 ahorAtre eka pakSa, e pakSe eka mAsa, be mAse eka Rtu, traNa Rtue eka ayana, be ane eka varSa, pAMca varSa eka yuga, 84 lAkha varSe eka pUrvAga, 84 lAkha pUrvA ge eka pUrva, asakhyAta varSe eka palyopama, daza kADAkADI palyopame eka sAga 1 vaLI 4446 jhAjherI thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 || ___ _ raDezvara zrImAn hemacaMdra surIzvara nirmita zrI vItarAga stotranuM bhASAMtara. - - - - svadhamI bhAIo bahenene vAMcavA bhANavA nimitte chapAvI prasiddha kartA. mAstara purUSotama jApo' surata , prathamavRtti prata 1000 hanumAnanI lIMbaDI sAme zrI jaina tithI roma zA kapuracaMda ThAkarazIe ApyuM. zahera, (kAThIyAvADa) saMvata 1977 vIra saMvata 2447 sane 1921 -- - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUcanA. A pustakane jema tema, jyAM tyAM, rakhaDatuM mUkI A zAtanA karavI nahi. ughADe mukhe pustaka vAMcavuM nahi. azuddha hAthe pustakane aDakavuM nahi. bhaNAvanAra gurUne vinaya sAcavave. niti ane sadAcArathI vartavuM. bhaNavuM, bhaNavavuM, bhaNutA dekhIne AnaMdita thavuM ane bhANanArAne sahAya devI ethI jJAnAvaraNIya karma TUTe che ane jJAna prApta thAya che. zuddha deva, gurU ane dharmamAM daDha zraddhA rAkhavI. uttama kulAcAra pramANe vartavuM. sahu kaI bhavya AtmAone pavitra jJAnAmRtane apUrva lAbha anulatAthI maLe evA zubha uddezathI koIpaNa pustaka upara keIe paNa mithyA mArApaNuthI mamatAbuddhi rAkhI kaI rIte pustakane duraupayeAga kare nahiM paNa pramAda rahita pUratI kALajI rAkhI tene jAte lAbha laI bIjA game te jijJAsu bhAI bahenane te pustakano chuTathI lAbha levA deve ane pustakane pavitra uddeza saphaLa kare evI rIte dareka bhAI bahena netA pUrvaka khAsa bhalAmaNa karIe chIe, je ucca uddezathI pustaka chapAvavAmAM Ave che te uddeza saphaLa thAya ane tenI koI rIte AzAtanA thatI aTake eTaluM sUcavI viramiye chIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA. priya vAcanAra.! kalIkALa sarvajJa zrImAna hemacaMdrAcArya ke jeo AryAvartanA suprasiddha tatvavettA, asAdhAraNa vidvAna, samartha yegI, mahAna pratibhAzALI kavIzvara, ane alaikika zaktisaM. panna mahApurUSa hatA. teozrInA samudra jevA agAdha arthavALA aneka viSayothI guMthelA granthA temanI vidvatA, zreSThatA ane papakAra parAyaNatAnI kIrtine vistArI rahyA che. ane aneka mumukSu AtmAonA hadayadarpaNamAM pratibiMbita thaI pitAnA jevA karavA mathI rahyA che. e eka paNa viSaya nathI ke je viSayanI sUma bAbate viSe zrImAne asarakAraka grantha na lakhyA hoya ! teozrInA nhAnA hATA dareka grantha saMskRta sAhitya samUhamAM maMDanarUpa che. e sarvatra nirvivAda siddha thaI cUkayuM che. A "zrIvItarAga tetra" nAmane bhakti yogane padyabaMdha grantha ukta manuSIne banAvelo che. jemAM sarvajJa paramAtmA zrI vItarAgadevanI stavanA evA bhaktibhara hRdaye karI che ke vAMcanAra, samajanAra, vicAranAra jIjJAsuonA remerAma vikasvara karI de che. ane bhaktirasamAM nimagna karI de che. kartAnA hRdayamAM kevaLa niSpakSapAtapaNe paramAtmA pratye ke asA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAraNa bhaktibhAva bharela hatuM te AthI bahu sArI rIte jANI zakAya tema che. granthanA dareka adhikAramAM ane dareka stutigabhita lekamAM saMskAravALI, ane praDha saMskRta vANunI khubI, kAvyanI sAdAI, ane arthanI camatkRti, hadayaMgama rasapUrNa bhAva, sevya sevaka saMbaMdhane kharekhare namune, ane kartAne viryollAsa vagere dIvya jhaLakI rahyAM che. deva gurU dharmatatvane khare nirNaya, Ama purUSanI oLakhANa, padArthanI syAdvAdapUrvaka yathArtha ghaTanA, ekAMtavAdIonA virodhano dhvaMsa, jagata ka. - nirNaya, prakhara jJAnIonI alokiktA, AmavacananuM avisaMvAdapaNuM, zrI vItarAganA mana, vANuM ane zarIranI leTettara zreSThatA, atizayenuM Abehuba varNana, jagannayanA svAmIpaNAnI sArthakatA tIrthaMkara nAmakarmanI lekettara labdhIe vagere vagere aneka bAbatene vIza adhikAramAM vaheMcI padyabaMdha guMthI stutirUpe jeamRtane siMdhu relAvyA che, te kharekhara bRhaspati jevAne paNa prazaMsavAlAyaka ane yegIndrone paNa vAraMvAra ciMtavavA lAyaka che. kartA purUSe potAnI buddhinI sarvazaktio ane bhaktinA akhaMDa jharAne jANe A stutirU5 granthamAMja vahevaDAvyo hoya ema madhyastha vAMcanAra gAtmAene smAra thAya tema che, eTaluM ja nahIM paNa sarva zreSTha zas saMpanna, sarva devathI rahita, karUNu nipAna paramAtmA tarapha ucca koTInI bhakti karAve tema che. ukta graMthanI gauratAnA vakhANa nahi karatAM te kAma amArA vAcakavargane ziramIe bane eka ja vakhata sAvaMta vAMcavAthI tenI upayogItA samajA che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ A vItarAga stAtra zrImAna hemaca'drasUrijIe yogazAstranA 12 prakAza sAthe paramArhat zrI kumArapALa mahAzajA nimitte racela che. zrIkumArapALa bhUpALa ane graMthanA kara prakAzanA svAdhyAya sAmAyaka aMgIkAra karIne pratikrina karatA hatA.. madhyastha, mumukSu ane bhaktirAgI AtmAonA kalyANu arthe zAntamUrti zrImAna kapUravijayajI mahArAjajIye A atyuttama granthanuM gurjara bhaSAmAM bhASAMtara karI ApyuM che, AvA bhaktipUrNa granthAnA janasamUhamAM adhika vistAra thAya ane pratyeka hRdayamAM nirdoSa purUSa taraphanI ucca bhaktinuM sAmrAjya sthapAya ane amArA sAhitya prasiddhinA lAka hitakara hetu satvara saphaLa thAya e hetuthI amaye A grantha mhAra paDayA che. temAM kAi sthaLe skhalanA ke bhula cuka hAya te saMgha samakSa micchAmi dukkaDa' daIne sajjanAne sudhArI vAMcavA vinaMtI che. lI prasiddhrtA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukama. ooo - 1 thI 2 * 3 thI 5 6 thI 9 9thI 12 12 thI 14 15 thI 19 19 thI 21 thI 26 26 thI 28 viSaya vitarAga tetra sArAMza 1 prathama prakAza 2 dvitIya prakAza 3 tRtIya prakAza 4 caturtha prakAza 5 paMcama prakAza 6 SaSTha prakAza 7 saptama prakAza 8 Ama prakAza 9 navama prakAza 10 dazama prakAza 11 ekAdaza prakAza 22 dvAdaza prakAza 13 trayodaza prakAza 14 catudaza prakAza 15 paMcadaza prakAza 16 pADaza prakAza 17 saMsadaza prakAza 18 akAdaza prakAza 19 ekena viMzatitama prakAza 20 vizatitama prakAza * thI 31 thI 33 35 thI 37 oooo 40 thI 42 * 42 thI 44 ... 44 thI 46 :46 thI 48 - 9 thI pat. 51 thI 5 * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ r zrImAna hemacaMdra sUrIzvara nirtamaMta vItarAga stotra sArAMza prathama prastAvanA prakAza 1-4, je pama mA ( sarva sa'sArI jIvAthI zreSTa padmama svarUpa vALA) che, kevaLajJAnamaya che, paca parameSThImA pradhAna che, temaja jene ajJAnanI pele pAra sUryanA jevA ghAta vALA ( prabhAva-pratApazAlI ) paDita janA mAne che. 1. jeNe samasta rAga dveSAdika kalezakArI vRddha samULAM ukheDI nAMkhyAM che, ane jene surapati, asurapati tathA narapatie mastaka vaDe namaskAra kare che. 2. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenAthI dharma artha kAma ane mokSa rUpI purUSa ne pedA karAvanArI zabda vivAdika 14 vidyA pravatI che ane jenuM jJAna atIta, anAgata ane vartamAna vastu mAtrane prakAzavAvALuM che. 3. jenAmAM vijJAna (kevaLajJAna) AnaMda ( akRtrima sukha) ane brahA (paramapada) e traNe ekatAne pAmelA che te ( - kaddha karavA gya che ane dhyAna karavA mAguM zaraNa aMgIkAra karU chuM. :: ..kalazavajata evA e prabhuvaDe huM sanAtha chuM. surAsuranaMdita evA e prabhune ja huM eka manathI vAMchuM chuM. temanAthI ja huM kRtakRtya (tha) chuM. ane trikALI evA e prabhune huM kiMkara chuM. 5. te prabhunI stuti-patetra karavA vaDe huM pitAnI vAhIne kavitra karUM chuM. kAraNa ke A bhava aTavImAM janma pAmyAnuM prANIone eja phaLa che. 6. paNa thakI paNa pazu je e huM kayAM ane bU Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ haspatine paNa azakaya evI vItarAganI stuti kayAM ? tethI paga vaDe mahA aTavI ullaghana karavA IcchatA pAMgaLA je huM chuM eTale A mAruM AcaraNa mahA sA. hasarUpa hovAthI hasavA jevuM che. 7. - tathApi zraddhAthI prerita hadaya vALe huM ApanI stuti karavAmAM khalanA pAmuM-Apane anaMta guNane pragaTa karI na zakuM tethI mane niSedha karo egya nathI, kemake zraddhAttanI saMbaMdha vagaranI vacana racanA paNa zobhA pAme che. (AthI mAre prastuta prayatna lekhe thaze). 8. : zrI hemacaMdrasUrie karelA vItarAga stavathI kumArapALa bhUpAla Icchita (zraddhAvizuddhi karma kSaya rU5) kuLane prApta thAo !Iti prathama. 9. dvitIya prakAza. (mULa 4 atizaya varNana 5) 1-4 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ he prabhu priyaMguvat (nIla), sphaTikAvat (ujavaLa ) svarNavat (pati), padharAgavat (rata) ane aMjanavat (zyAma) varNavALa dhoyA vagaraja sadAya pavitra eve Apane deha, deva manuSAdika kene cakita na kare? sarva kaIne kareja, 1, kalpavRkSanI mALAnI pere svabhAveja sugaMdhi evA ApanA aMga upara devAMganAnAM netra, bhramaranI jevuM A caraNa kare che. 2, he nAtha! divya amRta rasanuM AsvAdana karavAthI thayelI puSTithI parAbhava pAmelAM hoya tema kAsa, zvAsAdika girUpI sarSanA samUha ApanA dehamAM vyApI zakatA nathI, A5 sadAya roga rahita ja che. paNanI aMdara pratibiMbita thayelA rUpanI pare A5nAmAM bIjA mALa te dUra rahe paraMtu parizramAdikarI ApanuM zarIra TapakatA pasInA vaDe ArTa (bhInuM) thAya evI vAta paNa zI? ApanI kAyA praha vagaranI nirmaLaja che. ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ he vitarAga! kevaLa ApanuM magaja rAga rahie raheluM che ema nathI paraMtu ApanA zarIramAM raheluM rakta (rUdhira) paNa dudhanI dhArA jevuM zuM che eTale ApanA rUdhiramAMthI paNa savabhAvika rAga-raMga-raktatA jatI rahI che. 5. vaLI jagatathI vilakSaNa evI ApanI bIjI adabhUta vAtanuM ame zuM varNana karI zakIye? kAraNa ke he prabhu! panuM mAMsa paNa durgadha rahita (parama sugaMdhi)dugacchA na, upajAve evuM gAyanA dudha jevuM ujavaLa che. 6. da he vItarAga! bhamarAo, jaLa sthaLanA (sugaMdhi) punI mALAo tyajI ApanA nizvAsanI khuzabe levA ApanA vadana kamaLa rUpI kamaLa pAse Ave che. 7. he prabhu! ApanI janma-maryAdA lekenara (apUrva) satkArane karavAvALI che. kemake ApanA AhAra ane nIhAra, carmacakSuvALA manuSya joI zakatA nathI. 8. Iti dvitIya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya prakAzaH (karmakSayajanita 11 ati varNanarUpa) 1-12 tIrthaMkara nAma karma janita sarvAbhimukhya nAmanA atizayathI De nAtha ! Apa kevaLajJAnanA prakAzavaDe sarvathA sarva dizAe sanmukha chatAM deva, manuSyAkrika mAne je pratikSaNa (525) niMda rasa pamADo che, je eka ceAjanuM pramANu dharma dezanAnA sthaLarUpa samavasaraNamAM parivAra sahita krIDA game deva, manuSya ane tiryaMcA -je (lagAre akhAdhA vagara) samAi zake che. 2. Apanu' eka paNuM vacana te deva, manuSya ane ti racAne pota potAnI bhAAMmAM sukhe samajI zakAya evuM' ane dharma saMbadhI epane karavAvALu je thAya che. 3. .. ApanA vihAra janita vAyarAnI taherIethI savAsa (125) ceAjanamAM pUrva utpanna thayelA rAgo je jotAMjotAMmAM adRzya thaI jAya che. 4 : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAja e dUra karI dIdhelI anItinapere bhUmI upara mUSaka (uMdara), zalabha (tIDa,) ane zuka e traNe dhAnyane nukazAna karanArA upadrave jyAM Apa vicAre che tyAM je. tatkALa dUra thaI jAya che. 5. ApanI pArU puSparAvarta mezanI vRSTithI ja heya tema jyAM Apa caraNa dharA che tyAM strI, kSetra ane naga dikathI utpanna thayele virodharUpI agni je atyaMta zamI jAya che. 6. upadrane uccheda karavA tela vagADavA je Apane prabhAva (pratA5) bhUmI upara prasarate sate dura thanDara zAkinI pramukhathI utpanna thatA mArI (plega) vigere jegatanA kALa jevA roga-upadrava pedA thatAja nathI. 7. pakArI Apa le konA manavachitadAyaka vidyamAna te ativRSTi ke anAvRSTi je lokone saMtApakArI thatI nathI. 8. svacakra ane paracaka (svarAjya ane parasaya) thI thayekSa buka upadra, siMhanAdathI jema hAthIe nAzI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAya che tema ApanA prabhAvathI je tatkALa naSTa thaI jAya che. te - sarva addabhUta prabhAvazAlI Apa jaMgama kalpavRkSa pRthvI upara vicarate sate je duSkALa dUra thaI jAya che. 10 sUryathI adhika prabhAvALuM bhAmaMDaLa prabhune dedAra jevAmAM keine aDacaNa Ave nahiM eTalAja mATe hoya, tema je ApanA mastakanI pachavADe devee sthApeluM che. 11 te A ratnatrayIrUpa gaThakurAIne leka prasiddha ma, himA, ghAtikarmanA kSayathI utpanna thayele che bhagavAna ! kaNa acetana prANIne Azcarya pamADate nathI? apitu sarva keI sacetana prANIvargane Azcaryajanaka thAyaja che.1ra. ananta kALathI upArjana karela, anta vagaranuM karmavana Apa zivAya bIje keNa sarva prakAre mULathI ucherI zake? 14. he prabhu? cAritrarUpa upAyamAM punaH punaH abhyAsathI Apa eTalA badhA pravRtta thayelA che ke paramapadanI zreSTha saMpadArUpa tIrthakara padavIne nahiM IcchavA chatAM pazu bApa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ W prApta thayA hai. 14. maitrI bhAvanAnA parvitra sthAna rUpa, puSTa prameda bhAvanAthI bharapUra, temaja karUNA ane mAdhyastha (bhAvanA ) cege pUjya evA cetra svarUpI Apane amArA namaskA2 hAjo, 15. iti tRtIyaH I caturtha prakAzaH (devakRta atizaya gaMgaTanarUpa ) mithyAdaSTine pralaya kALanA sUryanI pere satApakArI ane sabhyaSTine amRtanA 'jananI pere zAMtikArI evuM tIrthaMkara lakSmInA tIlaka jevuM dharmacakra ApanI AgaLa dIpI rahyuM che. 1. jagatamAM A vItarAgaja eka svAmI che ema ja to Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAvavA mATe I ucA IdradhvajanA miSathI pitAnI ta jenI aMgulI UMcI karI che ema jaNAya che. 2. * jyAM ApanAM caraNa paDe che tyAM deva ane dAna navAM suvarNa kamaLanA chaLathI kamaLamAM sthiti karanArI lakSmIne vistare che. 3. dAna, zIla, tapa ane bhAvanArUpa cAra prakAranA dhamene ekI sAthe varNavane apa caturmukha thayA che ema huM mAnuM chuM 4. rAga, dveSa ane meharUpa athavA mana, vacana ane kAyArUpa traNa doSathI tribhuvanane mukta karavAne Apa pravRtta thaye sate traNa prakAranA (vaimAnika, jatiSka ane bhuvanapani). dee ratna, suvarNa ane rUmaya traNagaDhanI racanA che. dhI che. (gaDhayege rakSA sukhe thaI zake che) 5. pRthvI upara Apa vicarate sate kAMTA paNa UMdhA paDI jAya che. sUrya udaya pApe sate ghavaDa athavA apakAranA samUha TakI zake zuM? 6 keza, ma, nakha ane dADhI mUcha dIkSA grahaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ avasare jevAM samArelAM hoya tevAMja rahe vadhe nahi, e A bAhya (pragaTa dekhAte ga mahimA paNa anya hari harAdika dee prApta karyo nathI. tyAre aMtaraMga (sarSabhimukhatA ityAdi) ganI vAta te dUra ja rahI che. he vItarAga ! baidha, taiyAyikAdika, tarkavAdIonI pare zabda rUpa, rasa, gaMdha ane parza rUpa pAce idrinA viSaye ApanI AgaLa anukuLatAne bhaje che-pratikuLa paNe vartatA nathI. 8 anAdi kALathI prabhunA pratipakSIbhUta kAmadevane sahAyaka thayAnA bhayathIja hoya tema samaLe saghaLI rUtuo AvI ApanA caraNakamaLane seve che. huM | he leya pUjya! (ajJAna) panIo paNa A pane pradakSiNA re che te pachI ApanA tarapha pratikuLa vartanArA mAnavIonI zI gati thaze ? 11 je bhUmine Apane caraNa sparza thavAne che te bhUmine devatAo sugandhi jaLanI vRSTi vaDe ane divya paM cavarNavALA pupanA puMjavaDe pUje che. 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 sa`gni paMcendriya manuSyAdikanuM duSTapaNuM. ApanI pA se kayAM rahe ? kemake ekendriya eve pavana paNa pratikalatAne tajI de che. ( teA bIjAnuM vaLI kahevuM ja zu' ?) matalaba ke pavana paNa sukhALavAja vAya che. 12 13 ApanA mAhAtmyathI camatkAra pAmelA vRkSe mastakavaDe Apane name che. tethI temanuM mastaka kRtArtha-kRtakRtya che. tyAre mizrA dRSTinu mastaka vyartha-nakAmu che. hai vItarAga ! jaghanyathI eka kreDa deva dAnave ApanI sevAmAM hAjara hoya che kemake mhoTA punye maLI zake evA padArthamAM mUrkha pazu ALasa na kare. ti caturtha: 14 paMcama prakAzaH (zeSa prAtihArye atizaya varNana rUpa) A sAro vRkSa, bhamarAnA bhAMkAra zabdathI gAtA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 hAya! ane hAlatAM pAMdaDAMvaDe nAcatA hoya, temaja Apa nA guNarAgathI jANe rAtA hAya, tema jina tanu mAnathI dvAdaza gaNA unnata sattA harSe che. 1 ApanI dezanA-bhUmI madhya devatAe eka cenjana sudhI jenA DIMTaDAM nIce rahelAM che tevA divya puSpA DhIMcaNu pramANu ( doDha hAtha UMcAM) pAthare che. 2 vairAgya vyajaka ati sarasa mAlava kaizikI pramukha grAma rAgathI pavitra vINAdika vaDe devatAoe vistArele ApanA divya dezanA dhvani vismaya vaDe unmukha thaI rahelAM mRgalAoe paNa sAMbhaLye che. 3 caMdranA kiraNa jevAM ujavaLa cAmarA, ApanA mukha maLanI sevA karavA AvelA haeNsa pakSI DAya tevA theAbhI rahyAM che. 4 si'hAsana upara ArUDha thaine jyAre Apa dezanA Ape che tyAre mRgendra (siDa) ne sevavA mATe ja hoya tema bhRgalA sAMbhaLavA Ave che. 5 huM vItarAga ! jema zradra pAtAnI zvetanA (kAMti) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaDe carine ati AnaMda upajAve che tema Apa bhAmaMDale karI bhavya janenA netrane parama AnaMda pamADe che. 6 he sarva jaganAyaka ! AkAzamAM rahele dubha (bherI vizeSa) AgaLa pratidhvani karate jagatamAM sama sta deve madhye ApanuM sarvotkRSTa aizvarya jaNAve che-ApanuM devAdhi devapaNuM jAhera kare che. 7 ApanA mastaka uparA upara rahelAM nirmaLatAdika guNathI samyakatvAdika pavitra guNanA kama jevAM traNa che traNa bhuvananA prabhutva saMbaMdhI prakaIne jaNAve che. 8 he nAtha! camatkAra upajAvanArI A ApanI prAtihArya-lakSamIne dekhI, kaNa kaNa mithyAdaSTi jane paNa Azcarya na pAme ? apitu sarva kaI Azcarya pAmeja. 9 ema sarva maLIne 34 atizaya kadA. jo ke prabhu te anaMta atizayadhArI che te paNa skUla buddhi mATe A saMkhyA kahelI upagI che. iti pAMcama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 SaSTha prakAzaka (pratipakSa nirAsa nAmA. ) he prabhu! netrane amRta-maMjana tulya ane lAvaNyavaDe pavitra kAyAvALA Apane joye sate ApamAM udAsIna rahevu te paNa phu:khadAyI thAya che te pachI innovaTe ApamAM asatya dUSaNu uccAravAnuM kahevuM ja zuM ? tema karanAranI narakaDhika nIca gatija sabhave che, tethI Apa prati dveSa bhAva tA atyata varjya che. ci'tAmaNi sadeza ApanI te upekSA paNa karavI ayukta che. 1 niSkAraNa vizvApakArI evA Apane paNa satru che ane te paNa krAdika kAyathI vyApta che. AvI vArtA paNa sAMbhaLIne vivekI janA thru jIvana vahana kare ? na ja kare. kemake nahi" sAMbhaLavA yogya sAMbhaLavA karatAM mANu tyAga karavA aiyakArI che. sUkSma buddhithI vicAra karanAra pu'r3ita janAe evA nirNaya karela che ke jenA aMtaragra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zatru sarvathA kSINa thayelA che tevA Apa vItarAgane kaI kayAMya kadApi zatra heya ja nahiM eja vAtane punaH daSTAMtathI siddha kare che. 2 je Apane (vipakSa) zatruvarga virakta rAma rahita hoya te te nice zatraja nathI, kema ke vItarAga paNa vaDe te Apaja che ane je te rAgavAna hoya te paNa vItarAgapaNanA abhAvavaDe ApanAthI atyaMta nirbaLa hovAthI te zatra nathI. kAraNa ke samAnazIla ane parAkramavALAnuM ja. prAyaH sapakSa vipakSapaNuM kahevuM ghaTe che. zuM khaja kada pi sUryane vipakSa heya zake? 3. he prabhu! te (lava sattama) anuttaravAsI deve paNa ApanA gamArganI pRha rAkhe che. tyAre gamudrA (rajoharaNAdika dharma upakaraNa) rahita evA anya sAMkhyAdikane te maganI kathA ja zI? ega temanAthI dUra che. 4 - he vItarAga ! vega kSemakArI Apane ame nAtha svIkArie chae. Apane takiye chIe ane ApanI sevA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ G upAsanA kariye chIe. kema ke Apa thakI anya pa trAtA (rakSaka) nathI. ApanI stavanA uparAMta bIjI zu bahIe? ane ApanI sevA-upAsanA uparAMta khIjuM zu kariye? kAraNa ke vANI ane janma pAmyAnu' eja utta ma phaLa che. pa pote Rsi'sAdika malIna AcAravALAM hAi, anya mugya janene ThagavAmAM catura evA anya deva gurUe badhI dunIyAne paNa chetare che. tethI ame Apa vagara khIjA phrAnI pAse jai pe:kAra kariye ? 6. hai prabhu ! sadAya karmamukta (manAtA chatAM), jagatanI marda jagatanu" pAlana ane jagatana kSaya karavAmAM ujamALa evA vANInA putra jevA kalpita devAne kANu sarcattana mAnya kare?vicArazIla AtmA te mAnya naja kare. 7, jaTharAgni ane kAmAgnithI pIDAelA (parAbhava pAma meA ) devavaDe potAne kRtArtha mAnanA dvijAdike ApanI evA sarvottama ( vItarAga ) devanA palApa (niSedha) kare che. hA ! hA! kiMta khete mA te kevA Astika sama jA. 8. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ - AkAza puSpa jevuM kaMIka manamAM vicArI, tene ci karavA evuM ja kaMI kati pramANu batAvI paravADhIe gehe zurA (ghara zUrA) chatAM gehe (vadarzanamAM) ane svadehamAM, bhAre mathI, kayAMya mAtA-samAtA nathI. 9. he prabhu! kAmarAga ane neharAga e baMne te sukhe (alpazrama vaDe) nivArI zakAya tevA che. paraMtu daSTiAga A mArUM ja evI beTI mAnyatA mahApApI che. kAraNa ke tene purUSa paNa dukhe tajI zake che. (e daSTirAga keme chUTI zakatuM nathI.) 10 he prabhu! ApanuM vadanakamaLa prasanna che. ApanA cakSu rAgadveSAddhivikAra rahita [madhyastha] che, ane ApanuM vacana caya-hitakArI hovAthI lokapriya che. AvI rIte prema-prIti karavA gya ApanA vize paNa mUDhajane atyaMta anAdara jaNAve che. (te khedanI vAta che). 11 he jinendra! kadAca vAyu sthira thaI jAya! parvata zALa jAya! ane jaLa, anirUpa thaI jAya ! paNa rA gAdika mahA vikArAthI trAsa hoya te kadApi mAsa simpa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja tatvajJa thavA gya nathI. matalaba ke Apa zivAya ane temAM vItarAgapaNanA abhAvathI khare deva nI, iti SaSTha: 12 saptama prakAza (jagantu nirAsanAmA ) pApa-puNya vagara zarIra (dhAravAnuM) na hoya. zarIra vagara mukha-vAcA na hoya ane mukha vagara vANane vyA pAra (katApaNuM) na hoya. te pachI te vinA) ane deve upadeza dAtA zI rIte kare ? 1. jene deha nathI evA devane jagatanI suSTi karavAmAM pravRtti paNa ucita nathI. vaLI kRtakRtya hovAthI tema ke, ravAnuM temane kazuM prajana nathI. kema ke zivAstio kahe che ke te bhagavAna pArakI AjJAvaDe pravartatA nathI paNa hata tratA-icchA vaDe ja karte che. . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 e rIDA--kAtakavI pravartatA hAya tA bALakanI pera sagavAna kare che ( jema khALakA dhUli gRhArika banAvI kSaNabhara krIDA karI peteja tenA laMga karI revA AvyAM temAMja cAlyAM jAya che), ane te kupAvaDe sRSTinI pravRtti karatA hoya te sahune sukhI sarje. duHkhI te naja sarje. paNa ema te dIsatuM nathI. 3, iSTa niyegAhika duHkha ane dAgni tathA zvAna cAMsANa ane nakAdika duryoni temaja janma jAhika kalezathI pIDita evAM prANIyAne sarjatA te kupALunI krupALutA kayAM rahI ? pitu kaMi paNa kRpALutA nahi ja rahI. 4. ne prANIonA kramAnusAre te sukha duHkha Ape che ema mAnatA hai te te izvara ApaNI pere vataMtra Tharaze pati e karma janitaja badhI vicitratA banatI mAnA te pachI napusaka jevA AA [kalpita] izvaranuM pracAjanahuM zuM! kaija nahi, 5, taLI kamaranI jagatasiddha saMbadhI svacchAvRtti mAgata keIe karyo. tarka na ja karave ema kahetA ho ta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ za pachI parIkSA janene parIkSA nahi karavA devA jevuM A tamAruM vacana aniSa Thastha. 6. arva padArtha viSayaka jJAtApaNuM (ANapaNuM) e che jagatakartApaNuM mAnatA te te vAta amane paNa A taja che. kema ke amArA jina zAsanamAM dehadhArI satA (ghati) karma zahita sarva, samasta padAthone saMpUrNa rIte jANatA satA, [keTaleka kALa] jayavaMta varte che. 9. , he nAtha !pUrvokta prakAre yukti hita jagatu ahi vAda saMbaMdhI kadAha tane, jemanA upara Apa prasAra che te purU ApanA zAsanamAM AnaMda pAme che. , iti saptamaH aSama prakAza he vItaza! A kevaLajJAnava varatuM tatva nityA nitya rUpa svAhAmaya dekhyuM ane tenuM nirUpaNa kA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 sAMkhya matALA ekAnta nityapaNuM ane badha matavALA ekAnta anityapaNuM mAne che temAM virodha ane -vahune ekAnta nitya mAnatAM temaja ekAnta anitya mAnatAM kRtanAza ane akRtaAgama nAmanA be de lAge che. 1. - vivecana-ghaDAne je sarvadA niSatra siddha mAniye to kuMbhAra ghaDe banAvavA je je parizrama uThAve che te nirarthaka thavAthI kRtanAza deva Ave che ane baTAkAra nitya che ema mAnavAthI mATInA piMDamAM pUrve nahi dekhele rAkAra vagara koleja AvyuM tethI akRtAgama nAmane toSaprApta thAya che tevI ja rIte anitya pakSamAM vartamAna je chava karI kare che te bIjA kSaNamAM naSTa thaI javAthI katanAza, tema chatAM sukha duHkhAdika sAkSAta lAgavA jaNAya che te atAgama nAmanA pheSanI prApti samajavI. prabhuAtmAne ekAnta nitya mAnatAM temaja vana anilpa mAnatAM sukha ane loga AtmAmAM TI zarate nathI. 2. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivecana-nitya AtmAne svabhAva eka sarakho hevAthI je te sukhane bhegA karavA pravRta thAya te te - daya sukha ja bhagave duHkha naja bhagave temaja duHkha AzrI samajavuM. je savabhAva bheda thAya te nityatA jaLavAya nahi. ekAMta anitya pakSamAM paNa utpati anaMtara kSaNa mAtramAM vinara thaI javAthI sukha duHkhane saMbhava te nathI. kemake te pratyeka sukha duHkhane anubhava te bahu kSaNee thavA ema che. nitya ekAnta darzanamAM temaja anitya ekana darzana namAM puNya pApa tathA anya mekSa paNa ghaTI zakatA nathI. 2 vivecana-nitya pakSamAM upara jaNAvyA mujaba A je puNyamAM pravRtta thAya te puNyaja ane pApamAM pravRtta thAya te pApaja temaja anya ane mekSa AzI samajavuM, anitya pakSamAM paNa te ghaTe nahi. kemake me karI tene svIkAra karatAM cArakSaNa sthAyipaNuM thAya ane eka sAthe ja svIkAra karatAM chAyA, Atapa ane jaLa, aninI pere paraspara virUddha temanuM ekatra AtmAmAM Ae WAna zI rIte thAya? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI chavA chAdika padArthonI nityanityatA vagara artha kiyAja na thAya te ja vAta kahe che. he prabhu! ekAnta nitya vastune temaja ekAnta anitya vastune kamakamavaDe arthakriyA thatI nathI. 4 vivecana-ne ghaDAne nityaja mAne te te khAlI thavA rUpa ane jaLa bharAvA rUpa vicitra avasthA pAra nahi. temaja je tene anitya ja mAne te bahu kSaNe vaDe banI zake tevI jaLavahanAdika kriyA tenAmAM ghaTI - kaze nahi ane artha kiyAnA abhAve vastunuM vatupaNuM ja naSTa thAya. paraMtu he prabhu! jema Ape kahela che tema vastune kacita nityanitya mAnavAmAM Ave te pachI pUrve kata koipaNa virodhAdika deSa saMbhave nahi. te ja vAta karatA vaDe zAstrakAra siddha karI batAve che. 5 eka geLa kaphakArI che ane ekalI zuMTha pittakArI che paraMtu te baMne goLa ane zuMThanuM sAthe mIlana karelA tejamAM pirAdi doSa thatuM nathI. paNa ulaTe puSTi pramukha guNa tethI thAya che. 6 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ R ekaja vastumAM nityAnitya rakSaNa acuta nathI, kemake kei paNa sat (vidyamAna) pramANathI temAM virAdha siddha thatA nathI. vaLI (pratyakSa pramANuthI) mecaka (mizcavarNavALI) vastumAM virUddha varNanA ceJa pragaTa ei zakAya che. (meranAM pIMchA pramukhamAM te pragaTa dekhAya che. ) cha. ghaTa paTAkinA jUdA jUdA aArathI mizra evA vijJAnanuM ekaja svarUpa IcchatA prAsa baidha syAdvAdane utyApI zake nahi. syAdvAdane mAnate satA Apane nahi sevavAthI tene prAjJa-( pra+ajJa) bahu mUrkha paNa kahetA. 8. aneka AkAramaya eka citrarUpane pramANu siddha prarUpate taiyAyika vaizeSika pazu anekAntane utthApI zake '. 9. satva raze ane tamA pramukha virUddha gujJeyarDa mizra evI prakRtine icchanA nirta sAMkhya pazu syAdu ne utthApI zake nahi. 10, OM vItarAga ! paravAka, jIva ane gAkSanA sukhamAM jenI mati sujhAyelI che.tetrAvakranI vinike samitanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ ame jarU24 jotA nathI. kemake AgALa gopALa prazriddha evA jIvArdika padArthane paNa te jANatA-mAnatA nathI tethI te vicAra bAhya che. evI rIte pratipakSanA pratikSepa (nirAkSa) karI chevaTa kahe che. 11 he prabhu ! te kAraNathI tattvajJAnI purUSAe utpAda, vyaya ane jaivya yukta vastutattva je Ape prathamathIja 6padizyuM che teneja gerasAdikanI pere svIkAryuM che. jema erasa dudhapaNe vinAza pAmI dahIMpaNe utpanna thaI gerasa paNe kAyama rahe che tema dareka vastu utpAda ya ane pravyu muktaja hei zake che. 12. dhRti aSTama ja navama prakAzaka (kAla sAvalApanapUrvaka e chatratA sUcaka) 2 vItarAga ! jyAM thADAja vakhatanA samayathI ApanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhakatajane phaLa meLave che te eka kalAkAlaja (sA) che. anya kata yuga dikI karyuM. 1 suSamA kALathI dudhamAM (kali) kALamAM ApanI kRpA (aSika) phaladAyI samajAya che. kema ke merU parvata karatAM marU bhUmi(mAravADa)mAM kaHpavAnI sthiti adhika rahI (prazaMsA pAtra) che. 2. he prabhu! je parama zraddhAvAna netA ane pura buddhi jAna ( ApanA Agama-rahasyane jANa) vakatAne jema maLe te kalikALamAM paNa ApanA zAsananuM sAmrAjya satra pasarI rahe che. kumArapALa je parama zraddhAvAna tA ane hemacaMdrasUri jevA vakatAne yeca thatAM A kalikAlamAM paNa zAsananI zabhA sarvotkaTa thayelI hevAzca zAsakAranuM A vacana anubhava siha jAvuM. 3. he nAtha! kRta yugAdikamAM paNa durjana leko have hoya che te paba viSama evA kavikala upara zA mATe koSa kariye?4. dhANamAmi (suvaha-hiti) karavA mATe kalikAyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpI kaDhaja mevAkArI che. kemake agni vagara agarUne madha-mahimA vadhate nathI. pa. he prabhu! zAstramAM dIpaka, samudramAM kapa, marU dezamAM vRkSa, ane zata maLamAM agni samAna durlabha A ApanA vacaraNa kamaLanA rajakaNa amane kalikALamAM prArA thayela che. 6. he prabhu! ApanA darzana (zAsana) 2hita kula yu gAdikamAM huM java aTavA mathe bhaTaka chuM tethI jemAM ApanuM darzana prApta thayuM evA kalikALane amAre namaskAra ! 7. he prabhu! jema viSahAri ranathI viSayukata phaNIdhara zeze che tema saMpUrNa) devarahita evA ApathI bahu devayukta e kalikAla paNa zebhA pAme che. 8 iti namaH - 8:2Ama prakAza he bhagavAna mArA mananI prasanatAthI A prama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ na thAya che ane ApanA anugrahathI mArA mananI prasannatA thAya che. AvI rIte utpanna thayelA ane anyAzayane Apa phaDI nAMkhe ane mArA upara anugraha kare eTale mArA mananI prasannatAnI darakAra karyA vagara helAM ja Apa kRpA kare, jethI mArA mananI prasannatA avazya thaze. 1. che svAmina ! ApanI zarIra zibA jevI che tevI barAbara jANavA-javAne I paNa samarthanathI (te bIjAnuM kahevuM ja zuM!) have ApanA guNa gAvAne sahaja chavALe paNa samartha nathI te bIjAnuM kahevuM ja zuM? kemake ApanA guNe niravadhi (anaMta) che. 2. he nAtha! Apa anuttara vimAna vAsI devenA paNa saMzaya hara che. A uparAMta bIje kaI pANu guNa paramArthathI stavavA yecuM che zuM? apitu nathIja. asaMkhya jana dUra rahenAra nA paNa zaya Apa ahIM rahA chatAM sahajamAM dUra karI nAMkhe che e adabhUta vAta che. 8 * ke prabhu ! aMnata amI sadInatA ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30. arva saMga virati A baMne virUddha (dekha tA) guNe ya akaLe A panAmAM rahelA che e vAtane ApanA letA harine ajANa heya tezIgate AnI zake? 4. he nAtha! ApanAmAM pragaTa dekha ta paNa anyatra nahi dekhAtI evI A durghaTa vAta kema karI ghaTe (baMdha bese?) -sarva jIva upara rAgadveSa rahitapaNA vaDe madhyasthatA ane meSa mArga batAvavA vaDe karIne parama upakA retA (pa. 2ma kRpAlatA.) 5. he prabhu! A virUddha dekhAtAM be Apa zivAya bIjA hI hari harAdikamAM jaNAtAM nathI. eka te je parama nirIhatA (nigraMthatA) ane bIjuM bhAre dharmacakravatI paNuM. 6. he vItarAga! jemanAM paMca kalyANaka divase nitya khI evA narakavAsI che paNa muhUrta mAtra udyata va8 ane vedanAnI upazAti vaDe harSa-sukha anubhave che te gApanA pavitra caritrane varNavavAne bRhaspati pramukha ke samartha che? apitu keI samartha nathI. 7. vItarAgA ApanI samatA AzcaryakArI che, A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ za patu" rUpa adbhuta che, ane sarva jIva upara ApanI kuda adbhUta che. evI rIte sarva adbhuta ( azcarya)nA parama nidhAna evA Apa paramAtmA pratye amArA namaskAra hai ! 8. iti dazamaH ekAdaza prakAza parISahunI senAnA parAbhava karatA ane upasagAne dUra TALatA hai prabhu ! Ape zamaamRtane prApta karyuM che. DeTAnI evI ke,I adbhUta caturAi che. 1. OM vItarAga ! rAga rahita satA Ape mukti-strInA lega karelA che, ane dveSa rahita sattA Ape aMtarga zatruone kSaya karele che. maheA ! mahA purUSanA mahimA kAIka apUrva, ane jevA tenAthI prApta na thAya tevA 6 taMtra che. 2. sarvathA para parANavanI IcchA hita ane pApathI www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 ItA evA Ape traNe jagata jItI lIdhAM. mhoTA purUSanI evI apUrva cAturI che. 3. hai prabhu ! Ape kAine kaMi paNa dIdhuM nathI temaja kArDa pAsethI kai paNa lIdhuM nathI tepaNa Apane prabhutva prApta thayelu che. evI paDita purUSanI apUrva kaLA che. 4. dehanA paNa dAnavaS buddhAdike je sukRta upArjana na karyuM te upakAratva lakSaNa sukRta madhyastha satA ApanA pApIThe AvI paDayuM. (Apane te saheje saMprApta thayuM". )pa zagAhika truo upara nirdaya ( kaThora ) ane sarva ( 71 upara kRpAlu evA Ape bhIma-kAnta (pratApa-zamAkrika) guNA vaDe dharmacakavartIpaNAnu` bhAre sAmrAjya svAdhIna karI lIdhu. 6. anya lAkika devemAM sarva rIte sarva TraSA che tyAre AApanAmAM sarva rIte sarve guzeA che. A ApanI stuti te asatya hoya te sabhyajanA pramANa ane grutya haiya te teja sabhya janA bAlA ! 7. navA iti gAye ! ke vItarAga tathanA karatA www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ evA mujane mahekAthI mahetA ane iMdrAdikane paNa pUnA evA Apa zrI stuti viSayamAM AvyA che. 8. . . iti ekAdazaH dvAdaza prakAza he prabhu! pUrva bhavamAM spaSTa punaH punaH abhyAsathI Ape vairAgyane evI rIte prApta karela che ke A tIrthakaranA bhavamAM te vairAgya janma parvata sahaja bhAvane prApta tha yela che. 1. he nAtha ! sabhya ratnatrayIne ArAdhanAmAM kuzaLa evA Apane sukha hetumAM je nirmaLa vairAgya varte che te ISTa viyegAdi duHkha hetuomAM saMbhava nathI. A zaya e che ke duHkha hetuthI utpanna thayele vairAgya pagalAM mANasane upajatA vairAgya je kSaNika-patagIo hoya che ane sukha hetuonuM ekAnta anityapaNuM samajAyAthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 gele vairAgya kAyama TakI rahe e hevAthI te meha paryata sukhadAyI nIvaDe che. 2. vivekarUpI zarANa upara vairAgyarUpI ane ya evuM tIkSaNa-aNIdAra karyuM che ke te mikSa rUpa mahAnaMdamAM paNa saMpUrNa sAmarpavALuM banI rahyuM che, lagAre zikuM paDyuM nathI. 3. he nAtha ! jyAre A5 IMdrAdikanI sAhebI bega che tyAre paNa game tyAM Apane samabhAvarUpa vairAgvaja varte che. Apa emaja jANe che ke udaya Avela kama bhegavyA vagara chUTake nathI ja. evI rIte jJAnadraSTithI samabhAve vatA te bhAga nirjarUpe thAya che ke, che ke Apa sadAya viSaya sukhathI virakta che te paNa jyAre saMyama rahe che tyAre Apane vairAgya jaya hoya che. mukta gI thavAthI have A viSaya sukhI karyuM evI zuddha bhAvanAthI vairAgya saheje sateja thAya che. 5. sukhamAM, duHkhamAM, bhavamAM ke mokSamAM jayAre Apa amabhAva rAkhe che tyAre Apane vairAgya ja che. Apa yAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 [kayA sthaLe] virakta nathI? arpitu Apa sarvatra dezA Ana vatA keAja. 6. du:khagAbhUta ane mehugarbhita vairAgyamAM tyAre a nyadarzanI timagna che tyAre ApanAmAM te kevaLa jJAnagati vairAgyaja ekatAne pAmelu che. 7. he vItarAga ! samabhAvamAM vartatAM paNa sadAya samarata jagatane upakAra karanAra ane tenuM pAlana karanAra vairAgyaAM sAvadhAna ane parabrahma svarUpa evA Apane amAre namaskAra hA! 8. iti dvAdazaH yedaza prakAza (hetu nirAsa nAmA, ) je vItarAga ! Apa muktipurI pratye prayANa karatA prANIone vagara mAgyA saDhAyadAtA che. svArtha vagara hi takArI che. prArthanA karAvyA vagara paropakAra karanArA che. ane nizvANu badhu che. (sagA saMbadha vagara mAMdhava e) 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ he prabhu! Apa mamatva vagara nigdha manavALA che, mArjana vagara ujavaLa vANIvALA che prakSAlana karyA vagara nirmaLa AcAravALA che tethI ja zaraNa karavA gya evA ApanuM zaraNa huM svIkAruM chuM. 2. niSkaSAya vIravRttivALA mana ane indriyane damanArA ane zAntavRttinuM sevana karanArA Ape he prabhu ! vAMka karma kaMTakane khUba phUTI nAMkhyA che (kamaMdInuM nirdezana karI nAMkhyuM che.) 3. rUddha nahi evA mahAdeva, gadA rahita (yA roga - hIta) evA viSNu ane rajo guNa rahita evA bahmA ane thavA jJAnasvarUpa evA keI anicya paramAtmAne amAro namaskAra he ! 4 he prabhu! jaLa ni cyA vagara phaLathI laLI paDatA, akhaMDapaNathA geravavALA ane acitita phaLane devAvALA ka9pavRkSa samAna A pathakI huM Aleka paraka saMbaMdhI kaLane pAmuM chuM. 5. niha chatAM sarvajananA svAmI mamatA rahita chatAM zALa ane madhyastha chatAM jagat pAlaka (vizvarakSaka) evA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa Apane huM ana-niSkalaMka kara bru. 6. vagara gApavelA (pragaTa) ratna nidhAna, karmarUpI mApha rahita kalpavRkSa ane acittva ciMtAmaNi ratna evA Apane me' A mAro AtmA arpaNa karyuM che. 7. O.. hai vItarAga ! jJAnAdikanA La rUpa siddhapaNAnu' je mathAvasthita maraNa temAM huM bhIneA nathI. ane Apa te siddha thayAthI phaLa rUpa dehavALAja che tethI kartavya kAryamAM yamUDha evA mArA upara Apa kRpA karo.' mArA upara evI kRpA karo ke hu* paNa ApanI pere sva kartavya pAna aNu rahI, karma jALane teDI nAMkhI, siddha dazA pAmu: 8 iti yAda - mRturdaza prakAza (yogaddhi nAmA ) hai prabhu ! mana vacana ane kAyAnA kaSTakArI(sava www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ -pA5) vyApAra sarvathA tacha Ape svabhAveja manarUpa rAjyane nirUpogI jANa dUra karI dIdhuM che. 1. he prabhu! Ape iMdriyone parANe niyaMtrita karI nahi temaja temane lelupatAthI pravartAvI paNa nahi. evI rIte bIpI buddhithI Ape indriyajaya karyo che, (carama dahI chevAthI taddabhave mukti gAmI evA prakhara jJAnI-vairAgI mane hatmA mATe A prakAra yukta ja che. bAkI bIjAe te iMdriyajaya karavA potAnI sarva zakti phoravavI joIe). 2, yama, niyamAdika roganAM ATha aMga prapaMcakAya-vikatAra jevAM ja jaNAya che. je ema na hoya te AbAlabhAvathI jIvita paryaMta cega Apane sahaja bhAve zI rIte prApta thaye? AsanAdika bAhya vistAra vagara paramajJAna verAgyAdika coga Apane sahaja svabhAvikaja prApta che. 3, anaMtakALanA paricita viSayamAM paNa Apane anAmaga (vairAgyo che ane janmAvadhi adaSTa-aparicita evA paNa vegamAM ekatA che. A upara kaheluM ApanuM caritra mAjika-jevAtevAne aprApya che. 4. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ % he prabhu! potAnA apakArI kamaTha, gozAlakAvika para Ape je anugraha karyo che te anyatIthiMka pitAnA upakArI sevaka upara paNa karatA nathI tethI ApanuM sarva caritra alaikika-adabhUta AzcaryakArI ja che. 5, he prabhu! Ape caMDakezikAdika hiMsaka prANIone paNa sadgati pamADavA vaDe udvarya ane svaAzrita sarvanubhUti tathA sunakSatra pramukhanI rakSA nahi kastAM upekSA karI. AvuM AzcaryakArI AcaraNa svAmI zA mATe kare che? ema pUchavAnI paNa keNu hAma bhIDe? koI nahi. 6. he vItarAga ! Ape dhyAna-samAdhimAM AtmAne e te sthira kare che ke " huM sukhI chuM ke dukhI chuM ? te Apane bhAna nathI. 7. dhyAtA dhyeya ane dhyAna e traNe ApamAM ekatAne pAmelAM che evuM ApanuM coga mahAmya bIjA (jemanuM hAyapara) bakSanA sUkSama mArgamAM pravezeluM nathI te) kema mAne? e te je jANatA hoya te ja jANe. 8. iti caturdazaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcadaza prakAra - he nAtha! jagajA jayakArI ApanA anya guNe te &ra rahe! kevaLa ApanI udAtta (anabhibhavanIya) ane sAta mudrAvaDeja traNe jagat vaza thayela che. 1. : he vItarAga ! je mUrkha janee iMdrAdikathI paNa mane hana evA Apane anAdara karyo che, temaNe mahAvaDe merUne tuNa tulya lekhe che ane samudrane khAbacIyA je ga che. 2. , je mUrkhajIe ApanuM zAsana svIkAryuM nathI te lAgyahIna prANuonA hAthamAMthI ciMtAmaNi ratna paDI gayuM che ane prApta thayeluM amRta paNa nirarthaka thayuM che. . he prabhu! niSkAraNa vizvavatsala evA ApanA upara paNa je baLatA agni jevI irSathI arUNa daSTi dhAre che tene agni sAkSAta pragaTa thaI bhama kare" ema belA pApabhIru stutikAra kahe che ke evuM bolavAthI paNa ApyuM. caMtA-git qte." 4. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai vItarAga ! je anyadarzanI mApanA zAsanane petAnA darzananI barAbara lekhe che teo hanta prati seke ajJAna uparhata janA amRtane viSa tulya lekhavA jevuM kare che. 5. he prabhu ! je mUDha janA apanI ISyA kare che te vANI tathA karNathI rahita hai ! kemake pani'dyAkrikamAM vAk kazuM kruitapaNu zreyakArI che. vAk karNa rahitapaNAthI paranikrArdika karI na zake ane tethI tathAvidha durgati na pAme e rahasyArtha che. 6. he nAtha ! jemaNe ApanI mAnnArUpa amRta rasI AmAne sadAya si`cita karela che te puNyava`ta janAne amArA namaskAra he ! temane ame A be hAtha joDIe chIe ane temanI ame sevA karIye chIe. . he prabhu ! je bhUmimAM mApanA caraNanA nakha kiraNA cirakALa cUDAmaNaeNinI AcaraNA kare che te bhUmine amArA namaskAra he ! ethI vadhAre bhakti vacananA asAlathI chu kahiye ? 8. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ he nAtha! ApanA guNa samUhanI ramaNIkatAmAM huM vAraMvAra 5Ta thaye chuM tethI mArA janma saphaLa che tene maja huM dhanya kRtapunya chuM. 9. iti paMcadazA Diza prakAza (prabhu pAse AtmagaharU5). he nAtha ! eka tarapha ApanA Agama rUpa amRta pAnathI utpanna thayelI upazama rasanI umae mane para mAnada saMpadAne pamADe che. 1. tyAre bIjI tarapha anAdi bhavathAmaNa vAsanAthI saMyita thayela rAga rUpa viSane vema mane atyaMta mUchata-jJAna nya karI nAMkhe che tethI hatAza e huM zuM karuM? ra. ke vitara! zatra 25 jaMganA viSathI kAma thaye je Ama ja karma karyA che te huM ApanI pAse Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahe paNa ko nathI ethI mArI chAnI atyatAne dhidvAra paDe . he prabhu! kadAcita saMsAra sukhAdikamAM Asakta te kadAcita virakata kadAcita keyukta te kadAcit upazamavAna evA mane rAga dveSa ane mahAdika takavaDe makaTanI pere nacAvyuM che. 4. he nAtha ! ApanA dharma mAgane pAmyA chatAM meM mana vacana ane kAyAnA vyApArathI karelA ducAro vaDe mastaka upara agni mUka; eTale meM mana vacana kAyAnA amaduparavaDe durgatinuM duHkha upArjana karyuM. pa. he nAtha kaileyanuM rakSaNa karavA samaye evA Apa trAtA (rakSaka) chatAM mahAdika cAro mArAM jJAna, darzana ane cAritrarUpa amUlya traNa rane harI jaya che tethI hatAza e huM haNI chuM. 6. che vItarAga ! huM bahu tIrtha bhame, temAM meM mApane ja eka tAraka jAgyA. tethI ja he nAtha huM ApanA caraNe vaLagyA che mATe mane lAge pAra utAre ! 7. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ he prabhu ! ApanI kRpAthIja huM ATalI bhUmikA (cegyatA) jAmyo chu te have aMdAgninya vaDe mArI upekSA karavI Apane ce,gya nathI, huM mahArAja ! mArI sarvathA ipekSA nahi'ja karaze evI mArI prArthanA che. 8. hai tAMta ! Apaja eka jJAtA-sarva upAya catura che. vaLI Apa zivAya bIje kAI kRpALu nathI ane mArA jevA kAi kRpApAtra nathI tethI have Apane je karavuM vyAjakhI lAge te karavAnI Apa DhIla na karI. 9. iti Da *>= saptadA prakAzaka (rArabhra pratipattirUpa) hai prabhu peAtAnAM karelAM pApanI garhA (ni'dA) karate ane sukRtanI anumedana karatA huM. anya caraNu rahita ApanA caraNanu zaraNu grahu chuM". 1. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ kata kAti ane anumodita evuM mana vacana ane kAyAthI thayeluM mAruM pApa apunarbhave ( pharI tevI pAya pravRtti na thAya tevA lakSa sahita) mithyA thAo, huM ane takaraNathI, karelAM pApanI mAphI mAguM chuM. 2. . he prabhu! ApanA pavitra mArgane anusAra ratnatrayIne ArAdhana saMbaMdhI je kaMI sukRta kIdhuM te badhuM huM ame 6 I. 3 | sarva arihaMtAdikanA je je ahatvAdika guNa che te te sarva guNa mahAnubhAva saMbaMdhI huM anuduM chuM. 4. che vItarAga ! meM ApanuM, ApanA upadiSTa anuSThAnanA phaLarUpa sidhdhanuM ApanA zAsananA rasika munijanAnuM ane ApanA pravacananuM hRdaya zuddhithI zaraNa AdareluM che. pa. sarva jIvone huM khamAvuM chuM ane te sarva jI mArI upara kSamA kare ! ApanuM ananya zaraNa grahaNa karelA mujane te sarva che upara (rAya) hita buddhi he! 6, huM eka chuM, mAruM koI nathI ane huM to Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. he prabhu! ApanA caraNa-zaraNamAM rahelA mujane hagAre hInatA nathI. 7. he prabhu! ApanA pAyathI mukti rUpI parama pAvI tyAM sudhI huM na muM, tyAM sudhI zaraNAgata evA muja praye Apa zaraNAgata vatsalatA jaze nahi-pezA karaze nahi 8. iti sadazaH aSTAdaza prakAza te vItarAga ! ekAMnta hitaiSI evA Apa svAmIne kevaLa kamaLa vacanathI ja vinavAya ema nahi kita kaMIka kaThera vacana paNa sva hadaya zuddhine mATe kahI zakAya. 1. he vItarAga ! haMsa garUDAdika pakSI ja vRghavAhi paNa ane agendrAdika vAhanAhika upara Ape che ka nI temaja netra, mAtra ane rakha samApI ji. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 ApanI AkRti bagaDelI nathI eTale Apa mAhika vikArarahita avikRta AkRtineja dhAre che. 2. he vItarAga ! vizaa, dhanuSa, ane cAdi zAsapArI hastapalavALA Apa nathI. temaja kAminInA kemaLa aMgane AliMgana devAmAM paNa Apa Azcata nathI. tathA prakAranA vikAravajata Apa nirvikArI che. . niMdya-laka virUddha AcaraNathI Ape anya-leki ranI jema mahAjanane trAsa upajAvyuM nathI temaja prakepa tathA prasAdikavaDe deva manuSyane Ape viDabita paNa karela nathI. tevA kAryathI Apa sadaMtara dUraja che. 4. vaLI jagatnI sRSTi pAlana ane saMhAra karavAmAM anya devenI pere Apa pratye nathI temaja naTa viTa ucita nRtya, hAsya ane gItAdika vilAsa vaDe Ape A5nI sthiti utArI pADI nathI. 5. he vItarAga ! evI rIte Apa sarva saikika re karatAM sarvathA vilakSaNa che. te pachI parIkSaka kee deva tarIke Apane kayA vAvaDe oLakhI hAyamAM sthApavA 6. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ patra tRNa kASTha dika, cAlatA jaLapravAhanA mArge saMcara te yuktimatu che paraMtu sAmA pravAhe saMcaratI vastu zI rIte pratItimAM Ave ? kema loko kabUla kare ? kemake evI rIte sAmA pUre saMcaratI vastu kayAMya dekhavAmAM AvI na heya. 7. athavA he vItarAga ! apamativALA parikSakonA parikSaNathI saryuM. temaja he jagat prabhu ApanI parIkSA saMbaMdhI mArI paNa piThThAI (grabuddhi)thI sa. 8. he prabhu! sarva saMsArI jInA savarUpathI vilakSaNe je kAMI buddhizALI janenA vicAramAM Ave teja ApanuM lakSaNa che. 9. he vItarAga ! A jagatuM ke, lebha ane bhayathI vyAsa che ane Apa ethI vilakSaNa hevAthI alpamativALA prANIne parokSa che. tethI ApanuM yathArtha svarUpa temanI gAvAmAM AvI zakatuM nathI. 10. iti akAdazaH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekanavi zatitama prakAza he prabhu! ApanA dilamAM huM vasuM! e vArta paNa durlabha che. paraMtu Apa mArA dIlamAM vase ! AvI sthira thAo ! eTale basa, mane bIjI kaMI jarUra nathI. 1. he vItarAga ! paravacana karavAmAM kuzaLa evA bIjA laikika de pitAthI pratikULa vartanAra keTalAkane kepathI nigraha karIne ane sva anukuLa vartanAra keTalAka bhaktajanene varadAnathI saMtoSI mugdhajanone Thage che. evA draDhamAM Apa kadApi paDatA nathI. 2. rAgadveSAdikanA abhAvavaDe nahiM prasanna thayelA patirAga thakI mekSAdika phaLa zI rIte pamAya ? e vacana ayukta che, kemake vizeSa citanya rahitapaNathI aprasanna chatAM ciMtAmaNi ane kAmakuMbhAdika vidhivat ArAdhavAthI phaLIbhUta nathI thatA zu ? thAya che. evI ja rIte vItarAga paNa phaLIbhUta thAya che. vItarAga te akhaMDa jhAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Re dika citanyathI saMyukta rahevAthI ciMtAmaNi pramukha karatAM atyaMta phaLadAyI thaI zake che. temanAmAM sthApelI zraddhA ane bhakti ja ApaNane kapalInI jema phaLa Ape che. 3. he vItarAga ! ApanI sevA karatAM ApanI AjJanuM pAlana parama kalyANakArI che. kAraNa ke ApanI AjJA ja ArodhI chatI phaLa Ape che ane virodhI chatI saM. sAra phaLa Ape che. 4. he prabhu! heya-upAdeya viSayaka ApanI AjJA sadAkALa evI che ke kaSAya, viSaya, pramAdAdi A. zrava sarvathA heya-tyAgavA gya che ane satya, zAca kSamA, mArdavAdika saMvara sarvathA sevavA che. pa. AzravanuM sevana bhavabhramaNa hetuka thAya che ane saMvaranuM sevana mokSadAyaka thAya che. e prakAre samasta upade. zane sAra saMgraha karavA rUpa A " Ahiti muSTi' yA 8 maNigAna " kahevAya che. bAkIne badhe Aneja vistAra jANa. 6. evI rIte upara jaNAvelI ApanI AjJAnuM A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ mA rAdhana karavAmAM tatpara thayelA anatA jI pUrve nirvANu padane pAmyA che. vaLI vartamAnakALe mahAvideDAdika kSetramAM kaika uttama jIvA maikSapada pAme che temaja bhaviSya kALamAM paNa bIjA uttama jIve nirvANu pada pAmaze, cha, OM vItarAga ! prasannatA karavA mATe dInatA tathane ekalI ApI AjJA vaDeja jIve karma rUpI pajaramAMthI sarvathA mukta thAya che (mATe upara sakSepamAM kahelI jina AjJAnuja rahasya savizeSa gurUgamya dhArI tenu ja ArA dhana karavA aheniza lakSa rAkhavuM upayukta che. jyAre bhAre pazu tema karavA vaDeja kalyANa che.) 8. hati. ekAnane titama viMzatitama prakAza ke vItarAma ! ApanA pAdIThe lu ThatA mArA mastaka upara puNya paramANuonA kaNIyA jevI ApanA caraNanI 24 cirakALa (mArA mekSa thAya tyAM sudhI) sthira thAo ! 1. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ padma hai prabhu ! Apanu* vadana jovAmA Asakta thayelAM mArAM baMne netra harSAzrunAM jaLa kaleAlavaDe pUrve AjJAnapaze pa2I kudevAdikane nIrakhavAthI lAgelA pASarUpa maLane kSaNa mAtramAM mATI nAMkhA (dura karI nAkhe. ) 2, hai prabhu ! ApanI pAse ( bAlakanI pere ) luna karavA vaDe, pUrve nahui' sevA cegya kRpAdikane jeNe praNAma karyA che evA mArA ajJAna lalATane taMtu" prAyasmita vaLI jAya tevI cinha pati thAe ! 3, he nAtha ! ApanA darzananya prameAdathI khaDA thaI rahelAM rAmAMca kaTaka anata bhavabhramaNathI puSTha thaI rahelI mithyAtva-vAsanAne ghasaDI karo ! 4. hai prabhu ! ApanA mukha caMdranI kAMtinI amRta jevI nyAhnanu pAna karyuM nate mArAM leAcana-kamaLa nizrcaLatAne pAme ! (ghaLI capaLatA tajI purama zAMtine anubhava ( kare ! pa he ... ma ! kadAya mArAM netrA ApanA mukha sukhanA lalasI thAe ! mArA ane DhAtha vadhana mane ! ane mAruM ane karNa kzana sa mApanI have mAnya suda traNa karavAmAM tatpara thAo ! 6, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 he vItarAga ! sarvatra khalanA pAmatI A mArI vANI je ApanA guNa gAna pratye khUhAvALI thaI che te tenuM kalyANa thAo ! ApanA sadabhUta guNathI parA mukha evI jIbhanuM prajAja zuM che ? kaMIja nathI 7. he prabhu! huM Apane AdhIna vartanA prakhya che, samyapha vAmI sevAmAM nipuNa dAsa chuM ane AjJA vacanane uThAvavAmAM catura eve Apa sevaka (kira), tethI " mAre sevaka che' ema ema eTale zabda japI A5 mane sevaka tarIke svIkAro. he nAtha ! AthI vadhAre zuM yAcuM ? ApanA "ema" evA vacana uparAMta tharInuM kahyuM huM yAcatuM nathI. 8. zrI hemacaMdra sUrie pratipAdita karelA A vitarAga tetrathI zrI kumArapAla bhUpAla abhISTa e (mela) phaLa pAme ! 9 "ukata tetrArthanuM yathAvidha paThana, pAThana, avaq, zraddhAnAdika karanAra yajajana varganuM paNa sarva zreya thAo ! itirAma, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvepi santu sukhinaH, sarve santu nirAmayAH; sarve bhadrANi pazyantu, mA kazcitpApamAcaret. bhAvArtha sarva keI prANI sukhI thAo, sarva jIve nirAgI thAo, sarva prANIe, kalyANa pAma, phoi paNa jIv pApanuM AcaraNu na kare dharmabiMdu . ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnaM sarvatragaM cakSaH // zrIumAsvAtivAcakaviracitam // // tattvArthAdhimasUtram // rahasyArtha sAthe. . vadharmI bhAIe heMnene vAMcavA bhaNavA nimitte chapAvI prasiddhakartA -***> purUSottamadAsa jayamala. surata. prathamAvRtti. prata 100 mAstara hanumAnanI lIMbaDI sAme zrI jaina tIrthaMAya presamAM zA. phrapUraca'da pharazIe chApyu zIhora, (kAThIyAvADa ) saMvat 1977 vIr savaM 2447, sane 1921, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ # sUcanA. pustakane jema tema jyAM tyAM rakhaDatuM mUkavuM nahi, azuddha hAthe pusatakane aDakavuM nahi, temaja * ughADe mukhe pustaka vAMcavuM nahi. pUrNapuNyanayapramANaracanA-puSpaiH sadAsthArasaiH tattvajJAnaphalaiH sadA vijayate syAda dakalpadrupaH / etasmAt patitaH prabAdakusumaiH SaTdarzanArAmabhUbhUyaH saurabhamudramatyabhimatairadhyAtmavArtAlavaiH // 1 // pUrNa pavitra sAta naya ane cAra pramANanI racanA rUpa phUle, niraMtara zraddhA rUpa rahyuM ane tarata jJAna rUpa phaLa vaDe syAddha da mata rUpa kalpavRkSa sadA jayavaMta varte che. e syAdva da mata rUpa kalpavRkSathI kharI paDelAM pravAdarUpI kavaDe Sa, danarUpa bagIcAnI bhUmi pate mAnI lIdhelA adhyAtmanI vArtAonA lezavaDe vAraMvAra sAga dhyane prakaTa kare che. -adhyAtma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukrama. viSaya upaghAta. 1 thI 8 1 saMbaMdha kArikA mULa ane rahasyArtha.... ... 1 thI 10 2 adhyAya pahelA ... - 55thI 82 1 samyam darzananuM svarUpa * * 2 nikSepAnuM svarUpa . pa7 3 matyAdi pAMca jJAnanA bheda ane tenuM svarUpa 62 4 traNa ajJAnanuM svarUpa - 74 5 nayanA bheda ane tenuM svarUpa... 3 adhyAya bIjo 1 pAMca bhAva ane tenA bheda . * 2 jIvanuM lakSaNa ane bheda . 3 iMdriyAnA bheda ane svarUpa - 4 traNa prakAre janma - - 5 pAMca prakAranA zarIranuM svarUpa 94 6 apavartana anepavartane AyuSya 100 4 adhyAya trIje. 103 thI 1rara 1 naraka pRthvInAM nAma . **** 2 nAraka jIvenI vedanA... 105 3 AyuSya sthiti 4 manuSya kSetranuM varNana 5 tiryaMcanA bheda ane sthiti 121 pa adhyAya - 12 thI 143 1 devaleka ane devonI addhi vagere. 122 2 devanuM janmamautkRSTa AyuSya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com 103 108 109 138
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ ...... 17 6 adhyAya pAMcame - - 144 thI 159 1 ajIvanA bheda . 144 2 dravyanuM svarUpa 14 3 dvavyanAM lakSaNe 148 4 sanuM lakSaNa 153 7 adhyAya chaThTho AzravanuM varNana... 159 thI 171 8 adhyAya sAtamA 171 thI 186 1 sarva viratinuM varNana 171 2 deza viratinuM varNana 3 aNuvratanA aticAre 179 9 adhyAya AThamo . 187 thI 197 1 mithyAtvAdi baMdha hetu 187 2 baMdhanuM svarU5 - 188 3 karmanI sthiti ... 193 4 karmanuM phaLa - 5 karma pradeza Atma pradeza sAthe kevI rIte baMdhAya che tenuM varNana * * * 16 18 adhyAya navame ... ... 198 thI 224 saMvara ane nirjarAnuM svarUpa ... 11 adhyAya dazame . rara4thI 52 1 mokSanuM svarUpa 224 4 upayahAra 3 prazasti jo " - 251 " 1lpa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ - B upodghAta. janma maraNarUpa sa`sAracakranA bhramaNavarDa zrAMta thayela chavAnAM saMtapta hRdayAne zAMti ApI, tenI AdhyAtmika bhAvanAone sateja karI, te bhAvanAdvArA paramapadane anukULa pravRttimAM tene joDI, apavarganI prApti karAvanAra sAta che. pustakA tevA jJAnanI prAptinA sAdhanabhUta hAvAthI pUrvakALanA mahA samartha jJAnI purUSanA racelA graMthA-mULa adhavA cAlu jamAnAnI kasAyellI kalamathI lakhAyelA tenA bhASAMtara (vivecana) sAthe athama navIna paddhatithI vidvAna munivarya tathA zrAvakavarSanA lakhelA ke sa Mzodhana karI sa'graha karelA graMthe alpa mUlye ApI gAmA gAma ane gharaghara tene lAbha ApavAnA amArA A prayAsa che, A AvRttimAM mUtra bhAga mukhyatAe zreyaskara mAMDala taraphathI bahAra paDela bhASAntaranAra che. - 2 tatva jJAnanI prAptidvArA mokSapada saraLatAthI meLavI zakAya e vAta siddha hovAthI tatvajJAnamaya mekSa mArga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 99 89 tathAyAdhigama " nAmanA A uttama dArzanika graMtha tenA rahasya sAthe amoe pragaTa karela che. 3 A graMthamAM siddhAMtanA gabhIra ane nAnA saMskRta sUtrAmAM bahu saraLa rIte samAveza karela hAvAthI dareka mumukSu bhavyAtmAone khAsa abhyAsa karavA lAyaka A graMtha che, tethI mULa sUtra, tenA bhAvArtha ane bhASyane TuMka sAra saraLa rIte gujarAtI bhASAmAM ApavAmAM Avela che. anya saMsthA taraphathI A graMtha sabhAgya bhASAMtara sAthe chapAvavAmAM Avela che; para`tu te hiMdI bhASAmAM hovAthI temaja bhASAMtara zAstra rahasyanA ajANu pAse karAvela ha thAthI tAttvika khAkhatanI temAM ghaNIeka skhalanAe caceva che; tethI navIna abhyAsIone tenA abhyAsanI saraLatAne khAtara amAe A graMtha saraLa gurjarabhASAmAM taiyAra karI ApAgye che. 4 A graMthanA daza adhyAya che. zarUAtamAM prastAvanArUpe 31 kAyikAe graMthakAre teja bhASyanI bhUmikAmAM racela che, je khAsa manana karavA lAyaka che. te pachI pahelA adhyAyamAM samyaktva, tattvA, nikSepAdi, nirdezAdi tathA cAirA, mAna ane sAta nayanu svarUpa varNavela che. bIjA adhyAyamAM jIvenuM brahmaNa, Apazamiti bhAvanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. 53 haida, jIvana , Idriya, gati, zarIra, tenA pratye ane hetuo, AyuSyanI hIyamAna ane anyathA sthiti vagere varNavela che. trIjA adhyAyamAM naraka pRthvI, nAraka javAnI vedanA tathA AyuSya, manuSyakSetranuM varNana ane ticinA bheda tathA sthiti vagere Ave che. cethA adhyAyamAM devaveka ane devatAonI Rddhi, jaghanyaku AyuSya vagere bAbate batAvI che. pAMcamA adhyAyamAM patikAyAdi ajIvanuM tathA dravyanAM lakSaNanuM, chaThThAmAM AsavanuM, sAtamAmAM deza ane sarvaviratinuM AThamAMmAM mithyAvAhi hetuthI thatA baMdhanuM, navamAmAM saMvara tathA nirjarAnuM ane dazamA adhyAyamAM mokSa taravanuM varNana che. te pachI AkhA graMthanA sAra 25 mekSamArga TuMkamAM varNavela che. upasaMhAra 2mAM 32 kaleka vaDe siddhanuM savarUpa bahu sArI rIte varNavela che, ane prAMte graMthakAranI prazasti ApavAmAM Avela che 5 pAMca prakaraNanA kartA pUrvadhArI zrImAna hamAsvAti vAcake A graMtha tenA bhASya sahita ra che A graMthamAM sUnA kAMIka nyUna base kaleka ane bhASyanA 2200 kaleka che. zrI siddhasena gaNikata [18202 zloka pramANa TIkA ane zrImad haribhadrasurita (11000 kaleka pramANa) TIkA A sUtra upara thayela sabhya che. A baMne * * - - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIkAo bhAgya pramANe che, zrI siddhasena gaNikRta TakAmAM devaguNAcA zarUAtanI 31 kArikAo upara TIkA racI che ane bAkInI AkhI TIkA siddhasena gaNie racI che- itIya kArikATIkA zAstraTIkA cikIrSuNA, saMhabdhA devaguptena prItidharmArthinA sanA, - haribhadrasUrikRta TIkAmAM haribhadrasUrie pA adhyAyabI TakA karelI che, ane bAkInI yazeDhe pUrNa karI che. malayagirI mahArAja prajJApanA (pannavaNA) sUtra uparanI pitAnI TIkAmAM kahe che ke- cAra mALavA tathA tArApeTI mAhitapiti taDapAI A uparathI saMbhavita che ke malayagirI mahArAje paNa lavArtha upara TakA banAvI haze. 6 digambara AsrAyamAM A graMtha ghaNe pracalita hovAthI satranA keTalAka pheraphAra sAthe A graMtha teo pi tAnA saMpradAyamAM thayelA umAsvAmIjIne banAvela mAne che. A sUtranI saMskRta tathA bhASA TIkAe temanAmAM paNa dhaNI racAela che. 7 A graMthakAre 500 prakaraNa racyAM kahevAya che, te pachI tavAryAdhigama sUtra, prazamarati prakaraNa ane jabUdvIpa samAsa prakaraNa mAtra hAlamAM labhya che. kSetra vicAra jenA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara huribhadrasUrie TIkA racI che te paNa ukta thakI rana lakhela che ema mAnavAne kAraNe che. 8 kalakattAnI rIyala esIyATIka sosAITI mAraphata chapAela taravArtha bhASyanI epenDIkSa DI (pRSTha 44-45), mAM bIjA graMthomAM umAsvAti mahArAjanA vacane [je labhya graMthamAM nathI te ] kahIne je phakarA ApyA che tethI 500 gre the umAsvAti mahArAje banAvela kahevAmAM Ave che te vAtane Teko maLe che. temAM Apela uparAMta nIcenA phakarAo paNa temanA graMthanA hoya ema jaNAya che. A phakarAomAM vAcaka zabda vAparyo che tethI umAsvAti mahArAjanA A vacana che ema mAnI A phakarA utAryA che- (e) bhAvavijayajI viracita uttarAdhyayana sUtranI vRttimAM nIce mUjaba lakhANa che. adhyayana 10, loka 1, pRSTha 244 bI (2) uktaM vAcakamukhyaiHparibhavasi kipiti lokaM, jarasA parijarjarIkRtazarIram / acirAttvamapi bhaviSyasi, yauvanagarva kimudahasi // 1 // [ bI.] zAtyAcArya viracita uttarAdhyayana sUvanI vRttimAM nIce mUjaba A che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1:dhyayana 2, ai 13, pAnu 83 meM [1samyavajJAnazIlAni, tapazcatIha siddhye| teSAmupagrahArthAya, smRtaM cIvaradhAraNam // 1 // jaTI kUrcI zikhI muNDI, cIvarI nana eva ca / tapyatrApi tapaH kaSTa, mauDhayAddhi sona sidayati // 2 // samyagbAnI dayAvAMstu, dhyAnI yaratapyate tpH| nagrazcIvaradhArI vA, sa siyati mhaamuniH||3|| iti vAcakavacanam 2 madhyayana 2, xals 13, pAnu 85 mA (8) - uktaM ca vAcakaiHzItavAtAtapaideza-mezakaizcApi kheditH| mA samyasvAdiSa dhyAnaM, na samyaka saMvidhAsyati // 1 // yayana 4 pRSTa 180 (2) "mUribhistam-" dharpopakaraNamevaitat, na tu parigrahastathA // antavo bahavassanti,durdI mAMsacakSuSAm / tebhyaH staM dayArtha ta. rajoharaNadhAraNama // 1 // Asane zayane sthAne, nikSepe grahaNe tthaa| gAtrasakocane ceSTaM, tena pUrva pramArjanam.1.2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA-santi sampAtimAH sattvAH, sUkSmAzca vyApino'pare / teSAM rakSAnimittaM ca; vijheyA mukhavatrikA // 3 // kiMca-bhavanti jantavo yasmA-danapaneSu kecita / usmAce pA parIkSArtha, pAtragrahaNamipyate // 4 // aparaM ca-samyaktvajJAnazIlAni, tapazcetIha siddhaye / teSAmupagrahArthAya, smRtaM cIvaradhAraNam // 5 // zItavAtAtapaiza-mazakai.zcApi khaditaH / mA samyaktvAdiSu dhyAnaM, na samyaka saMvidhAsyati 6 // tasya tvagrahaNe yat syAt ,dhudramANivinAzanam / jJAnadhyAnopaghAto vA, mahAn doSastadaiva tu // 7 // 4 adhyayana 4,xais pAnu. 161 the (3) : Aha ca vAcakaH-iha candriyaprasaktA nidhanamupajagmuH tadyathA-gAryaH satyakinakarciguNaM prApno'nekazA. sakuzalo'nekavidyAbalasampanno'pi // .. 5 adhyayana 4, rats 1, pAnu. 161 [8] . uktaM ca vAcakaiHmaGgalaiH kautukaaNgai-vidyaamntraistthossH| na zaktA maraNAt bAhu~, sendrA devagaNA api // 9 umAsvAti mahArAjanA samayane cokkasa nirNaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. tava bhASyanI prazastinA cha kaleka je ame A grathane prAMte artha sAthe Apela che tenI matalaba e che ke-zivazrI vAcakanA praziSya zeSanaMdikSamaNane ziSya ucca nAgarI zAkhAmAM thayela umAsvAti vAcake tatvArthadhigama zAstra racyuM. vAcanA gurUnI apekSAe kSamaNamuMDapAdana praziSa ane mULa vAcakAcAryanA ziSya teo hatA. temane janma nyAdhikAmAM thaye hate vihAra karatAM karatAM kusumapura (pATalIputra-paTanA) nAmanA nagaramAM A graMtha che. temanuM netra kabhIri ane temanI mAtAnuM gotra vAtrI hatuM. temanA pitAnuM nAma havAti ane mAtAnuM nAma umA hatuM. 10 umAsvAti mahAjakata jaMbudvIpa samAsa prakaraNanA TIkAkAra vijayasiMhasUri te TIkAnI AdimAM jaNAve che ke-ume mAtA ane svAti pitA sa baMdhathI temanuM umAsvAti nAma paDayuM. vAcakane artha pUrvadhara leve kemake, pannavaNA sUtranI TIkAmAM kahe che ke-vAvA-pUvaeNviraH A graMthane chapAvavAmAM thayela khalanA mATe sakala saMgha samakSa micchAmi dukkaDa daIne ajAjanene sudhArI vAMcavA vinaMtI che. * li. purUSottamadAsa jayamala surata. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainAnanda mahodadhiratna 2 8 SARNAP Latears (R. . PUNHA zrI umAsvAtivAcakaviracitasya // tattvArthAdhigamasUtrasya // // svopajJA : smbndhkaarikaaH|| samyagdarzanazuddhaM yo jAnaM viratimeva cAmoti duHkhanimittamapIdaM tena mulabdhaM bhavati janma // 1 janmAna karmaklezai ranubaddhe'smiMstathA prayatitavyam / karmaklezA'bhAvo yathA bhavatyeSa paramArthaH // 2 paramArthA'lAme vA doSeSvArambhakasvabhAveSu kucalAnubandhameva syAdanavadyaM yathA krmH|| 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmAhitamiha cAtra cAdhamatamo naraH samArabhate ihaphalameva tvadhamo vimadhyamastUbhayakalAryam / / 4 paralokahitAyaiva pravartate madhyamaH kriyAyu sadA mokSAyaiva tu ghaTate viziSTamatiruttamaH puruSaH // 5 yastu kRtArtho'pyuttamamavApya dharma parebhya upadizati nityaM sa uttamebhyo'pyuttama iti pUjyatama eva / / 6 tasmAdahati pUjApahanevottamottapo loke devarSi narendrebhyaH pUjyebhyo'pyanyasavAnAm / / 7 abhyarcanAdahatAM manaHprasAdastataH samAdhizca tasmAdapi niHzreyasamato hi tatpUjana nyAyyam // 8 tIrthapravartanaphalaM yatroktaM karma tIrthakaranAma tasyAdayAskRtArtho'vyahastIrya pravartayati // 9 tatsvAbhAvyAdeva prakAzayati bhAskaro yathA lokam / tIrthapravartanAya pravartate tAryakara evam // 10 je purUSa sampanna vaDe zuddha evA jJAna ane viratine Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAme che te purUSane dukhanA nimittabhUta e A janma paNa sAre mane kahevAya che. 1 karma ane tenAthI thatAM duonI paraMparA vALA A janmamAM jevI rIte karma ane kalezane abhAva thAya te prakAre prayatna karavA joIe, karma kaleza ne abhAva thAya eja paramArtha (mokSa) che. 2 kamane baMdha karAvavAnA savabhAvavALA kaSAya rUpa dene lIdhe je paramArtha-mokSanI prApti na thAya te jevI rIte mokSane anukUla evA puNyane anubaMdha thAya tevI rIte niravadha (pApa rahIta) kArya karavAM. 3 adhamatama (atyaMta halake manuSya Aleka ane palekamAM duHkhadenArA kAmano AraM kare che, adhama purUSa A lekamAM phaLadAyaka karmane kevaLa AraMbha kare che ane vimadhyama purU te ubhayalekamAM phaLadAyaka kAma Ave che. | madhyamapurUSa pAlekanA hitane mATeja niratara kriyAmAM pravarte che ane viziSTa mativALo uttamapurUSa te mokSane mATe prayatna kare che. 5. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaLI je purUSa uttama kevaLajJAna ne pAmIne pote kRtArtha thayA che chatAM bIjAone niraMtara dharmane upadeza kare che te uttamathake paNa uttama [ uttamottama che ane tethI te sarvane pUjA egya (pUjyama) che ema jANavuM. 6 te mATe uttamattama evA ahaMtaja lekamAM anya prANIone pUjya [manAtA ] evA devarSi ane rAjAe vaDe paNa pUjAvAne gya che. 7 * arihaMtanI pUjA thakI mananI prasannatA thAya ane te (mananI prasannatA) thIsamAdhI thAya ane te thakI vaLI mela prApti thAya. A kAraNathI arihonI pUjA karavI e gya che. 8 je tIrthaMkaranAmakarmanuM tIrtha pravartavavArUpa phaLa (zAstramAM ) kahyuM che tene (tIrthaMkaranAmakarmanA) udayathI kRtArtha evA paNa arihaMta tIrtha pravartAve che. huM jema sUrya savabhAve karIneja lekamAM prakAza kare che tema tIrthakara paNa tIrtha pravartAvavAne pravarte che. kemake tIrtha pravartathavuM e tIrthaMkara nAmakarmane vibhava che).10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ yaH zubhakarmAsevana bhaktibhAvo bhaveSvanekeSu jajJe jJAtAkuSu siddhArthanarendrakuladIpaH // 11 jJAnaiH pUrvAdhigatairapratipatitaiti zrutAvadhibhiH tribhirIi zuddhaiyuktaH zaityadyutikAntibhirivendu // 12 zubhasArasacca saMhanana vIryamAhAtmyarUpaguNayuktaH / jagati mahAvIra iti tridazairguNataH kRtAbhikhyaH // 13 anekabhave mAMzubhakarmanAM sevanavaDe vAsita karyA che pariAmajeNe evA ane siddhArtharAjAnA kuLamAM dIpaka samAna evAte bhagavAna ikSvAkuvaMza (nI jJAta nAmanI kSatriya jAtImAM) utpanna thayA.. 11 pahelA bhavamAM pAmelA apratipAti ti zruta ane avadhI e traNe zuddha jJAneA Deyukata jema zItaLatA vruti ane kAMtivaDe caMdra zele tema zelatA 12 zubha zreSTha sattva sa`ghayaNa vIrya ane mahAtmyarUpa guNujALA ane devatAoe guthakI jagatane viSe mahAvIra e prakAre nAma sthApana karyuM che evA 13 parIpadezavanA pAteja tattvanA jANu, prANIonA hita ne mATe tatpara, acaLa sattvavALA ane iMdrA sahita lekAMtika daivAe praza'sele che bhasattva guNu jemane evA 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com V
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ svayapeva budatattvaH styhitaabhyudytaaclitsvH| abhinanditazubhasaramA senttrokaantikairdevaiH|| 14 janmajarAmaraNAta jagadazaraNamabhisamIkSya niHsAram sphIta papahAya rAjyaM zamAya dhImAnpravAja / / 15 pratipathAzubhazamanaM niH zreyasasAdhakaM zrapaNaliGgam kRtasAmAyikakarmA vratAni vidhivatsamArApya // 16 samyaktvajJAna caaritrsNvrtpaasmaadhivlyuktH| mohAdini nihatyAzubhAni catvAri karmaNi // 17 jagatane janma jarA ane maraNathI pIDita azaraNu ane AsAra dekhIne vizALa rAjyane tyAga karIne zakitane (karmane nAza tene) mATe buddhimAna evA mahAvIradeva, dikSA letA hatA. 15 azubha (pApa) ne zamAvanAra ane mokSane sAdhaka e je sAdhuveSa tene grahaNa karIne, karyuM che sAmAyika jeNe evA vIra paramAtmA vidhipUrvaka tene AropaNa karI (grahaNa karI ) ne 16 samyakatva jJAna cAritra saMvara tapa samAdhi ane naLavaDe yukta chatA mehanIyA cAra azubha (thAtI) karmane sarvathA nAza karIne 17 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalamadhigamya vibhuH svayameva zAnadarzanamananta lokahitAya kRtArtho'pi dezayAmAsa tIthImadam // 18 dvividhamanekadvAdazAvidhaM mahAviSayamamitagamayuktam saMsArArNavapAragamanAya duHkhakSayAyAlam // 19 granthArthavacanapaTubhiH prayatnavadbhirApa vAdibhirnipuNaH anabhibhavanIyamanyairbhAskara iva sarvatejobhiH // 20 vayameva anaMta kevaLajJAna ane kevaLadaranane pAmIne prabhu mahAvIra deva kRtArtha chatA paNa lekahitane mATe A tIrtha (pravacana) ne prakAzatA havA. 18 * (aMgabAhya ane aMgapraviSTa ema be prakAre, [aMgabAdha] aneka prakAre, ane praviSTa] bAra prakAre, mahAna viSayavALuM, aneka AlAvAe sahita, saMsAra samudrane pAra pAmavAne ane dukhane nAza karavAne samartha evuM tIrtha (prabhu dekhADI gayA che. prabhue prakAryuM che.). jema bIjA sarvatejavaDe sUrya parAbhava na pAme tema thanA artha nirUpaNa karavAmAM praviNa ane prayatnavAnuM evA nipuNavAdIo vaDe paNa khaMDana karI zakAya nahi evuM A tIrtha prabhue pravartAvyuM che. 20 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRtvA trikaraNazudaM tasmai paramarSaye namaskAram pra yanamAya bhagavate vIrAya vilInamohAya / tattvArthAdhigamArUyaM bartha saGagraha laghugrantham vakSyAmi ziSyahitamimamahadacanaikadezasya // 22 mahato'timahAviSayasya durgamagranyabhASyapArasya kaH zaktaH pratyAsaM jinavacanamahodadheH kartum ? // 23 zirasA giAra bibhitse ducikSipseJca sAkSiti doAm pratitIca samudra mitseca punaH kuzAgreNa // 24 vyobhrIn, cikramiSenmerugiriM pANinA cikampayiSeta gatyA'nilaM jigiSecaramasamudra pipAsacaM 25 khadyotakamamAbhiH so'bhibubhUSeca bhAskara mohAt yo'timahAgraMthArtha jinavacanaM saMjighrakSeta // 26 ekamapi tu jinavacanAdyasAnirvAhaka padaM bhavati zrUyante cAnantAH saamaayikmaatrpdsiddhaaH|| 27 tasmAttatmAmANyAta samAsato vyAsatazca jinavacanam zreya iti nirvicAraM grAhya dhArya ca vAcyaM ca // 28 na bhavati dharmaH zrotuH sarvasyaikAntato hitazravaNAva bruvato'nugrahabuddhayA vAstvekAntavo bhavati // 29 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramapavicintyAtmagataM tasmAcchyaH sadApadeSTavyam AtmAnaM ca paraM ca hi hitopadeSTAnugrahAti 30 narte ca mokSamArgAddhitopadezo'sti jagati karanA'smin tasmAtparamimayeveti mokSamArga pravakSyAmi // 31 parama Si ane parama pUjya evA vIra bhagavAnane trika2Na zudhie namaskAra karIne; apa zabda chatAM ghaNAM arthavALe je arIhaMta vacananA eka deza (bhAga) ne saMgraha karanAra A tatvArtha vigama nAmanA laghu granthane ziSyanA hita mATe huM (umAsvAtI vAyaka) varNana karIza. 21-22 mahAna, ghaNA moTA viSayavALA ane durgama(mukelIthI samajAya tevI che graMtha ane bhASyarUpa kAMThe che jene evA jinavacanarUpI mahAsAgarane saMgraha karavAne koNa samartha thaI zake ? 23 je purUSa ati vizALa graMtha ane artha vaDe pUrNa jinavacanane saMpUrNa rIte saMgraha karavAnI irachA kare che, te mUDha mastaka vaDe parvatane teDavAne cAhe che, be bhujAvaDe pravIne upADavAne cAhe che, samudrane be bhujAo vaDe tarI pAra pAmavAne cAhe che ane vaLI DAbhanA agrabhAgavaDe sana mudra (jaLa) ne mApavA cAhe che, AkAzamAM uchaLI caMdrane ulaMghana karavA cAhe che, merU parvatane hAtha vaDe kapAvavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 cADe che, gatI vaDe vAyuthakI paNa agaLa javA cAhe che, aMtima (svayaM bhramaNa) samudrane pIvAne cAreche. 24-25-26 je mATe jinavacananuM eka paNa pada, uttarettara jJAnaprAptidvArA sa'sAranA pArane prApta karAvanAra thAya che, kemaphre sAmAyika mAtra paMdaDe karIne anaMta (jIve!) ddhi thayelA che, ema zAstramAM sabhaLAya che. 27 te kAraNathI te jinavacanane saMkSepathI ane vistA rathI grahaNa karavu' te kalyANakAraka che, ema samajI te jinavacanane sadeha rahita grahaNa karavuM, dhArI rAkhavu' ane khIjAne kahevu ( bhaNAvavu'). 28 dvita vacananA zravaNathI sarva sAMbhaLanArane ekAnta dharma na thAya paNa anugrabuddhivarDa khelanArA vakatA (upadezaka)ne te avazya dharma thAyaja 29 te kAraNa mATe potAnA zramanA vicAra nahi karatAM hamezAM meAkSamArganA upadeza karanAra svapane upakAra kare che. 30 A sapUrNa sasAramAM mekSamArganA upadeza zivAya khIjo kASThahitApadeza nathI, e hetuthI zreSTha evA A ma kSamArganeja 'huM' (umAsvAtivAcaka) varNavIza. 31 ||ti sabhyanya jJAtinA kamAzA 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainAnanda mahodadhi ratna 2 || OM maham // // zrItattvArthAdhigamasUtram // prathamoadhyAyaH / 1 samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArgaH / samyagdarzana, samyagnana ane samyakacAritra e traNe maLIne mokSamArga che. e traNe ekatra hoya tyAreja mekSanA sAdhana che. traNamAMthI kAipaNuM. ekane abhAva hoya te te mekSanA sAdhana thaI zake naddhi. e mAMhe prathamanI prApti thaye chate pAchaLanI prAptinI bhajanA (huMya ke. na Aya) samajavI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ para ane pAchaLanI prApti thaye chate prathamanI prApti nizca hAya. [ arthAt darzana heAya tyAre jJAna, cAritra hoya ke na hoya; jJAna hoya tyAre cAritra hoya ke na hoya, pazu cAritra hAya tyAre darzana jJAna hoyaja ane jJAna hoya tyAre darzana DAyaja. 7 sarva iMdriya ane anidriyanA viSasanI rUpe prakAre prApti te samyagdarzana. prazasta darzana te samyagdarzana. yuktiyukta darzana te samyagdarzana, vinaya ane vecAvacca e e tapanA seDhA che. tathA tara e cAritranA bheda che. mATe judA* nathI kahyA. jyAM jJAna ane kriyAthI mekSa kahe che tyAM darzanane jJAnamAM levu. 1 2 tatvArthazraddhAnaM samyagdarzanam / tattvabhUta padArthonu athaka tattvavaDe (nizrcayathI) arthanu zradvAna te samyagdarzana jANavu na samyagdarzananA zama, savega, nirveda anuka pa ana AstikaNuM e pAMca lakSaNa che. e lakSonI anukrame pradhAnatA che, ane pazcA nupUrvIe utpattine anukrama che. 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 tApamAna te sabhyana siMga [ paranA uddeza vinA apakaraNanA yoge svAbhAvika pariNA -adhyavasAya tho atha vA agima [upadeza] thI thAya che 3 ___4 jIvAjIvAzravaSandhasaMvaranirjarAmokSAsta chava, ajI, A bava badha, saMvara, nirjarA ane mokSa e [ sAta prakArane aM athavA e sAta padArtho, tava che vistArathI A padArtho AgaLa kahevAze. 4 5 nAmasthApanAdravyabhAvatastanyAsaH / bhAvArtha-nAma, sthApanA, dravya ane bhAvathakI te chAdi sAta tavane nikSepa thAya che. - vistArathI lakSaNa ane bhedavaDe jAgavAne mATe he caNa 1 nisarga, pariNAma, svabhAva ane apadeza e paryAya zabda che. adhikama abhigama, Agama, nimitta, zravaNa, zikSA ane upadeza e paNa paryAya zabdo che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 karavI joie, temAM ekane mATe nikSepa cAra prakAre. jemake-ce tana ke acetana dravyanuM che evuM nAma ApIe te nAma; kaSTa pustaka, citrakarma, Itya dine viSe "jI" e prakAre sthA5 karIe te sthApanA jIva, devanI pratimAnI peThe guNa paryAya rahita anAdi pariNAmikabhAvavALe jIvate dravyajIva, A bhAMge zUnya che, kemake je ajIvanuM jIvapaNuM thAya te kathaka kaheya, paNa tema thaI zakatuM nathI, e pazamikAdibhAva sahita upage vartatA jIva te bhAvajIva. e prakAre achavAdi tathA dragyAdi sarva padArthane viSe jANI levuM. paNa keTalAka pudagalane dravya jIva tarIke mAne che, 5 6 pramANanayairadhigamaH / e chAdi tanuM pramANa ane navaDe jJAna thAya che. 7 nirdezasvAmitvasAdhanAdhikaraNasthitivi. vAratA ! nirdeza [ vastu svarUpa kahevuM ], svAmitva [ mAlikI. sAdhana [ kAraNa ], adhikaraNa [ a dhArI, sthiti [kALa], ane vidhAna [ 4 ], thI chAdi tatvonuM sAna thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ paha jemake--samyagdarzana zu che ?, dravya che, samyaka jI arUpI che. jIvAstikAyanA eka bhAga hAvAthI nIka'dha tathA negrAma che, kaiAnu` samyagdarzana ! AtmazrvayAge, paraxAge ane ubhayasayege prApta thAya che, temAM Atmasayege jIvanuM samyagdarzana; parasayege jIva ke ajIvatu athavA eka karatAM vadhAre chatra ke ajIvanu samyagdarzana;usayasayeAge jIva jIvatuM samyagdarzana, jIva e jIvAnuM samyagdarzana. jIva ane ghA jIvenu samyagdarzana. evI rIte jIvanI sAthe ajIvanA eka be ane bahuvacananA bhAMga levA samyagadarzana zAthI thAya ? nisarga athavA adhigama [gurUAdi samakSa je zukriyA karavI ] tethI thAya, te baMne samyagdarzane darzanamehanIya karmanA kSaya, uSazama ke kSayApazamathI thAya che. adhikaraNa traNa prakAre che. Atma-nnipAna, pasanni dhana ane ubhayasannidhAna. AtmasannidhAna te alpatarasannidhAna, parasannidhAna te mAhyasannidhAna ane ubhayasanni Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAna te bAhya alpatarasannidhAna jAgavuM. sIna kene vize hava, AtmannidhAne jIvane viSe samyagadarzana heya, bAhyasannidhAne ane ubhayamasiMdhAne sAmitva [ konuM samyagdarzana | mA jaNAvela bhAga levA. samyagadarzana keTale kaLa rahe, samyagdaSTi sAdiSata ane sAdinita ema be prakAre che, samparzana sA hisAMtaja che, te samyagurzana jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI chAsaTha sAgarepamathI adhika kALa rahe sAyaka amativAlA chAsthanI samyagadaSTi sAdisata che ane anya yegI agI kevaLI ane siddhanI samyagRSTi sAdinaMta che. pradarzana keTalA prakAranuM che, tyAdiAvaraNa ane darzana mehanIyana yAdi kaNa hetuvake traNa prakAre jAthavu. A pazamika. sApazamika zayika e traza prakAranA samyakatva me, ekathI uttarottara vizuddha che. 7 8 satsar3a rUyAkSetrasparzanakAlAntarabhAvAlpa kurtI cata [adbhUtapa prarUpaNA], saMkhyA, kSetra, parzana, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ DhALa, aMtara, bhAva ane alpabahutva e ATha anuyA gADe karIne paNa sarva navAnuM jJAna thAya che. te A pramANe--1 samyagdarzana che ke nahi ? che. kayAM che? ajIva viSe nathI, jIvAne viSe pazu tenI bhujanA jANavI gati iMdriya, krAya, vega, kaSAya, veda, vaizyA, samyakatva, na darzana. cAritra, ADAra ane upacega e 13 anuyAgadvArane viSe yathAsa bhaya sadbhUta prarU paNA pharavI. 2 samyagdarzana kaTalAM che ?. samyagdarzana - sa khyAta che, samyagdaSTi te anaMtA che. 3 samyagdarzana keTalA kSetramAM hoya? lekanA asakhyAtamA bhAgamAM hAya. 4 samyagdarzane keTaluM kSetra sparzelu che? lenA khasa, khyAtamA bhAga; samyagdavaDe te salAka; ahIM samyaSTi ane samyagdarzanamAM zu pheAra che te jaNAve che--matijJAnanA bhedare apAya ane samyak mahunIyanA daLIyAvaDe sahitane samyagdarzana thAya che. apAya matijJAna sAkhI che ane tenA ceAge samyagdarzana thAya che, te [ matijJAna ] kevaLIne nathI tethI kevaLI samyagdarzanI navI ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com h
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa samyagdaSTi te che. 5 samyakata keTalA kALa sudhI rahe ? eka jIva AzrayI jaghanyathI aMtarmuhUrta ane u. chathI chAsaTha sAgaropama sAdhika; ghaNA ne AzrayI sarva kaLa. 6 samparzanane viraha kALa keTale? eka jIva AzrayI jaghanyathI aMtarmuhUrta utkRSTathI ardhaputrala parAvarta, ghaNA chone AzrayI aMtara nathI. 7 sabhya darzanane ke bhAva hoya? audayika, pariNAmika varjhabAkane traNa bhAvene viSe samyagadarzana heya. 8 traNa bhAve vartatA samyagadarzanInuM alapa bahuta zI rIte ? sarvathI cheDA Apazamika bhAvavALA hoya, tethI kSAvika bhAvavALA asaMkhyayaguNa, sApazamika tethI paNa asaMkhya guNa ane samyagRSTi te anaMtA kevaLI ane siddhi maLIne anaMtA che mATe ] 8 9 matizrutAvAdhimanaHparyAyakevalAni jJAnam / mati, kRta, avadhi, manaH paryAya ane kevaLa e pAMca jJAnanA le che. jenuM varNana AgaLa kahevAmAM Avaze.) 9 2tamAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ te [pAMca prakAranuM ] jJAna [be] pramANamAM vaheMcayeluM che. 10 11 Aye parokSam / pahelAM be mati-butajJAna pakSa pramANa che. A baMne jJAnane nimittanI apekSA hovAthI parokSa che. kemake matijJAna indriya nimittaka ane aniMdriya (mana) nimittaka che ane matipUrvaka tathA paranA upadezathakI zratajJAna thAya che. 11 12 pratyakSamanyat / pUrvokta be jJAna zivAyanAM anya [avadhi, manaHryAya ane kevala) e traNa jJAna pratyakSa pramANa che. iMdriyana nimittavinA AtmAne pratyakSa hevAthI A traNa jJAna pratyakSa pramANa che. jenA vaDe padArtho jANI zakAya te pramANa kahevAya che. anumAna, upamAna, Agama, arthapatti, saMbhava ane abhAva e pramANe paNa koI mAne che, paNa ahIM tene grahaNa nahIM karatAM phakta be ja pramANe kahyAM che. tenuM kAraNa e che ke-e sarva pramANe diya ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArthanA nimitte thatAM hevAthI mati-buta jJAnarUpa para pramANamAM aMtarbhata thAya che ? 13 matiH smRtiH saMjJA cintA''bhiniyodha ityanAntaram / mati [ buddhi, smRti [smaraNa-yAdadAsta], saMjJA [ oLakha]. ciMtA (tarka) ane abhinibaMdha (anumAna) e arva ekaja avAcaka che 13 14 tadindriyAnindriyanimittam / te pUrve kata matijJAna idraya nimittaka ane anidriya nimittaka che ane priya eTale (mavRttinuM ane ghaNAna) samajavu 11 15 avagrahApAyadhAraNAH / e manajJAna avagraha (viSayanA sparzavaDe karIne je idriyathI sakSama avyakta jJAna thAya te), IhA (vicAraNA), apAya (nizcaya) ane dhAraNA e cAra bhedavALuM che 15 16 bahubahuvidhakSiprAni zritAnuktadhruvANAM se Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahu, bahuvidha (ghaNA prakAra), kSipa (jalIthI), anizrita (vinDa vinA, anukta (kahyAvinA) ane cheva (nizcita) e che ane tene cha pratipakSI eTale abahu (DuM), abahuvidha (aa prakAra), azipa (lAMbAkALe, nizrita (civaDe); ukta (kaheluM) ane adha1 (anizcita) e bAra bhede avagrahAdika thAya che. 16 17 arthasya / artha (parzanAdi viSaya)nA avagraha Adi matijJA nanA cAre bhede thAya che 17 18 vyaMjanasyAvagrahaH / / vyaMjana (dravya) ne te ekale avagraha ja thAya che. e rIte vyaMjanana ane artha ema be prakArane avagraha jANa. IhAdi bhede te arthanAja thAya. 18 19 na cakSuranindriyAbhyAm / cakSu ane mana vaDe vyaMjana ( dravya) ne avagraha thatuM nathI, paNa bAkInI cAre indriyavaDe ja thAya che. - e prakAre matijJAnanA idriya ane aniMdriya ema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ maiM, avagrahArdika cAra, sparzanaavagrahAdi aThThalIza, (28 bhedane bahu vagere chae guNutAM) ekase DasaDa ane (28 ne khAra bheda sandhe guNutAM) traNaze' chatrIza bhedo zrutanizrita matijJAnanA thAya che. AtpatikI buddhi Adi cAra bhede azrutanizrita matijJAnanA jANavA. 19 20 zrutaM matipUrva iyanekadvAdazabhedam / zrutajJAna matipUrvaka hoya che, te be prakAre che--a'gakhAdya 1 ane agapraviSTa 2, temAM pahelAnA aneka ate khIjAnA khAra bheda che. sAmAyika, cauvisatthA, 'naka, pratikramaNu, kAyemarga, paccakhkhANu, (Avazyaka)e cha adhyayanA, dazavaikAlika, uttarAdhyayana, dazA (dazAzrutaka),kalpa (vRhatka95), vyavahAra ane nizIthasUtra ityAdri mahtvae e banAvelA sUtra te a'gamAhya zruta aneka prakAre jAvu.. agapraviNa zruta khAra bhede che te A pramANe--1 AcArAMga, 2 sUtrakRtAMza, 3 sthAna.ga. 4 sacavAyAMga, 5 vyAkhyAprajJapti ( bhagavatI), Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 jJAtadharmakathA, 7 upAsaka dazAMga, 8 atakRzAMga, huM anuttapipAtika dazAMga, 10 praznavyAkaraNa, 11 vipAka 12 draSTivAdasUtra. have matijJAna ane zrutajJAnamAM zuM pheraphAra che te ahIM jaNAve che. -utapanna thaI na za nahi pAmela evA padArthane grahaNa karanAra vartamAnakALa viSayaka matijJAna che ane kRtajJana te trikALaviSayaka che. eTale je padArtha utpanna thayela che, je utpanna thaI nAza pAmela che ane je have pachI utpanna thavAnuM che te sarvane zrutajJAna grahaNa karanAra che. have aMgaba hya ane aMgapraviSTamAM zuM bheda che te jaNAve che. vaktAnA bhedathI A be bheda thayA che, te A pramANe-sarvajJa, sarvadazI, paramapi evA arihaMta bhaga vAnee parama zubha ane tIrtha pravartAvArUpa phaLadAyaka evA tIrthakara nAmakarmanA prabhAvathI umpa kivA ItyAdi artharUpe kaheluM ane atizayavALA tathA uttama atizayavALI vAI ane buddhivALA evA jana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatanA zikhe (gaNadhara) e guMtheluM te aMgapraSTi. aNa pachI thayelA atyaMta vizuddha Agamana jANanArA, parama prakRNa vANI ane buddhinI zaktivALA AcAryoe kALa, saghiyaNa ane AyunA doSathI alpazaktivALA zi. pinA upakArane mATe je racyuM te aMgabAhya. | sarvajJapraNita hevAthI ane padArthanuM anaMtapaNuM havAthI maniSNana karatAM zrutajJAna viSaya maTe che. zratajJAnane mahAviSaya hovAthI te te adhikArIne AzrayIne prakaraNanI samAptinI apekSAe aMga upAMganA bheda che. ane paganI canA na hoya te samudrane taravAnI peThe siddhAMtanuM jJAna sAdhya thAya, teTalA mATe pUrva, vastu, prAbhUta, prabhUta prAkRta, adhyayana ane uddeza karelA che. vaLI ahIM ziSya zaMkA kare che ke matijJAna ane zrutajJAnane tulya viSaya che tethI zuM baMne ekaja che tene gumahArAja uttara Ape che ke agAu kahyA mujaba atijJAna vartamAnakALavika che ane zrutajJAna trikALaviSayaka che temaja vijJAna karatAM zrutajJAna vizeSa zuddha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ P che. vaLI matijJAna iMdriya ane anidriyanimittaka che tathA AtmAnA jJasvabhAvathI pariName che, tyAre zrutajJAna tA matipUrvaka cheane Apta purUSanA upadezathI utpanna thAya che. 20 21 dvividho'vadhiH / y avadhijJAna e prakAre che. 1 bhavapratyaya ane 2 / cepazcamapratyaya (nimittaka ). 21 22 bhavapratyayo nArakadevAnAm / nArakI ane devatAone bhavapayika(aviSa) hoya che. bhava che hatu jenA te bhava pratyayika. teone Teva ke nArakInA bhavanI utpatti eja te ( avadhijJAna) nA hetu che, jemake pakSIone janma AkAzanI gati ( uDavuM)na kAraNa che paNa te mATe zikSA ke tapanI jarUra nathI tema va ke nArakImAM .utpanna thayA tene avadhijJana thAyaja che mATe temanu adhijJAna bhavapratyayika kahevAya che. 22 1 nArakI ane devatAnA bhatra jo meM kramanA uddepI thatA DhAvAthI e vika che. chatAM dhijJAnAvaraNIne kSayApazama te sa mAM nakakI thAya che mATe avadhAnane avagama karyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 yathoktanimittaH SaDvikalpaH zeSANAm / bAkInA (tiryaMca ane manuSya)ne pazamathI thavAvALuM jJAna thAya che. te cha vika95 [ ] vALuM che-1 anAnugAmi [ jayAM utpanna thayuM tyAMthI bIjA kSetramAM sAthe nahiM AvavAvALuM ], 2 anugAmi ( sAthe rahevAvALuM ), 3 hAyamAna (ghaTatuM), 4 vaddhamAna (vadhatu) 5 anavasthita [aniyamita-vadhatuM, ghaTatuM, jatuM rahe, utpanna thAya) ane 6 avasthita [ nizcita-jeTalA kSetramAM je AkAre utpanna thayuM hoya teTaluM kevaLajJAna parvata kAyama rahe athavA maraNaparyaMta rahe athavA anya bhavamAM sAthe paNa jAya. 23 24 RjuvipulamatI manaHparyAyaH / / manaH paryAyanA 1 jumati ane 2 vipulamani evA be bheda che. 24 . 25 vizuddhayapratipAtAbhyAM tavizeSaH / vizuddhi (zuddhatA) ane apratipAtipaNuM (AveluM ziva nahi) e be kAraNathI te bannemAM phera che. arthAt Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ | G? jumatinA karatAM vipulamati vizeSa zuddha che ane jIma ti AveluM jatuM paNa rahe jyAre vipulamati AveluM jAya nahi. 25 26 vizuddhikSetrasvAmiviSayebhyo'vadhimanaH / ___ paryAyayoH / vizuddhi (zuddhatA), 2 kSetra [ kSetra pramANa ], 3 svAmi (mAlika) ane 4 viSayavaDe karIne avadhijJAna ane mana:paryAyajJAnamAM vizeSatA (pharaka) che. avadhi karatAM mana:paryava zuddha dravyane jANe mana parvaya jJAnathI aDhI dvIpa ane Uda tiSka tathA hajAra jana sudhI kSetra dekhAya tyAre avadhithI asaMkhya leka sudhI paNa dekhAya, mana:paryavanA svAmI apramAdIlabdhivALA sAdhu munirAja heya che tyAre avadhijJAnanA svAmI saMyata ke asaMyata cAra gativALA heI zake, mana:paryavathI patasaMzie manapaNe parimAvela dravya jANe ane avadhithI tamAma rUpi-rUpa, rasa, gaMdha ane sparzavALA dra dekhAya che. vaLI avadhijJAnathI manaH paryAyajJAnano Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7ra viSaya nibaMdha anatamA bhAge ekalA mananAM purkane kare che. 26 27 matizrutayornibandhaH sarvadravyeSvasarvaparyA matijJAna ane zrutajJAna viSaya keTalAka parva sahita sarva dravyane jANavAnuM che. matalaba ke te sarva dravyane jANe paNa tenA sarva paryAya jANI na zake. 27 28 hajaaH | ( rUpi bene viSeja avadhijJAnane viSaya nibaMdha che. arthAta suvizuddha evA paNa avadhijJAnathI rUpa dravyaneja ane tenA keTalAka paryAne jANe. 28 29 tadanantabhAge manaHparyAyasya / te rUpI dravyanA anantamA bhAge-manapaNe pariName. lA manuSyakSetramAM nirmalapaNe manadravyane jANavAne mana:parvayajJa ane viSaya che. 29 30 sarvadravyaparyAyeSu kevalasya / | sarva dravya ane sarva paryae jANavAne kevaLajJAnano Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 viSaya che. te sarva bhAvagrAhaka ane samasta kAloka viSa yaka che. A karatAM bIjuM kaI jJAna zreSTa nathI. dareka dravyanA anaMtA-sarvaparva kevalajJAnathI jaNAya che, 30 31 ekAdIni bhAjyAni yugapadekasimannAca e jJAne mAMnAM matyAdi ekathI mAMDIne cAra sudhInA jJAne eka sAthe eka jIvamAM hoya che. keIne eka, keIne be, keIne traNa, keIne cAra, heya eka heya te matijJAna agara kevaLajJAna heya. be hoya te mati ane kRtajJAna heya. kemake zrutajJAna matipUrvaka heya mATe jayAM zrata heya tyAM mati heya paNa mati heya tyAM zratanI bhajana jANavI. traNavALAne mati, zrata, avadhi athavA mati, cuta, manaH paryAya ane cAra vALAne mati, kuta, avadhi ane manapaya heya. pAMca sAthe na 1 ane aMgArika zAstra mutajJAna hovAthI te vinA paNa matina lIdhuM. '' - 2 ahIyAM zrutajJAna tarIke akSaravALuMjAna levuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya, kemake kevaLajJAna thAya tyAre bIjA jJAna rahe nahi. A bAbata keTalAka AcArya kahe che ke kevaLajJAna chatAM cAre jJAna hoya paNa sUryanI prajAmAM nakSatrAdinI prabhA samAI jAya tema kevaLajJAnanI prabhAmAM bIjAM jJAnanI prabhA samAI jAya che. vaLI keTalAka AcArya kahe che ke e cAra jJAna kSaye pazama bhAvathI thAya che ane kevaLIne te bhAva nathI paNa bhAvika bhAva che mATe na hoya. vaLI te cAre jJAnane keme karI upayoga thAya che- eka sAthe thatuM nathI ane kevaLajJAnane uga bIjAnI apekSA vinA eka sAthe thAya che. AtmAne tathA prakArano svabhAva hovAthI jJAnadarzanane anusamaya samayAntara upayoga kevaLIne niraM tara hoya che. 31 32 matizrutAvadhayo viparyayazca / matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna e traNa vipaya (viparIta) rUpa paNa heya che arthAt ajJAnarUpa paNa hoya che. ne tene matyajJAna dhrutajJAna ane visaMgajJAna kahevAya che. . 32 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 33 sadasatoravizeSAdyadRchopalabdharunmattavat / ekAnta asat ane ekAntasatu mAnavAthI miDAdaSTine umaranI peThe sata (vidyamAna), asat (avidyamAna) nI vizeSatArahita evuM yathArUcijJAna thAya che ne temAM viparIta artha grahaNa thAya che mATe tene te pUrvekta traNe (nizve) ajJAna gaNAya che. mithyAdiSTine svadratyAdinuM satva ane pAradravyAdinuM asava mAnavAmAM nathI mATe tene sat asatane taphAvata nathI ane tethI tenuM jJAna e ajJAna kahevAya che. 33 34 naigamasaGgrahavyavahArarjusUtrazandA nayAH / nigama, saMgraha, vyavahAra, rAjusUtra ane zabda e pAMca na che (samabhirUDha ane evabhUta sAthe laI e te sAta na thAya che.) 34 35 Adyazabdau dvitribhedau / pahele (naigama) naya be prakAre-deza parikSepa [ 5] ane sarva parikSepI [sAmAnya] ane zabdanaya traNa prakAre -sAsmata, samadhirUDha ane evabhUta che. ukta nagamAdika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ nayanAM lakSaNa A rIte kahyAM che dezamAM vaparAtA zabda, artha ane zabdArthanuM parijJAna te naigamaya. te dezamAhI ane sarvagrAhI che. ane sarva deze [para sAmAnya ke eka deze saMgraha [ apasAmAnya] te saMgrahAya che. lekinI samAna aupacArika ane vistArArthane bedhaka vyavahAranaya che. chatA vidyamAna arcanuM kathana athavA jJAna te anusUtranaya che. yathArtha vastunuM kathana te zabdanAya che. zabdathI je arthamAM pratyaya-jJAna te sAmyata zabdanaya ane vidyamAna arthamAM asaMkrama te samabhirU. vyaMjana ane arthamAM pravRtta te evabhUta. | dareka vastumAM anata dhamAM rahelA che, temAMnA abhISTa dharmane grahaNa karanAra ane te sivAyanA bIjA dhamone apalA5 nahiM karanAra je jJAtAne adhyavasAya vizeSa athavA vacana tene naya kahevAya che. te naya pramANane eka aMza hovAthI pramANa ane nayanA paraspara le che. 1 naya prApa nibhasaka sAdhaka nirvastaka upalaMka paMjo e paryAya zaLe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema samudrane eka deza pramudra nathI tema amamudra paNa nathI. tevIja rIte na pramANa paNa nathI tema apamANa paNa nathI, paNa pramANane eka deza che te naye dvavyArthIka ane paryAyAthIka ema be bheTe che. dravya mAtrane grahaNa karanAra dravyAthaka naya kahevAya che. temAM naigama, saMgraDa ane vyavahAra e traNa nayane samAveza thAya che. ane je pAya mAtrane ja grahaNa kare che te payArthIka naya kahevAya che temAM satra, sAmata (zabda), samanirUDha ane evamUta e cAranaene samAveza thAya che. sAmAnya ane vizeSAdi aneka dharmane judA judA grahaNa karanAra naigamanaya che temAM sarva parikSepI naigamanAya te sAmAnya rahI che ane deza parikSepI nagamanaya te vizeSagrAhI che. sAmAnyamAtrane grahaNa karanAra saMgrahanaya che, te be bhede che-parasaMgraha ane aparagrahaje samasta vizeSa tarapha udAsIna rahI, sattArUpe sAmAnyane ja grahaNa kare te parasaMgraha kahevAya che ane je dravyatvAdi avAnAra sAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 tyane gratuNu kare te aparasa'graDu kahevAya che, sa'grahanace viSayabhUta karelA padArthonu' vidhAna karIne teeneja vibhAga karanAra je adhyavasAya vizeSa te vyavahAranaya kahevAya che, jema ke je sat che te dravya athatrA paryAya svarUpa che. samudAya vyakti AkAra sattA ane sa'jJAnA nizcayavALA vyavahAranaya che. dravya te cha prakAre che ane paryaya te be prakAre che. RjIsUtra-krauM vartamAna kSaNumAM rahelA paryAyamAtrane mukhya rIte grahaNa kare te jIsUtranaya che, jema ke " huka maNA sukha che. " ahIM RjIsUtranaya sukharUpa vartamAna paryAyamAtrane grahaNa kare che. "" ( kALa, kAraka, li'ga, kALAdinA sakhyA ane upasarganA bhedathI zabdanA bhinna arthane svIkAra karanAra zabdanaya che, jema merUparvata te che ane haze; ahIM zabdanaya atIta, vartamAna ane bhaviSyakALanA bhedathI me. rUpavaMtane paNa bhinna mAne che. paryAya zabdomAM vyutpattinA bhedathI bhinna arthane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ py grahaNa karanAra samAbhirUDha naya che. zadaya paryAyane bheda chatAM ane abhina mAne che paNa samabhirUDha naya te parvanA bhere karI bhinna arthane svIkAra kare che, jema ke samRddhivALe hevAthI Indra kahevAya, purane vidA ravAthI - randara kahevAya che. | zabdonI pravRttinA kAraNabhUta kriyA sahita arthane vAcya tarIke svIkAra karanAra evabhUtanaya che. jemake jaladhAraNAdi ceSTA sahita ghaTane te kALeja ghaTa tarIke mAne che, paraMtu je vakhate khAlI ghaTa paDe hoya te vakhate A naya tene ghaTa tarIke svIkAra karatA nathI. ' AmAMnA AdinA cAra naya (prAdhAnyathI) arthanuM pratipAdana karatA hovAthI arthanaya kahevAya che ane eTalA traNa nayane te (mukhya rIte) zabdanAvAsyartha viSayaka hovAthI tene zabdanaya kahevAya che. bIjI prakAre paNa na cenA bhedo che, jema-vizeSagrAhI je ne che te Apatane kahevAya che, sAmAnyagrAhI je naye che te anapatanaya kahevAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 leka prasiddha arthane graDuNu karanAra vyavahAranaya kahe. vAya che ane tAttvika arthane svIkAra karanAra nizcayanaya kahevAya che. jemake vyavahAranaya pAMca varNanA bhramara chatAM bhramarane zyAma kahe che ane tene nizcayanaya pacatrane bhramara mAne che. * jJAnane meAkSa sAdhanapaNe mAnanAra jJAnanaya ane kri yAne tevI rIte svIkAra karanAra kriyAnaya kahevAya che. have prasaMga thakI nayAbhAsanu svarUpa batAvIe chIe. ananta dharmAtmaka abhipreta dharmane grahaNa vastumA karanAra ane tethI itara dharmAnA tiraskAra karanAra nayAmA sa kahevAya che. drazya mAtrane grahaNa karanAra ane paryAyanA tiraskAra pharanAra dravyArSIka nayAbhAsa kahevAya che. ane paya mAtrane graha! karanAra ane drazyane tiraskAra karanAra pAvAthIka nayAbhAsa kahevAya che. dhI ane dharmanA eAnta leka mAnanAra nagamAbhAta che, jemake nayAyika ane vaizeSika darzana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ rA sattArUpa mahAsAmAnyanA svIkAra karanAra ane sama sta vizeSanu* khaMDana karanAra sagrahAbhAsa che, jemake advaitavAda darzana ane sAMkhyadarzana. apAramArthaMkapaNe drazya paryAyanA vibhAga karanAra vyavahuArAbhAsa che, jema cArvAkadarzana jIva anetenA dravya pa yAyAdine cAra bhUtathI judA mAnatA nathI, mAtra bhUtanI sattAnAja svIkAra kare che. vartamAna paryAyanA svIkAra karanAra ane sarvathA dravyate apalApa karanAra RjIsUtrAbhAsa che, jema khAtudarzana. kALAddhinA bhedavaDe vAcya arthanA bhedaneja mAnanAra zabdAbhAsa che. jemake merUparvata te che ane haze, e zabdo sinna arthaneja kare che. paryAyazabdonA bhinnamitra arthanAja svIkAra karanAra samaNAbhAsa che. jemake indra, za, purandara ityAdi zabdo judA judA acIvALA che ema je mAne te samamahAbhAsa kahevAya che. 4 kriyArahita vastune zabda nahi mAnanAra ena www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUtAbhAsa che. jema ceSTArahita ghaTa te ghaTazabda vAcya nathI. pazamikAdibhAvavALo jIva che ema cha ne mAne che nejIva zabdathI ajIva agara jIvanA dezapradeza neajIvazabdathI jIva agara ajIvanA dezapradezo mAne che evaMbhUtanaya saMsArine jIva mAne ane siddhane ajIva mAne najIvazabdathI ajIva agara siddhane mAne che ane ne avazabdathI saMsArI jIvane mAne che. naigamAdi traNane pAMcajJAna ane traNa ajJAnane mAne che bAjusUtro zrutajJAna ane zrutajJAnane madada karanAra hevAthI matijJAna ane matiazAna zivAyanA cAra jJAna ane be ajJAnane mAne che zabdanate mati avadhi ne mana paryaya e traNa zratane madada karanAra levAthI zrata ane kevalane ja mAne che. A nayanI apekSAe kaI anI kemithyASTi nathI, A badhA naye je ke virUddha lAge che paNa ekekathI te vizuddha che ane tatvajJAna karavA mATe tene jANavA joIe. 35 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNa tithoDA - .. pahelA adhyAyamAM jIvAdi to kahyA, have cha ane tenuM lakSaNa zAstrakAra batAve che - 1 aupazamikakSAyiko bhAyau mizrazca jIka. sya svatattvamaudayikapAriNAmikau ca / e pathamika, kSAyika ane pazamika bhAva e traNa tathA Arthika ane pariNAmika e be maLI pAMca bhAve jIvanA svatatva che. [ pariNAmika ane ai dayika bhAva ane jIvane paNa hoya che kAraNa ke pudagalanuM te te rIte pari. gumavuM ane karmodayathI zarIra vagere thAya che. ] eTalAja mATe traNe bhAvapachI vacamAM ja jIvanuM tatva che ema jaNAvyuM che arthAt pahelAnA traNa ajIvane hotAja nathI 1 2.dvinavaSTAdazaikaviMzatitribhedA yathAkramam: pUrvekta epazamikAdi bhAvanA bhe, nava, aDhAra, e kavIza ane traNa bhede anukrame che. 2 - pAMca sUtrethI te bhAvenA pa3bheda anukrame jaNAve che-- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 samyaktvacAritre / pahelA pazumikAdi bhAvanA samakita ane cAritra e be bheda che. eTale Apazamika samyakatva ane A pazamika cAritra. . 4 jJAnadarzanadAnalAbhabhogopabhogavIryANi ca / kevaLajJAna, kevaLadana, dAna, lAbha, bhoga, upabhega ane vIrya tathA samyakatva ane cAritra e nava bheda kSAvikabhAvanA che. 4. 5 jJAnAjJAnadarzanadAnAdilabdhayazcatunitripaJcabhedAH samyaktvacAritrasaMyamAsaMyamAzca / mati Adi cAra prakAranuM jJAna traNa prakAre ajJAna kevaladarzana zivAyanA cakSudarzanAdi traNa prakAre darzana ane pAMca prakAre dAnAdi labdhi tathA samakti, cAritra ane saMyamasaMyama [ dezaviratiparNa ] e aDhAra bheda sAthezamika bhAvanA che. 5 1 kevaLa zAnadAna ane sASika jJAnadarzana ekaja samajavA jema kevaLa zAnadana kSAvikabhAveja pragaTe che . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 gatikaSAyaliGgamithyAdarzanAjJAnAsaMpatA sirtvleshyaashctushcturshyekaikaikaikssbhedaaH| narakAdi cAra gati, keSAdi cAra kaSAya, veDhA traNa liMga, mithyAdarzana, ajJAna, asaMcatatva, addhitva ane kRSNAdi che le maLIne 21 bheda audaSika bhAvanA thAya che. 6 7 jIvanavyAnavyatvAdIni ca / chevatva, bhavyatva, abhavyatva Adi bhede pArithamika bhAvanA thAya che. Adi zabdathI astitva, anyatva, kartRtva, guNavatva, arvagatatva, anAdi karmabaMdhatva, pradezatva, ane rUpatya, nitya e vigere bhedanuM grahaNa karavuM. te dharma stikAyAdikamAM paNa che mATe Adi zakhathI vISA che 7 jIvanuM lakSaNa 8 upayogo lakSaNam / upaga e jIvanuM lakSaNa che. 8 9 sa vividho'STacaturbhedaH / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ - te upaga be prakAre che. te vaLI kama 1 sAkAra-sAi (5 jJAna, 3 ajJAna) ATha prakAre che ane anAkA2-darzana (cakSu Adi) cAra prakAre che, 9 jIvanA bheda. 20 rALio muna | saMsArI ane mukta (kSanA) e be bhede jIvo che. 10 vaLI bIjI rIte jIvanA bheda kahe che. - 11 samanaskAmanaskAH / manasahita (saMjJA) ane manapati (asaMtA) e bheda jIvanA thAya che. 11 22 hajArathaati: . vasa ane sthAvara e bhede saMsArI jIve che. 12 13 pRthivyavanaspatayaH sthAvarAH / pRthvIkAya, aSkAya, ane vanasapatikAya e sthAvara che. 13 . 14 tejovAyU bIndriyAdayazca prsaaH| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ g teukAya, vAukAya, e e ane eindriya, taiindriya, ane uridriya tathA pacendriya e trama jIve che. teukAya vAu kAca svataMtra gativALA DAvAthI gatitrasa kahevAya che. ane dvIdriya vagere sukhaduHkhanI icchAthI gativALA heAvAthI teo labdhitrasa kahevAya che. 14 iMdriyA jaNAve che:~ 15 paJcendriyANi / sparzanAdi iMdriye pAMca che. gudAli'ga vagerene idrice pazu' nathI ane pAMcanuMja iMdriyapaNu' che ema jaNAvavA A sUtra kareluM che iMdra eTale AtmA tenu cinha te idriya athavA jIvanI AjJAne Adhina, jIve dekhela, jIve racela, jIve sevela, te iMdriya jANavI. 15 16 dvividhAni | te e prakAre che (dravyendriya ane bhAvendriya) 16 17 nirvRtyupakaraNe dravyendriyam / nivRtti-AkAra indriya ane upakaraNa-staravAraneSAnI www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAphaka sAdhanapaNArUpa Idriya e be bhere dravya kriya che. apAMga ane nirmANanAmakarmanA udayathI viziSTa che Indriyane AkAra tene nivRtti Indriya kahe che, tene bAhya ane atyaMtara e be bheda che bAhya nirvatti jAtibhedathI aneka prakAranI che. jemake manuSyanA kAna sarakhAM netranI banne bAjue che ane azvanA kAna temanA uparanA bhAgamAM tIvaNa agrabhAgavALA che. abhyatara nivRttimAM sparzanendriya nAnA AkAravALI che. rasanendriya khurapA (A)nA AkAre che. prANendriya atimukatakapupanA AkAre che. cakSuridriya masuracaMdrane AkAre che. endriya kada baypane AkAre che. sparzanenidraya ane dravya mana svakAya pramANa che ane bAkInI indriye aMgulanA asaMkhya bhAga pramAvALI che. ane viSaya grahaNa karavAnI zakti svarUpa upakaraNendriya che. thayelI nivRttine upaghAta na thAya ane upakAra thAya e enuM kArya che ne A indriya paNa bAha ane abhyatara ema be prakAre che. 10 18 labdhyupayogI bhAvendriyam / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhi-kSazapama ane upasAvadhAnatA e be lera bhAvendriya che, gati ane jAtyAdi karmathI, ane indriyanAM jJAnane AvaraNa karavAvALA karmanA kSapazamathI ane indriyanA AzrayabhUta karmanA udayathI jIvane je zakti utpanna thAya te labdhi kahevAya che. idriyajJAna mATe je matijJAnAvaraNa ane darzanAvaraNa kamane je zapazama AtmAne sa te labdhIndriya kahevAya che ane svaviSayamAM je AtmAne vyApAra tene umegendriya kahe che. jyAre labdhIndriya heya che tyAre ja nivRtti, upakaraNa ane upaga heya che. ane nivRttIndriya hoya che tyAre ja upakaraNa ane upaga heya che. kAraNa ke upakara ne Azraya nivRtti che. upayoga upakaraNendriya dvArAja hoya che. 18 19 upayogA sparzAdiSu / sparzadi (sparza, rasa, gaMdha, cakSu ane zravaNa-sAMbhaLavuM) ne viSe upayoga thAya che. 19 20 darzanAranaBUogALa 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 sparzaneMdriya (zarIra), rasane driya (jIbha), dhrANendriya (nAsikA), cakSuriTriya (netrI ane kriya (kAna) e pAMca Idriye jANavI. 20 21 sparzarasagandhavarNazabdAsteSAmarthAH / sparza, rasa, gaMdha, varNa ane zabda e teonA (I. ndriyanA) artha (viSaya) che. 21 22 zrutamanindriyasya / zutajJAna e ani driya arthata manane viSaya che. 22 23 vAyvantAnAmekam / pRthvIkAyathI mAMDIne vAukAya sudhInA chone eka dapriya che. 23 24 kRmipipIlikAmramaramanuSyAdInAmekaikavR zani ! kRmi Adi, kIDI Ali, bhramara Adi ane manuSya Adine pahelA karatAM eka eka Idriya vadhAre che, eTale be, traNa, cAra ane pAMca indriye anukrame che. 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 saMjJinaH samanaskAH / saMri che manavALA che. IDAhasahita guNa dezanA vicArAtmaka saMpradhAraNa saMjJAvALA che te sAtti jANavA. AhAradika saMjJAvALA hovAthI atre saMsI gaNavA nahi. 25 26 vigrahagatau karmayogaH / vigrahagatimAM kArmaNa kAmagaja hoya che 26 27 anuzreNi gatiH / jIva, muddagalenI gati AkAzapradezanI zreNI pramANe pAyara arthAt vizreNapramANe gati thatI nathI. 27 28 vigrahA jIvasya / jIvanI (siddhimAM jatAM) avigraha gati [ gati hoya che. 28 - ravi ja saMtarina pAm tu 1 saMsArI chane cAra samayanI pUrve eTale traNa sa mayanI vigrahavAnI gati paNa thAya che. arthAta agriha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ (jI) ane vigraha (14) evI be gati thAya che. saMsArI jIvone jAtyatara saMkrAMti (eka sthaLethI bIje sthaLe utpanna thatAM) ne viSe upapAtakSetranI vakratAne lIdhe vigraha gati hoya che. ajugati, eka samayanI vi. gra be samayanI vigraha ane traNa samayanI vigraha ema cAra prakAranI gati thAya che. pratighAtane ane vigrahanA nimittane abhAva hovAthI te karatAM vadhAre samayanI vigraha gati thatI nathI. gugalenI gati paNa e pramANe jANavI. 29 30 eksmyo'vigrhH| (lekAMta sudhImAM paNa) avigrahagati nI hoya che. be samayanI ekavigrahavALI traNa cama. vi. grahavALIne cAra samayanI traNa vigrahavALI gati jANavA. 30 31 ekaM do vA'nAhArakA be ane traNa vigrahavALI matimAM anAme eka ane thavA be samaya aNAhArI hoya che (vA kahevAthI cAra vigrahamAM traNa samaya paNa thAya che.) 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 sammUnaga papAtA janma / saMmUchana, garbha ane u5pAta e traNa prakAre janma thAya che. 32 33 sacittazItasaMvRttAH setarA mizrAzcaikaza traNa prakAranA janmavALA jInI 1 citta, 2 zIta ane 3 saMvRtta (kelI-gupta) e traNa prakAranI temaja tenA traNa pratipakSI (acita, uSNa ane vivRttapragaTa) ane mizra eTale sacittaacitta, zItaLuM, saM. vRttavivRtta davALI nI hoya che arthAt e rIte nava prakAranI nIo che. devanArane acittamone sacittanIgaja ane devane zIzu agnikAyane ukhya nArakamekendriyane saMvRtta gajane mizra bAkInI badhI nIe bAkInA chane jANavI. 33 .. 34 jarAkhaNDapotajAnAM garmaH / jarAyuja (oravALA), aMDaja (IDAmAMthI thanAra) ane pitaja (lugaDAnI pe sApha upanna thanArI e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 traNane garbhathI janma thAya che.--1 manuSya, gAya vagere jarAyuja; 2 sarpa, caMdanaghA, kAcabe, pakSI vagere aDaja ane 3 hAthI, sasa, nALIo vagere khetaja, 34 35 nArakadevAnAmupapAtaH / nArakI ane devatAone upapAtajanma che. 1 nArakanI utpatti kulI ane gekhalAmAM jANavI, 2 devanI upani devazayyAmAM jANavI. 35 26.roSAnAM sampUrNanam | bAkI rahelA jIvAneA janma sa'mUrkhana che. mAtapitAnA sayoga vinA mATI, pANI, milana padAtha vageremAM svayameva upaje te sa'mUrkhata. rUpa-rUpa-rUda sUtrAmAM e khAjInuM avadhAraNa levuM jemake jarAyujadineja garbha ane garbha jAnyujida naja jANavA, 36 37 audArikavaikriyAhArakataijasakArmaNAni zarIrANi / AdArika, vaiSkriya, AhAraka, taijasa ane kAmaNu e pAMca prakAranAM zarIra che. 37 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 85 38 paraM paraM sUkSaNam / te zarIramAM eka ekathI AgaLa AgaLanuM sUkSma che 38 30. pradezato'saGkhyeyaguNaM prAk tejasAt / tejasa zarIranI pUrvanAM vArikAdika traNa zarIre pradezavaDe eka ekathI asaMkhyAtaguNa che 39 40 anantapuje re ! tejasa ane kAmaNa pUrvapUrvathI anaMta anataguNa che. eTale maidArikathI vaikriyanA pradeza asaMkhyAtaguNA, vediyathI AhArakanA pradeza asaMkhyAtaguNa ane AhArakathI taijasanA pradeza anaMtaguNa ane taijasathI kAmanA pradeza anaMtaguNa che. 40 1 dArikamAM jadhanyathI utsuka vizeSAdhika agrahaNamAM ame saMkhyAtaguNa e pramANamAM vaikriya agrahaNamAM asaMkhyAtaguNa A hArakamAM vizeSAdhika agrahaNamAM anataguNa taisamAM vizeSAdhika agrahaNamAM anataguNabhASA anacbhAga agrahaNa anaMtaguNa A nApAna jaghanyAnantaguNavika agrahaNamAM anaMtagaMNa manaH anaMta bhAga agrahaNa anaMtagaNukama anacbhAga (AcAra-u1) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 apratidhAte / tejasa ane kAmaNa e be pratighAta ( khalanA ) rahita che. arthAta lekAMta sudhI jatAM AvatAM ke padArtha tene rekI zakatuM nathI. 41 42 anAdisambandhe ca / vaLI te baMne zarIre jIvane anAdikALathI saMbadha vALAM che. eka AcArya ema kahe che ke kArya zarIraja anAdisaMbaMdhavALuM che. tejasa zarIra te labdhitI apakSAe che, te labdhi badhAne hetI nathI. kevaDe zApa de. vAne ane prasAdavaDe AzIrvAda devAne mATe teja ane zItane karanAra sUryacaMdranI prajA tulya tejavALuM taijasa zarIra che. 42 43 sarvasya / e be zarIre sarva aMsArI chane heya che. 43 44 tadAdIni bhAjyAni yugpdeksyaa'cturthH| te be zarIrane Adi laIne cAra sudhInAM zarIra eka sAthe eka jIvane hoI zake che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 97 arthata kAine tejasa, kAmaNa, kAIne taijasa, kAmaNu ane AdArika; kAine taijasa, kArmaNa ane vaikriya; kAine taijasa, kArmezu, AhArika, vaikriya; kAine taijasa, kArmaNa, AdAki, AhAraka heya; eka sAthe pAMcana hoya kemake AhAraka vaikriya eka sAthe hAya nahi. 44 45 nirupabhogamantyam / a'tanuM je ( kAmeNu ) zarIra te upabhAga rahita che. tenAthI sukhadu:kha bhogavAtu nathI, vizeSathI karmabaMdha ke nirjarA paNa te zarIravaDe thatAM nathI. bAkInAM upabhega sahita che. 45 46 garbhasammUrchanajamAdyam | pahelu' ( dArika ) zarIra garbhaja ane samUrdhana thI thAya che. 46 47 vaikriyamopapAtikam / vaiSkriya zarIra upapAta janmavALA [ deva, nArakI ] ne hAya che. 47 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 labdhipratyayaM c| tiryaMca ane manuSyane te labdhipatyayika vaikriya zarIra hoya che. 48 49 zubhaM vizuddhamavyAdhAti cAhArakaM caturdaza pUrvaparasthA . - zubha, vizuddha, avyAghAti ( vyAghAta rahita) ane labdhipratyayika evuM AhAra, zarIra che ane te caMdapUrvadhareneja hoya che zubha [ sArA] pudagala dravya vaDe niSpanna ane zubha pariNAmavALuM mATe zubha kahyuM. vizuddha ( nirmaLa) dravyavaDe niSpanna ane niravadya mATe zuddha kahyuM. koIka arthamAM atyaMta sUkSma saMdeha thaye hoya evA pUrvadhare arthane nizcaya karavAne mATe mahAvidehAdi bIjA kSetramAM virAjabhAna bhagavaMta pAse dArika zarIre javAnuM azakaya hovAthI AhAraka zarIra karIne tyAM jAya, jaIne bhagavaMtanA -darzana karI sadehe dUra karIne pAchA AvIne tene tyAga kare. aMtamuhUrta lagI A zarIra rahe che, taijasa paNa la Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ thithI thAya che. kAmaNa zarIra pitAnuM bIo zarIranuM kAraNa che. sthUla pudagalenuM baneluM, utpanna thayA pachI tarataja samaye samaye vadhe, ghaTe, pariName evuM, grahaNa chedana bhedana ane dahana thaI zake evuM dArika zarIra che. nAnAnuM meTu-miTAnuM nAnuM, ekanuM aneka-anekanuM eka, dazyanuM adazya-adazyanuM dazya, bhUcaranuM khecara-khecaranuM bhUcara, pratighAtInuM apratighAtI-apratighAtInuM prativati ityAdi rUpe vikriyA kare te vaikriya zarIra. thaDA kALane mATe je grahaNa karAya te AhAraka. tejane vikAra, tejamaya, tejapU chuM ane zApa ke anugrahanA prajAvALuM te taijasa. kamane vikAra, karmasvarUpa, karmamaya ane pitAnuM tathA bIjA zarIranuM Adi kAraNabhUta te kAmaNa vaNArUpI kAraNa, ( gati) viSaya, svAmI, prajana, pramANa, pradeza saMkhyA, avagAhanA, sthiti ane aM5 bahu vaDe karIne uparokta pAMca zarIramAM bhinnatA che 49 5. nArakasammUrchino npuNskaani| ..... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAzmI ane samAoma jIvA napu'saka vedavALAja rAya che. 100 azubhagati hAvAthI ahIM A ekaja veda hoya che. 50 51 na devAH / devatAo napu saka hAtA nathI. arthAt strI ( veda ] ane purUSa ( veDha) vALAja hAya che. bAkInA [ manuSya ne tiryaMca] traNe veDhavALA hAya che. 51 52 aupapAtika caramadehottamapuruSa saGkhye yavarSAyuSI 'napavartyAyuSaH / upapAta janmavALA deva ane nArakI, carama zarIrI ( tadbhava mekSagAmI ), uttama purUSa ( tIrthaMkara cakravartIdi zalAkA purUSa ), amrakhyAta varSanA AyuSyavALA manuSya ane tiryaMca ( yugalika) e sarva anapattanIya ( upakrama lAgI ghaTe nahi tevA) mAyuSyavALA DAya che. dhruvatA ane nArakI upapAta janmavALA che. asakhyA tu varSanA AyuSyavALA manuSya ane tiryaMcA devagurU, utta kurai, aMtaradvIpa vagere AkarmabhUmimAM ane karmabhUmimAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat = www.umaragyanbhandar.com
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ avasarpiNInA pahelA traNa ArAmAM ane utpaNieInAM chelA traNa ArAmAM upaje che. asaMkhyAta varSanA AyuSya vALA tiryaMca aDhIdvIpamAM ane bahAranA dvIpa samudramAM upaje che. u5pAtajanya ane asaMkhyAtA varSanA AyuSyavALA nirUpamI che. carama havALA sepakamI ane nirU pakami che, teone upakama lAge che paNa tenuM AyuSya ghaTatuM nathI. bAkInA eTale-papAtika, asaLeya varSanA bA, uttama purUSa ane garama havALA zivAyanA tiryaMca ane manuSya sepakramI ane nirUpakamI che. je apavartana AyuSyavALA che tenuM AyuSya viSa, zara, agni, kAMTA, jaLa, zuLI, ajIraNa, vIjalI paDavI, gaLephase, jAnavara ane kaDAkA vagerethI ghaTe che. apavartana thAya eTale ceDA kALamAM yAvata aMtarmuhUrta kALamAM AyuSyakarma phaLane anubhava thAya che. ; pakrama te apavartananuM nimittakAraNa che. jema chuTA verelA vAsanA taraNa ameM bALavApI vadhAre vakhata lAge ane ekatra karI saLagAve te tarata aLagI jAya. athavA bhInuM lugaDuM bheguM rAkhyAthI ghaNIvAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 sukAya ane paheluM kare te turata sUkAya bhAgAkAramAM chedathI jalatI hIsAba thAya tenI peThe ghaNe vakhate AyuSya bhogavavAnuM hatuM te kSaNavAramAM upakramathI maraNa samughAta karI AyuSya bhogavI pUruM kare che paNa jogavavAnuM bAkI rahetuM nathI, ne tethI upakamathI maraNa thavAmAM vagara karelAnuM AvavuM, karelAne nAza ane karmanI niSphalatA rUpa deSa Avaze nahiM para Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ che kaNa suthasdhyA - ~ 1 ratna zarkarAvAlukApaGkadhUmatamomahAtamApra bhA bhUmayo ghanAmbuvAtAkAzapratiSThAH sa. sAdhass: gNutA 1 ratnaprabhA, 2 zarkarA prabhA. 3 vAlukAprabhA, 45kaprabhA, 5 dhUmaprabhA, 6 tamaH prabhA, ane mahAtamaprabhA e sAta (naraka) pRthvIo nIce nIce ghanodadhI (thI jyA ghI sa daza pANI), ghanavAta (thIjyA ghI sadaza vAyu ), tanuvAta [tAvyA dhI sadaza vAyu) ane AkAza upara pratiSThita che. e sAta eka ekanI nIce anukrame adhikatara vistAravALI che. pRthvI nIce paMka, tenI nIce ghane dadhi, tenI nIce ghana vAta, tenI nIce tanuvAta, ane tenI nIce tamebhUtaAkAza ema anukrama jANavA ane kudaratane lIdhe ja te eka bIjA ne dhAre che. dharma, vaza, zailA, aMjanA, niSThA, maghA ane mAgha vatI evAM sAta nAma te naraka pRthvInAM che. pahelInI jADAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 eka lAkha ezI hajAra, khIjInI eka lAkha matrIza hajAra, trIjInI eka lAkha aThThAvIza hajAra, ceAthInI eka lAkha vIza hajAra, pAMcamInI eka lAkha aDhAra hajAra, chaThThInI eka lAkha seALa hajAra, ane sAtamInI eka lAkha ADa hajAra, cAjananI che. nIce sAta ane u52 eka ema mADhaja pRthvI che khIjAee tA asaMkhyAta lAkadhAtumAM asakhya pRthvI prastAra mAnelA che. 1 2 tAsu narakAH te sAta pRthvIne viSe naraka che. ratnaprabhA Adi pRthvIne viSe eka hajAra ceAjana uMce ane eka hajAra yojana nIce mUkI daIne khArkInA bhAgamAM narakAmA che. tyAM chedana, bhedana, Akruta ghAtana mrutyAdi aneka duHkho nAraka thavAne lAgavavAM paDe che. te ratnaprabhA AdimAM anukrame 13-11-9-7-5-3 ane 1 ema sarva maLIne 49 pratI che ane trIza lAkha, pucIza lAkha, pannura lAkha, deza lAkha, traNu lAkha, pAMca ochA eka lAkha anepAMca ema sarva maLIne 84 lAkha narakAvA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 105 sA che. uparanA prathama prataranuM nAma sImaMtaka che ane chelAnuM nAma apratiSThAna che. 2 ___3 nityAzubhataralezyApariNAmadeha vedanAvi. dizA e mAta pRthvImAM nIce nIce adhika adhikaazubhatara lekSA-pariNAma -zarIra-vedanA ane vidiyA (vaidiyapaNu ) niraMtara hoya che. arthAt eka kSaNamAtra paNa zubha vezyAAdi thatuM nathI. pahelI be nArakImAM kApata, trIjamAM kAti tathA nIla, cethImAM nIla, pAMcamImAM nIla tathA kRSNa ane chaThThI cAtamImAM kRSNa lesyA hoya che. A lekSAe anukrame nIcenI nA kImAM adhika adhika sakilaka adhyavasAyavALI hoya che. baMdhana, gati, saMsthAna, bheda, varNa, gaMdha, rasa, sparza agurUla, ane zabda e daza prakAranA azubha putrano anukrame adhika azubhatara pariNAma naraka pRthvIne viSe hoya che. cotarapha nitya aMdhakAramaya ane kalema, mUtra, viSTA, lohI, parU ItyAdi azuci padArthothI lepAyela te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakabhUmio che. pIMchA kheMcI lIdhelA pakSI jevA, kura, karUNa, bImansa ane dekhItA bhayaMkara AkRtivALA duHkhI ane apavitra zarIre nAraka jIvone hoya che. pahelI nArakI mAM nAraka jIvanuM zarIra ho dhanuSya ane cha AMgabanuM che, te pachInAnuM anukrame bamaNuM bamaNuM jANavuM. traNa nArakamAM uSNa vedanA, cothImAM uSNu ane zata, pAMcamImAM zIta ane uSNa ane chaThTho sAtamI mAM zIta ve. danA jANavI. ekekathI adhiktara tIvratara vedanA samajavI. unALAne pracaMDa tApa paDatuM hoya tyAre madhyAntakALe cAre bAju mATe jAjavalyamAna amine bhaDake karIne vacce pittanA vyAdhivALA manuSyane besAryo hoya tene agninuM jevuM duHkha lAge tenA karatAM nArakene anaMtagaNuM dukha uSNa vedanAnuM hoya. piSa mahA mAsanI ThaMDI rAtre jhAkaLa paDatuM hoya ane Tha De pavana phukA heya te vakhate agni ane vazvanI sahAya vinAnA manuSyane jevuM TaDhanuM duHkha thAya tenA karatAM nArakene anaMtagaNuM duHkha zIta vedanAnuM thAya che. e uSya vedanAvALA nArakene tyAMthI upADIne ahIM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 " atyaMta meTA agninA bhaDakAmAM nAMkhyA hoya te te zItaLa chAyAmAM sutA hoya tevI rIte AnaMdapUrvaka nidrA le ane zIta vedanAvALA nArakane tyAMthI upADI ahIM mAgha mAsanI rAtrIe jhAkaLamAM mUke che te paNa atyaMta AnaMdathI nidrA le evuM nAraka jIvone dArUNa duHkha che. teone vikriyA paNa azubhatara che. sAruM karIza evI IcchA karatAM chatAM azubha vikiyA thAya ane duHkhagrasta thaI duno pratikAra (upAya) karavA cAhe tyAre ulaTuM mahAna du:kha utpanna thAya. 3 4 prsprodiiritduHkhaaH| e narakane viSe ne paraspara udIraNA karelI duHkha che arthAta e cho ane anya eka bIjAne duHkha Ape che. teone avadhijJAna ke virbhAgajJAna hovAthI te sarvadizAthI AvatA duHkhahetuone jaI zake che. ativairavALA nI . pike teo mahimAMhe laDe che ane duHkhI thAya che. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 5 saMkliSTAsurodIritaduHkhAca prAk cturthyaaH| saMkilaSTa pariNAmI asuro ( paramAdhAmI) e u. tpanna karela dukhe cethI narakathI agAu eTale trIjI naraka sudhI hoya che. nArakane vedanA karanArA paMdara jAtanA paramAdhAmI re bhavya chatAM mithyAdaSTi heya che. pUrva janmamAM saMkilaSTa karmanA bhege AsurI gatine pAmelA hovAthI tene tevA prakArane svabhAva hevAthI nArakone aneka jAtanA duHkhe utpanna kare che ! 6 teSveka tri sapta daza saptadaza dvAviMzati trayastriMzat sAgaropamA sattvAnAM parA ritikA te narakamAM jenI utkRSTI sthiti anukrame eka traNa, sAta, daza, attara, bAvIza ane tetrIza sAgaropamanI heya che. eTale paheDhI narakanA chanuM utkRSTa AyuSya eka sAgaropamanuM deya. bIjanuM traNa sAgarepama, trIjInuM sAta sAgaropama, jethInuM daza sAgaropama, pAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109 camInuM sattara sAgaropama, chaThThInuM bAvIza sAgaropama, ane sAtamInuM tetrIza sAgaropama jANavuM asaMgni pahelI nArakImAM upaje, bhUja parisarSa be nArakamAM, pakSIo traNamAM, siMhe cAramAM, ura parisarSa pAMcamAM, strIo chamAM ane manu sAta nArakImAM utpanna thAya che. nArakImAMthI nIkaLIne tiryaMca ke manuSyamAM utpanna thAya; keTalAeka manuSyapaNuM pAmIne tIrthaMkarapaNuM paNa pAme che. pahelI traNa naraka bhUmithI nIkaLela jinapaNu pAme cArathakI nIkaLela mikSapAme pAMcathakI nIkaLele cAritra pAme cha thakI nIkaLela dezavirati cAritra pAme ane sAte nA rakathakI nIkaLela samyakatva pAme. 6 7 jambUdvIpalavaNAdayaH zubhanAmAno bIpasa. jabUDhIpa Adi zubha nAmavALA dvIpa ane lavaNaAdi zubha nAmavALA samudro che. 7 8 dvidiviSkambhAH pUrvapUrvaparikSopiNo vlpAta thaT . . . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 te dvIpa samudra anukrame bamaNa bamaNA vikhaMbha (vistAra) vALA ane pUrva pUrvanA dvIpasamudrane gherIne rahelA valayAkAra [ cuDAne AkAre geLa] che mAnuSe ttara parvata paNa valayAkAre che. 8 9 tanmadhye merunAbhivRtto yojanazatasahasra vikI kabUlAta ! te dvIpa samudranA madhye merU parvata che nAbhI jenI e gaLAkAra, eka lAkha ejananA vistAravALo ja bUdvIpa che. merU parvata eka hajAra jana bhUmimAM avagAhI rahela, 99 hajAra jana uMce, mULamAM daza hajAra jana vistArevALe, ane upara eka hajAra jana vistAravALe che. tene eka hajAra ejananI uMcAIne pahele kAMDa zuddha 'pRgI, patthara, vajaratna ane zarkarAvaDe karIne prAyaH pUrNa che. 63 hajAra yojana UMce bIjo kAMDa rUpa, suvarNa, ekaratna ane sphaTika ratnathI prAyaH pUrNa che. 36 hajAra ejana u, trIjo kAMDa prAyaH jAMbunaH (lAla suvarNa maya che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane marUnI vikA cALIza jana uMcI prAyaH vairya [ nIva ] ratnamaya che. te mULamAM bAra ejana, madhye ADa jana ane upara cAra jana vistAra che. merUnA mULamAM valayAkAre bhadrazAla vana che. bhadrazAva vanathI pAMcaze jana caDIe tyAM teTalA eTale 500 ejananA valayAkAra vistAravALuM nadana vana che. tyAMthI dara hajAra jana caDIe tyAM pAMcaze ejananA valayAkAra vi. stAravALuM somanasa vana che. tyAMthI 36 hajAra jana uce eTale merUnI e 494jananA valayAkAra vistAravALuM pAMDaka vana che.naMdana ane saimanasavana thakI uce 11 hajAra jana pachI viSkrabhanI pradeza hANa samajavI. arthAt naMdana ane saimanasavanathI 11-11 hajAra jana sudhI merUne vistAra sarakhe che. merUne prathama kAMDa 1 hajAra jana UMce (3) pRthvImAM che tyAM 1009 vikhaMbha che tyAMthI ghaTate bhadrazAla vana pAse merUne viSkama 10 hajAra janane che. tene eka pejane jananI hAni thatAM 99 hajAra ejane 9 hajAra jana ghaTayAM, tethI 1 hajAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 janane mathALe vistAra rahyA. tyAM vacce 12 ejananA vistAravALI cUlikA madhya bhAge hevAthI tenI pharatu 494 ejananA valaya vistAre pAMDaka vana rahyuM. | nadana ane sAmanasa vana upara 11-11 hajAra - jana sudhI pradeza hANa thatI nathI tenuM kAraNa naMdana ane simanasa vana merU parvatanI cAre dizAe pharatA valayAkAre 500 ejananA vistAravALI mekhalA upara rahelA che tethI baMne bAjunA pAMcaze pAMcaze maLI 1 hajAra jananI hAni eka sAthe thaI; tethI 11 hajAra jana sudhI merU sarakhA vikase rahe. matalaba ke 11 hajAra jene eka hajAra ejananI hA pradeza thavAnI hatI te eka sAthe thaI, tethI sAmAnya gaNatarIe paNa hisAba barAbara maLI rahe che. samabhUlA pRthvI AgaLa 10 hajAra jana viSkabha che. naMdanavanane bAhya viSkama 9954 jana che. atyaMtara viSThabha 854 jana che ane tyAMthI 11 hajAra jana sudhI merUne viSThabha paNa teTaluM che. temAMthI somanasa vana sudhI pa1 hajAra ejana rahyA tenI 4681 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 yeAjana hAni karatAM 427266 yojana sAmanasa vananA LAA vikasa rahyA. ane baMne bAjunA pAMcaze pAMcaze - jana maLI 1 hajAra ceAjana vanane viSNuMbha khAda karatAM abhyaMtara viSNubha sAmanasa vananA 3272, ceAjana rahyA ema sarvatra samajavuM. huM 10 tatra bharata haimavataharivideha ramyak hairaNyava tairAvatano kSetrAni | te ja'mUdrIpane viSe 1 bharata, ra haimavata, 3 riva", 4 mahAvideha, 5 ramyak, 6 haiNyavata ane cha airAvata e sAta vAsakSetra che. vyahAra nayanI apekSAe sUryanI gati pramANe dizAnA niyamathI merUparvata sarva kSetranI Uttara dizAe che. leAkanA madhyamAM rahelA ATha rUcaka pradezane dizAnA hetu mAnIne yazvAsa'bhava pUrvAdi krizA gaNAya che. 10 11 tadvibhAjinaH pUrvAparAyatA himavanmahAhimavanniSadhanIlarUkmizikhariNo varSagharapa unAH '! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 te kSetrane judA pADanAra pUrva pazcima lAMbA evA 1 himavAna, 2 mahimAvAna, 3 nipadha, 4 nIlavaMta 5 rUkima ane 6 zikhara e cha varSadhara (tranI maryAdAdhAraka) parvata che. bharatakSetrane vikalpa para yojana che. tenAthI bamaNu bamaNa vistAra parvata ane kSetra anukrame mahAvideha paryata jANavAM. ane mahAvidehanI uttare anukrame addha addhi vistAre jAvAM. bharata, himAvAna, himavat, mahAhimAvAna, harivarSa, niSadha, maha videha, nIlavAna, 2myaka, rUkima, hairaNyavaMta, zikhari, aMrAvata, ema anukrame levA. bharatakSetranI havA 14471 - jana jANavI. ISa viSkaja tulya para ye jana ane dhanupRSTha 14528 jina che. bharatakSetranA mathe pUrva pazcima dizAe samudra parvata lAM vaitADhaya parvata che. te 25 jana uco che, ne dA jana jamInamAM avagADha (avaga hI rahele) che. mULamAM 50 jana vistare che. dareka parvate pitAnI ucAInA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 cethA bhAge jamInamAM avagAhI rahela che. mahAvideDu kSetrane viSe niSadha parvatanI . uttare ane merUnI dakSiNe se kAMcanagiri ane citrakUTa ane vicitraphUTe zebhita devakurU nAmanI bhegabhUmi [ akarmabhUmi ] che. te 11842, yajananA viSNubha che. e prakAre merUnI uttare ane nIlavAnanI dakSiNe uttarakurU nAmanI bhAgabhUmi che, eTalu' vizeSa ke temAM citrakUTa ane vicitrakUTane khadale be yamaka parvata che. dakSiNa ane uttaranA vaitADhaye laMbAi, kiza, avagADu ane uMcAimAM kharAkhara che; tevI rIte himavat ane zikhara, mahAhimavat ane kima, niSadha ane nIlavAn pazu samAna che medevakurU ane uttarakurUthI tenA pUrva ane pazcima be bhAga thAya che ne te darekamAM nadIne parvatathI judA paDelA 16-16 vijace che dhAtakIkhaDa ane puSkarArdhanA cAra nAnA merUparvata meTA merUparvata karatAM uMcAimAM 15 hajAra vaijana ocha che eTale 85 hajAra ceAjana ucA che pRthvItalamAM chase. jana ochA eTale 9400 ceAjana vistAre che. tenA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 prathama kAMDa mahAmerU tulya 1000 ceAjana che. bIjo kAMDa sAta hajAra ceAjana hIna eTale 56000 ceAjana che ane trIjo kAMDa ATha hajAra ceAjana hIna eTale 28000 cena jana uMcA che, bhadrazALa ane tadana vana mahAmaMdara [merU ] tulya che. tyAMthI pAA hajAra yeAjane sAmanasa vana pAMcaze' ceAjananA vistAravALu che. tyAMthI 28 hajAra ceAjane 494 caiAjananA vistAravALuM pAMDaka vana che. uparanA viSNubha tathA avagAha mahAmadara tulya che. cUlikA paNu mahAma daranI cUlikA jevI che. viSNubha kRti ( varga ) ne dazaguNA karI tenu mULa vargamULa ) Ave te vRtta ( gALakSepa ) ne parikSepa ( piSi-parighagherAvA ) thAya che. te vRtta parikSepa ( paridhi ) ne vibhanA cAthANAgavaDe guvAthI gaNita ( gaNitapadma-kSetraphaLa ) thAya che. I. cchita vagADe ( je kSetranI jyA- jIvA' kADhavI hoya te kSetranA cheDA sudhInI mULathI mAMDIne avagAha eTale ja budvIpanI dakSiNa jagatIthI kSetranA uttara cheDA sudhInI avagahe) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ karIne Una je avagAha te viSkabhane guNIne tene cAra zreNI tenuM mULa kADhavAthI jyAM Ave. jyA-jIvA dhanupratyaMcA e paryAya nAma che.' javA ane te kSetrasudhInA bUDhIpanA viSkalanA vargIkarI tene vizleSA (meTI rakamamAMthI nAnI bAda karaviI te) karI tenuM mULa Ave te viSkamamAMthI bAda karI zeSa rahe tenuM ardha karavuM te ISa (bANanuM mApa) jANatuM. te kSetra sudhInA ISa [avagAha ] nA vargane cha guNo karI temAM jIvAne varga umerI tenuM mULa Ave te dhanukA cha (dhanu pRSTha) chavAnA varganA cethA bhAgavaDe karIne yuti je ISane varga, tene Ibu vaDe bhAgavAthI vATalA kSetrane viSkamAM Ave. uttara kSetranA dhanu kANamAMthI dakSiNa kSetranuM dhanu kASTa bAda karI zeSa rahe, tenuM ardha karatAM ane te bAhu [ bAha] jANavI. A karaNarUpa upAya vaDe sarva kSetra ane parvatanI take bAI, pahoLAI, jayA, iSa, dhanu kANa vagerenAM pramANe jANI levAM 11 * . . . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 12 dvirdhAtakIkhaNDe / te kSetra tathA parvate dhAtakIkhaDamAM bamaNA che. jeTalA merU, kSetra ane parvate ja bUDhIpamAM che tethI bamaNa dhAtakIkhaMDamAM uttara dakSiNa lAMbA be IsukAra parvatavaDe vaheMcAyelA che eTale pUrva pazcimanA bane bhAgamAM jabUtapanI peThe kSetra parvatanI vaheMcaNI che. parvate paiDAnA ArA tulya ane kSetre ArAnA vivaratu AkAre che. arthata parvatanI paheLAI sarvatra sarakhI che ane kSetranI pahoLAI anukrame vadhatI che. ne te parvate cArase ejana ucA che. 12 13 puSkarAdhaiM c| puSkarAI dvIpamAM paNa kSetre tathA parvate dhAtakIkhaMDanI jeTalA che. dhAtakIkhaMDamAM merU, IkSukAra parvata, kSetra ane varSadhara parvata jeTalA ane jevI rIte che teTalA ane tevA AkAre ahIM paNa jANavA. puSakarAI dvIpane cheDe uttama killA je suvarNamaya mAnuSAra parvata manuSya lekane gherIne gaLAkAre rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 te 1721 ceAjana uMcA che. cArase trIza yAjana ane eka gAu jamInamAM avagAhI rahela che. tenA vistAra nIce 1022 yeAjanane, madhye 723 ceAjananA ane Toce 424 jananeA che. siMhuniSadyAkAra eTale si'hu beThelA hoya tevA AkAre A parvata che. A killArUpa parvatanI aMdara Avela aDhIdvIpa manuSya kSetra kahevAya che kemake ma nuSyanA janma maraNa tyAMja thAya che, khIje thatAM nathI. 13 14 prAgmAnuSottarAnmanuSyAH / mAnuSettara parvatanI pUrve[ 36 atIpa ane pAMtroza ! vAsakSetramAM ] manuSyA utpanna thAya che. sahuravidyA ane RddhithIte manuSyo samagra aIdvIpamAM hoya che kSetrajAti kulakarma zilpa ane bhASAthI A jANavA himavAna ane zikharIthI cAre dizAe khuNAmAM lavaNu sumudramAM anukrame 100-100 ceAjana vadhatAmAnavALA te AMtarAvALA ekAka AbhAtrikanA gelika vaiSANika vagere 1 devaku ane uttarakuztI gaNatarI mahAvideha kSetramAM bhegI gaNela heAvathI 3pa kSetra thAya. * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtaraDhape che pahelA aMtarIpe samudramAM 300 jana pachI che. 14 5 mAryA tri Arya ane pleccha ema be prakAranAM manuSyo hoya che bharatAdi kSetramAM sADI paccIza dezamAM A utpanna thAya che ane svecche bIjA dezomAM utpanna thAya che 15 16 bharatairAvatavidehAH karmabhUmayo'nyatra deva karavA . devakurU ane uttarakurUne mUkI daIne bharata, rAvata ane mahAvideha e karmabhUmi che. jyAM tIrthaMkara janma, makSa maLe, ane ati maSine kRSine vyApAra thAya te karmabhUmi jANavI. sAta kSetre prathama gaNyAM che tethI mahAvidehamAM devakuphe uttarakurUne samAveza thAya che mATe ahIM te bene judA pADyAM che. 16 17 nRsthitI parApare tripalyApamAntarmuhurte / manuSyanI utkRSTa sthiti traNa 55manI ane jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. 17 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 18 tiryagyonInAM ca / tiryam yonIthI utpanna thayelA (tiryaMce) nI paNa utkRSTa sthiti traNa patye manI ane jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. pRthvIkAyanI 22 hajAra varSanI, apakAyanI sAta ha. jAra varSanI, teukAyanI traNa divasanI, vAukAyanI traNa hajAra varSanI, ane pratyeka vanaspatikAyanI daza hajAra varSanI utkRSTa sthiti jANavI. beindriyanI bAra varSa, iMdriyanI 49 divasa ane cAriTriyanI cha mAma utkRSTa sthiti che. garbhaja masya, ura parisarSa ane bhUja parisarpanI pUrva koDi varSanI, garbha ja pakSIonI pApamane asaMkhyAtame bhAga ane garbhaja catuSpadanI traNa popama utkRSTa sthiti che. mUchama masyanI pUrva keDi; saMmUciThThama ura ri sarpa, bhUja pari sarpa, pakSI ane catuSpadanI utkRSTa sthiti pa300042.00-7000-84000 varSanI anukrame jANavI-sarvanI jaghanya sthiti aMtarmuhUrta heya. manuSyanI kAyarithati sAtaATha bhava pRthivI dicAnI asaMkhyAta utsapiNa a Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 vAvaNI vanaspatinI ananta utsarpiNI avasarpiNI vikalendriyanI sakhyAtA varSe jAgruvI. 18 } Jatha RturthAMDathAya || 1 devAzcaturnikAyAH / devatAe cAra nikAyavALA che. 1 2 tRtIyaH pItalezyaH | trIjI nikAya ( jayetika ) nA devatAe tenelezyAvALA hAya che. 2 3 dazASTapaJcadvAdazavikalpAH kalpopapannapa vaeNntAH / tee anukrame kalpApapanna (indra sAmAnikAdi bhedagaLA) sUryaMta daza, ATha, pAMca ane mAra bhedovALA che. eTale bhavanapatinA daza bheda, nyataranA JADa bhe, jyAtiSkanA pAMca bheda ane vaimAkinA bhAra bheka che. rU Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 4 indrasAmAnikatrAyastriMzapAriSadyAtmarakSA lokapAlAnIkaprakIrNakAbhiyogyakilbiSi vArAH pUrvokta vikAromAM pratyekanA 1 iMdra, 2 sAmAnika (amAtya, pitA, gurU. upAdhyAya vagerenI mAphaka Idra samAna ThakurAIvALA), 3 trAyanniza (maMtri purahita jevA), 4 pAriSada [mitra samAna ], 5 AtmarakSaka (aMgarakSaka ), 6 kapALa [keTavALa vagere pilIsa jevA ], 7 anIka (senA ane anikAdhipati eTale sainyanA uparI ), 8 prakaNuMka [ prajA-purajanI mAphaka ], 9 Amiyogya (cAkara ), ane 10 kibiSika (nIca te cAMDAlaprAya ) e daza daze bheda hoya che. 4 ___ 5 trAyAstriMzalokapAlavayA vyantarajyo. rivAja vyaMtara ane tiSka nikAya trAciMza ane lekapALa varjita che. (te jAtimAM trAyaviMza ane lokapALa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 6 pUrvayoDIndrAH / pUrvanI be nikAmAM eTale bhavanapati ane vyaMtaramAM be be Idro che. te A pramANe-bhavanapatine viSe asurakumAranA camAra ane balI, nAgakumAranA dharaNa ane bhUtAnaMda, vighukumAranA hari ane harisaha, suparNakumAranA veNudeva ane veNudAlI, agnikumAranA agnizikha ane agnimANava, vAyukumAranA velaMba ane prabhaMjana, svanitakumAranA suSa ane mahAghoSa, udadhikumAranA jalakAMta ane jalaprabha, dvIpakumAranA pUrNa ane avaziSTa, dikakumAranA amita ane amivAhana, vyaMtarane viSe- kinnaranA kinnara ane kiM purUSa, piMpurUSanA sapurUSa ane mahApurUSa, mahegaranA anikAya ane mahAkAya, gaMdharvanA gItarati ane gItayaza, yakSanA pUrNabhadra ane maNibhadra, rAkSasanA bhIma ane mahAbhIma, bhUtanA pratirUpa ane atirUpa, pizAcanA kALa ane mahAkALa. jatiSkanA sUrya ane caMdra. vaimAnikamAM kapapapane viSe devakanA nAma pramANe iMdranA nAma jANavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 ane kalpatItamAM iMdrAddhi nathI, saM svataMtra che. E 7 pItAntalezyAH / prathamanI e nikAyemAM (bhuvanapati ne jya'taramAM ) tejo sudhI cAra (kRSNA, nIla, kApAta, teja) lezyA hAya che cha 8 kAyapravIcArA AaizAnAt / izAna devalAka paryaMtanA devA kAyasevI (zIravaDe maithuna kriyA karavAvALA ) che. 9 zeSAH sparzarUpazabdamanaHpravIcArA dvayo cA devo khAkInA khae kalpanA daivA anukrame sparzasevI (5zaivaDe viSayasevana karavAvALA ), rUpasevI zabdasevI ane manasevI che. 9 10 pare'pravIcArAH / - bAkInA ( traiveyaka ane anuttara vimAnanA) deveza 1 navamA dazamAne maLIne eka ane 11-12mAne maLI eka IMdra hevAthI te cAranI emAM gaNatarI karI che. AgaLa upara me khete dravanaba ekaThA leze. ( jI sUtra 10) 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 apravIcAga ( viSaya sevana hita) hoya che. alpa saMkalezavALA hevAthI teo savastha ane zAMta heya che. pAMca prakAranA viSaya sevana karatAM paNa apari mita AnaMda temane thAya che. 10 11 bhavanavAsino'suranAgavidyutsuparNAgnivA" taritodhikrIpabirA bhavanavAsi denA 1 asurakumAra, 2 nAgakumAra, = vidhutakumAra, 4 suparNakumAra, 5 agnikumAra, 6 vAyu kumAra, 7 svanitakumAra, 8 udadhikumAra, dvIpakumAra ane 10 dikakumAra e daza bheda che. kumAranI peThe suMdara dekhAvavALA, mRdu madhura ane lalita gativALA, zRMgAra sahita vaidiyarUpa vALA, kumAranI peThe uddhata veSa bhASA zastra tathA AbhUSaNa vagere vALA, kumAranI peThe utkaTa rAgavALA ane kriDAmAM tatpara hevAthI te kumAre kahevAya che. asurakumAre AvAsamAM rahe che ne bAkInA bhavanapatie bhavanamAM rahe che ratnaprabhAnI aDadhI jADAImAM bhavane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1ra7 che asurakumArane varNa kALe ane tenA mukuTane viSe caDI maNinuM cinha che, nAgakumArano varNa kRSNa ane tenA - stakamAM sarSanuM cinha che, vighukumArane zukalavarNa ane vajAnuM cinha che, suparNakumArane varNa zyAma ane garUDanuM cinha che, anikumArane varNa zukala ane ghaTanuM cinha che, vAyukumArano zuddhavarNa ane azvanuM cinha che, svanitakumArane kRSNa varNa ane vardhamAna (zava saMpUTa)nuM cinha che, udadhikumArane varNa zyAma ane makaranuM cinha che, dvIpakumArano varNa zyAma ane siMhanuM cinha che ane kikumArane zyAmavarNa ane hAthInuM cinha che. badhA vi. vidha AbhUSaNa ane hathIyAvALA hoya che. 11 12 vyantarAH kinnarakimpuruSamahAragagandharvaya. kSakSa mUtapizAvA. 1 kinnara, 2 kiM purUpa; 3 maheraga, 4 gadharva, 5 yakSa, 6 rAkSasa, 7 bhUta ane 8 pizAca e ATha prakAranA vyaMtaro che. teonA me 10-10-10-12-13-7-9 15 bheda che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 uda, adhe ane tiryam e traNe lekamAM bhavana, nagara ane AvAsone viSe teo rahe che. svataMtratAthI ke parataMtratAthI aniyata gativaDe prAya; teo cAre bAju rakhaDe che. koIka te manuSyanI paNa cAkara mAphaka sevA bajAve che. aneka prakAranA parvata guphA ane vana vagerene viSe rahe che. tethI te vyaMtara kahevAya che. kinnarane nIlavarNa ane azokavRkSanuM cinha che, ki. purUSane vetavarNa ane caMpakavRkSanuM cinha che, maherane zyAmavarNa ane nAgavRkSanuM cinha che, gAMdharvane raktava ane tuMbarUvRkSanuM cinha che, yakSane zyAmavarNa ane vaTavakSanuM cinha che, rAkSasane vetavarNa ane khaTvAMganuM cinha che, bhUtane varNa kALe ane sulasa vRkSanuM cinha che, ane pizAcano varNa zyAma ane kadabavRkSanuM cinha che. A badhA cihe davajAmAM hoya che. 12 13 jyotiSakAH sUryAzcandramasograhanakSatraprakI tArA ! sUrya caMdra, graha, nakSatra ane prakIrNa tArA e pAMca bheTa jenika devatA heya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtramAM samAsa karyo nathI ane caMdra karatAM sUrya pahele lIdhe che te upasthI e sUcavAya che ke-sUryAdinA yathAkrame jatiSkadeve uce rahelAM che. eTale samabhUlA pRthvIthI 800 pejane sUrya, tyAMthI 80 jine caMdra, tyAMthI 20 pejane prakIrNaka tArA che. graha ane tArA aniyamita gativALA hevAthI caMdra sUryanI 5. para ane nIce cAle che. te jatiSkanA mukune viSe mastaka ane mukuTane DhAMke evA tejanA maMDaLa pitapitAne nA AkAravALA hoya che. 13 * * 14 merupradakSiNAnityagatayo nRloke / merU parvatane pradakSiNA karatA niratara gati karanArA tiSka de manuSya lekamAM che. te mA : merU parvatathI agyAraze ne ekavIza pejana cAre bAju dUra merUne pradikSaNA karatA jyotiSa deve bhame che, jaMbudvIpamAM be sUrya, lavaNayamudramAM cAra, dhAtakIkhaDamAM bAra, kAledasamudramAM rahetALIza ane purADhIpamAM bane che hetera ema sarva maLI 132 sUrya manuSya lekamAM che caDhe, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13) paNa sUryanI peThe 132 che. eka caMdrane parivAra 28 nakSatra, 88 graha ane da675 kaDAkoDa tArA che. eTale jyAM jeTalA cadra heya tene uparokta nakSatrAdinI saMkhyAmAM guNatAM te kSetranI samasta nakSatrAdinI saMkhyA Ave.) sUrya caMdra, graha ane nakSatra tirvakamAM che ane pakIrSaka tArA urvalokamAM che. sUryamaMDaLane jhiMbha jana, caMdrama DaLane Y ejana, grahane be gAu, nakSatrane eka gAu ane tArAone ardha gAu che. sauthI nA tA tA ene viSkaLa pAMcaze dhanuSya che. viplabha karatAM uMcAI atha samajavI. A sarva sUryAdinuM mAna kahyuM, te manuSya lekane viSe rahelA cara jatinuM samajavuM; aDhIdvIpanI bAhera rahelA sthira jatiSkanuM mAna te pUrvokta jhiMbha tathA uMcAInA adhabhAge jANavuM. manuSyalakamAM rahelA niSka vimAne lekasthitivaDe niraMtara gativALA che te paNa ati vizeSane mATe ane Abhiyogika nAmakarmanA udayathI ni. * tArAe samabhUlA pRthvIthI 800 ejana ucA hevAthI tenA vimAne tiga lekanA upara ugelamAM Ave ke " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ raMtara gatimAM AnaMda mAnanArA devatAo te vimAne ne vahana kare che. te deve pUrva dizAe siMhane rUpe, dakSiNe hAthIne rUpe, pazcime baLadane rUpe ane uttare gheDAne rUpe hoya che. 14 15 tatkRtaH kAlavibhAgaH / teoe kALa (rAtrI dina vagere ) vimAga karela che; asaMkhyAta samaye AvalikAsaMkhyAta AvalikAlacchA tizvAsa te sAte teka te sAte lava te 38 nAlikA te be muhu te 3. ahe pAtra te 15 pakSa te be mAsa te be rUtu te traNa ayana te be varSa te pAMca yuga [ 400000 varSa pUrvaga ) te teTalA guNa pUrva asaMkhyAta papa ma, daza kADAkeDI papame sAgaropama, 4 kaDAcheDIsAgare suma suSamA 3 suSamA 2 suSama duSamA 4ra000 varSa nyUna 1 duSkama suSamAM 21 hajAra duSamA 21 hajAra duiSama duSamA e avasarpiNa. enAthI ulaTI utsarpiNI kurUmAM 1 le harivarSa ane ramekamAM bIje himavaMta ane haraNyavaMtamAM trIjo ane aMtara ane mahAvidehamAM the Are hoya tema jANavuM che ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13ra 16 bahiravasthitAH / manuSyalekanI bAhera tiSkanAM vimAna ane prakAza deza avasthita hoya che. 16 17 vaimAnikAH / vaimAnika Tevane have aprikAra kahe che. vimAnone viSe utpanna thAya te vaimAnika. 28 zavvjA saMtanA ! kapa panna ane kapAtIta [ iMdrAdinI maryAdA rahita -ahamida] e be bhedavALA vaimAnika deve che. 18 19 upryupri| te vaimAnika deva eka ekanI upara upara (caDhatA ca4) rahelA che 19 20 saudharmazAnasAnatkumAramAhendrabrahmalokalA. ntakamahAzukrasahasrAreSvAnataprANatayorAraNAcyutayornavasa aveyakeSu vijayavaijayantajayantAparAjiteSusarvArthasire ca / .. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ sidharma, IzAna, sAnakumAra, mahendra prAleka, lA taka, mahazukra ane sahastrArane viSe Anata prANatane viSe AraNa acutane viSe; nava raiveyakane viSe vijaya; vaijayanta, jayanta ane aparAjItane viSe tathA sarvArthahine viSe vaimAnika hoya che. sudharmA nAmanI IMdranI sabhA jemAM che te sAdhama kalpa, IzAna itanuM nivAsasthAna te azAnaka5, e rIte idranA nivAsagya sArthaka nAmavALA karbhe jANavA. lokarUpa purUpanI grIvA (DAka) ne sthAne rahelA athavA grIvAnA A bhAraNabhUta te daiveyaka jANavA. AbAdimAM thavAnA vidmahetu ne jeNe jItyA te vijaya, vaijayaMta ane jayaMta deve jAcavA. HihetuvaDe parAjaya nahi pAmelA te aparAjita saMpUrNa uyanA arthamAM siddha thayelA te sarvArthasiddha. 20 21 sthitiprabhAvamukhadyutilezyAvizuddhIndriyA __vadhiviSayato'dhikAH / * teomAM pUrva pUrvanA devatAnI apekSAe upara upa2nA devatAe sthiti (AyuSa); nigaha anugraha upA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 paikriya ane Adezane prabhAva, sukha, kAnti, vezyA, lezyAnI athavA kamanI vizuddhi, idriyapaTutA ane avadhijJAnanA viSayamAM adhika adhika heya upara ane nIce nA devalokamAM sthiti sarakhI hoya te paNa upara vALAnI guNAdhika jANavI. avadhithI pahelA bIjA vALa ratnaprabhA sudhI ane tAcha hajAre jana trIjA cethA vALA zake rAprabha sudhI ane tI cha lAkhe jana yAvat anuttaravAnA sarva lekanAvi dekhe che. 21 22 gatizarIrapAragrahAbhimAnato hInAH / gati, zarIra pramANa parigrahusthAna, (parivAra vagere) ane abhimAnavaDe karIne pUrva karatAM uparanA devatAo ochA ochA che. * be sAgaropamanA jaghanya AyuSyavALA devenI gati [ gamana] sAtamI nArakI sudhI hoya ane tirthI asaM. khyAta tujAra kaDAkoDI jana heya. tethI AgaLanI jaghanya sthitivALA deve eka eka ochI narakamUni sudhI jaI zake. gamanazakti che chatAM trIjI narakathI AgaLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI devatA gayA nathI tema jaze paNa nahi, sAdhama ane ezAna kapanA denA zarIranI uMcAI sAta hAthanI che. sAnakumAra ane mahedranI cha hAtha, hAlaka tathA lAMtakanI pAMca hAtha, mahAzukra ane sahastrAranI cAra hAtha, AnatAdi cAranI traNa hAtha. raiveyakanI be hAtha ane anuttara vimAnavAsI devanI zarIranI uMcAI eka hAtha che. vimAne anukrame A pramANe 1-32 lAkha 2-28 lAkha 3-12 lAkha 4-8 lAkha 5-4 lAkha 6-50 hajAra 7-40 hajAra 8-6 hajAra 9-10-11-12 700 raiveyaka 11 anuttara 5 | sarva jaghanya sthitivALane sAtasto ke zvAsa caturtha bhakane AhAra palyopamavALAne divasanI aMdara zvAsane divasa pRthaka AhAra AgaLa sAgaropama jeTalA pakSa ane hajAra varSe AMtarU jANavuM. devatAne asAtA utkRSTathI aMtarmuhUrtaja heya ne zAtA cha mAsa heya Astha ammutathI AgaLa anyamatavALo na upaje nipho veyaka sudhI upaje. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 | tIrthakaranA janmAdike Asana zayana sthAnane Azraya mAthe deve dro ane preveyaka calAyamAna thAya che ne te keTalAka bhagavAna pAse Ave che ne keTalAka tyAM rahyAthaka saM. vegathI ne dharmabahumAnathI satyutyAdi kare che jene ame vadhi sara hoya temAM paNa uparavALAne vizuddha jA. 22 23 pItapazuklalezyA vitrizeSeSu / teje, paddha ane zukala vezyA be kalpanA, traNa kalpanA ane bAkInA dene viSe anukrame jANavI. eTale pahelA be ka95mAM tejalezyA, pachI traNa kapamAM padhalezyA ane lAMtakathI mAMDIne sarvArthasiddha parvata zuklalekSA heya che. 23 24 prAgveyakebhyaH kalpAH / greveyakanI pUrve kalpa che (IndrAdika bhevALA devaleke che). ahIM koI zaMkA kare che ke zuM sarva devatAo samyamUdaSTi hoya che ke teo tIrthakaronA janmAdi vakhate A naMda pAme che. tene ura Ape che ke-parva devatA samyagudaSTi hetA nathI paraMtu je samyagadaSTi hoya che teo sa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 ddharmanA bahumAnathI atyaMta Anandva pAme che ane janmA dinA mahAtsavamAM jAya che. mithyASTi pazu manarajana mATe ane iMdranI anuvRttie jAya che ane paraspara dukhavAthI ane hamezanI pravRttine lIdhe Ana Mda pAme che. leAkAntika devA khadhA vizuddha bhAvavALA hoya che. tee! saddharmanA kha humAnathI ane a'sAradu:khathI pIDita chaveAnI dayAvaDe ahuMnA janmAdine viSe vizeSe AnaMda pAme che ane dikSA levAnA sakalpa karavAvALA pUjya tIrthaMkarAnI samIpa jaIne prasannacittathI stuti kare che ane tIrtha prayAvA vinati kare che. 24 25 brahmalokAlayA lokAntikAH / leAkAntika dhruvA praleAkamAM rahenArA che. kRSNarAjInA ATha AMtarAmAM a| vimAne1mAM ne vacce STi vimAnamAM nava leAkAntikA rahe che. 26 sArasvatAdityavahRnyarUNagardatoya tuSitA. vyAyAmamahatA ( ariyAya ) / 1 sArasvata, 2 Aditya, 3 vanheiM, 4 arUNu, 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 gate 6 tuSita, 7 avyAbAdha ane 8marUta e ATha bheTe lekAMtike che (kurAjInA AMtarAmAM IzAna khuNAthI mAMDIne pratyeka dizAmAM eka eka anukrame che ). aniSTa paNa navamA kAtika che." 26 27 vijayAdiSu vicaramAH / / | vijayAdi cAra anuttaravimAnavAsI de cirama bhavavALA che eTale anuttaravimAnathI evI manuSya thaI pharI anuttaramAM AvI manuSya thaI siddha thAya, sarvArthaSiddha vimAnavAsI ekAvatArI jANavA. 17 28 aupapAtikamanuSyebhyaH zeSAstiryagyonayaH / upapAta nivALA detA ane nArakI ] ane manuSya zivAya bAkInA tirthaga nivALA jI (tirya) jANavA. 28 29 sthitiH / have sthiti kahIe chIe. ra9 30 bhavaneSu dakSiNArdhAdhipatInAM palyopamama. I Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 bhavanane viSe dakSiNArdhanA adhipaninI Dha ya5manI sthiti jANavI, IdranI sthiti kahI tethI upalakSaNathI tenA vimAnavAsI devAnI jANadhI. babe idromAM pahelo pahele dakSiNane adhipati ne bIne uttarane adhipati jANa. 30 31 zeSANAM paadone| bAkInA eTale uttarArdha adhipatinI sthiti paNa be papapanI che. 31 32 asurendrayoH sAgaropamamadhikaM ca / asukumAranA dakSiNAdhipatinI sAgaropama ane uttarAdhipatinI sAgarepamathI kAMIka adhika urai sthiti che. 32 33 saudharmAdiSu yathAkramam / saidharmadine e anukrame sthiti kahe che. 33 'sadharma kalapanA devenI be sAgaropama utkRSTa sthiti jAvI. 34 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 ra: ma i2 | izAna kalpanA devenI be sAgaropamathI adhika utkRSTa tithati jANavI 35 36 sapta sAmatkumAre / - sanakumAra kalapane viSe sAta sAgarepanI utkRSTa sthiti che. 36 - - 37 vizeSatrisaptadazaikAdazatrayodazapaJcadaza. bhiradhikAni ca / pUrvokta sAta sAgaropama sAthe vizeSathI mAMDIne anukrame jANavI, te A pramANe-mAhe kre sAta sAgaro pamathI vizeSa, brahmala ke daza, lAntake cAda, mahazuke satara, sahastrAre aDhAra, Anata praNate vIza ane ApaNuM ayune bAvIza sAgaropamanI utkRSTa sthiti jANavI. 37 38 AraNAcyutAdUrdhvamekaikena navasu graiveyakeSu vijayAdiSu sarvArthasiDe ca / AraNa azrutakI upara nava raiveyaka ane piyata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 cAra anuttara ane sarvArthasiddhane viSe eka eka sAgaropama vadhAre sthiti jANavI. eTale pahelAthI navamA zaiveyaka sudhI 23 thI 31 sAgaropama, vijayAda cAra anuttaranI batrIza sAgarama ane sarvArthasiddhanI tetrIza sAgaropamanI utkRSTa sthiti jANavI. 38 39 aparA palyopamamadhikaM ca / have sAmAdine viSe jaghanya sthiti anukrame kahe che, sAdharmane viSe papama ane IzAnane viSe adhika popama jaghanya sthiti jANavI. 39 40 sAgaropame / - sAnakumAranI jaghanya sthiti be sAgaropamanI jAvI 40 - - - - 41 adhike ca / mahendra che sAgarepama adhika jANavI. 41 kara rata parata pUrva tattara pUrva pUrva kapanI je jANa niti te AgaLa A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 gaLanAkara nI jaghanya ridhati jAzavI, savarthasiddhanI jaghanya sidhati nathI kara 43 nArakANAM ca dvitIyAdiSu / nArakonI bIjI vigere narakane viSe pUrva pUrvanI je utkRSTa sthiti te AgaLa AgaLanI jaghanya sthiti jANavI, anukrame 1-3-7-10-17-22 sAgaropama bIjIthI sAtamI sudhI jANavI. 43 44 dazavarSasahasrANi prathamAyAm / prathama naraka bhUmimAM daza hajAra varSanI jaghanya sthiti che. 44 45 bhavaneSu ca / bhavanapatine viSe paNa jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. 45 46 vyantarANAM ca / be taskenI paNa jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che. je 6 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 itanI utkRSTa rithati palapamanI che. 47 48 jyotiSkANAmadhikam / vika devenI utkRSTa sthiti palepama lAbavarSa adhika che. 48 49 grahANAmekam / grahanI utkRSTa sthiti eka popamanI che. 49 50 nakSatra nakSatranI utkRSTa sithati ardhapaLepamena che. patra 51 tArakANAM caturbhAgaH / tArAonI papamano cotho bhAga utkRSTa sthiti che. pat 52 jaghanyA tvaSTabhAgaH / tArAonI jaghanya sthiti pAmane Ama bhAga che. para 53 caturbhAgaH zeSANAm / tArA sivAya bAkIna tiSkanI jaghanya sthiti popamane ethe bhAga jANavI. 53, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 // atha 102moDavAy: || jIva padArthanuM svarUpa batAvI have ava padA jaNAve che. 1 ajIvakAyA dharmAdharmakAzapudgalAH / dharmAstikAya, * adharma stikAya, AkAzAstikAya ane pudgalAstikAya e cAra ajIvakAya che. dharmAdinA pradeza ane katvanA avayavanuM bahupaNu jAvavAne arthe ane kALanA samayamAM pradezapaNu nathI e jaNAvavAne artha "kAya " nuM grahaNa karyuM che. "" 2 dravyANi jIvAzca / e dharmAdi cAra ane jIve, e pAMca dravya che. 2 3 nityAvasthitAnyarUpANi / e draSye nitya (peAtAnA svarUpamAM humeza rahe te ), ( avasthita (vartamAna-chatA) ane arUpI che. 3 4 rUpiNa pudgalAH - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 purA rUpa che. 4 5 A''kAzAdekadravyANi / dhamaMtikAyathI mAMDIne AkAza paryata dravya eka eka che. 5 6 nirAzA jA e pUrvokta traNa dravyo niSkriya (gamana kriyArahIta) 7 asaMkhyeyAH pradezA dharmAdharmayoH / dhamastikAya ane adhamastikAyanA pradeza ane kheya che. 7 8 vA . eka jIvana pradeza paNa asaMkhyAtA 9 AkAzasyAnantAH / kAlekanA AkAzanA pradeza anaMtA che paNa le prakAzanA asaMkhya pradeza che. 9. ' 10 saMkhyeyAsaMkhyeyAzca pudagalamAm / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ re puddagalAnA pradeza sabhyeya, asabhyeya ane anata Aya che. 10 ? noH| paramANunA pradeza hAtA nathI. 11 12 lokAkAze'vagAhaH / leAkAkAzane viSe avagAhu hAya che. eTale rahevAvALA dravyanI sthiti (rahevApaNu^) leAkAkAzane viSe thAya che. (avagAhI dravyanI sthiti leAkAkAzane viSe che. ) 12 13 dharmAdharmayoH kRtsne / dharmAstikAya ane adhamAstikAyanA samasta leAkAkA zane viSe avagAha che. 13 14 ekapradezAdiSu bhAjyaH pudgalAnAm | pudgalAne ekAdi AkAzapradezane avagAhu vikapavALA che. keTalAka eka pradezamAM, keTalAkaM e pradezamAM cAvat acitta mahAskandhe samagra lekamAM avagAhI rahe che. apradeza, sabhyeyapradeza, asadhyeyapradeza ane Ana'taprade vALA je pugaLa karyA che tenA AkAzanA ekAdi ma .... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 dezamAM avagAha bhAjya che (bhajanAvALe che). eTale ke-eka paramANu te eka AkAza pradezamAM ja rahe che paramANuvALe skaMdha eka pradeza agara be pradezamAM rahe. - zuka ( traNa paramANuvALe kaMdha) eka, be, agara traNa pradezamAM rahe. caturaNuka eka, be, traNa agara cAra pradezamAM rahe. e pramANe caturasukathI mAMDI saMkhyAtA asaM. khyAtA pradezavALA ekathI mAMDIne saMkhyAtA asaMkhyAta: pradezamAM avagAha kare ane anaMta pradezavALane avagAha paNa ekathI mAMDI asaMkhyAta pradezamAM ja hoya. 14 15 asaMkhyeyabhAgAdiSu jIvAnAm .. kAkAzanA asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDIne saMpUrNa le kAkAzapradezamAM jene avagAha thAya che. saMsArI jIve gavALA che ane sidhdhanI avagAhanA chelalA bhavanA zarIranA trIjA bhAge nyUna heya che mATe eka pradezAdimAM ne avagAha heya nahiM. 15 16 pradezasaMhAravisargAbhyAM pradIpavat / .. dIpakanA prakAzanI peThe chanA pradeza saMkeca tathA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 viratAravALA thavAthI asaMkhyaya bhAgAdimAM avagaha thAya che. jema ke deva moTe heya chatAM te nAnA gokhalA - dimAM DhAMkI rAkhyuM hoya te teTalI jagyAmAM prakAza kare che ane moTA makAnamAM rAkhyuM hoya te te makAnamAM sarva ThekANe prakAzita rahe che, tema chavapradezane saMkeca ane vistAra thavAthI nAnA agara moTA pAMca prakAranA zarIra ke ne dharma, adharma, AkAza, pudagala ane jIvapradeza samudAya avagAhanA vaDe vAta kare che. dharma, adharma, A kAza ane jIva arUpi hovAthI mahomAMhe pupalemAM rahetAM virodha AvatuM nathI. 16 have dhAstikAyAdinA lakSaNe kahe che- 17 gatisthityupagraho dharmAdharmayorupakAraH / gati sahAyarUpa prayojana dharmastikAyanuM ane sthiti sahAyarUpa projana (guNa) adharmAstikAyanuM che. 17 18 aakaashsyaavgaahH| - 1 upagraha nimitta apekSA karaNa ane hetu e paryAya zabda che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ A33 14 AkAzanuM prayojana sarva dravyane avagAha ApI vAnuM che. 18 19 zariravAnaHprANApAnAH pudgalAnAm / zarIra, vacana, mana, prANa (usa) ane apAna [ niHzvAsa] e pudgalenuM prajana jIvane che. 19 20 sukhaduHkhajIvitamaraNopagrahAzca / sukha, duHkha, jIvita ane maraNanA kAraNapaNe paNa pudagale jathAya che. Icchita paze, rasa, gaMdha, varNa ane zakhanI prApti te sukhanuM kAraNa, aniSTa zadinI prApti te duHkhanuM kAraNa, vidhipUrvaka snAna, AchAdana, vilepana tathA bhejanAdi vaDe AyuSyanuM anAvartana te jIvitanuM kAraNa ane viSa zastra ami vagere vaDe AyuSanuM apavartana te maraNanuM kAraNa che. karmanI sthiti ane kSayathI anapavartanI AyuSyavALAne paNa pudagalethI jIvitane maraNa che zarIranI sthiti vRddhibala, ane prItine mATe karate AhAra sarvane upakAra kare che. 2 re Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 21 parasparopagraho jIvAnAm / paraspara hitane AdaravA ne ahitane choDavA mATe tenA upadezavaDe sahAyaka thavArUpa chanuM prajana che. 21 22. vartanA pariNAmaH kriyA paratvAparatve ca Tarza che vartana, pariNAma, kriyA, paratva ane aparatva e kALanuM kArya che. sarva padArthonI kALane AzrayI je vRtti te vartanA jANavI arthAt prathama samayAzrita utpatti, sthiti te vartana. anAdi ane AdivALe ema be prakAre pariNAma che. kriyA eTale gati te traNa prakAre pravega gati, vizrA gati ane misA gati. paravAparatve traNa prakAre che-prazaMsAkRta, kSetra ane kALakata. jemake dharma ane jJAna para che, adharma ane ajJAna apara che, te prazaMsAkRta. eka dezamAM sthita padArthomAM je hara che te para ane samIpa che te apara jANavuM te kSetrayta pApaNuM tevI rIte se varSavALe soLa varSavALAnI apekSAo para ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 seALa varSavALe se vayaMvALAnI apekSAe apara te kALaku tu paza525NuM. 22 23 sparzarasagandhavarNavantaH pudgalAH / sparza, rasa, gaMdha ane varNavALA pudgaleA che. sparza ATha prakAre che--karkaza, suMvALA, zAre, halakA, TADhA, unA, snigdha ane lukhA. rasa pAMca prakAre che-DavA, tIkhA, kaSAyela, khATA ane madhura, gaMdha e prakAre che-surime che dubhi. varNa pAMca prakAre che-kALA, lIlA, rAtA, pILA ane zveta. 23 24 za0 dabandha saukSmyasthaulya saMsthAna bhedatamaichA yAtapodyotavantazca / zabda, khadha, sUkSmatA, sthUlatA, saMsthAna, veda( bhA gathavA), aMdhakAra, chAyA, Atapa [ taDakA ) ane ughAtavALA pule che. zabda cha prakAre che-tata [ vINAdinA ], vitata (mR dugAdinA ), ghana ( kAMsI-karatAlAdinA ), zRSira ( vAMsaLIna vagere), gharSa ( gharSaNa thavAthI utpanna thayela) ane bhASa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 ( vANune). baMdha traNa prakAre che-pragabaMdha (purUSa prayatnathI thayela), vizrasAda (idra dhanuSyanI peThe svataH thayela) ane mizra prayatna ane svabhAvathI thAya che te. sUkSamatA be prakAre che-anya ane apekSika, paramAjmAM aMya dvayaJkAdimAM saMghAta pariNAmanI apekSAe ApekSika. jema AMbaLA karatA bera nAnuM che. radhULatA paNa saMghAta pariNAmanI apekSAe be prakAre che sarva-vyApi mahAtkaMdhane viSe aMtyasthULatA ane bora karatAM AmaLuM meTu te apekSita sthULatA. saMsthAna aneka prakAre che. bheda pAMca prakAre che-ekArika (kASThAdi ciravAthI thAya te), ceNika (cUrNa- bhUke karavAthI), khaMDa (TukaDA karavAthI), prasara (vAdaLAdinA vikharAvAthI) ane anutaTa [ tapAve lA leDhAnA ghaNuvaDe TIpavAthI kaNIyA nIkaLe te ]. zabada vagere suMdhAmAMja hoya che ne sparzadika paramANu ane suMdhAmAM paNa hoya che mATe judAM sUtre karyo che. 24 25 aNavaH skandhAzca / / aNuo ane skandha e be prakAre pudagala che. 25 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 26 saMghAtabhedebhya utpadyante / saMghAta (ekatra thavuM ), bheda (bhAga pADavA) ane saghAta meDha e traNa kAraNa vaDe karIne skIdhe utpanna thAya che 26 27 bhedAdaNuH / bhedavaDe aNu utpanna thAya che. 27 28 bhedasaMghAtAbhyAM cAkSuSAH / cakSuvaDe dekhI zakAya evA che. bheda ane saMghAta vaDe karIne thAya che. 29 dharmAstikAyAdi padArtho che ema zI rIte jaNAya? lakSaNathI. mATe sanuM lakSaNa kahe che. 29 utpAdavyayadhauvyayuktaM sat / utpAda ( utpatti), vyaya [ nAza ] ane vya ( sthiratA ) vaDe yukta te sata (chatuM vartamAna ) jANavuM. A saMsAramAM dareka padArtha utpAda, vyaya ane sthitivaDe yukta che. AtmadravyamAM manuSatva paryAyarUpe A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 madravyanA vyaya thAya che, devatAdri paryAyathI tenI utpatti thAya che ane Atmatva svarUpathI tenI sthiti che pudgaladravyamAM nIlavarNAdi paryAyaDe paramANuno nAza thAya che, raktavarNAdivaDe tenI utpatti thAya che ane pudgalatva svarUpe tenI sthiti che. dharmAstikAya dravyamAM gatimAnlR jIvapudgalanA nimette kAi kAi pradeze calanasahAyatvarUpe dhamAstikAyanI te pAye utpati thAya che; jyAre jIva ane pudgale bIjA pradeza tarapha jAya che, tyAre te sthaLa ane te padArthane aMge calanasahAyatva svarUpe dharmAstikAya naSTa cAya che ane dharmAstikAyatva svarUpe dharmAstikAya dhruva che. tevI rIte adharmAstikAyamAM paNa jANI levuM bheda eTaleja ke te sthitinuM kAraNa che. ekAntathI AtmAne nitya mAnavAmAM Ave te tenA eka svabhAvane lIdhe avasthAne bheda na thai zake ane tema thAya te sa`sAra ane meAkSanA abhAvanA prasa`ga pAsa thAya. jo avasthAnA bhedane kalpita mAnIe te vastunI avasthAnA bheda te vastunA svabhAva nahi hovAthI te yathArtha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 155 jJAna viSaya thaI zake nahi, tene vastune svabhAvaja mAnavAmAM Ave te vastu anitya mAnyAvina avasthAntaranI utpattija na thaI zake, tethI ekAnta niyatAne abhAva thAya. A pramANe ekaja padArthamAM utpAda, caya, - tra e traNe ane na svIkAravAmAM Ave te manuSyadi te devAdi rUpe na thAya, tema na thAya te yama niyamAdinuM pAlana karavuM te nirarthaka thAya. ema thavAthI yamAdi kahenAra Agamavacana vacanamAtraja thAya. A sarva utpAda, vyaya vyavahArathakI batAvela che. nizcayathakI te dareka padArtho dareka kSaNe utpAdAdi yukta che. tema mAnavAthI ja bhedanI siddhi thAya che kahyuM che ke dareka vyaktimAM kSaNe kSaNe bhinnabhinnapaNuM hoya che, tethI narakAdi gatinAM temaja saMsAra ane mokSanAM bheda ghaTe che. hiMsAdi narakAdinuM kAraNa che, samyakUvAdi apavarganuM kAraNa che, te sarva utpAdAdi yukta vastune svIkAra karavAthI ghaTe che, je utpAdAdi2hita vastune mAnIe te yuktithI A sarva ghaTI zake nahi. upAdAna vagara utpAdana thAya tavasthapaNAmAM nAza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ na thAya, sarvathA nAza thAya te paNa upATha na thAya mATe te vastu joIe 29 30 tadbhAvAvyayaM nityam / je te svarUpathI nAza na pAme te nitya che. 30 31 arpitAnarpitasiddhaH / padArthonI kiddhi vyavahAra naya ane nizcayanaya vaDe karIne thAya che. utpAda, vyaya, dhrAvya e traNa rUpa sat ane nitya e banne mukhya ane gaNa bhedathI siddha che. jemakendra vyarUpathI mukhya karIne ane paryAyarUpathI gaeNNa karIne pa dArtha dravyarUpa kahevAya che. 31 32 snigdharUkSatvAdvandhaH / snigdhatA ane rUkSatva (sukhAza) vaDe karIne baMdha thAya che arthAta nigdha pudagalene lukhA pudgale sAthe baMdha thAya che. 32 33 na jaghanyaguNAnAm / eka guNa (aMza) vALA snigdha rUkSa pudagaleno baMdha thatuM nathI. 33 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 157 gunA saMdarAnA guNanI samAnatA hete chate paNa saza (eka jAtanA) pudgalene baMdha thatuM nathI. eTale samAna guNavALA snigdha pudgalene snigdha pudagala sAthe ane rUkSane tevA rUkSa pudgala sAthe baMdha thatuM nathI. 35 hayadhikAdiguNAnAM tu / dviguNa Adi adhika guNavALA eka jAtanA pagale ne baMdha thAya che. 35 36 bandhe samAdhiko pAriNAmiko / baMdha thaye chate samAna guNavALAne samAna guNa pariNAma ane hIna guNane adhika guNavALe pariNAma - ranAra thAya che. 36 37 guNaparyAyavad dravyama / . - guNa ane paryAyavALuM dravya che. eTale guNa ane 5 thaya jene heya te dravya. 37 38 ce. kaIka AcArya kALane paNa dravya kahe che 38. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 39 so'nantasamayaH / te kALa anata samayAtmaka che. vartamAnakALa eka samayAtmaka ane atIta anAgata kALa ane'ta samayAtmaka che. 39 40 dravyAzrayA nirguNA guNAH / je dravyane AtrIne rahe ane pote nirguNu hAya te guNu che. 40 41 tadbhAvaH pariNAmaH / vastune svabhAva te pariNAma. pUrvokta dhAdi dravyene! tathA guNAne svabhAva te pariNAma jANuve. 41 42 anAdirAdimAMzca / anAdi ane Adi ema be prakArane piraNAma che; arUSine viSe anAdi pariNAma che. 43 rUpiSvAdimAn / rUSine viSe Adi pariNAma che, te di pariNAma aneka prakAranA che. 43 44 yogopayogI jIveSu ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 jIvane viSe paNa vega ane upaganA pariNAma AdivALA che. | aSa pAchaLa che 2 vAlanA nA kAyasaMbaMdhI, vacana saMbaMdhI ane manasaMbaMdhI je kama [ kriyA-pravartana-vyApA2] te yuga kahevAya che. te dareka zubha ane azubha ema be prakAre che. A zubhaga A pramANe jANa-hiMsA, corI, ane maithuna vagere kAyika, niMdA, jUThuM bolavuM, kaThera vacana ane cADI vagere vAcika ane keInA dhana haraNanI IcchA, mAravAnI IcchA, IrSyA, asUyA (guNamAM daSArepaNu ) vagere mA nasika. AthI viparIta te zubhaga jaNa. 1 2 4 mAtrA - pUrvokta ga e Azrava[ karma AvavAnuM kAraNa) che. 2 rU mA jutha ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zubha ga te puNyane Azrava che. 3 4 azubha pApasya / azubha yuga pApane Azrava che. 4 5 sakaSAyAkaSAyayoH saampraayike-pthyoH| sakaSAyI (kodhAdivALA ) ne sAmparAyika ane anya kavAyI (kaSAyarahita) ne Ipathika (ga saMbadhI eka samayanI sthitino ) Azrava thAya che. 5 6 abatakaSAyendrikriyAH* paJcacatuHpaJcapaJcaviMzatisaGkhyAH pUrvasyabhedAH / * 1 zuddha darane mehanIya (samyakatva mehanIya) ne daLIyAnA anubhavathI prathama Adi lakSaNavaDe jANI zakAya evI je vAdi padAthavaSayaka zraddhA, jina-siddha-AcArya-upAdhyAya-sadhue yogya puSya pAdi sAmagrI vaDe pUjana ane anapAna vastrAdi devA aneka prakAranI vaiyAvacca zuddha samyakatvAdi bhAva vRddhinA hetubhUta devAdinA janma mahesUva karavA vagere sAtavedanIya baMdhanA kAraNe te sakhyatva kri. 2 samyakatvathI viparIta te micchAphiyA. 3 bAvana vaganAdi kAyA vyApAra, kaThera ane asatya bhASaNa vagere Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ e pUrvokta ( sArAyika) AzravanA bheda avata, kaSAya, indriya ane kriyA che; tenA anukrame pAMca, cAra, mAMca ane pacIza sakhyAvALA bhedo che. vayana vyApAra ane , kAha, abhimAna vagere manAvyApAra rUpa kriyA te prayegakriyA. 4 IMdriyAnI kriyA athavA ATha prakAranA karma pudgalenuM gratuNu te samAdAna kriyA. 5 gamanAgamana rUpa kriyA te 7 patha kriyA, A kriyAthI keLavIne mAtra yAmane lIdhe eka sama yanA baMdha thAya che. huM kAyAnA duSTa vyApAra te kAyakriyA. cha parane upadhAta kare tevA gadya, pAza, dha'TI vagere adhikaraNa e vagere vaDe jIvAtu hanana karavuM te adhikaraNakriyA. 8 prakRSTha deza te pradeza kra dhAdi, tevaDe chatra athavA atra upara dveSa karavA te pradeSa kriyA. 9 pezvAnA ke pArakA hAthe potAne athavA parane pIDA karavI te paritApana kriyA. 10 potAnA ke pArakA jIvane haju hAvavA te prANAtipAta kriya. 11 rAgAdi caitukavaDe zvAdi jovAM te darzana kriyA. 12 rAgAdinAvaze strIAdinA magane sparza karavA te 5na kriyA 1 jIva, ajIva AzrayI je kramabadha te pratyaya kriyA athavA karmAMbadhanA kAraNabhUta adhikaraNa trayI kriyA te pratyaya miA. 14 potAnA bhAI, putra, ziSya, akSa. vageretI sarva i Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ - hiMsA, asatya, corI, maithuna, parigraha e pAMca avata, kedha, mAna, mAyA, lobha e cAra kaSAya. indriya pAMca ane 25 kiyA. kriyAo 25 te A pramANe -1 ethI jovA AvelA janeraDe prazaMsA thaye chate harSa dhAraNa kare te samaMtAnupAta kriyA athavA ghI, tela pramukhanA vAsaNa udhADA rAkhavAthI temAM trasAdi jIva paDavAthI je kriyA lAge che. 15 u. paga rahita zUnya citte karavuM te anAbhe ga kriyA. 16 ane karavA yogya kArya, atyaMta abhimAnavaDe gusse thavAthI pitAnA hAthe kare te svahasta kriyA. 17 rAjA AdinA Adeze yaMtra, zastrAdi ghapAvavA te nisarga kriyA 18 jIva ajavanuM vidAraNa karavuM athavA koinA achatA dUSaNa praka. za karI tenI mAna pratiSThAne nAza kare te vicAraNakriyA. 19 jIva ke ajIvane anya dvArA bolAvavA te banayana kriyA. 20 vItarAge kahela vidhimAM vaparanA hitane viSe pramAdavaze karI anAdara kare te anavakAMkSA kriyA. 21 pRthvIkAyAdi jInA ughAta karanAra khetI Adine AraMbha karavo athavA ghAsa vagere cheravAM te AraMbha kriyA. 22 dhana dhAnyAdi upArjana karavuM ane tene rakSaNanI mUccha rAkhavI te parigraha kriyA. 23 kapaTavADe ane mane chetaravuM -melanA sAdhana jJAnAdine viSe kapaTapravRtti te mAyAkriyA. 24 jina vacanathI viparIta zradhAna karavuM tathA viparIta prarakSaNa karavI te mizcAdarzana kiyA, 25 saMyamanA vidhAtakArI kSAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 samyakatva, 2 mithyAtva, 3 prayAga, 4 samAdAna, 5 IMcIpatha, 6 kAya, 7 adhikaraNa, 8 pradoSa, paritApana, 10 prANAtipAta, 11 darzana ( dRSTi), 12 sparzana, 13 pratyaya, 14 samatAnupAta, 15 anAbhAga 16 trasta, 17 sarga (naizastra ), 18 vidArajI, 19 nayana, 20 anavakAMkSa, 21 Arabha, 22 parigraha, 23 mAyA, 24 mi darzana, ane 25 apratyAkhyAna. ( A pacIza kriyA na vatavamAM varNavela 25 kriyAnA jevA bhAvavALI che. navatatvamAM Apela prema ane dveta e e kriyA AmAM ApI nathI tenA badale samyakatva ane mithyAtva e e kriyA ApI che. ) 6 yAda tyAga noMDuM kara te apratyAkhyAna kriyA. navatAdi praka rate viSe samyaktva ane mithyAtva e be kriyAne sthAne prema pratyaya ( mayA ane leAbhanA hradaye parane prema upajAva ) ane dUrva pratyaya (kredha ane mAnatA uye roSa upajAvavA ) e e kriSna che ane bAkInI badhI sarakhI che. sarAgI jIva svAmI revA thI tenI mukhyatA lakhate samyakatvane badale prema pratyaya ane kadAgrahI vagere miyyadRSTi svAmI hovAthI mithyAtvane badale dveSapratyaya kyA tyAM varNavela che ema samajavu' - ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat * www.umaragyanbhandar.com
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 tIvramandajJAtAjJAtabhAvavIryAdhikaraNavi. zeSebhyastavizeSaH / e ogaNacALIza sAMparAdhika AzravanA bhedanI tIvra-maMda ane jJAta-ajJAta bhAva vizeSa karIne ane vIrya tathA adhikaraNa vizeSa karIne vizeSatA che. 7 8 adhikaraNaM jIvAjIvAH / jIva tathA ajIva e be prakAre adhikaraNa che. vaLI te baMnenA be be prakAra che. dravya adhikaraNa ane bhAva aSikaraNa. dravyAdhikaraNa chedanazedanAdi dazariSa zastra ane bhAvAdhikaraNa eka ATha prakAre che. 8 9 AdyaM *sNrmbhsmaarmbhaarmbhyogkRtkaaritaanumtkssaayvishessaistristristrishctushcaikshH| * saMrambhaH sakaSAyaH, paritApanayA bhavetsamArambhaH / ArambhaH prANivaghaH. trividho yogastato jJeyaH / saMka65-mAravAne vicAra te saMrabha, pIDA upajAvavI te samAra ane hiMsA karavI te AraMbha kahevAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 pahelu' arthAt jIvAdhikaraNa sarala, samArA ane Arabha e traNa bhede che vaLI te darekanA mana, vacana ane kAyA e traNa yAgavaDe karIne akekanA traNa traNa bheda thAya che. eTale nava bheda thayA. vaLI te darekanA karavuM, karAvavu, ane anumevu e traNa ravarDa karIne traNa traNa bheda thAya che. eTale 27 bheMdra thayA. vaLI te darekanA koSa, mAna, mAyAM ane lebha e cAra kaSAyavaruM karIne cAra cAra bheda thAya che eTale kula 108 bheda thayA. te A pramANe-krodhakRta vacana sarala, mAnakuta vacana sa raMbha, mAyAkRta vacana sarabha ane lAbhakRta vacana sa rabha e cAra ane kArita tathA anumatanA cAra cAra maLIne mAra bheda vacana sarazanA thayA. tevIja rIte ya ane mana sarbhanA bAra bAra bheda letAM chatrIza bheda sa 'bhanAM thayA. AraMbha ane samAra'UnA paNa e rIte chatrIza chatrIza gaNatAM 108 bheda thAya. huM 10 nirvartanAnikSepa saMyoganisargA dvicaturdvi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjA achavASikaraNanA nirvanA be [mulaguNanivartana ane uttaraguNanirvanara ], nikSepAdhikaraNanA cAra [ apratyavekSita, duSpamAta, sahasA ane anAjoga-saM skAra ], sagAdhikaraNanA be (bhakta pAna ne upakaraNa) ane niyadhikaraNanA traNa (phAya, vacana ne mana) bheda che. 10 11 tatpadoSaninavamAtasaryAntarAyAsAdanopa ghAtA jJAnadarzanAvaraNayoH / / jJAna, jJAnI ane jJAnanA sAdhane ke darzana, darzanI darzananA sAdhanonA upara dveSa karo, nihanavapaNuM ( gurU eLavavA-ochA jJAnavALA pAse bhaNela hoya chatAM pitAnI prazaMsA mATe moTA vidvAna pAse bhaNela che ema jarAvavu ), mAtsarya (IrSAbhAva), aMtarAya [ vijJa], azAtanA ane upaghAta [nAza! kara e cha jJAnAdine aMka ge jJAnAvaraNa tathA darzanAdine aMge darzanAvaraNanA Azravana kAraNa che. 11 1 zarIra, vacatu, mana, prANa ane apAna e mulaguNunarvatanA. 2 kAI, pustaka, citrakama te uttaraguNanitanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 167 12 duHkha zokatApAkrandanavadhaparidevanAnyAtma __ parobhayasthAnyasaddhedyasya / duHkha, zeka, pazciAtApa, rUdana, dha, ane paridevana [ hRdayaphATa rUdana, jenAthI nirdayane paNa dayA utpanna thAya ], e pitAne karavA, parane utpanna karavA, athavA banemAM utpanna karavAM, e azAtAveniyanA Azrava che. 12 13 bhUtavratyanukampA dAnaM sarAgasaMyamAdi yo___gaH kSAntiH zaucamiti saddhedyasya / prANImAtranI dayA ANavatavALA ane mahAvratadhArIenI vizeSa anukaMpA (dayA), dAna, sarAga yama (zagavALuM cAritra), dezavirati cAritra, mAladaMDanivRttithI sakriyArUpa vega, kSamA ane zaiAca e prakAre zAtA veDhanIyanA Ave che. 13 14 kevalizrutasaGkadharmadevAvarNavAdo darzanamo I kevaLI bhagavAna zrata, japa, dharma, ane ! cAra pra Uaa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 kAranA] daivane avarNavAda e darzanameDhuniyanA AzravanA hetu che. 14 15 kaSAyodayAttIvrAtmapariNAmazcAritramoha sA kaSAya [ seALa kaSAya ane nava nAkaSAya ] nA udayathI thayela tIvra AtmapariNAma te cAritramehanIyanA Azrava che. 15 16 bahUvArambhaparigrahatvaM ca nArakasyAyuSaH / bahu Ara parigrahapaNu. e nAraka ayuSyanA A zrava che. 16 17 mAyA tairyagyonasya / mAyA tiryaMca canivALAnA AyuSyanA Azrava che. 17 18 alpArambhaparigrahatvaM svabhAvamArdavArjavaM ca mAnuSasya / alpa rabha ane alpaparigrahapaNa, svAbhAvika namratA ane saraLatA e manuSyAyuSyanA Azrava che 18 21 ni:zInatatvanA kAma / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 kuzIlapaNuM e sarva (pUrvokta traNa) AyuSyane ane zrava che. 19 20 sarAgasaMyamasaMyamAsaMyamAkAmanirjarAMvAla tapAMsidaivasya / sAgasaMyama, saMyamasaMyama ( dezaviratipaNuM), akAmanirjarA ane bAlatapa [ajJAnatapa e devAyunA A zrava che. 20. 21 yogavakratA visaMvAdanaM cAzubhasya naamrH| mana, vacana, kAyeganI vakratA kuTilatA tathA visaMvAdana ( anyathA prarUpaNA, cintanakriyA vagere ) e azubha nAmakarmanA Azrava che. 21 22 viparItaM zubhasya / upara kazAthI viparIta eTale mana, vacana, kAya cheganI saraLatA ane yathAgya prarUpaNa e zubha nAmakarma ne Azrava che. 22 23 darzanavizuddhivinayasaMpannatA zIlavatava. naticAro'bhISaNaMjJAnopayogasaMvegau zakti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 tastyAgatapasI saGghasAdhusamAdhivaiyAvRtya karaNamarhadAcAryabahuzrutapravanabhaktirAvazyakAparihANirmArgaprabhAvanApravacanavatsalatva miti tIrthakRttvasya / utkRSTa darzana zuddhi, vinayasahitapaNuM, zIlabate mAM anaticArapaNuM, niraMtara jJAne paga tathA savega (mikSa sukhane abhilASa-mokSa sAdhavAne udyama ), yathAzakti dAna ane tapa, saMgha ane sAdhuonI samAdhi ane vaiyA vazya karavuM, ahaMta, AcArya, bahuzruta ane pravacananI bhakti, Avazyaka [ pratikramaNa vagere jarUrI ga] nuM ka evuM zAsana prabhAvanA mAna cheDIne samyakatvAdi rUpa mokSamArganI karavA ane upadezathI prabhAvanA ane pravacanavatsalatA e tIrthaMkara nAmakarmanA Azrava che. 23 .24 parAtmanindAprazaMse sadasadguNAlAdanodbhA vane ca nIcairgotrasya / . raniMdA, AtmaprazaMsA karavA chatA guNanuM A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 171 2chAdana ane pitAnA achatA guNanuM pragaTa karavuM, e nIca getranA Azrava che. 24 25 taviparyayo nIcaivRttyanutseko cottarasya / upara kahyAthI viparIta eTale AtmanidA, para prazaMsA, pitAnA chatA zuzanuM AcchAdana ane paranA achatA guNanuM pragaTa karavuM, namra vRttinuM pravartana ane kene sAthe garva nahi kavi, e ucca getranA Azrava che. 25 26 viSamatA .. - - - - - vigha karavuM e aMtarAya karmane Azrava che, e prakAre ATha prakAranA saMpAyikanA judA judA A jANavA. 24 1 hiMsA'nRtasteyAbrahmaparigrahebhyo 'viranirva tA : : : : : 1 eNka nivRtti hearamati bane vrata e paNa che che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ hiMsA, asatyabhASaNa, cerI, mithuna ane parijha hathakI viramavuM te vrata che. arthAt ahiMsA, satya, ane teya, brahmacarya ane niSparigrahatA e pAMca vrata che. samajI pratijJA karIne na karavuM te vrata kahevAya. 1 2 deshsrvto'nnumNhtii|| e hiMsAdinI dezathakI virati te aNuvrata ane sarvathakI uti te mahAvrata kahevAya che. 2 3 taraudya bhAvanA panna pannA e vratonI sthiratA mATe darekanI pAMca pAMca bhAva tAo hAya che. pAMca stanI bhAvanA A pramANe -1 Isamiti, 2mAguNi, 3 eSaNa samiti, 4 AdAnanikSepaNasamiti ane pa Alekina [ sArA prakAzavALAM sthAna ane bhojanamAM sArI rIte tapAsa karI jayaNa sahita] bhAta pAchuM vA pa2vuM, e pAMca ahiMsA vatanI; 1 vicArIne bhASaNa, 2 kapatyAga, 3 lebhatyAga, 4 bhayatyAga ane 5 hAsya bhAga, e pAMca satyavatanI, 1 vicArIne avagraha mAga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 vAravAra avagraha grahaNayAcana, 3 ATaluM sthAna A mATe ema avagraha yAcana, 4 sAdhaka pAsethI grahaNa tathA yAcana ane 5 gurUnI anujJA laIne pAna ane bhejana karavuM, e pAMca asteya vatana, 1 strI, pazu, padaka napuMsaka vALA sthAne nahiM sevavuM, 2 rogayukta kathA na karavI, 3 strIonAM aMgopAMga jevAM nahi, 4 pUrve karelA viSayaNa saMbhAravA nahi ane 5 kAma utpanna kare tevAM bhejana vAparavAM nahi, e pAMca brahmacaryavratanI ane akiMcana vatanI sthiratA mATe pAMce IdriyenAM ma netta viSaya upara rAga-Asakti karavI nahi ane aniSTa viSaya upara TaeNpa kare nahi e pAMca bhAvanA jANavI. 3 4 hiMsAdigvihAmutra cApAyAvadyadarzanam / hiMsAdine viSe A leka ane paralekanA apAyadarzana (ArthanA nAzanI daSTi) ane avAdarzana (ninIyapaNAnI daSTi) bhAvavAM arthAtu -hiMsAdikathI Aleka ane paralokanevile pitAnA zreyane nAza thAya che ane pote nidAya che e vAta lakSamAM rAkhavI. matalaba ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ tinAthI thatA ane thavAne nukazAna ciMtavI tethI viramavuM 5 duHkhameva vaa| athavA hiMsAdine viSe duHkhaja che ema bhAvavuM. pi. tAnI mAphaka bIjAne tADavA AdithI, kalakita karavAthI, ne tenI vastu laI levAthI duHkha thAya che. tathA maithuna vyAdhInA auSadharUpa hovAthI tathA khaNajanI mAphaka hovAthI abrA duHkharUpa che ne aprAptanI kAMkSA prAptanuM rakSaNa ane naTamAM zaka thAya che. mATe parigraha paNa duHkha che , ... 6 maitrIpramodakArUNyamAdhyasthyAni sattvaguNA dhikaklizyamAnAvineyeSu / sarva jI sAthe mitratA, (kSamA levI ne karavI) guNAdhika upara pramada, [ vaMdana stuti prazaMsAdithI) duHkhI che upara karUNAbuddhi hitAdithI upakAra ane avinIta (mUDha) jIve upara madhyasthatA (upekSA) dhAraNa karavI. 6 7 jagatkAyasvabhAvau ca saMvegavairAgyArtham / * savega ane vairAgyane arthe jagat svabhAvanI ane kAyAvabhAvanI bhAvanA karavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 175 - sarva dravyenu' anAdi ke Adi pariNAme prakaTana, atabhAva, sthati, anyatva, paraspara anugrahu ane vinAza bhAvavAM te jagat svabhAva. A kAyA anitya, duHkhanA haiturbhUta, asAra ane azucimaya che ema bhAvavuM te kAcasvabhAva. saMsArabhIrUtA, AraraMbha paiigrahane viSe haiSa jovAthI Arati, dharma ane dharmImAM bahumAna, dharmazravaNu ane sAdharmikanA darzanane viSe mananI prasannatA te uttarAttara guNunI prAptinI zraddhA te savega. zarIra, bhega ane sa*sAranI udvignatA (glAnI) vALAne upazAMta thayela purUSanI bAhya ane abhyatara upAdhine viSe anAsakti te vairAgya. cha 8 pramatta yogAtprANavyaparopaNaM hiMsA / ' pramatta yAga (madya, viSaya, kaSAya, nidrA ane vi kathAnA vyApAra) vaDe karIne prANanA nAza karavA te hi'sA. 8 1 hiMsA mAraNa prAvadha dehAMtara sakrAmaNu ane prANavya parANu e pAye che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 9 asadabhidhAnamanRtam / mithyA kathana te amRta asatya che. asat zabde ahIM sadbhAvane pratiSedha, mAtara ane garhA e traNanuM Na karavu'. AtmA nathI, paraaka nathI e prakAre khelavu' te bhUtatttiva (chatI vastunA niSedha karavA) ane cAkhAnA dANA jevaDA athavA azuThAnA parva jevaDA AtmA che, sUrya jevA tejasvI ane niSkriya AtmA che, ema kahevuM te abhUtAddabhAvana ( asata padArthanuM pratipAdana karavu'), e be bhede sadbhAva pratiSadha che. gAyane azva ane azvane gAya kahevu te athAtara. hiMsA, kaTheratA ane maithunya vagere yukta vacana te gA, satya chatAM paNa nidita hovAthI asatyaja che. huM 10 adattAdAnaM steyam / adatta (keie nahi) Apela vastunuM grahaNu te cArI kahevAya che. 10 11 maithunamabrahma / strI purUSanu karma-maithuna (srIsevana) te abrahma kahe thAya che. 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 177 22 sacetana ke acetana bAhya ke AMtaramAM mUcha thAya te parigraha che. 12 - zalya (mAyA, niyANuM ane mithyAtva) rahita heya te gati kahevAya che. 13 14 agAyanagArazca / pUrvokta vatI amArI (gRhi) ane aNagArI (sAdhu) ebe bhede heya che. 14 15 aNuvrato'gArI / aNuvratavALe agArI vati che. 15 16 digdezAnarthadaNDaviratisAmAyikapoSadho pavAsopabhogaparibhogAtithisaMvibhAgava.. paNa . = 1 irachA prArthanA kAma abhilA kakSA gAryuM ane mUcha e pathAya che. * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 dipamiANata, dezAvaka zikavata, anarthadaMDaviramaNa zrata, sAmAyikavRta, piSadhepavAsana, upabhegaparibhegaparimANavrata, ane atithisaMvibha gavata, e tothI paNa yukta hoya te agArAgrati kahevAya che. arthAt pAMca aNu vrata ane A sAta (zIla) maLI bAra vrata gRhasthane hoya. daza dizAomAM javA AvavAnuM parimANa karavuM te divrata. oraDe ghara, kSetra, gAma AdimAM gamanAgamanane yathAzakti abhigraha te dezavrata. gopabhogathI vyatirikata padAne mATe daDa (karmabaMdha) te anarthaDa, tenI virati te anarthadaMDa viramaNavrata. niyatakALa sudhI sAvadha vegane tyAga te sAmAyikata. parva divase AThama cidaza pUrNimA ke kaI tithie upavAsa karI paladha kara te pApava.savata. bahu sAvadya upagaparibhaga egya vastune tyAga ane a5 sAvadya upabhogaparibhiga vastunuM parimANa te upabhegaparibhagavatanyA ja khAnapAnAdi eka vakhata bhogavAya te upaga ane vastra alaMkArAdi vAraMvAra bhogavAya te paribhega, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAta vaDe taiyAra karela kapanIya AhAdi padArtha deza, kALa, satkAra ane zraddhAne atyaMta anugrahabuddhi e saMyamI purUSane ApavA te atithi vibhAgavrata 12 17 mAraNAntikI saMlekhanA joSitA / vaLI te gati mANAnitaka lekhanAne sevanAra che joIe. kALa, saMghANa, durbaLatA ane upasarga deSathakI che manuSThAnI parihAzi jAne UgedarI Adi tapavaDe A mAne niyamamAM lAvI uttama saMpanna hoya te cAre prakA ranA AhArano tyAga karI jIvana paryata bhAvanA ane ane nuprekSAmAM tatpara rahI, samaraNa ane samAdhImAM badhA parAyaNa thaI, maraNa samayanI saMkhanA (anazana)ne se. vanAra mokSamArgano ArAdhaka thAya che. 17 18 zaGkAkAGkSAvicikitsA'nyadRSTiprazaMsA. saMstavAH samyagdRSTeraticArAH / zaMkA [ddhiAMtanI vAtamAM zaMkA ], AkAMkSA (para matanI icchA, Aloka paralekanA viSayanI Iccha), vici Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 kitsA (dharmanA phaLanI zaMkA rAkhavI-sAdhu sAdhvInA - lina gAtra dekhI duzaMkA karavI, A paNa che A paNa che e mati bhrama), anyadaSTi [ kriyAvadi akriyAvAdi vinayavAhi ajJAnamatavALAnI jJAnAdika guNenI prazaMsA utkRSTatA jaNAvavI karavI ane anya daSTine kapaTathI ke - lapaNe chata achata guNenuM kahevuM te sastava, e sama STinA aticAre che 18 2 tarapha jaza para ghaNAma | * ahiMsAdi pAMca aNuvrata ane divratAdi sAta rIlane viSe anukrame (AgaLa kahIzuM te mujaba) pAMca pAMca aticAro heya che. 19 20 bandhaSadhachuvichedAtibhArAropaNAnapAnani tathA sasthAvara baMdha (bAMdhavuM), vadha (mAravuM), chavida nAka kAna vidhavA, DAma devA vigere, kaI vagereneA che 3 atibhArApaNa (hada uparAMta bhAra bhare) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 ane annapAna nirIdha ( khAvApIvAnA viketu pADavA ) e pAMca ahiMsAvratanA aticAra che. 20 21 mithyopadezarahasyAbhyAkhyAnakUTalekha kriH yAnyAsApahArasAkAramantrabhedAH / mithyA upadeza ( jIDI salAha ), rahasyAzAkhyAna ( strI purUSanA gupta bheda pragaTa karavA ), phUTalekha kriyA ( peTA dastAveja karavA ), nyAsApahAra (thApaNu meLavavI ) ane sAkArama'traNeka ( cADI karavI, guptavAta kahI devI ); e bIjA vratanA aticAra che. 21 22 stenaprayogatadAhRtAdAna biruddha rAjyAtikra mahinAdhikamAnonmAnapratirupakavyavahArAH / stanaprayAga [ cArane sahAya ApI tenA kAmane utta jana ApavuM], tadAhatAdAna [ tenI lAvela vastu thADA mUlye kharIda karavI ], virUddha rAjyatikrama [ rAjya virUddha kArya karavuM-rAjAe niSiddha karelA dezamAM gamana karavu ], hInAdhika mAnAnmAna ( tela mApamAM A vatta Apavu levu vyAja levu') ane pratirUpakayaMtrahArya sArI choTI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 vastunA bheLa sabheLa karavA ], e asteya cAra che. 22 nA ati 23 paravivAha karaNettvaraparigRhItAparigRhItAgamanAnaGgakrIDAtIvrakAmAbhinivezAH / paravivADu karaNa ( pArakA vADu karAvavA ), izvara parigRhItAgamana [thoDA kALa mATe kAie strI karIne za khela onI sAthe saga karayeA ]. aparigRhItAgamana (5raNyA vinAnIvezyA vagere strI sAthe saga karaveA ), a na'gakroDA [ niyama virUddhaaMge vaDe kroDA karavI ] ane tIvra kAmAbhiniveza [ kAmathI atyaMta La thavuM ]; e pAMca brahmacarya vratanA aticAra che. 23 24 kSetravAstuhiraNyasuvarNadhanadhAnyadAsIdAsa kupyapramANAtikramAH / 1 kSetra-vAstu, 2 hiraNya-suvarNa, 3 dhana-dhAnya, 4 dAsa-dAsI ane 5 kumya ( tAMbA pItaLa Aphri dhAtunAM vAsaNa vagere) nA parimANanu' atikramaNa karavu'; e pAMca aticAra parigraha parimANu vratanA jANuvA. 24 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 183 25 UrdhvAdhastiryagvyatikramakSetravRddhivismRtya uda digU vyatikama (niyama uparAMta AgaLa javuM, tirtha gi vikama, adhe vim vyatikrama, kSetravRddhi [eka bAju ghaTADI bIjI bAju vadhAravuM ] ane tardhAna [ yAdadAstanuM vismaraNa thavAthI niyama uparAMtanI dizAmAM gamana karavuM] e pAMca di gratanA aticAra che. 25 26 AnayanapreSyaprayogazabdarupAnupAtapudgalakSe pa: | Anayana pravega (niyamita bhUmithakI bAherathI Icchita vastu maMgAvavI,) pdhyama (mekalavI), zabdAnupAta (zada karI bolAve che, rUpAnupAta (pitAnuM rUpa dekhADI belAve) ane pudagala prakSepa (mATI patthara vagere pudagala phekIne belAve, e prakAre dezAvakAlika zatanA pAMca aticAra jANavA. 26 27 kandarpakaukucyamaukharyAsamIkSyAdhikaraNopa bhogAdhikatvAni / .... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 ka'darpa (rAyukta asabhya vacana eTalavAM, hAsya karavu'), kAkucya (duSTa kAyapracAranI sAthe rAga yukta asabhya bhASaNa ane hAsya karavuM',) mukharatA (asrabaddha-da trinAnuM khelavu'), asamikSyAdhikaraNa ( vinA vicAnA adhi karaNa ekatra karavA athavA vinA vicAre kleza karavA ) ane upabhAgAdhikatva (upabhAga karatAM vadhAre vastue ekatra karavI ), e pAMca anarthadaDa viramaNavratanA aticAra che. 27 28 yogaduSpraNidhAnAnAdarasmRtyanupasthApanAni / kAyadupraNidhAna ( ajayaNAthI pravRtti ), vAgyuM praNi dhAna, manAdupraNidhAna, anAdara ane mRtyanupasthApana ( sAmAyika levu* visAryuM, aNupuLyu pAmyuM, pAvuM sAruM dipaNuM), e pAMca sAmAyikatratanA aticAra che. 28 29 apratyavekSitApramArjitotsargAdAnanikSepasaMstAropakramaNAnAdarasmRtyanupasthApanAni / apratyavekSita apramArjita utsarga (kharAbara rIte nahi. beyela ane nahi mamArjala bhUmimAM laghunIti vaDInIti karavAM), apratyavekSita pramArjita bhUmimAM vastu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 levI mUkI, apratyavekSita apramA`itabhUmimAM . sa thAre karavA, vratane viSe anAdara karavA ane smRtyanuprasthApana ( bhUlI javuM), e pASadheApavAra vratA pAMca aticAra che. 29 30 sacittasaMbaddha saMmizrAbhiSavaduSpakAhArAH / citta AhAra, sacitta vastunA sabaMdhavALA ahAra, citta vastuthI mizrita AhAra, tucchAhAra, kAcApAke| sacitta AhAra, e pAMca upabhAgale viramaNa vratanA aticAra che. 30 31 sacittanikSepapidhAna paravyapadezamAtsarya zAMtimA: / cittanikSepa (prAsuka AhArAdi sacitta vastu upara mUkavAM), sacittaSidhAna (prAsuka AhArAdine sacitta vastuvaDe DhAMkI devAM ), parabhyapadeza karavA (na ApavA mATe peAtAnI vAtu paranI che ema kahe ), mAtsarya (abhimAna lAvI dAna devu' ) ane kAlAtikrama bheAjanaka La : vidyAbAda nimatraNu karavu.), e pAMca aticAra atithisa vibhAga vratanA che. 31 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 32 jIvitamaraNAzaMsAmitrAnurAgasukhAnuba vitAsA (jIvavAnI IcchA), maraNazaMsA, mitrAnurAga, sukhAnubaMdha ane nidAnakaraNa (niyANuM bAMdhavuM), e pAMca saMlekhanAnA aticAra jANavA. 32 33 anugrahArtha svasyAtisargo dAnam / upakArabuddhie pitAnI vastune pAtramAM tyAga kare arthAt bIjAne ApavI te dAna kahevAya che. 33 34 vidhidravyadAtapAtravizeSAttavizeSaH / vidhi (dezakAla saMpati zraddhA satkAra ane anukrama tathA kadanIyatA vadherI, dravya, dAtAra grahaNa karanAramAM da na hoya dAnamAM vivAda na hoya koIne tirarakAra na kare devAmAM prIti mokSanI IcchA palika phalathI nirapekSa mAyA hina niyANA hita ane pAtra jJAnAdi guNavALAnI vizeSatAvaDe karIne te dAnanI vizeSatA hoya che. eTale phaLanI taratamA haiya che. 34 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ | maNa aSTamaDadApa 1 mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogA ba mithyAdarzana, avirati, pramAda, kaSAya ane vega e karmabaMdhanA hetue che. sabhya darzanI viparIta te nidarzana. te amigRhIta (jANyA chatAM haTha kadAcavaTe pitAnA maMtavyane vaLagI rahe te, 363 pAkhaMdhanA mata) ane anabhiguDIta-ema be prakAre mithyAtva che. viratithI viparIta te avipati. yAdadAstanuM anavasthAna, athavA mokSanA anuSThAnamAM anAdara ane mana vacana kAyAnA veganuM duSpaNidhAna te pramAda e mithyAdarzanAdi badha hatuomAMnA prathamanA chate pAchaLanA nice che ane pAchaLanA chate prathamanAnI bhajanA (aniyama) jANavI. 1 : 2 sakaSAyatvAjjIvaH karmaNo yogpAnyugalA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 kaSayavALe hovAthI jIva grahaNa karavA lAyaka ADA prakAranA pulamAM karmane egya pudagale grahaNa kare che. 2 3 vAH jIvaDe pugalanuM je grahaNa te baMdha che. 3 4. prakRtisthityanubhAvapradezAstadvidhayaH / 'prakRtibaMdha, ritibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha e cAra bhera te baMdhanA che, 4 5 Adyo jJAnadarzanAvaraNavedanIyamohanIyA. yuSkanAmagotrAntarAyAH / pahele prakRtibaMdha-jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mohanIya, AyuSya, nAma, getra ane aMtarAya e Aka prakAre che. 5 huM pazcArjilinanucisvArikA.. JcabhedAyathAkramam / te ATha prakArane prakRtibaMdhanA akekanA anAme pAMca, nava be aThThAvIza, cAra, vhetAlIza, be ane pAMca bheda hoya che. 6 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 bhAvanA ! . . matijJAna Adi pAMca jJAna hovAthI tenA AvaraNa paNa matijJAnAvaraNIya vagere pAMca bhede che. 7 6 cakSuracakSuravadhikevalAnAM nidrAnidranidrA pracalApracalApracalAstyAnagRddhivedanIyA. cakSudarzanAvaraNa, acakSudarzanAvaraNa, avadhidarzanAvaraNa, kevaLadarzanAvaraNa nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalAlA ane hatyAnaguddhivedanIya e nava darzanAvaraNanA bhede che. 8 * jenA udayathI nidrAvasthAmAMthI sukhe karIne pratibaMdha ( jAgavuM) thAya te nihA, jenA udyathI nidrAvasthAmAMthI dukhe karIne jAgrata avasthAnI prApti thAya te ninidrA, jenA udayathI ubhA ane beThA thakAM nidrA Ave te pracalA, jenAM kAryathI cAlatAM cAlatAM paNa nidrA Ave te pracalAmacalA ane jenA udayathI divase ciMtaveluM kArya rAtrIe niddhAvasthAmAM jAtinI che ke te syAnahi (vINahi, A nidrA vakhate vajanabhanArA saMgha yaNavALAne vAsudevanA baLa karatAM adha bane tema che. A cha9. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 9. sadasadvedye / vedanIyakarma-sAtA ane asAtA vedanIya ema e ahAre che. 8 10 darzanacAritramohanIyakapAyano kaSAyavedanIyAkhyAstridviSoDazanavabhedAH samyaktvami zrAtvatadubhayAnikaSAyanokaSApAvanantAnu bandhyapratyAkhyAna pratyAkhyAnAvaraNasaMjvalana vikalpAzcaikazaH krodhamAnamAyAlobhAH hAstharatyarati zokabhayajugupsAstrIpuMnapuMsakakavedAH * | mAThunIyanA--1 darzanamAhanIya tathA 2 cAritrameha nIya e be bheda che. te darzanamehanIyanA--1 samyakatva narakama:mI jA . khIjA sadhAvALAne A nidrAmAM peAtAnA sahuja baLathI khamaNu tramaNuka baLa heAya che. * A ArDamAM tathA dazamA sUtranI vizeSa samaja pahelA thathI bhI sevA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAM manIya, 2 mithyAtva mehanIya ane 3 mizrame dunIya evA traNa bheda che. cAritrahanIyanA-1 kayA vedanIya ane 2 nekaSAyavedanIya evA be bheda che te kaSAyavedanIyanA- anaMtAnubaMdhI, 2 apratyAkhyAnI, 3 pratyAkhyAnI ane 4 saMjavalana e cAra bheTa che. vaLI te cAranA anya kekanA kepa, mAna, mAyA ane lebha ema cAra cAra bheda thavAthI 16 bheda thAya che ane nekaSAyavedanI - hAsya, 2 rati, 3 ati, 4 zeka, e bhaya, 6 dugachA, 7 strIveda, 8 purUvaveda, ane 9 napuMsakaveda ema nava bhede che. 16 kaSAya 9 nekaSAya ane traNadarzana mehanIya ema 28 bheda mehanIyanA che. samyakatva dezaviti sarvavirati ane vitarAgapaNA no za ane aprApti kame anantAnuM badhI apratyAkhyA nI pratyAkhyAnAvaraNIya ane saMjavalananA udayathI thAya che tene dha krame parvata bhUmivAlukAne udakanI rekha samAna, abhimAna patthara hADakuM lAkaDuM enI amAna, mAyA vaMza kaMga meSaviSANa gomUrikA ane nilekhana samAna, leja lAkha kardama kasuMba ane harikA samAna che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com che. *
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 11 nArakatairyagyonamAnuSadevAni / nArakasa'badhI, tiryaMcasaMbadhI, manuSyasa'kha'dhI ane devatAsa'La'dhI ema cAra prakAre AyuSyakarma che. 11 12 gatijAtizarIrAGgopAGganirmANabandhanasaGkAtasaMsthAna saMhananasparzarasagandhavarNAnupU vargagurulaghUpaghAtaparAghAtAtapodyotocchrAsa vihAyogatayaH pratyekazarIrasasubhagasusvara zubhasUkSmaparyAptasthirAdeyayazAsisetarANitIrthakutvaM ca / 1 gati, 2 jAti, 3 zarIra, 4 a'gopAMga, 5 ni mANu, ( dhana, 7 arUMdhAta, 8 sa`sthAna, huM sahanana, ( sa'ghayaNa ), 10 sparza, 11 rasa, 12 gadha, 13 varNa, 14 anupUrvI, 15 anurUladhu, 16 upaghAta, 17 pAkAta, 18 Atapa, 19 ughAta, 20 ucchvArTsa, 21 dvAyAH gati, 22 pratyekazarIra, 23 tra4, 24 sAmAnya, 25 su 212, 26 ghusa, 27 sUkSma, 28 rvAsa, 29 sthira, 30 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 Aya, 31 yaza, pratipakSI sAthe eTale 32 sAdhAraNuM, 33 sthA12, 34 durbhaga, 35 duHzrvara, 36 azubha, 37 bhAdara, 38 aparyApta, 39 asthira, 40 anAdeya, 41 ayaza, ane 42 tIrthaMka1 e 42 bheda nAmakarmanA jANuvA kriyAnI samApti paryApti. zarIra, iMdriya, vacana, mana, zvAsa ne lAyaka puavAnI kriyAnI samApti. AhAra pApti, evI rIte bIjI parva.sie paNa jANavI te madhI sAthe zarU thAya che ane samApti anukrame thAya che. 13 . 13 ucairnIcaizca | uccageAtra ane nIcageAtra evA be leka gotrakarmanA che. 13 14 dAnAdInAm / : dAnAdanA vidyakatA te atarAya che. 1 dAnAMtarAya, lAmAMtAya, 3 bhAgAntarAya, 4 upabhAgAntarAya ane pa viyAntarAya ema tenA pAMca bheda thAya che. 14 15 AditastisRNAmantarAyasya ca triMzatsAgaropamakoTIkovyaH parA sthitiH / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 prathamanA traNa karma eTale jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane vedanIya ane atarAyakarmanI utkRSTa sthiti trIza keADAkeADI sAgarApamanI che. 15 16 saptatirmohanIyasya / mehanIyakarmanI 70 kADAkeADI sAgaropamanI pA ( utkRSTa ) sthiti che. 15 17 nAmagotrayoviMzatiH / nAmakarma ane getrikamanI vIza keDArkADI sAgaropa manI utkRSTa sthiti che. 17 18 trayastriMzatsAgaropamANyAyuSkasya / AyuSyakarmanI 33 sAgaraipamanI utkRSTa sthiti taNavI. 18 19 aparA dvAdazamuhUrtA vedanIyasya / vedanIyakarmanI jaghanya sthiti khAra muhartanI che. 19 20 nAmagotrayoraSTau / * kAika AcArya' eka muhUrtanI kahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 nAmakarma ane ge2karmanI jaghanya sthiti ATha muka hurtanI che. 20 21 zeSANAmantarmuhUrnam / karInA karmanI eTale--jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, meha nIya, AyuSka ane aMtarAyakanI amuhUrta jaghanya thiti jANavI. 21 22 kipAko'nubhAvaH / karmanA vipakane anubhAva (rasapaNe bhegavavuM) kahe che | sarva prakRtienuM phaLa eTale vipAkodaya te anubhAvache. vividha prakAre bhegavavuM te vipaka. te vipAka tathApaka che temaja anya prakAre paNa thAya che. karmavipAkane lagAvate jIva mULa prakRtithI abhinna evI sarva uttara pravRti ne bdhi karma nimittaka anAga pUrvaka karmanuM saMkama- zuM kare che aMdhavipAkanA nimittavaDe anya jAti hevAthI mULa matione viSe saMkramaNa thatuM nathI uttara prakRti. * ene viSe paNa darzanamohanIya, cAritramohanI, samyakatvamehanIya, mithyAtvamehanIya ane AyuSya nAmakarmanuM jAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 jya'tara manuSa, vipAka ane nimittavaDe anya jAti hovAthI saMkramaNa thatuM nathI, apavartana te sarva prakRtinuM rAya che. 22 23 sa yathAnAma | te anubhAva gati jAti AhinA nAma pramANe be gavAya che. 23 24 tatazca nirjarA / vipAkathI nirjarA thAya che. "" ahIM sUtramAM " ca zabda mUkayA che te khIjA hetunI apekSA sUcave che eTale anubhAvathI ane anya prAre ( tapavarDa) nirjarA thAya che. 24 25 nAmapratyayAH sarvato yogavizeSAtsUkSmaiH kakSetrAvagADhasthitAH sarvAtmapradezeSvanantAnantapradezAH / nAmakarmane lIdhe sarva Atmapradeze karIne mana Ai nA vyApArathI sUkSma, teja mAkAzapradezane avagAhIne helA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 sthira rahelA, anaMtAnaMta pradezavALA kamapudagale sarva bAjuethI baMdhAya che, nAmapatyadhika nAmakarmane lIdhe pudagale badhAtha che. kaI dizAethI baMdhAya? Urva, a ane tiryapha sarva ti zAthI AvelA pudagale badhAya. zAthI badhAya? mana vacana kAyAnA vyApAra vizeSe karI baMdhAya. kavA? sUkSma baMdhAya, bAdara na baMdhAya. vaLI eka kSetramAM avagAhI sthira rahelA hoya te baMdhAya AtmAnA kayA pradeza badhAya ? AtmAnA sarva pradezamAM sarva kaprakRtinA pudagale baMdhAya. kevA pagale baMdhAya ? anantAnanta pradezAtmaka karmanA pudagale hoya te ja baMdhAya, saMkhyAta, asaMkhyAta ane naMtapadezI pudagale baMdhAya nahi. 25 26 sadedyasamyaktvahAsyaratipuruSavedazubhAyu. sAtavedanIya, samyakatva, hAsya, ti, purUSa, zubha ayube (deva, manuSya, zubha nAmakanI mAti, ane zubha zetra, arthAt uccage te puNya che tenAthI viparIta karma te pApa che. 22 - - - - - - - - 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 | gai rAmaDA ! -04 1 AsravanirodhaH saMvaraH / Azravane nirodha kare te saMvara jANuM. 1 2 sa guptisamitidharmAnuprekSAparISahaz2ayacA. te saMvara gupti, samiti, yatidharma, anuprekSA (bhAvinA, pariSahajaya tathA cAritra vaDe karIne thAya che. 2 3 tapasA nirjarA ca / ta5 vaDe nirjarA tathA saMvara thAya che. 8 4 sampAyoganigraho guptiH / sabhya prakAre mana, vacana ane kAyAne eNane nigraha kare te gumi kahevAya che. samyag eTale bhedapUrvaka samajIne samyaga darzana pUra vaka AdaravuM. zayana, Asana, AdAna ( grahaNa karavuM ), nikSepa (mUkavuM) ane sthAna saMkramaNa ( eka sthAnathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ je sthAne javuM) ne viSe kAyaNane niyama te kAyaguNi. vAcana (mAgavuM), prazna ane pUchelAne uttara de, ene viSe vacanane niyama [ jarUra puratuM bolavuM athavA auna dhAraNa karavuM ] te vacana guni. sAvadya saMkalpane nirodha tathA kuzala (zubha) saMkalpa kare athavA zubhAzubha saMka9pane sarvathA nirodha te mane gupti. 4 5 IyIbhASaiSaNAdAnanikSepotsAH samitayaH Isamiti [ joIne cAlavuM ], bhASA samiti [ hi takAraka belavuM ], eSaNA (zuddha AhAra AdinI gavepaNa ) samiti, AdAna nikSepa (puMcha pramAne levuMmelavuM ) samiti ane utsarga samiti (pAriSTApanikAsa miti), e pAMca samiti che. 5 1 A prakAre kavuM ane A prakAre na karavuM evI kAyavyApAranI vyavasthA. 2 mokSamArgane anukULa. 1 hitakAraka, parimata, asaMdigdha, nidha, ane cekasa ane vALuM bhASaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 uttamaH kSamAmArdavAjavazaucasatyasaMyamata. pastyAgAkiMcanyabrahmacaryANi dharmaH / 1 kSamA, 2 namratA, 3 saraLatA, 4 zauca, satya, 6 saMyama, 7 ta5, 8 nilabhatA, 9 niparigrahatA ane 10 brahAcarya e daza prakAre yatidharma uttama che. bIjAne je nimitta mahArA pratye krodha thaye che te nimitta mahArAmAM che ke nahiM? je hoya te vicAravuM ke mahArAmAM e de che, pachI A bicAro zuM khoTuM kahe che? mATe sahana karavuM. je bIjAne kaMdha utpanna thavAnuM nimitta mahArAmAM nathI, te pachI vicAravuM ke je dene ajJAnathI A manuSya bole che, te mahArAmAM nathI te pachI dhathI zo phAyado che? mATe sahana karavuM. pAchala niMdA kare tyAre dhI thayelAne Dhela, vismRti, vratalepa vigere de thAya che, mATe ke dha na kare. ajJAnionI Teva heya che ke, pAchala nidA kare, pratyakSa te niMdA kartA nathI, pratyakSa nidA kare tyAre te mArate nathI, mAre tyAre mArI nAMkhate nathI, mArI nAkhe tyAre mArA dharmane nAza kare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2012 nathI, ema vicArI sahana karavuM. vaLI mahArA karela karmanA udayathI ja A badhuM thAya che, A bicAre nimitta mAtra che, ema vicArI sahana karavuM. vaLI je zAnti Adi kSamAnA guNe che te vicArIne paNa sahana karavuM.1 namratAthI vartavuM ane abhimAna na karavuM te mArdava. jAti, kula, rUpa, aizvarya, zrata, lema, ane bala e ATha madavALe manuSya bIjAnI niMdAmAM ane pitAnI prazaMsAmAM tatpara rahe che, ane Aleka paralokamAM azubhaphala denAra karma bAMdhe che, tathA kalyANane upadeza grahaNa karatuM nathI. 2 bhAvanI nimalatA ane yuganuM avidhipaNuM hoya te ava. lebharja te zAca-dharmanA sAdhane-haraNAdimAM paNa mamatA rahita paNuM. huM cADIva chuM, abhya, capalatavALuM, mela chuTuM, bramavALuM evuM je vAkaya na hoya ane madhura, uttama, saMdehavinAnuM, spaSTa udAratAvaLuM, grAmazabdArtha vinAnuM, mizatAvinAnuM, rAgaddhavinAnuM, sUtramArga pramANe artha jaNAvanAruM, pUjavAyegya, ekatAthI samajAya tevuM vaparane upakAra karanAruM, mAya.hita paNe kaheluM dezakAladike yukta pAparahita Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 zAstrathI vakhANuAyela catanAva, pramANeApeta yAcanapUchana ne uttaranuM vAkaya te satya jANavu. ceAganA nigrahu te saMyama sattara prakAre che-1 pRthvIkAya sayama, 2 alkAya sayama, 3 teukAya sa'cama, 4 vAkaya sayama, pa vanaspatikAya sayama, 6 eiTriya sa'cama, cha teiMdriya sayama, 8 cAridriya sayama, 8 5'ce' driya sayama, 10 prekya ( jevu') sayama, 11 upekSya sa cama, 12 apahRtya [ paravuM] sacama, 13 pramuya [pu javuM] sayama, 14 kArya sayama, 15 vacana sayama, 16 mana ayagra, ane 17 upakaraNa sayama, vratanI paripAla nA, jJAnanI abhivRddhi ane kaSAyanI upazAMtine gurUkuLavAsa te brahmacarya arthAt gurUnI AjJAne Adhina rahevu te brahmacarya, maithunatyAga, mahAvratanI bhAvanA ane Icchita sparza, rasa, rUpa, ga, zabda tathA vibhUSAne Se aprasannatA e brahmacaryanA vizeSa guNA che. ke # 7 anityAzaraNa saMsArakatvAnyatvAzucisvAnava saMvaranirjarAlokabodhidurlabha dharmasvAkhyAtata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 03 ravindranA nipekSA - 1 anitya, 2 azAraNa, 3 saMsAra, 4 ekatva, 5 anyatva, 6 azucita, 7 Azrava, 8 saMvara 9 nijerA, 10 leka svarU5, 11 eSi durlabha ane para dharmane viSe varNavela tavenuM anuciMtana (manananididhyAsana) te bAra prakAranI anuprekSA che. ' aniyabhAvanA-A saMsAramAM zarIra, dhana, dhAnya, kuTuMba Adi sarva varaMtuo anitya ( kSaNabhaMgura ) che evuM ciMtavavuM te. azaraNa bhAvanA-mANasee karIne rahita evA araNyamAM sudhA pAmela baLavAna siMhanA hAthamAM pakaDAyelA murAne keInuM zaraNa hetuM nathI tevIja rIte jAma, maNa vyAdhi Adie zarata jIvane A saMsAramAM dharma sivAya bIjA keinuM zaraNa nathI evuM citavavuM te. . saMsAra bhAvanA-a anAdi anaMta saMsAramAM savajana ane parajananI koIpaNa prakAranI vyavasthA nathI. mAtA marIne strI , strI bharIne mAta haiya pi marIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ putra thAya, putra marIne pitA thAya ; ema sa'sAranI vicitratA bhAvavI te. ekatva bhAvanA-jIva ekaleja utpanna thAya che ane ekaleja mRtyu pAme che; ekaaAja karma badhe che ane ekalAja karma bheLave che. ityAdi cittavavu' te. anyatva bhAvanA-huM zarIra thakI bhinna chuM; zarIra anitya che, huM nitya chuM; zarIra jaDa che, huM cetana chu' ; e prakAre ciMtavavuM te. azuci bhAvanA-nizcaya karIne A zarIra apavitra che. kAraNa ke A zarIranuM ati kAraNa zuSka ane lehI che, te suA apavitra che. pachInuM kAraNa AhArAdikanA pariNAma te pazu atyaMta avitra che. nagaranI khALanI pa purUSanA nava dvAramAMthI ane strInA mAra dvAramAMthI nir''tara azuci vahyA kare che, A zarIra zleSmapita Adi azucinuM bhAjana che. azuci te-mala mUtra dine utpanna karanAra che, kalala arbudapezI A azubha piraNAmanI Aphri paraparAe zvAsa che A zarIranA azucipaNAne koI paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 prakAre pratIkAra thaI zake tema nathI, evuM ciMtavavuM te. Azrava bhAvanA-mithyAtvAdike karIne karmanuM AvavuM thAya che tethI AtmA malina thAya che. dayA, dAnAdike zubhakarma baMdhAya che, viSaya kaSAyAdike azubha karma baMdhAyache, evuM citavavuM satyaki ane cera, vagere i diyenI AsakitIthI herAna thayA che vagere citavavuM te. avara bhAvanA-miti, gupti Adi pALavAthI Azravane rAdha thAya che, evuM citavavuM te.. nirjarA bhAvanA-bAra prakAranA tapavaDe karmane kSaya thAya che evuM citavavuM te. narakAdikamAM abuddhi pUrvaka vipAka ane tapa parihAdithI mANane ApanAra vipAka. karavabhAva bhAvanA-keDa upara hAtha mukI paga pALA karI ubhA rahelA puruSanA AkAre mastikAyAdi Sa kalAtmaka cida rAjaka utpatti, sthiti ane layanA vasAvavALo che; ityAdI kaparUpa vicAravuM te, * bAdhidurlabha bhAvanA-A nahi saMsArane viSe * nija vedanAne vipA e pAye che . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ narakAdika gatimAM bhramaNa karatAM aneka duHkha veThatAM mithyAtvathI viveka rahita thayele akAma nirjarAvaDe puNyanA udayathI manuSya janma, Arya deza, uttamakuLa, nirogI kAyA, dharma zravaNanI sAmagrI ItyAdi pAmI zakAya che. paraMtu anaMtAnubaMdhI kaSAya mehanIyanA udayathI abhibhUta jIvane sabhya darzana pAmavuM ati durlabha che evuM cIttavavuM te. dharma bhAvanA-samyakatva dvAravALe paMca mahAvratamaya sUtrasiddhatatva vALe guhayAdivyavasthAvALe dutara saMsAra samudramAMthI taravAne vahANa samAna zrI vItarAga praNIta zu dharma pAma ati durlabha che tathA dharmanA sAdhaka arihaMtAdikane paNa " pAmave ati durlabha che, evuM cittavavuM te. 8 mArgAcyavana nirjarArtha pariSoDhavyAH priisshaaH| samyaga darzanAdi rUpa mekSamArgamAM sthita rahevA mATe ane * nirjane arthe parIyaDe sahana karavA yogya che. * darzana ane prazA e be bhAgamAM sthita rahevAnA ane bAkInA 20 nirAne arthe jANavA, samayasAra prakaraNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 9 kSutpipAsAzItoSNAdaMzamazakanAranyArati. strIcaryAniSadyAzayyA''krozavaghayAcanA'lA. mAtRbhASAmArapura jhADAndrshnaani / 1 sudhA (bhukha) parisaha, 2 pipAsA (tRSA) parisaha, 3 zIta (TADha) parisaha, 4 uSNa (garamI) parisaha, 5 dezamazaka (DAMsa macchara ) parisaha, 6 nAnya ( junA melAM lugaDAM) parisaha, 7 arati (saMyamamAM uga na thAya) parisaha, 8 strI parisaha, 9 cata (vihAra) parisaha, 10 niSadyA (svAdhyAya mATe sthiratA) parisaha, 11 zavyA parisaha, 12 Akeza parisaha, 13 vadha parisaha, 14 yAcanA parisaha, 14 alAbha parisaha, 16 rega parisaha, 17 tRNasparza parisaha, 18 mala parisaha, 19 satkAra parisaha, 20 prajJA parisaha, 21 ajJAna parisaha ane 22 samyakatva parisaha, e bAvIza prakAre parisaha jANavA. 10 sUkSmasaMparAyadmasthavItaramgayozcaturdaza / - , - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 sUmaparAya cAritravALAne ane chagharathavItarAga cAritravALAne raida parisaha heya che. sudhA, pipAsA, zIta, uSNa, daMzamazaka, ca prajJA, ajJana, alAbha, za, vadha, rAga, tRNasparza ane mela e 14 heya che. 11 ekAdaza jine / | terame guNaThANe agyAra parisaha heya che. sudhA, pipAsA, zIta, uSNa, daMzamazaka, ca, zayyA, vadha, ga, tRNasparza ane mala e acAra. 12 cAdarasaMparAye sarve * bAdara saMparAya cAritra (navamA guNaThANA sudhI) sarva eTale bAvIza parisaha hoya che. 2 janAvarane prANAnA - jJAnAvaraNanA udaye prajJA ane ajJAna e be parIsaha hoya che. 14 darzanamohAntarAyayoradarzanAlAso darzana mahAvaraNa ane aMtarAya karmanA udaye ame darzana (mithyAtva) ane alAbha parIsaha anukrame heya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra00 15 cAritramohe nAgnyAratistrIniSadyA''krozayA canAsatkArapuraskArAH / cAritramohanA udaye nAnya, arati, strI, niSavA, Akreza, yAcanA ane satkAra puraskAra e sAta para saha, heya che. 26 veze rokAtA | vedanIyanA udaye bAkInA agyAra parIsaha hoya che. jinane je agyAra heya te ahIM jANavA. eTale jJAnavaraNa, darzanameha, antarAya ane cAstrimehanA udaye je 11 parisahe heya che te sivAyanA 11 venIyanA udaye hoya che. 17 ekAdayo bhAjyA yugapadekonaviMzataH / e bAvIza pariyaDamAMthI ekathI mAMDIne 19 parIsaha sudhI eka kAle eka purUSane heI zake che. kemake zIta ane uSNamAMthI eka heya ane caryA, niSA tathA zA e traNamAMthI eka saMbhave. kemake eka bIjAthI virodhI che mATe eka sAthe 19 heya. 17 , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 18 sAmAyikachedopasthApyaparihAravizuddhikSma saMparAyayayAkhyAtAni cAritram | 1 samAyika sayama, 2 cheDhApasthApya sayama, 3-5rihAra vizuddhi sa'yama, sUkSma saparAya sayama, ane 5 yathAkhyAta sayama, e pAMca cAritranA bhe che. 18 * sama eTale evA jJAna darzana cAritrane Aya eTale labha che jemAM te athavA sama eTale madhyarathabhAva ( rAga dveSarahitapaNuM) tene lAbha jemAM thAya che te sAmAyika cAritra, pUrvanA deSa ke nirdoSa paryaMte chedIne gaNAdhipe karIthI Apela' pAMca mahAvratarUpa cAritra te cheTApasthApya cAritra. parihAra nAmanA tapa vizeSe zuddha jemAM che te parihAravizuddhi cAritra, te A pramANe-nava sadhune maccha nikaLe. temAMcI cAra jaNu tapasyA kare, cAra jaNuM vaivAvacca kare ane ekane AcAya sthApe; e pramANe cha mAsa sudhI tapasyA kare pachI vai. cAca karanArA tapasyA kare ane tapasyA karanArA haiyAA kare te paNa pUreMkata rIte cha mAsa sudhI kare. pachI AcA cha mAsa sudhI tapasyA kare, sAta jaNa vaiyAvacca kare ane ene AcAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - 21 garAliyAnA svAgavivilAsanA vA. tapa: | anazana [ saMyamarakSA ane karmanirjara mATe AhAra rathA che. e pramANe aDhAra mAsa sudhI tapa kare. jyAM sUkSma kaSAyane udaya heya te sakSama saparAyacAri. tra, A cAstri dazame guNasthAne vartanA chane heya. jyAM savA kaSAyane apava hoya te thazAkhyAta caritra tenA be prakAra che.-chAvacchika ane kuMvalika chAghasthikanA be prakArakSAyika ane parAmika, kSAyika bArame guNaThANe ane aupazamika 11 me guNaThANe che. jaivalika be prakAra-samI ane yogI; sogI terame ane agI came guNaka heya. - A pAMca mahetAM prathamakhAM ne cAritra hAla vidyamAna che ne te pAMcamAM arAnA cheDA sudhI raheze, chellA aNa vi cheda thayAM che. 1 cethA satrathI Amala dareka yugamAM amaku e pada samajavuM. tethI AtmakalyANa mATe ja pramANe karAtAM anazana vagere levAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 ane tyAga ], amadarya [ udarI-be cAra kevaLa uNa raheluM ], vRttiparisaMkhyAna (AjIvikAne niyama, bhejaya upagya padArthanI gaNatarI rAkhI bAkIne tyAga kare che, rasaparityAga (chavinayane tyAga-lepatAne tyAga), vivita zayyAsanatA [anya saMsarga vinAnA zamyA ane Asana AdimAM samAdhi mATe lInatA ane kAyakaleza (leca, AtApanA, kAtsarga, virAsana, eka pArzva daMDAya. ta apAvaraNa Adi kaSTa ), e cha prakAranA bAhyapa jA vA. A bAhyatapathI, mamatAtyAga, zarIralAghava, indriyajaya, saMyama rakSaNa, ane karmanirjarA thAya che. 19 20 prAyazcittavinayavaiyAvRtyasvAdhyAyavyutsarga dhyAnAnyuttaram / prAyazcita, vinaya, vaibhava, vAdhyAya, vyutsarga tyAga, ane dhyAna (dharma dhyAna ane zukladhyAna, e abhyatara tapanA cha bheda che. 20 * 21 navacaturdazapacAdibhedaM yathAkrama praardhyaanaat| e abhyatara tapanA anukrame nava, cAra, za, pAMca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 ane e bhai dhyAnanI agAunA (prAyazvittAdi) nA che. 21 AlocanapratikramaNatadubhayavivekavyutsargata: tapaichedaparihAropasthApanAni 22 AleAyaNa (gurU AgaLa prakAzavu'), paDimaNu (micchAmidukkaDa' devu'), te khane, viveka ( tyAga), kAryotsarga, tapa, cAritraparyAyache, parihAra(amuka mudata sudhI bahAra athavA mAsikAdi) ane upasthAna (phrI cAritra mApavu'), e nava bheda (prAyazcittanA) che. 22 23 jJAnadarzanacAritropacArAH / jJAna, darzana, cAritranA vinaya ane upacAra (jJAna, darzana ane cAritrathI pAtAnA karatAM adhika guNavALAnA uMcita vinaya karavA) ema vinaya cAra prakAre che. 23 24 AcAryopAdhyAyatapasvizaikSakaglAnagaNakula saGghasAdhusamanojJAnAm / 1 AcArya, 2 upAdhyAya, 3 tapasvi, 4 navIna dIkSita, 5 glAna (rAgI ), 6 gaNa (sthaviranI satati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ judA judA AcAryanA ziSya chatAM eka AcArya pAse vAcana letA hoya te sarakhA AcAravALe samudAya), 7 kula (eka AcAryanI saMtati), 8 saMgha, 8 sAdhu ane 10 mane Dara cAritrane pAlana karanAra muni, e dazane vaiyAvacca anna pAna Asana zayana ItyAdi ApavA vaDe karIne kara. 24 25 vAcanAprakunA'nuprekSA''nAyadharmopadezAH / 1 vAcanA (pATha le), 2 pracchanA (pUchavuM ), 3 anuprekSA (mULa tathA arthane manathI abhyAsa kare). 4 AsrAya (parAvartana-bhaNeluM saMbhArI javuM) ane 5 dha. padeza kare e pAMca prakAre vAdhAya jAva. 25 26 vAhyAbhyantaropadhyoH / vyutsarga be prakAre che-khAdha ane azvetara. bAhya vyutsarga bAra prakAranI upAdhIne trAga jANavA ane anya * aMtara vyutsarga zarIra ane kaSAyane tyAga jANu. 26 27 uttamasaMhananasyakAmacintAnirodho dhyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 215 uttama saMhanana (varSabhanArA, rASabhanArAca, no vAca ane ardhanArAca e cAra saMghayaNa ) vALA jene ekAgrapaNe ciMtAne te dhyAna jANavuM. 27 28 AmuhUrtAt / te dhyAna eka muhUrta parvata rahe che. 28 29 ArauidradharmazuklAni / ArtadhyAna, dhyAna, dharmadhyAna ane zukladhyAna ema dhyAna cAra prakAre che. 29 30 pare mokSahetU / pAchalAM be dhyAna mokSanA hetu che. A reka e be saMsAranAM kAraNa che. 30 31 Ata mamanojJAnAM samprayoge tabiprayogAya smRtismnvaahaarH| aniSTa vastuone roga thaye chate te aniSTa thatune viyAga karavA mATe smRti samannAhAra (ciMtA karavI) kare te ArtadhyAna jANavuM. 31 22 jenA pAyA ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ vedanA prApta thaye chate te dUra karavA ci'tA karavI te ArtadhyAna che. 32 33 viparitaM maneAjJAnAm / maneAjJa vedanAnu` viparIta dhyAna samajavuM. arthAt maneAjJa viSayanA viyega thaye chate. tenI prAptine artha ci'tA karavI te ArtadhyAna jANavuM. 33 34 nidAnaM ca / kAma vaDe karI uparhuta che citta jevu' evA jIve punarjanmamAM tevA viSaye meLavavA mATe je niyANu kare te ArtadhyAna che. 34 35 tadaviratadezaviratapramattasaMyatAnAm | te ArtadhyAna avirati, dezavirati ane pramattasa yatAne hAya che. ( mArgaprApti pachInI apekSAe A vAta samajavI. ) 35 36 hiMsA'nRtasteyaviSayasaMrakSaNebhyo raudrama. viratadezaviratayoH / hiM'sA, atRta (asatya), cArIne arthe ane viSa www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ tha [ padArtha] nI rakSAne arthe saMka95 vikalpa karavA te dhyAna jANavuM te avirati ane dezaviratine hoya che 36 37 AjJA'pAyavipAkasaMsthAnavicayAya dharma. mapramattasaMyatasya / 1 AjJAvicaya [ janAjJAna viveka ], apAyaricaya [ sanmArgathI paDavAvaDe thatI pIDAne viveka ], 3 vipAkavicaya ( karmaphaLanA anubhavane viveka) ane saMsthAna vi. caya (lekanI AkRtine viveka ) ne arthe je vicAraNA te dharmadhyAna kahevAya che, te apramatta saMvatane hoya . 37 38 upazAntakSINakaSAyayozca / ' upazAMtakaSAya ane kSINakaSAya guNaThANAvALAne dharmadhyAna hoya che. 38 39 zukle cAye / zukaladhyAnanA pahelA be bheda upazAMtakaSAyI ane kSINakaSAyIna hoya che. 39 40 pare kevlinH| . . zukaladhyAnanA pAchalA be bheda kevaLine ja hoya che 40 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ ? ra 41pRthaktvaikatvavitarkasUkSmakriyA'pratipAtivyu. paratakriyAnivRttIni / 1 pRthaka vitarka, 2 ekatva vitarka, 3 sUkiyA apratipAti ane vyuparatakriyA anivRttI, ema cAra prakAre zukaladhya na jANavuM. 41 42 tattyekakAyayogAyogAnAm / te zukaladhyAna traNa yogavALAne, traNamAMthI eka chegavALAne, kAya vegavALAne ane agIne anukrame cheya che. artha traNa ga vALAne pRthakatva vitarka, traNamAM thI eka ga vALAne ekatva vitarka, kevala kAyayegavALAne sUkSakriyA apratipAti ane agIne bhupatakriyA anivRtti nAmanuM dhyAna hoya che. dara 43 ekAzraye savitarke pUrve / pUrvanA be zukaladhyAna eka dravyAzrayI vitarka sahi. ta heya che. (prathama pRthaphatvavitarka vicAra sahita che. 43 45 avicAraM ditIyam / bIjuM zukaladhyAna vicArahita hoya che. 44 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ saha puSpa vitaka zrutam ! yathAyeya zrutajJAna te vitarka jANavA. 45 43 vicAro'rthavyaJjanayogasaMkrAntiH / artha, vyaMjana ane ceAmanu' je sa'kramaNa te vicAra. A abhyatara tapa savara hovAthI navIna karma saMyA niSedhaka che, nirjarArUpa phaLa ApanAra hovAthI karmanI nirjarA karavAALe che. ane navIna karmanA pratiSedhaka tathA pUrvopArjita karmanA nAzaka hovAthI mekSamArgane prasa karAvanAra che. 46 47 samyagdRSTizrAvakaviratAnanta viyojakadarzanamohakSapakopazamakopazAntamoha kSapakakSINamohajinAH kramazo'vaguNanirjarAH / sugahiM, zrAvaka, virata ( sAdhu), anantAnuma'Sine nAza manAra, darzanamaka, grahane zamAvate, upazAMtame, mehaMne kSI karatA, some ane huMLimahArAja e uttarAttara eka ekathI asaMkhya guNu adhika jimAM kAMvAvALA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 48 pulAkabakuzakuzIla nirgranthasnAtakA nirya FRIT: I pulAka [ jinakathita AgamathI patita noMDu thAya te], kuza(zarIra ane upakaraNanI zaibhA karanAra, Rddhi ane yazanI icchAvALA, sukhanI icchAvALA, parivAranI mamatA vALA, chedavALA nigraMtha zAsana u52 prIti rAkhanAra ), ku zIla ( sayama pALavAmAM pravRtta paNa peAtAnI indriye svApIna nahi rahevAthI uttara guNene pALI zake nahi te pra sevanA kuzIla, ane kAraNa maLyuM jene kaSAya utpanna thAya te kaSAya kuzIla ), nigraMtha ( vicaratA vitarAga cha( dmastha ), snAtaka[ sayegI kevaLI, zailezI pratipanna kevaLI], e pAMca prakAranA graMtha hAya che, 48 49 saMyamazrutaprati sevanAtIrthaliGgale zyopapAtasthAnavikalpataH sAdhyAH / e pAMca nigraMthe sayama, zruta, pratisevanA, tIrtha, veSa, lephsA, upapAta ane sthAna, e vikalpa vaDe karIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 sAdhya che. arthAt saMyama, kRta Adi bAbatamAM keTalA prakAranA nircathe lAbhe te ghaTAvavuM. te A pramANe-sAmAyika ane chede pasthApya cAritre mulAka, bakuza ane pratisevanAkuzIla e traNa prakAranA sAdhu heya. parihAra vizuddhi ane sUkSamaparAya cAtrei kaSAya kuzIla heya yathAkhyata caritra nidgatha ane snAtaka heya mulAka. bakuza ane pratisevanA kuzIla e traNa prakAranA sAdhue utkRSTathI saMpUrNa daza parvadhara heya. kaSAya kuzIla ane nigraMtha cA pUrvadhara heya. pulAka jaghanyathI AcAra vastu (navamAM pUrvane amuka bhAga) sudhI zrata jANe. bakuza, kuzIla ane nirone jaghanyathI ATha pravacana mAtA jeTaluM zrata heya. nAtaka-kevaLajJAnI zratarahita hAya (zrutajJAna kSapazama bhAvathI thAya che, kevavIne te bhAva nathI paNa kSayika bhAve che mATe zrutajJAna kevaLIne na heya). . . . :: pAMca mULa guNa ( pAMca mahAvrata) ane zaribhojana viramaNa e cha mAMhelA kaI paNa tane puranI preraNA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane AgrAthI dUSita karavAvALA pulAka heya. keTalAka AcArya kahe che ke phakta maithuna viramaNane lAka dUti kare che. bakuza be prakAranA che. upakaraNamAM mamatA rakha nAre eTale ghaNu mUlyavALA upakaraNe ekaThA karIne vize. Sa ekatra karavAnI IcchAvALA heya te upakaraNa bakuza ane zarIra zobhAmAM jenuM mana tatpara che evA hamezA vibhUSA karanA zarIrabakuza kahevAya che. pratisevanAkuzaLa haze te mULa guNane pALe ane uttara guNamAM kAMI kAMI virAdhanA kare che. kaSAyakuzaLa, nigraMtha ane nAtaka e traNa nirca ne, ke I jAtanI pratisevanA (dUSaNa) nathI. sarva tIrthakaronA tIrthamAM pAMca prakAranA sAdhue heya. eka AcArya mAne che ke mulAka, bakuza, pratisevanAkuzIla e tIrthamAM nitya hoya, bAkInA sAdhuo tIrthanI hayAtImAM agara tIrtha hayAtI na hoya tyAre heya. liMga be prakAre che rakheharaNarUpa dravya, ane jJAna tirUpa bhAva sarva sAdhue zAlige heyaja, dravya vige che. bhAjapanA jANavI. [eTale heya athavA na paNa che ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 tarmuhUrta kALabhaLAne heya athavA hoya ane dIvALA vaLAne avazya che. pulakane chellI traNa le che. bakuza ane prati nA kuzIlane chae leDyA heya. parihAravizuddhicaritravALAne kaSayakuzIlane chellI traNa laDyA hoya. sUmasaMparAvALA kathakuzIla niatha ane snAtakane phakta zukala lenthA heya. agI zailezaprApta te azI heya. ' pulAka utkRSTa sthitivALA devapaNe sahastAra devalo ke upaje bakuza ane pratisevana kuzIla bAvIza sAgaropama sthiti sudhInA devapaNe AraNa acuta devakamAM upaje. kaSAyakuzIla ane nigraMtha sarvasiddhimAM upaje. sarve - dhuo jaghanyathI popama pRthakanA AyuvALA sadharma ka95mAM upaje. sanAtaka niNuM patane pAme. ' have sthAna AzrayI kahe che--kaSAyanimittaka saMyama sthAne asaMkhyAtA che. temAM sarvathI jaghanya labdhisthAnake pulAka ane kaSAyakuzIlane hoya che je eka sAthe asaM. khyAla sAne vAle, pachI yuhAvida pAme ane kaSA 1 - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 yakuzIla asaMkhyAtA sthAne ekale lAbha. pachI kaSAyazIla, pratisevanAkuzIla ane bakuza kuzIla eka sAthe asaMkhyAtA sthAne lAbhe. pachI bakuza viccheda pAme. pachI asaMkhyAtA sthAne jatAM pratisevanA kuzIla viccheda pAme. ahIMthI upara akaSAya sthAne che. tyAM nircathaja jAya. te paNa asaMkhyAtA sthAna jaIne viccheda pAme. AthI upara ekaja sthAne jaIne nigraMtha snAtaka nirvANa pAme. enI saMyamalabdhi anaMtAnaMta guNa hoya che. | tha Aya che 1 mohakSayAjjJAnadarzanAvaraNAntarAyakSayAca * mehanIya kSaya thavAthI ane jJAna-darzanAvaraNanA tathA aMtarAyanA kSaya thakI kevaLajJAna utpanna thAya che. A cAra karmaprakRtine kSaya kevaLajJAnane hetu che. sUtra tramAM "mohanA kSaya thakI " ema juduM grahaNa karyuM che te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 kama darzAvavAne mATe jANavuM, tethI ema sUcavAya che ke mihanIya karma prathama sarvathA laya pAme te pachI aMtarmuhUrta mAM jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAya e traNa karmane eka sAthe kSaya thAya tyAre kevaLajJAna utpanna thAya. 1 2 bandhahetvabhAvanirjarAbhyAm / mithyA darzanaAdinA kAraNe thatA baMdhane abhAva ane bAMdhelAM karmanI nirjarAthI samyagU darzanAlinI yAvat kevaLa jJAnanI utpatti thAya che. 2 3 kRtlakarmakSayo mokssH| sakala karmane kSaya te mikSa kahevAya che. 3 4 aupazamikAdibhavyatvAbhAvAcanyatra keva. lasamyaktvajJAnadarzanasiddhatvebhyaH / kevaLa (sAyika) samyakatva, kevaLa jJAna, kevaLadarzana na ane siddhatva ( A kSAyika bhAve siddhane niraMtara* * darzana samayanA kSaye kevaLa samyakatva, jJAnAvaraNanA kSaye kevaLajJAna, darzanAvaranA kSaye kevaLadarzaka ane samasta karmanA kSaye siddhatva prApta thAya che. ' ' ' ka 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 hAya mATe ) zivAya bAkInA ApazamikAdi bhAva ane bhavyatva tene abhAva thavAthI mokSa thAya che. 4 5 tadanantaramUva' gachatyAlokAntAt / te [ sakala karmanA kSaya ] pachI jIva uce lekAnta sudhI jAya che. kamane kSaya thaye chate deviyoga, sidhyamAna gati ane lekAntanI prApti e traNe A mukta jIvane eka samaye eka sAthe thAya che. prayAga [ vitarAyanA kSaya ane thavA pazama dvArA ceSTA rUpa ] pariNAme athavA svA. bhAvika utpanna thayela gati kriyA vizeSanA utpatti, kAyAraMbha ane kAraNa vinAza jema eka sAthe thAya che tema ahIM paNa samajavuM. 5 6 pUrvaprayogAdasaGgatvAbandhachedAttathAgatipa riNAmAcatadgatiH / pUrvanA paga thakI, asaMgapaNA thakI, badha che thakI ane siddhanI gatinA svabhAva te hevAthI te mukta jIvanI gati gamana ] thAya che ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 7 kSetrakAlagatiliGgatIrthacAritrapratyekabuddhavA dhitajJAnAvagAhanAntarasaMkhyAlpabahutvataH HTdhyA che. kSetra, kALa, gati, liMga, tIrtha, cAritra, pratyekabuddha badhita [ pratyeka buddha, savayaM buddha, buddha badhita ] jJAna, avagaNanA, aMtara, saMkhyA ane a5 bahu vaDe karIne sAdhavA joIe. eTale eTalA anuga vaDe siddhanI vicAraNA karavI. te A pramANe-ahIM prabhAva prajJApanIya- pahelA nI avasthAe prarUpaNa karavI ane pratyutpanna bhAva prajJA panIya-vartamAna avasthAe jaNAvavuM ema be nayanI vivekSA che. 1 kSetra-pratyupanna bhAve siddhakSetramAM siddha thAya. pUrvabhAve janma AzrayI paMdara karmabhUmimAM utpanna thayela siddha thAya ane saMharaNa AzrayI AkhA manuSya kSetramAM siddha thAya. pramatta cata ane dezaviratanuM haraNa thAya che. sAdanI, vedarahita, parihAravizuddhi yata, pulAka apama, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 cida pUrva ane AhAraka zarIrInuM haraNa thatuM nathI. jusUtra ane zabdAdi traNa naya pratyutpanna prajJApanIya jA. NavA ane bAkInA na bane bhAvane jaNAve che. 2 kA-pratyutpanna prajJApanIya bhAve akALe siddhi pAme. pUrvabhAva prajJApanayanI apekSA ejanmathI utsapiNIavasApaNI ane utsapiNI-avasarpiNI (mahAvidehane avasthita kALI, temAM utpanna thayela siddha thAya. sahapaNa thakI paNa eja kALamAM utpanna thayela siddha thAya, eTaluM vizeSa che ke avasarpiNImAM vijA ArAnA saMkhyAnA varSa bAkI rahe chate janmelA ane cothA ArAmAM utpanna thayelA siddha thAya. cethAmAM janmela heya te pAMcamAM A zamAM siddha thAya paNa pAMcamAmAM utpanna thayela siddha na thAya. bAkInA ArAmAM siddha na thAya. saMharaNa AyI. sarva kALe siddha thAya. utsarpiNInuM e ( avasarpiNI )thI ulaTuM jANavuM 1 siddhatA ja rahe che te kSetramAM (sika zilA upara ) kALanI gaNatarI nathI mATe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 3 gati-pratyupanna prajJApanIya bhAve siddhi gatimAM siddha thAya. bAkInA nI) anantara pazcAtkuta ga tivALA ane ekAntara paRRtkRtta gati vALA ema e bhedathI che. anantara pazcAtkRta gativALA manuSya gatimAM siddha thAya. ekAntara pazcAtkuta gativALA sAmAnya thakI sarva gatimAMthI AvelA siddha thAya, 4 liMga pratyupanna bhAva prajJApanIce vedavanAnA ddhi thAya. pUrva bhAtra prajJApanIye traNe liMga (vaita )vALA ane traNe liMgathI AvelA siddha thAya. S 5 tIrtha--tIrthaMkaranA tIrthamAM jina [ tIrthaMkara ]siddha ajina mAM pratyeka buddha, gaNadhara ] siddha ane svaliMga [ sAdhu ] siddha thAya che. eja pramANe tIrthaMkarI [ strItIrthaMkara ] nA tIrthamAM paNa pUrvokta zeThavALA siddha thAya che. 6 li--pratyupatra bhAva prajJApanIce aligI siddha thAya, pUrva prajJApanIyabhAve svaliMge [ sAdhuveze ]zAvali gI siddha thAya. dravyaliMga traNa prakAre che.valiMga, anyaliMga ane gRhasthaliMga, e traNe liMgamAM sajA jANavI te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 tra bhAkali'gane pAsa thayelA haiya te siddha thAya, ahIM liga eTale veSa samajavA 7 cAritra--pratyutpanna prajJApanIyabhAve neca ritrIneacAritrI siddha thAya. pUrvabhAva prajJApanIya ana`tara pazcAtkRtika ane para parapazcAtakRtika ema e bhede che. anatara pazcAtkRtivALA yathAkhyAta cAritravALA mokSe jAya. parapara padma takRtivALA vyaMjita [ nAmednAmAe spaSTa karela] ane anya jita-pUrvektathI viparIta arthAt sAmAnya sakhyAthI jaNAvela ema e bhedavALA che. ajitamAM traNa cAritravALA, cAra cAstrivALA, pAMca caritravALA siddha thAya. vyajitamAM sAmAyika, sUkSmasa'parAya ane yucAkhyAta e traNa cAritravALAsiddha thAya; chedApasthApanIya, sukSmasa parAya ane yathAkhyAta cAritravALA siddha thAya; sAmAyika, chedApasthASya, sUkSma saparAya, khyAta cAritravALA siddha thAya; cheTApasthApya, parihAra vizuddhi sUkamasa'parAya, cayAkhyAta cAritravALA siddha thAya; sAmAyika, chedepasthApya, parihAravizuddhi, sUkSmasa'parAya, thAkhyAta cAritravALA siddha thAya; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3n: 8 pratyeka buddhabedhita siddha cAra prakAre che. te a. pramANe varyabuddha siddha tenA be bheda takara, ane pratyekabudha bIjAnA upadezathI bodha pAmelA hoya te budhabeSita sidhdha te be prakAre che-eka parane baMdha karanArA ane bIjA potAnuM Icchita karavAvALA. 9 jJAna-pratyutpanna prajJApanIyabhAve kevaLajJAnavALA dhi thAya. pUrvabhAva prajJApanIya bhAva anaMtarapazcAtakRtika ane paraMparapazcAtakRtika ema be bhedavA che. te vaLI ajita ane vyaMjita bhedavavALe che. atyaMjitamAM be, traNa, cAra jJAnavALA sidhdha thAya. vyajitamAM paNa matita vagere be, traNa, cAra jJAnavALA siddha thAya. 10 avagAhanA-pUrva prajJApanIya bhAve utkRSTathI 500 dhanuSyathI dhanuSya pRthaphatava adhika avagAhanAvALA sidhdha thAya. jaghanyathI aMgula pRthaphavahIna sAta hAthanI avagAhanAvALA siddha thAya (tIrthaMkara mahArAjanI apekSAe A kaheluM che anyathA sAmAnya te be hAthanI avagAhanAvALA paNa siddha thAya). pratyutpanna karApanIya bhAve Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitAnI avamAnAthI trIje bhAge jUna avagAhanAe kidhu thAya. eTale siddha thAya tyAM potAnA chellA zarIrane trIjo bhAga nyUna eTalI avagAhanA rahe, - 1 AMtara-anaMtara dazAmAM sidhdha thanAra sidhdha jaghanyathI be samaya ane uchathI ATha samaya sudhI kSidhi jAya ane sAMtara dazAmAM sidhadha thatA sidhanuM ja dhanyathI eka samaya ane utkRSTa cha mAsanuM aMtara jANavuM. 12 saMkhyA-eka samayamAM jaghanyathI eka sidhdha cAya ane ucchI 108 dila thAya . ". 13 e kSetrAdikasidhdhane ala bahuta jANavuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 upasaMhAra. e prakAre nisarga (svAbhAvika) agara adhigama (gurU upadeza) thI hasanna thayela, tArtha da dhAnarUpa, zakAdi aticAra rahita, parAma (samatA)-savega (mekSa sukhanI abhilASA)-nirveda [ saMsArathI taMga-anu kaMpa [ dayA ] ane AstikatA (vitarAga bhASita vacanamAM daDha zradhAna ) nA praTa thavA rUpa ane vizudha evuM samyaga darzana pAmIne ane samagadarzananI prApti thakI vizuddha jJAna meLavIne nikSepa, pramANa, naya, nirdeza Adine saMkhyA vagere upADe chavAdi tana ane pariNAmika, Aidayika, aizamika, kSapazamika ane kSAyika bhAvanA yathArtha tatvane jANIne pAriNamika ane Arthika bhAvanI utpatti, sthiti, anyatAnugraha [ rUpAMtara pariNAma ane nAzanA tatvane jANanAra, vi. rakta, niHspRha, traNa gupti ne pAMca samitie yukta, da. zavidha dharmanA anuSThAna thakI ane tenuM phaLa dekhavAthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 makSa prAptinA vartanavaDe atyata vRddhi pAmela zraddhA ane saMvegavALe, bhAvanA (mitrI vagere cAra ) vaDe bhAvitA tyA, dvAdaza anuprekSAo vaDe sthira karyo che AtmA jeNe e anAsakta saMvara karavAthI arthata nirAvapaNuM chevAthI ane virakta artha - nispRha hovAthI navIna karma saMcayathI rahita, pariSahanA jaya thakI ane bAho abhyatara tapanA anuSThAna ane anubhAva thakI sandaSTi ane dezavinithI mAMDI jina parvatanA pariNAma-avasAya ane vizudhirU5 rathanAtaranI uttarottara asaMkhya guNa utkarSatAnI prApivaDe pUrvopArjita karmane niro, sAmAyika kathI mAMDI sUmasaM5rAya parvatanA saMyama saMbaMdhI vizuddhi rathAnonI uttarottara prApti thakI, pulAka vagere nithAnA saMyama pALavAnA vizudhi sthAna vizenI uttarottara prapivaDe yukta, atyaMta kSaya kartha che A ane re dhyAna jeNe e dharma pAnanI daDhatAthI prApta karyuM che samAdhibaLa jeNe eve, pRthaka vitarka ane eka vitarka mAMnA eka zukala dhyAnamAM vartate jIva aneka prakAranI Rddhiene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 prApta kare che. te A pramANe-AmazaepI ( 25 mAtra eSadhIrUpa-hAthanA sparza mAtra peAtAnA temaja pAka rakA rAgane nAza kare tevI zakti), viput eSiSe | va DInIti, laghunItinA avayave vyAdhi nAza kare tevI zakti], sarve eSidha (da Mta, nakha, keza, zcama ityAdi avayave jenA eSi rUpa dhyeya, tenuM sparza karela pANI aneka rAgane haze, tene sparza karela pavana khIjAnA viSAdi hare tetrI zakti ), zrApa ane AzIrvAdanA sAmarthyana utpanna kare tevI vacana siddhi pazitva (sthAvara paNa AjJA mAne evI zakti, tIrthaMkara cakravAta vagerenI *dhdhine vistArI zake evI prabhutA), zitva ( jIva ajIva sarva padArtha vaza thAya evI zakti ), avadhijJAna, vaikrayapaNu, aNuma, lidhemA, miThumA, aNutva, ItyAdi ( kamalanI nALa ( sUtra) nA chidramAM paNa praveza karavAnI zakti te agnuimA huM lakApaNuM' te ladhimAM, jemake vAyu karatAM paNa halakA thaI : zakAya. mahetApaNuM te mahimA, jemake merU thakI paNa maheruM zarIra karI zakAya, bhUmi kuMvara rahyA chatAM gu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 lInA agra bhAgaY merU parvatanI Toca ane sUryAdikane sparze te prApti. pANImAM pRthvInI jema page cAle ane pRthvI upara pANInI peThe DukhI jAya ne bahAra nikaLe evI zakti te prAkAmya. jevaOM agninI yAta, dhUmra jhAkaLa, varasAda, pANInI dhAna, karALIyAnI jALa, jye tiSkavimAnAnA karaNa ane vAyu emAMnA kei paNa ekane grahaNa karIne AkAzamAM cAle tevI zakti te ja ghAcAraNa. jenA - thI AkAzane viSe bhUminI jema cAle, pakSonI peThe uMce uDavu', nIce uDavuM vagere kare tevI za kta te AkAza gati cAraNu, AkAza [ khAlI jagyA ] nI peThe parvata madhyethI pazu cAlI zake tevI zakita te apratighAti. adRzya thavu' te a MtardhAna zakti judA judA prakAranA aneka rUpAne eka sAthe karI zake tathA vizeSa teja utpanna karI zake tevI zakti te kAma rUpI arthAt marajI mAphaka rUpa dhAraNa karI zakAya te ) icAdi Rddhi prApta thAya che. vaLI indriyane biMdha matijJAnanI vizuddhi vadhAre hAvAthI sparzana, AsvA daMta, suMghavuM, jovuM, sAbhaLavu' e viSayAnA dUra thakI paNa ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27. anubhava kare che. eka sAthe aneka viSayanuM zravaNa jJAna thAya tevI zakti te bhinna jJAna, e vagere. kaThabuddhi (jema keThAmAM anAja vagere bhaMDAreluM rahe tenI peThe bhazela sUtra vagere vismaraNa thayA vinA yAda rahe ); bIjabuddhi [ eka artha rUpa bIjane sAMbhaLave karI ghaNA artha ne nIpajAvI kAke, jema eka anAjanuM bIja vAvavAthI ghaNuM nIpaje tema ]; pada, prakaraNa, uddeza, adhyAya, prAkRta, vatu, pUrva ane aMga enuM anusArIpaNuM arthata padAda thaDA jANyAM sAMbhaLyAM hoya te paNa saMpUrNa meLavI zake rAjumati, vipulamati, paricitta (abhiprAya ) jJAna, Icchita vastunI prApti ane aniSTa varatunI aprati vagere mana saMbaMdhI badhie jANavI. kSIrAva (dudhanA pravAhanA jharavA tulya vacananI mikatA ), makvAzrava ( madhunA pravAha jevA vacananI miSTatA, vADhipaNuM (vAda vivAdamAM kuzaLatA ) sarva rUtara (sarva pazu pakSI AdinA zakhane jANe) ane sarva sattAvadhana [ sarva prANIne beka karI zA te zakti 1 vagere vacana sabaMdhI trAdhi jANavI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 tA. vidyAdharapaNuM, AzIviSapaNuM [ dADhAnI aMdara era utpanna thAya, zapa karI bIjAne mArI zake te ] ane minAkSara (jUna ) caida pUrvadharapaNuM ane saMpUrNa (a minAkSara) pUrvadharapaNuM vagere paNa adhio jANavI. te vAra pachI niHspRha hevAthI te adhiomAM A sati rati ane me hanIya karmanA kSaka pariNAmamAM sthita rahelA evA te jIvanuM aThThAvIza prakAravALuM meDa.nIya karma sarvathA nAza pAme che. te vAra pachI chastha vItarAga paNa prApta thayelA te jIvanA aMtamuhUtavaDe jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa ane aMtarAya karma samakALe sarvathA nAza pAme che. te pachI saMsAranA bIja (utpatti) rUpI baM. dhanathI sarvathA mukta, phaLarUpa baMdhanathI mekSanI abhilASAvALA, yathAkhyAta cAritravALA, jina, kevaLI, sarvajJa, savaMdaza, zudha, budha, kRtakRtya, snAtaka thAya che. te vAra pachI vedanIya, nAma, gotra ane AyuSya keranA kSaya thakI phalabaMdhanathI rahita, pUrve grahaNa karela idhanane bALI nAMthayA che jeNe ane [navA ] IdhanarUpa upAdAna kAraNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 239 Dita evA agninI peThe pUrve upArjana karela bhavanA vAza dhanAthI bhane hetunA bhavadhI huye pachI ( navA ) manmo nI utpatti nahi hAvAthI zAMta, sa`sAra sukhathI lakSajI, khAtyA tiu ( anaMta ) zeAMti upamArahita, nitizaya ( zreSTha ), nitya sevA nirvAzu ( mekSa ) bhumane che. evaM taccaparijJAnA- viraktasyAtmano zRzam ; nirAstravatvAcchinAryA, navAyAM karmasantatau // 1 // pUrvArjitaM pavato, yathoktaiH kSayahetubhiH; saMsArabIjaM kArtsnyena, mohanIyaM prahIyate, tato'ntarAyajJAnaghna-darzanaghnAnyanantaram ; " prahite'sya yugapat trINi karmANyazeSataH // 3 // garbhasUcyAM vinaSTAyAM yathA tAlo vinazyati tathA karmakSayaM yAti mohanIye kSayaM gate. tataH kSINacatuSkarmA, prApto'yAkhyAtasaMyamam bajibandhananirmuktaH; srAtakaH paramezvaraH. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat // 2 // 11811 // 5 // www.umaragyanbhandar.com
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 zeSakarmaphalApekSaH zuddho buddho nirAmayaH; sarvajJaH sarvadarzI ca, jino bhavati kevalI. // 6 // e prakAranA tane sArI rIte jANavA thakI sarvathA virakata thayela ane pUrvopArjita karmane kSaya karavAnA hetu evaDe khapAvanAra AtmA (jIva)nuM, nirAzravaNu hevAthI navIna karma saMtati (paraMparA ) cheda thaye chate saMsA2nA bIjarUpa mehanIya karma sarvathA nAza pAme che. 1-2 te vAra pachI tarata ja te jIvanA aMtarAya, jJAnAvaraNa ane darzanAvaraNa e traNe kama eka sAthe sarvathA nAza pAme che. 3 jevI rIte garbhasUci ( vaccenuM aMkura-taMtu ) nAza thaye chate tADavRkSa nAza pAme che tevI rIte mehanIya karma kSaya thaye chate bIjA karma kSaya pAme che. 4 te vAra pachI khapAvyAM che cAra karma jeNe e ane prApta karyuM che yathAkhyAta cAritra jeNe e AtmA bIja baMdhanathI sahita, sanAtaka, paramezvara thAya che. 5 bAkInA kahevAthI mokSa phaLanI apekSAvALe zudhdha, budha, nirAmaya ( rega rahita che, sarvajJa, sarvaza, jina e kevaLI thAya che. 6 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 kRtsnakarmakSayArdhva nirvANamAdhigacchati; yathA dagdendhano vAnha,-nirupAdAnasantatiH // 7 // dagdhe bIje yathA'tyaMta, mAdurbhavati nAkuraH, karmabIje tathA dagdhe; nArohati bhavAGkuraH, // 8 // eraNDayantrapeDAsu, bandhacchedAyathA gatiH karmavandhanavicchedA-siddhasyApi tatheSyate // 9 // UrdhvagauravadharmANI, jIvA iti jinottamaiH; adhogauravadharmANaH pudgalA iti coditam . // 10 // yathA'dhastiryagarva ca, loSTavAyvagnivItayaH; svabhAvataH pravartante, tayordhva gatirAtmanAm .. // 11 // atastu gativaikRtya-meSAM yadupalabhyate karmaNaH pratighAtAcca, prayogAca tadiSyate. . // 12 // aghastiryagayodhaM ca, jIvAnAM karmajA gatiH Urdhvameva tu taddharmA, bhavati kSINakarmaNAm . // 13 // dravyamya karmaNo yadvaMdutpattyArambhavItayaH samaM tathaiva siddhasya, gatimokSabhavakSayAH // 14|| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ samasta karmanA kSaya thavA pachI te nirvane pAme che. jema banyAM che. pUrvanA Idhana jeNe ane navIna idhanarUpa upAdAna saMtati rahita e agni zuddha dedIpyamAna raheche tema chava zuddhatAne pAme che. 7 jema bIja baLI gaye chate aMkure bilakula utpanna thatuM nathI tema saMsAra bIja baLI gaye chate bhavarUpa aMkura pitA te nathI 8 . eraMDanA gucchAnA baMdhanA chedana thakI jema eraMDa bIjanI gali thAya che tevI rIte kamarUpa bane chedana thakI sidhanI paNa Ugati gaNAya che. 9 UrdhvagamananA gAravadharmavALA jIve che ane adhigamananA gaiAravadharmavALA pudagale che, ema jina-kevalI mAMTe uttama evA tIrthaMkarae kaheluM che. 10 jevI rIte pASANa, vAyu ane aminI gatie svabhAveja anukrame adhe ticarthI ane urdhva pravarte che tevI rIte AtmAnI gati paNa svabhAve urva thAya che, 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24. upara kahela karatAM judI rIte e jIva pudagalAdinI gati je thAya che te karmathI, pratighAtathI ane prayogathI thAya che. 12 nI kavaDe adha, tika ane Urvagati thAya che paraMtu kSINa thayAM che ke jenAM evA chanI te UMdhvaganija thAya che. kemake jIva svabhAve udarvagatidharmavALe che. 13 jevI rIte dravyamAM kiyAnI utpatti, AraMbha ane nAza eka sAthe thAya che tevI ja rIte sidadhanI gati, mekSa ane bhavano kSaya sAthe thAya che. 14 utpatti vinA, zarAba, yugapadbhavato yadad , tathA nirvANakarmaNoH // 15 // nI mane zurAma, you mjamAna; 1 mAjArAnAmAkSapA, roja rilar IIRdhA nRlokatulyAviSkambhA, sitacchatranibhA zubhA ava' tasyAH site siddhA, lokAnte smvsthitaamaa17|| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM jema prakAzanI utpatti ane aMdhakArano nAza sAthe thAya che tevI rIte niNa(makSa nI utpatti ane karmane nAza sAthe thAya che. 15 - sUkSma, manehara, sugaMdhI, pavitra ane paramaprakAza maya prAkSAra nAmanI pRthvI kakSetranA mAthe rahela che. 16 te manuSyalaka tulya (45 lAkha yojana) vistAra vALI, zveta chatra tulya varNa vALI zubha che. te prAgabhArA pRthvI upara uMce (eka pejana pradezamAM chevaTanA jananA ra4 mA bhAgamAM) lekanA ane vidhe. rUDe prakAre rahelA che. 17 tAdAtmyAdupayuktAsta, kevalajJAnadarzanaiH; samyaktvasiddhatAvasthA hetvabhAvAca niSkriyAH. // 18!! tadanantaramevordhva-mAlokAntAt sa gacchati pUrvaprayogAsaGgatva-bandhacchedordhvagauravaiH. // 19 // kulAlacakre dolAyA-miSau cApi yatheSyane; / pUrvaprayAgotkarmeha, tathA siddhigatiH smRtA. // 20 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ mulepasAnimokSA yathA iSTApsvala bunaH vANA-raNa siddhiti tAra, razA teo tAdAmya saMbaMdhathI kevaLajJAna ane kevaLadarzane karI sahita (kevaLajJAna darzananA upagavALA ) che. samyakatva sidaghatA avasthA sahita che ane hetunA abhAve nikiya che. 18 te vAMra pachI tarataja pUrva praga, asaMgatatva, baMdha cheda ane urva zairava vaDe karIne te lekAMta sudhI jAya che. 19 kuMbhArane cAka, hiMDalA ane bANane viSe jema pUrva pragathI bhramaNa, gamanAdi kriyA thAya che tevI rIte ahi pUrva prayogathI sidhanI gatirUpa kriyA kahela chethAya che. 20 jevI rIte mATInA lepa rUpa saMgathI sarvathA mukata thavAthI tuMbaDanI pANImAM urvagati dekhAya che tevI ja rIte kamarUpa saMgathI sarvathAnimukta thavAthI dhinI urvagati kahelI che. 21 * * * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 tato'pyUdha gatisteSAM, kasmAnAstIti canmatiH / dharmAstikAyasyAbhAvAtsa hi heturgataH paraH. // 2 // saMsAraviSayAtItaM, muktAnAmavyayaM sukham / agArAvAti che, parama svAdetadazarIrasya,jantonaSTASTakarmaNaH kathaM bhavati muktasya, mukhamityatra me zRNu. // 24 // je kadAca evI budhi (ka) thAya ke teonI tenAthI paNa uce gati zA mATe na thAya? te e AzaMkAne uttara kahe che dharmAstikAyano abhAva hovAthI [ kadanI uMce gati na thAya kemake dhamastikAya (ja) gItane parama hetu che. 22 saMsAranA viSaya thakI vilakSaNa, avyaya (na za na thAya tevuM ) ane avyAbAdha (pIThA uhita) evuM utkRSTa sukha mukata chane paramazaSioe kaheluM che. 23 nAza karyo che aSTa karma jeNe evA azarIrI mukta . e sukha kevI rIte thAya? e prakAre zaMkA thaye chate mAre uttara ahiM sAMbhaLe. 24 . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 247 loke caturdivahAryeSu, sukhazabdaH prayujyate; viSaye vedanAmAtre, vipAke mokSa eva ca. sukho vAnaH sukho vAyu- rviSayeoSviha kathyate; kuvAmATe 6 puruSA, sulate'mati manyate. rA puNyakarmavipAkAcca, sukhamiSTendriyArthajam ; ' karmakeza vimokSAca, mokSe sukhamanuttamam - // 27 // ahIM lekamAM cAra prakAranA padArthamAM sukha zabda : gaNyu che. viSayamAM sAtAnA udayamAM ane kheDela che arthAt cAra prakAre sukha vedanA ( pIDA ) nA abhAvamAM, // 25 // meAkSamAM. 25 udAharaNu Ape che--agni sukha, vAyu sukha, viSayamAM sukha ema ahIM kahevAya che. temaja duHkhanA abhAve paNa 'huM sukhI chuM' ema manuSya mAne che. 26 . puNyakarmanA vipAthI icchita indriyanA viSayathI - : panna thayela sukha kahevAya che. ane karma tathA katyanA sarU rvathA mAtha [ chUTakAba] zakI mekSamAM sattama sukha ga-khela-rahelu che. 27 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 suHsvaprasuptavatkecidicchanti parinirvRtim ; tadayuktaM kriyAvatvA-ramukhAnuzayatastathI zramakramapadavyAdhi- madanebhyazyaM sambhavAt ; mohe'lopAkAcca, darzana ghnasya karmaNaH. " loke tatsadRzo hyarthaH kRtsne'pyanyo na vidyate; upagIyeta tadyena, tasmAnnirupaM sukham . liGgaprasiddhe prAmANyA danumAnopamAnayoH ; atyanta cAmasiddhaM tadyattenAnupamaM smRnam . pratyakSaM tadbhagavatA mahatAM taizca bhASitam . gRhyate'stItyataH prAjJairna cchadmasthaparikSA. ||28|| // 29 // // 30 // // 31 // // 32 // // e 'mekSa sukhane keTalAeka sukhapUrvaka nidrA lenAra jema uttama zAMti rUpa mAne che, te prakAranuM sukha mAnavu' ayukta che. bha} [tema bhAnavarAtrI ] tyAM jhiyApAzu thAya temaja sukhanuM AchAvattApaNuM thAya. .28 vaNI zrama, (meha), zAni, bhaTTa ( bhadyapAnAhi nita) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14, vyAdhi ane mithuna thakI tathA mehunA utpatti sthAnathI ane darzanAvaraNa karmanA vipAkathI te (nidrA) nI utpatti che. tethI mokSa sukhane nidrA mAnavI te ayukta che. kemake te mukatajI pramAdithI rahita che. 29 AkhA lekamAM tenA saza bIje kaI paNa padAja nathI ke jenI sAthe tenI upamA devAya, te mATe te sukha nirUpama (upamA hita) che. 30 anumAna ane upamAnanuM pramANa, hetu ane prasidhithI thAya che, te A bAbatamAM atyaMta aprasidadha che, te kAraNa mATe te anupama, anumAna ane upamAthI - jaNAya tevuM te sukha kahevAya che ? " : - te [makSasukha ] arihaMta bhagavAne pratyakSa che tethI teo e bhASita te sukha paMphitavaDe(Agama pramANathI) grahaNa karavA cagya che, (Agama vinA) chaghasyanI parIkSAvaDa grahaNa thAya tevuM nathI. 32 1 rati, arati, bhaya ane zo vara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ mae vaLI e darzana, jJAna ane cAritre karI sahita sAdhu makSane mATe yatra kare che paNa kALa, saMghayaNa ane Ayu nA deva thakI apazakitavALe hevAthI karmanuM atyaMta bhArepaNuM levAthI mikSaprAptine mATe akRtArtha thaye che upazamabhAvane pAme che, te sIdharmathI mAMDIne sarvayaMsidha patinA vimAne mATenA keIpaNa ekane viSa devapaNe utapanna thAya che. tyAM puNyakarmanA phaLane bheLavIne AyuSya pho thavAthI avIne deza, jAti, kuLa, zILa, vidyA, vinaya, vibhava, sukha ane vistAravALI vibhUtie yukta manuSyamavane viSe janma pAmIne pharIthI samyagadarzanAdivaDe vizuddha jJAna pAme che. A sukhaparaMparavaDe puNyAnubaMdha puNyanA krama karIne traNa vAra janma lai (traNa bhava karIne pachI mekSa pAme che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 ||prshstiH / / vAcakamukhyasya zivadhiyaH prakAzayazasaH prazidhyeNa / ziSyeNa ghozanandikSamaNasyakAdazAGgAvidaH // 1 // vAcanayA ca mahAvA cakakSamaNamuNDapAdaziSyasya / ziSyeNa vAcakAcArthamUlanAmnaH prathitakIrteH / 2 // nyagrodhikAprasUtena viharatA puravare kusumanAni / . kaubhiSANanA svAtitanaghena satsIsatanAya'm // 3 // advicanaM samyaggurukrameNAgavaM smupdaary| duHkhAta ca durAgamavihatamati lokapavalokya // 4 // idamuccai garavAcakena sattvAnukampayA dandham / . tatvArthadhigamAkhyaM spaSTamupAsvAtinA shaastrm|| 5 // yastattvAdhigamAkhyaM bAsyati kariSyate ca tatroktam / so'vyAvAghamukhAkhyaM prApsyatyacireNa paramArtham // 6 // jagapakAzaka thazayukta zivazrI nAmanA vAcakamukhya nA praziSya ane agyAra aMganA jANazI cheSanAdimuninaa zisya. 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 tathA yAcanA levAvaDe karIne ( bhaNAvanAranI apekSA e ) munimAMhe tiMtra mahAvAcakakSamaNu muDapAdanA ziSya prasidha che kIrtti jenI ane vAcakAcArya mULa che nAma jenuM tenA ziSya. arthAt muDapAdanA ziSyanA ziSya. 2 svAti nAmanA pitA ane vAtsI che geAtra jenu evI umA nAmanI mAtAnA putra, keAbhISaNI gAtravALA, nyagrAdhikA gAmamAM utpanna thayelA ane kusumapura ( pATa lIputra) nAmanA zreSTha nagarane viSe vicaratA, rUTa prakAre gurU para'parAe Avela amUlya arhatsavacanane rUDe prakAre dhAraNa karIne duHkhI ane durAgama ( aihika sukhApadezavALA vacane ) thI naSTabudhivALA leAkeAne dekhIne. 3-4 jIvAnI anu pADe karIne ucca nAgarazAkhAnA vAcaka umAsvAtijIe A tattvArthAdhigama nAmanuM zAstra spaSTa rIte racyuM. p je tattvArthAdhigama nAmanA zAsrane jANuro ane temAM kahyA mujakha karaze, te avyAbAdha sukha ( mekSa ) nAmanA paramArthane thADA vakhatamAM pAmaze. huM -*EUR#&>< Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 rApama, 4 kADAkeADI sAgarApamaneA suSama suSamA ( pahelA ArA ), traNa kADAkADI sAgarApamanA suSamA ( khIjo ArA ), e kADAkADI sAgarApamane suSama duSamA ( trIjo ArA ), 42 hajAra varSe ulTu eka kADAkADI sAgarApamanA dudhama suSamA ( cothA ArA ), 21 hajAra varSane duSamA (pAMcamAM ArA,) 21 hajAra varSInA duSama dudhamA (chaThTho ArA) e cha ArAnA maLIne daza kADAkeADI sAgareApame avasarpiNI te teTalAja sAgarApame utsarpiNI, e maLIne vIza kADAkADI sAgarApame eka kALacakra te evA anatA kALacakre eka pudgala parAvarttana samajavuM. cha ArAe paikI devakurU uttarakura kSetramAM nira Mtara pahelA ArA, harivane ramyaka kSetramAM nira tara bIjo ArA, hemavata ne araNyava ta kSetramAM nira tara trIjo ArA ane 56 atardIpa tathA mahAvideha kSetramAM nira tara ceAthe ArA varte che. devakurU, uttarakurU, harivarSa, ramyaka, hemavata ne araNyava ta e chae kSetramAM te 56 atapimAM nira Mtara yugalika hoya che. bharata airavatamAM avasarpiNImAM pele, khIje te trIje Are ane utsarpiNImAM ceAthe, pAMcame te chaThe Are yugaLiyA hoya che. pRSTha 135mAM pakti cha sImAM vimAne anukrame A pramANe che tyArapachI nIce pramANe vAMcavu. pahelA devalAkamAM 32 lAkha, khIjAmAM 28 lAkha, trIjAmAM 12 lAkha, ceAthAmAM 8 lAkha, pAMcamAmAM 4 lAkha, chaThThAmAM 50 hajAra, sAtamAmAM 40 hajAra, AThamAmAM cha hajAra, navamA dazamAmAM 400, 1 dhAtakI khaDamAM e cha nAmanA 12 kSetrA ne puSkarA mAM paNa 12 kSetra che, temAM paNa nira Mtara yugaLiyA hAya che. aMtardIpa khIjA khAmAM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane pyAramA bAra mA devalekamAM 300 vimAne che. navuM ya ka mAM. / * vimAno che ane anuttara vimAne 5 che. kula 8487 2 2, 3 - mAne che. dareka vimAnamAM ekeka siddhatayAnaja che. | sarva janya sthitivALA devone sAta roke zvAsa levo paDe che ane - turtha bhakate AhAranI IcchA thAya che. palyopamanA AyuvALAne ekadavasanI aMdara zvAsa levAnuM ane divasa pRthakatve AhAranI icchA thAya che. jeTalA sAgaropamanuM AyuSya hoya teTalA pakSe zvAsa levAnuM ne teTalA hajAra varSe AhAranI IrachA samajavI. arthAt 33 sAga - 5manA AyuSyavALAne 33 pakSe ( 16 mahIne) zvAsa levAnuM ne 3 3 - hAra vaSa AhAranI IcachA jANavI. devatAne asAtA utkRSTa aMtarmu datta hoya ne sAtA cha mAsa sudhI " . hoya, bAramA devaloka sudhI anyamanI upajI zake ane nivA navamA kara che. yaku sudhI upajI zake. nAnI bhUla to keTalIka che, jevI ke pR 144 5ti 7 mImAM skatva che te Tu dha joIe. pRSTa 73 paMkita 4 thImAM yugapalAsimanAvataQ: che temAM sima che te kSa joie. virAmacinho keTaleka sthAne mukavAmAM AvyA nathI. temaja kAnada svAI urdula nathI, te bAbata lakhavAnI jarUra jevuM jaNAtu nathI. - bukamAM praveyakamAM 111 lakhyA che te bhula che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com