Book Title: Sanskrit Mandirant Praveshika
Author(s): Anantchandravijay
Publisher: Chandroday Charitable and Religious Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004488/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19DE DECEEDEDEEFeFEEDEDEDEE sara rAmakRSNa gopAla bhANDArakara pIeca. DI., ela. ela. DI., ke. sI. Ai i. racita Ama saMskRta mandirAntaH pravezikA gujarAtI bhASAntara racI prasiddha karanAra zAstrI tArAzaMkara rAmacaMdra smAta AzIrvAdadAtA pa0 pU0 A0 ma0 zrI vijayacaMdrodayasarIzvarajI ma0 sA0 preraNAdAtA 50 pU0 A0 ma0 zrI vijayajayacaMdrasUrIzvarajI ma. sA. saMpAdaka pU0 munirAja zrI anaMtacaMdravijayajI ma. sA. prakAzaka zrI candrodaya cerITebala enDa rIlIjIyasa TrasTa ahamadAbAda. EESEEEEEEEEEEEESEES Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sara rAmakRSNa gopAla bhANDArakara ema. e. pIeca. DI., ela. ela. DI., ke. sI. Ai i. racita saMskRta mandirAntaH pravezikA gujarAtI bhASAntara racI prasiddha karanAra ___ zAstrI tArAzaMkara rAmacaMdra smAta AzIrvAdadAtA 50 pU0 A0 ma0 zrI vijayacaMdrodayasarIzvarajI ma0 sA0 preraNAdAtA 50 pU0 A0 ma0 zrI vijayajayacaMdrasUrIzvarajI ma0 sA0 . saMpAdaka .. . pU0 munirAja zrI anaMtacaMdravijayajI ma. sA. prakAzaka zrI candrodaya cerITebala enDa rIlIjIyasa TasTa . ahamadAbAda. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punaH prakAzana varSa saM. 2046 .. vi. saM. 2046 mUlya rU. 22-00 vIra saM. 2516 phAgaNa suda-5 i. sa. 1990 prAptisthAna, zrI candrodaya cerITebala enDa rIlIjIyasa TrasTa-ahamadAbAda.. _C/o anilabhAI esa. gAMdhI mahAkAnta zopIMga senTara, bIjemALe, .. vI. esa. haoNspiTala nI sAme, ahasadAbAda-380006. pArzva prakAzana nizApola, jhaverIvADa, ahamadAbAda -380001. mudraka : kAMtilAla DI. zAha " bharata prinTarI" nyu mArkeTa, pAMjarApoLa rIlIpha roDa, ahamadAbAda-1 phona : 387964 . Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNa svIkAra 1. zAsanasamrATu tapAgacchAdhipati bAlabrahmacArI 5. pUjyapAda AcArya mahArAjAdhirAja zrImadvijaya nemisUrIzvarajI mahArAjA. 2. vAtsalyavAridhi samayajJa karUNAnidhi pa. pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijayavijJAnasUrIzvarajI mahArAjA. 3. dharmarAjA prAkRtivizArada siddhAMtamahodadhi pa. pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijayakastUrasUrIzvarajI mahArAja. 4. jinazAsanazaNagAra AzIrvAdadAtA praguru pa. pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijaMya caMdrodayasUrIzvarajI mahArAjA pa. paMca prasthAnamaya sUrimaMtra samArAdhaka 5. pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijayaazokacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA. 6. svAdhyAyamArganuM siMcana temaja satata preraNA karanAra pustaka prakAzananA preraNAdAtA paMca prasthAnamaya sUrimaMtra mArAdhaka pa. pUjyapAda gurudeva zrI madvijayajayacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA. 7. ArAdhanAmArgamAM AgaLa vadhAranAra tathA sahAyaka bananAra tamAma sahavarti muni bhagavaMte A pustakanA lakhANamAM zAstramaryAdA virUddha kAMIpaNa lakhAyuM hoya te enuM trividha trividha micchAmi dukkaDama muni anaMtacaMdravijaya Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimittam vikama saMvata 2044mAM rAjanagara amadAvAda AMbAvADI mukAme cAturmAsa birAjamAna parama pUjya zAsanasamrATu AcArya maTha zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAja sAhebanA paTTadhara parama pUjya AcArya ma. zrI vijayavijJAnasUrIzvarajI ma. sA. nA paTTadhara pa. pU. A. ma. zrI vijayakastarasUrIzvarajI masA. nA paTTadhara pa.pU. jainazAsanazaNagAra AcArya mATe zrI vijayacaMdrodayasUrIzvarajI ma. sAhebanA paTTadhara pa. pU. AcArya ma. zrI vijayajayacaMdrasUrIzvarajI ma. sA. Adi ThANAnI zubha nizrAmAM sAmudAyika 117 ArAdhakee siddhitapa ArAdhanA apUrva bhAllAsapUrvaka karI hatI. te ArAdhanA daramyAna pUjyazrInA vinayI ziSya pU. munizrI anaMtacaMdravijayajI mahArAje paNa cAlu varasItapanI ArAdhanAmAM siddhitapanI ArAdhanA A vakhate karela hatI. zrI siddhitapanI ArAdhanAne anulakSIne zrI saMghe paMcAhnikA jinendrabhakti mahotsava, zrI vizvazAMti vidhAyaka zrI arihaMta mahApUjana, bhavyAtibhavya aitihAsika rathayAtrA, zrI sAmUhika jJAnapUjanane virala prasaMga, parvAdhirAja Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryuSaNa mahAparvanI ArAdhanA, zrI paMcadazAhnikA jinendra bhakti mahotsava tathA sarva tapasvIonuM kaMcanahAra dvArA sAmUhika bahumAna vagere prasaMge khUba ja suMdara rIte paripUrNa thayA hatA. A zubha prasaMgamAM parama pUjya AcArya ma0 zrI vijayarAmasUrIzvarajI ma. sA(DelAvALA), pa. pu. AcArya maTha zrI priyaMkarasUrIzvarajI ma. sA., pU. AcArya mahArAja zrI vijayakIticaMdrasUrIzvarajI, pa. pU. AcArya mazrI himAMzusUrIzvarajI ma. sA., 50 pU. paMnyAsazrI caMdrazekharavijayajI ma.sA., pa. pU. paMnyAsa zrI jayakIrti vijayajI ma. sA. Adi ThANuM samayAnusAra padhArela. tema ja zrI zreNikabhAI kasturabhAI zeTha, zrI ramaNIkabhAI aMbANI, zrI yu. ena. mahetA, zrI lAlabhAI devacaMda zeTha, zrI sI. ema. bAMdhaNIvALA, zrI bAbubhAI vAsaNavALA, zrI narapatalAla nAgaradAsa zAha, Do. kumArapALa desAI, zrI zAMtilAla semacaMda kAjI, zrI manubhAI ghaDIyALI ItyAdi mahAnubhAvo paNa upasthita rahyA hatA. zrI siddhitapanA tapasvIonA bahumAnane lAbha tathA zrI siddhitapanA tapasvIone zrI nAgezvara pAzvanAthatIrtha sahita aneka tIrthonI yAtrA karAvavAne amUlya lAbha a. sI. suzIlAbahena ramezabhAI zAhe lIdho hato. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaja zrI saMghamAM thayela aDDAI tapanA sarva ArAdhakenuM bahumAna a0 saupremabahena rasIkalAla maraDIyAe karyuM hatuM. A sarva zubha prasaMgenI smRti rUpe amArA saMgha taraphathI traNa pustakonuM prakAzana karavAnuM nakakI karavAmAM AvyuM hatuM. temAMthI A dvitIya pustakanuM prakAzana karatAM ame Aje AnaMda anubhavIe chIe. zrI AbAvADI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMdha-vatI kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya navama janma zatAbdI ujavaNI prasaMga nimitte A prakAzana karavAmAM AvyuM che. zrI AMbAvADI che. mUrtipUjaka jaina zrI saMgha. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prastuta prakAzana aMge prAsaMgika bhAratIya saMskRtine khyAla ApavA mATe tema te saMskRtine devavANuM saMskRta vAlmayathI jIvaMta rAkhanAra saMskRta bhASAne je samaye bhArata sarakAranA zikSaNakSetranA adhikArIo bhAratIya vidyArthIone bhASAvijJAnanuM jJAna meLavavAmAM jarUpa na thaI jAya tevI vAtane lakSyamAM laI bhAratanA vidyArthIone saMskRta bhASAthI dUra karavAne ane tethI te bhASAnA jANu vidvAno ja bhAratamAM na thAya ane tema thatA bhAratIya saMskRtine jAjaramAna ItihAsane lepa karI IsAI saMskRtimAM pracAra ane prasAra karavA mATenuM eka pracchanna rIte cAlI rahela kaubhAMDanA samaye A saMskRta bIjI buka ke je De. bhAMDArakare pANinI vyAkaraNa upara AdhArita saMkalita karI bhAratamAM vyApaka banAvI hatI. gujarAtI bhASA-mahArASTrIyane tema ja igliza mAdhyamathI abhyAsa karanAra aneka saMskRta bhASAnA abhyAsIo mATe eka upakAraka banI rahI hatI. - have te bhAratanA bhASAkIya adhyayana kSetramAMthI vidyAthIo mATe saMskRta bhASA to jANe mRtyu pAmI gaI che. tevA samaye paNa A prakAzana te saMskRta bhASAne jIvaMta Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8] rAkhavAne pracAra karI raheze te eka pAvana AzayathI A prakAzana kArya thaI rahyuM che. A prakAzana kArya aMge vi. saM. 2044, I.sa. 1988nA ASADhI cAturmAsanA pAvana divasemAM mahAgujarAtanA bhAvanagara baMdaramAM bhAratIya dArzanika zAstranA mahAvidvAna zAsanasamrATu jainAcArya zrImada vijayanemisUrIzvarajI ma. nA parivAranA pa.pU. AcArya ma. zrI vijayacaMdrodayasUrIzvarajI ma. saparivAra comAsuM rahyA hatA. zramaNa saMskRtinA saMrakSaka ane pracAraka jaina zramaNanI dina rAta eka mAtra pravRtti e rahe che ke pitAnI zakti mujaba lekasamUha sudhI te zramaNa saMskRtine pahoMcADavI ane jethI lokasamUhamAM vizvamaitrIpramAda-karUNuM vase ane azAMta jagatamAM zAMti patharAya. A mAdhyamathI-jJAna-dhyAna ne tapanI sAdhanAnA mAdhyamathI jena zramaNe pitAne purUSArtha karatA hoya che. te eka yazajajavala puruSArtha bhAvanagara jaina saMghamAM pravarte. jenA paripAkarUpe jagatabharanA jaina ane jainetaronA sAdhanAnA ItihAsamAM hajAro varSamAM na banela tapa-sAdhanA banI ane te vizva vikramarUpa tarIke paMkAI che. A che tenI AchI jhalaka- pUjya AcAryazrInI bhAvanagara cAturmAsa sthiratA daramyAna jinabiMba ane jinAgama - ane zramaNa saMskRtinA mULabhUta pAyA che. te pAyAne vadhu sthira karI jainIonA hRdayamAM jinamArganI zraddhA vadhu sthira karavA jinabiMba pratiSThAnA kRSNanagara- dAdAsAheba ane subhASanagaranA jinacaityamAM Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [9] prabhu pratiSThA mahotsava ujavAyA. sAdhakenA AtmabhAve paramAtmA sAthenA anusaMdhAna, bhakti ane samarpaNanA javAba tarIke prabhu pratiSThA bAda jinamUrtio ane maMdiromAM amI varSA - jalavarSo najare nihALavA maLI. jinAgamathI to sAdhaka pitAne aMtaramAM jJAnateja meLavI zake che ane te tejathI pitAnI jIvanazuddhine mArga meLavI dehAtIta bhAva meLavavA utsAhI bane che. te aMge jJAna zibiranuM Ayojana thayuM. pravacanamAM paNa aMtaramukha daSTi keLavavA jIvanamAM zala- samatA - saMteSa - sAdAI ane saraLatA keLavavA pracaMDa preraNA thatI rahI. je preraNA zrIsaMghanA 9 varSanA bALakathI laI 82 varSanA 800 bujhargoe jhIlI lIdhI ane 44 divasamAM 36 divasanA 1-2-3-4-5-6-7-8 ema kramika upavAsanI ghora sAdhanA prAraMbhI ane te badhA tapasvIoe adamya utsAha apramattabhAva - prasannacitta ane dehAtIta avasthA meLavavA mATenI AtmadaSTine mAdhyamamAM rAkhI nirvina te sAdhanAne pAra pAmyA. bhagavAna mahAvIranA nirvANa bAda 2515 varSa sudhInA prApta thatA jaina ItihAsanA prAcIna granthomAM kayAMya paNa 800 jeTalI vizALa saMkhyAmAM 44-44 divasanA mahAtapanI ArAdhanA karyAne ulalekha maLatuM nathI. areA paMcama kALamAM na maLe bahuzruta pUjya, na maLe yugapradhAna purUSa, na maLe pUrvadhara purUSe je kaMI paMcamakALanA svanAma dhanya amArA zAsanaprabhAvaka pUjya purUSanA zAsanakALa Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t10] daramyAna AvI eka ajoDa sAdhanA vizvavikramarUpa banI ane tenI pratibhA - anumodanA bhArata ane bhArata bahAranA jaina zrIsaMghamAM thaI ane jagatanA cekamAM bhAvanagara jhaLakI uThayuM. bhAvanagara zrIsaMghe paNa A tapane ujavavAmAM anekavidha prabhAvaka kAryo karI gaurava mAnyuM-manAvyuM. jyAre bhAvanagara zaheranI nagarapAlikAe paNa potAnA nagarane vizvamAM vikhyAta banAvavAnuM nimitta 800 jana tapasvIonA tapanI sAdhanA thatAM te sAdhanAnI AdarabahumAnapUrvaka cirasmRti banI rahe te rIte zaheranA mukhya vibhAgane "siddhitapaka" nAmakaraNa karI pitAnuM paNa kartavya bajAvyAnuM gaurava mAnI rahI che. AvI eka hajAra varSanA bhUtakAlamAM na banela zramaNa saMskRtine jIvaMta rAkhatI tapa sAdhanAnI puNya smRti mATe prastuta prakAzananA kArya mATe zrIsaMghe -zeTha zrI DesAbhAI abhecaMda peDhIe yatkiMcit Arthika sahayoga ApI saMskRta bhASAnA vidyArthIone jJAna prApti mATe anukuLatA karI ApavA prayAsa che. vijayacaMdrodayasUri. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bhASAnI asmitA pratyeka bhASA pitAnI AgavI asmitA (pitApaNuM ) dharAve che ja paNa temAM saMskRta bhASAnI asmitA ane khI rItanI che. saMskRta=sArI rIte suzobhita karela. je pote svayaM suMdara - asuMdara sArA - boTAnA viveka-vibhAjana=pUrvaka taiyAra thAya che. tenI sthiti jovA jevI-darzanIya hoya che. prazaMsanIya hoya che-saMskRta bhASAmAM AvuM jovA maLe che. * mUla dhAtune pratyaya ane te pratyaya paNa kAla-vacana bheda tathA upasarga cage arthAtara darzAvanAra saMskRta zabda hoya che. AvI apUrva zakti saMskRta bhASAmAM che. tethI ja te te sakala bhASAnI mAtA rUpa yA jananI rUpe yazogAna pAme che. gavAya che. je vAstavika che. . saMskRta bhASAnA zabdomAM bIjI kalA che. TUMkA zabdamAM-mitAkSare mAM vadhu ane gUDha gahana agAdha artha jaNAvavAnI ne Ameda ApavAnI A kalAnuM darzana pratyayabhede ne kAlade thAya che. jethI padArthanuM hArda, upayoga yAthAtathyajJAna ane vaividhyanA darzana thAya che. vaLI jyAre eka ja dhAtu upasarganA sahayoge aneka arthamAM joDAI jAya che. tyAre A bhASA pitAnI tAkAtanuM vipula darzana karAve che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] tyAre caMcala evuM mana mugdha banI tanmayatA anubhave che. jema ke 5 = karavuM. mA lagADe te AkAra, prA lagADe te prAkAra, killo, vi lagADe te vikAra. saM lagADe te saMskAra. Ama artha vaividhya batAve che. - tathA javAmi. kavitA karuM chuM. "" bAda karatAM vacAma" vaNuM chuM. 'va' bAda karatAM cAri" jAuM chuM. Ama AnaMda paNa Ape che. trIjI vAta e che ke saMskRta bhASAnA niyamonuM AkarApaNuM, niyamenuM kaDaka baMdhAraNa ja tenI asmitAnuM kAraNa che. niyamenI majabUta pakaDanA kAraNe hajAro varSa thavA chatAM bhASA tevI ne tevI ja rahe che. je AnaMdanI laharI kartAne racanAkAle paze che. tevI laharI hajAra varSa bAda paNa tenA abhyAsakane AvarI le che. A kaDaka niyamane ja tene e sthiratA bakSI che. jyAre hindI ane gujarAtI jevI bhASAomAM sadIye sadIye ane bAra bAra gAue pheraphAra jovAya che. AthI ja saMskRta bhASA sarvottama gaNAya che. A bhASA gIrvANa bhASA-devabhASA kahevAya che. jagatamAM sukhI jI-uttama jIvomAM mukhya deva gaNAya che. teo A bhASAmAM bele eTale A bhASAnuM nAma gIrvANa bhASA pathuM arthAt uttama chanI bhASA che tethI saMskRta bhASA paNa uttama bhASA che ema paNa kahI zakAya. AvI kettama bhASA mATe paNa avarNavAda che ja. keTalAke Aje "mRtabhASA" kahe che AnA UMDANamAM najara Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " [ 13 ] karIe to mRtabhASA kahenArA ane parizramathI pAchA pharelA ke kaMTALelA yA parabale jIvanArAone kaDaka niyamavALI bhASA kaThina paDe che. te potAnI nabaLAI DhAMkavA mATe tema ja potAnI bhASAne pracAra vadhAravA mATe ne janamanane pheravavA mATe teone A badhA anucita-niMdya prayAsa che, tema anubhava ne vicArathI jaNAya che. vaLI saMskRta vAmayamAM tevA paNa daSTAMte male che ke ghara AMgaNe pAMjarAmAM rahela pakSIo AgantukanuM svAgata saMskRta bhASAmAM belI zake te zuM mAnava na besI zake? zuM parizramathI sAdhya siddha nathI thatuM? mATe kahyuM che ke "vidyA parizramAdhInA." saMskRta bhASAnI asmitAnA ullekha sAthe prAsaMgika lakhavAnuM ke-dareka bhASAmAM nipuNatA meLavavA mATe vyAkaraNa joIe ja. tevI rIte saMskRta bhASAmAM praveza mATe tenuM vyAkaraNa joIe ja. tevA praveza mATe prathama te mAtRbhASAmAM niyamo ne zabdaracanA Adi hoya te ja thaI zake. A ja kAraNe prAcIna kALamAM pAMcakAvya khapa pUratA karAvatA ne pachI vyAkaraNa karAvatA hatA. vartamAnamAM vyAkaraNanA niyamanuM gujarAtImAM rUpAMtara karI zabda tathA tenA arthanuM saMkalana karI tenI upaga paddhati batAvI che jethI bhaviSyamAM vyAkaraNa kSetramAM praveza nirAbAdha sulabha thaI zake che. AvA bhavya, udAra manobhAva rAkhIne sva. Do. . bhAMDArakare prathama mArgo padezikA banAvI bAda saMskRta Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] mahelamAM pravezadvAra samI maMdirAntaH pravezikA" batAvI che. jenuM hulAmaNuM nAma "bIjI buka" che. kaI vadhu magajazaktivAlA na hoya te ATalA jJAnathI zAma zuM kahevA mAMge che te samajI zake che. paNa daDha cekasa nirNaya tema ja pAMDitya mATe vyAkaraNa khUba jarUrI che. jJAnIo te apekSAe kahe che ke vyAkaraNa bhaNe ne upayoga rAkhe te je vyakti mRSAvAdanA doSathI bacI zake che mATe zaktisaMpanna vyaktioe bIjI buka bhaNIne atha Iti na mAnavI paNa vyAkaraNanA maMdiramAM praveza karIne kartAe je nAma ApyuM che tene sArthaka karavuM. prAte lakhavAnuM ke sAdhujIvanamAM A bhASAne abhyAsa zAstronAM rahasya ke je prAyaH saMskRta bhASAmAM gUMthAyelAM che. tene prApta karavA mATe che ane te rahasya paNa Atma-kalyANa mATe che te vAta abhyAsI na bhUle tevI prArthanA...... daH sUryodayasAgari Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * anukramaNikA pATha viSaya 1 1lI, 4thA, 6ThThA ane 10mA gaNanA dhAtuomAM aniyamitapaNuM 2 pAMcame ane AThamo gaNa 3 pAMcame ane AThamo gaNa (cAlu): hyastana bhUtakALa 4 pAMcamo ane AThame gaNu (cAlu): AjJAthe tathA viyartha 5 navamo gaNu vartamAnakALa tathA, AjJArtha. 6 navamo gaNa (cAlu): hyastane bhUtakALa tathA vidhyartha 41 7 bIje gaNaH vartamAnakALa ane AjJArtha 45 8 bIje gaNu (cAlu): hyastana bhUtakALa tathA vidhyartha 58 9 bIje gaNa (cAlu) 10 bIjo gaNa (sAdhu) 11 trIje gaNa 12 sAtama gaNa 13 gaNakAryarahita kALa : parakSa bhUtakALa 14 pakSa bhUtakALa (cAlu) 115 15 stana bhaviSyakALa; sAmAnya bhaviSyakALa ane 127 kriyAtiparA 127 103 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 159 197 [ 18 ] pATha A viSaya ' 16 nAmanA aniyamita rUpe 17 saMkhyAdarzaka zabdo 18 vizeSaNanAM adhikatAdarzaka ane zreSThatAdarzaka rUpa vagere 168 19 samAsaH % ane tapuruSa - 178 20 samAsaH bahutrIhi. ane avyayIbhAva " 188 preraka bheda * 22 adyatana bhUtakALaH pahele, bIjA ane trIjo prakAra 203 adyatana bhUtakALa (cAlu): chaThTho ane sAtamo prakAra 215 adyatana bhUtakALa (cAlu): cothe ane pAMcamo prakAra ane AzIrvAdAthe icchAdarzaka rUpa 26 dhAtusAdhita zabdo maneyatna mATe cUMTI kADhelA pATha saMskRta zabdone sAmAnya kAza gujarAtI zabdonA saMskRta zabdo 27 zuddhi-patraka 336 ke 234 241 251 266 325 ICON Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtadevI bhagavatI zrI sarasvatI devI... preraka :mAnazrI aAMta brijarAjI rIlI nivarsIhoThathI dAda thaI jaeNraTa che ke ha. kaM nTeja (hAla.dathma-saMbaI) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sane saMnmANa ga(r)Apati pa.pUjayazrI 8carca2brahma ja | nemisUrIzvarajI mahArAjA. muni zrI anaMtacaMdravijayajI mahArAjanA upadezathI mahavA nivAsI lalubhAI nemacaMdabhAI dozI parivAra taraphathI daf nA .. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya-vaksAvAridhei-tasara pa.pUjyapAda aAcAryadeva zrImatajaya. vijJAnasUrIzvarajI mahArAjA. pU.vayovRddha sA.zrI padmAzrIjI ma. nA ziSyA pU.viduSI sApamojImanA sada upadezathI jinazAsanarasika mahAnubhAvo tathI nAthe ..... Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmarAjA-prAkRtavizAraTha siddhAMtamahodadhi 5.pUjaya AcArya deva zrImaddhajaya.... kastUrasUrIzvarajI mahArAjA... ha Nevva cha pU.viduSI sA.zrI puSpAzrIjIma.nA ziSyA pU.sA.zrIzrImatIjI ma.nA sadupadezathI zrI dharmapremI guNAnurAgI bhakatajano taraphathI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina zAsana zaNagAra AzIrvAdadAtA pa.pUjaya AcAryadeva zrImadvijaya caMdrasUrIzvarajI mahArAjA If rI - , pUjayazrInA prathama ghaTTadhara pU.A.zrI vijaya rucaMdrasUrIjInsassAnA uyaThThI yogeznaArTa hAlatANA) vALA taraphathI na the Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcastha zrIsUrimaMtranI ArAdhapha kyortivizAradAcAra zrImadvijaya azokacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA pU.gaNiI sromacaMdRvijacajIsa.nI zreBTAthI saratanavAsTIzrIvirajAMlabhAI ja jhaverI rivarata2rthI cha8-Aze. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana prabhAvaka preraNAdAtA a.mUyelA AcArya devazrImadvijaya jacaMdrasUrIzvarajIhArAjA pU.sani zrI anaMtacaMDravajayajI .sA.nI uThaMthI vaDodarA nivAsI.vasaMtakumAra bAyulAlazAha taraphathI dazanAthe... Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrAja thrI zatruMjaya jahAtIrtha ziAvara rirAja viralA pAve zrIAdIzvarAya nama: ' . muni anaMtacaMdra su.....rai.jI saksa.rocca gu.sA.zrI tasvaya..eNjI 4.48.nA sadauM282 8nA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI pATha 1 lo 1lA, kathA, 6ThThA ane 10mA gaNanA dhAtuomAM aniyamitapaNuM 1. juq "rakSaNa karavuM" paraeN, ghag "tapAvavuM" parasma, virajI javuM" athavA "pAse javuM' parasma, jyAre ghaLu paramaine artha vakhANa karavAM' evo thAya che tyAre, ane vana " stuti karavI" paraai0, A badhA 1 lA gaNanA dhAtuo (vira sivAyanA kAraNa ke te chaThThA gaNane che) ne gaNanI nizAnI (ga) lagADatAM pahelAM mArA lagADavAmAM Ave che. jemake griAti, dhRti vagere ([+ga+ + ti) vagere. A sAnI pUrve gurUmAMnA 3ne guNa thAya che. jemake jo pathati. mArca vikalpa gaNukAya-rahita kALamAM (pakSa bhUta, adyatana bhUta, stana bhaviSya, AzIliMga, sAmAnya bhaviSya, kriyAtipasyarthamAM) rAkhavAmAM Ave che. ghaNa ane jyAre sarca lAgyo na hoya tyAre AtmapadanA pratyaya lagADavAmAM Ave che. jemake gutte. * - 2. prArA AtmAne ,sTAAtmane , ane prama, rAma, 45 =, , gis, vaja.(upAsaga rahita hoya athavA samu pUvaka hoya tyAre) A sarve parasmapadanA che ane te pahelA ane cothA gaNanA che; ane kuTuM parasma cothA ane chaThThA gaNana che jemake jharate rathare vagere. 3. gaNakArya viziSTa kALamAM (vartamAnakALa AjJArtha, hyastana bhUtakALa, vidhyartha) muM ne jyAre parasma pratyayo lAge che, tyAre tenA upAtya ane mAM thAya che. jemake jAti athavA ti; paNa AtmapadamAM Amate rahe che te ja pramANe gig, 5 ane mA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI. sAthe ram 1 le gaNa, e dhAtuomAMne svara laMbAya che. 4. cethA gaNanA dhAtuo rAma, taka, rasa, zrama, ma, ne ane pram tathA kSama jyAre cothA gaNanA hoya che tyAre temane gaNakAryaviziSTa kALomAM svara laMbAya che. jemake zarmti, grAmpatti athavA prati vagere. bhrama nuM prasthati paNa thAya che. pa. 4 ane tama (jyAre tene vAgyAthI sApha karavuM" e hoya che, tyAre 1 lA ane pa ma gaNanA gaNAya che, jemake kSati athavA azAMti.. 6. daH "kavuM', dhamavuM,tra "TUMdhavuM, nA vicAravuM', "javuM', chu jyAre deDavAnA arthamAM hoya tyAre, 26 "dAbamAM rAkhavuM" ane rAH "nAza pAmavuM', A te pahelA gaNanA dhAtuonA gaNakAryaviziSTa kALomAM tenAM rUpa karatI vakhate dharu, kvi, mara, ara, dha, ane evA Adeza anukrame thAya che. jemake dhamati, nivratti vigere. AmAMne chello zat dhAtu gaNukAya viziSTa kALAmAM AtmapadI che. 7. anne umAnya 3 gaNanI nizAnI lagADatAM pahelAM temaja guNa karAve evA koI paNa svarathI zarU thatA pratyayo pahelAM laMbAya che. jemake gati. 8. kA ane san paramai0, rAj Atmane ane rajU parasaiM. temaja Atmane A badhA pahelA gaNanA che temAM gaNanI nizAnI lagADatAM pU ve anunAsikano lepa thAya che. jemake rAti, ravajhate vagere. 9, jyAre dhAtumAMnA dIdhuM ne guNa athavA vRddhi thatI nathI tyAre teno ujU thAya, ane je koI ojhasthAnI vyAjana athavA to tenI pUrve hoya to 3 thAya che. A ra ane 36nAM temaja je dhAtune cheDe hoya temanAM 6 athavA 3 jyAre koI vyaMjana tenI pachI Ave che tyAre laMbAya che. A pramANe 4the gaNa nIti, jUThTho gaNa jAti, kRtta Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 10 mo gaNa kirtari, rijhu ane pitta 4 thA gaNanAM rIti, sati vagere. 10. anya na hoya evA 4thA gaNanA dhAtuonA o ne gaNanI nizAnI lagADatAM pahelAM lopa thAya che. A pramANe to nuM zuti, ho nuM iti, zo nuM phAti, ane jo nuM iti thAya che. 11, chaThThA gaNanI nizAnI na lagADatAM pUrve anya 6 athavA 3 (hasva ke dIgha) no hu athavA 3ra anukrame thAya che. (pATha sAtamo niyama bIje) jemake ri-rAtti, jU-juvati, dhU-yuvati. 12. cothA gaNanA daI dhAtuno gaNanI nizAnI ca lagADatAM pUrve fdha thAya che. jemake vite. 13. cA, rajU e be chaThThA gaNanA dhAtuonAM gaNakAryaviziSTa kALAmAM ane tR rUpa thAya che. jemake kRti, vRti vagere. 14. mannu ane sanA upAtya s ne lepa thAya nahi tyAre tene rR thAya che. (pA. 71, niyama 10) jemake mati vagere 1. 6 ThTho gaNanA dhAtuo sunu, tri, fa, chatta ane vi gaNakArya viziSTa kALAmAM anya vyaMjana pahelAM anunAsika le che. jemake riti vagere 16. dazamA gaNanA keTalAka dhAtuo mAtra AtmAnapadI ja che. jevA ke 3 vita, marksa, jar, tarka, vi6, raMga, vagere. jemake tanna, tAre vagere. 17. ghaNuM dhAtuo vikape pahelA ane dazamA gaNanA che. jemake gujJa vR, , vRjJa, rR, kU, rijha, tap, tRg, , ka vagere jAti, yosati vagere. saMskRta vAkyo vaiSamyamapi prAptA dhairyadhanAH sAdhava AtmanaH saJcaraNavrataM gopaaynti| Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI svajanaviyogena vyathitaM me mano niSThAzUnyaM bhramatIva / / mArga banyAnAM kusumAnAmAmodamupajighrantau tau dampatI __RSerAzramamagacchatAm / . . ayaM zIta AkAzavAyustava mukhe dharmajAsvedalavAnAcAmati / nadata: siMhasya svanaM zrutvA yathA sarve mRgAstrasanti tathaiva bhImasya zabdaM zrutvA sarva yodhA atrasyan / / gaganamadhyamArUDhasya savituH pracaNDena tApena klAnto'yaM zikhI tarorAlavAle sthita zItamadakaM paryAptamAcAmati / / nidAghe'lpairapi toyairmAlAkAreNa yA taroH puSTiviracyate sAM kimanalpAnyapi toyAni vizvato vikiratA vAridena janayituM zakyA / zrotriyAyAbhyAgatAya vatsatarI mahokSa mahAjaM vA nirvapanti gRhame dhinaH / taM hi dharma dharmasUtrakArAH samAmananti / pratyutpannamati: prAptAM kriyAM' kartu vyavasyati / etAnyanIkAni mahAnubhAvaM gRhanti meghA iva razmivantam / yAvatpratApanidhirAkramate * na bhAnurahanAya tAvadaruNena tamo nirastam // . vya tiSajati padArthAnAntaraH ko'pi hetu na khalu bahirupAdhInprItayaH saMzrayante limpatIva tamo'GgAni varSatIvAJjana nabhaH asatpuruSaseveva dRSTiniSphalatAM gatA / / tvaM tenAbhihitaH pathyaM kiM kopaM na niyacchasi // * A sAthe krama dhAtu nyAre namama nA 56. mATe 152rAya cha, bhane nyAre tne| atha ma' 8' meve| thAya che, tyAre AtmapadI gaNAya che. xduhyAcapacadaNDarudhicchicibrUzAsu jimath muSAM / karmayuksyAdakathitaM tathA syAnnIkRSvahAm TasA dhaatu| ma sadhyA che te mane Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsakRta bIjI cepaDI - tadvidviSAM jarati cetasi mogatRSNA / teSAM vapUMSi vipineSu ca jArayanti / / sahate zastrasaMpAtaM sahati zramamAhave / utsAhayati taJcittamapi jetuM zacIpatim / / pUjAmahati sarveSAmRSINAmAzrame'pyasau / arhayatyaya'satkAraM madhuparka ca pAvanam // na kSAmyati kSitIzAnAmaparAdhalavAnapi / aparAdhasahasrANi kSamate yo dvijanmanAm // nAhirdazayate kaMcittaddeze garuDAzayA / yadi pramAdAdazati tasminna kramate * viSam // na tarjati ruSA kaMcinnIcamapyupakAriNam / paraM tarjayate duSTAn samantAtsaMgatAnmithaH / / tevA ja athanA bIja dhAtuo be kama le che. sahyabhedamAM Tur thI puSpa ane tavA bIjA dhAtumAM bIju kama prathama vibhaktimAM Ave che, ane bhu| ma ditIyAmA mA che. nI, hR, kRS 2mane vaha mane tavA bIja dhAtuo mAM mukhya kama prathamAmAM ane bIju kama dvitIyAmAM bhU baliM yAcate vasudhAma ta 2 ta 5lI pAsethA pRthvI bhAgecha' nubaliryAcyate vasudhAma sabamehamAM thAya che. zataM jayati devadattam tatta pAthA se (si41) che' nuzataM jIyate devadattaH sadyamamA thAya. grAmamajAM nayati nu grAmamajA nIyate thAya. prastuta prabhA abhi sAye dhAtu abhihita ta thAya cha, tanA martha brU mAsa' nA 4 che. * A ane pachInA nava kalejA kRSNa nAmanA rAjAne lagatA che. __* nyAre kram / / matha 'masa2 42vI' athavA 'sAtha' thAya che, tyAre te tamane padI gaNAya che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI koTibhiH paNate nityaM rASTre tasya vaNirajanaH / yakSAzcApi paNAyanti tadvibhUti gRhegRhex // sarvo'bhilaSati zrImAnindriyArthopasevanam / .. abhilaSyatyasau yogI tebhya eva nivartanam // lumpati pratipakSANAM sa lakSmI bANavRSTibhiH / na lupyati matistasya saMkale'pyarthasaMzaye / / arjate dharmamevaikamartha dharmArthamarjati / arjayatyUjitAllokAn dharmeNaiva zAzvatAn // sarvasya jAyate mAnaH svahitAca pramAdhati / vRddho bhajati cApathyaM naro yena vinazyati // bhajanti vipadastUrNamatikAmanti saMpadaH / tAnmadAnAvatiSThante+ ye mate nyAyavAdinAm / prAjJAstejasvinaH samyakpazyanti ca vadanti ca / te'vazAtA mahArAja klAmyanti viramanti* ca / / jIryanti jIryata: kezA dantA jIryanti jIryata: / jIvanAzA dhanAzA ca jIryato'pi na jIryati / / aho khalabhujaGgasya vicitro'yaM vadhakramaH / anyasya dazati. zrotramanyaH prANairviyujyate / / vidhau vidhyati sakrodhe varma dharmaH zarIriNAm / sa eva kevalaM tasmAdasmAkaM jAyatAM gatiH // vihitasyAnanuSThAnAnninditasya ca sevanAt / anigrahAccendriyANAM naraH patanamRcchati // * jenAM rUpa thAya che evA zabdanA bevaDA pragAne artha "pratyeka mevA thAya che. bha gRhe gRhe pratye dhe2, dine dine pratye divasa. + sama, ava, pra athavA bi pU4 sthA hoya. to ta.mAtmanepahanA pratyaya le che, * vi, A, pari athavA upa thA yuta ram 522bhaihI che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI - gujarAtI vAkayo 1. jenAthI saMsAranuM cakra cAle che (a) e IzvaranI zakti che. 2. tenI nimakaharAmIthI gusse thayelA viSNudate tene tIvra zabdathI vIMdhI nAkhyo. (sa + tam). 3. te sabhAmAM utAvaLathI UThatA ghaNA rAjAonI kaMThIo temanA ekabIjA sAthe athaDAvAthI tUTI. (guru) 4. kSamA na kare e sApa zuM lehInI IcchAthI, je manuSya tene pagathI aDake che tene karaDe che? (saM ) pa. IkvAku vaMzanA AcArya vasiSThane paheluM namana karI rAma pitAnA bhAIone bheTyA. (zavajJa) 6. indrajita marI javAthI tenA kaveLAnA matane lIdhe zake rAvaNane agninI mAphaka bALe. (prazna ) 7. jenAthI huM jIvuM chuM te laI le, to tuM mArI jiMdagI laI levA yatna kare che. () * 8. dIvAnI jatathI (AkarSAyeluM) kheMcAyeluM pataMgiyuM ekadama tenA para paDayuM ane marI gayuM. (*, mRtyu nI dvitIyA sAthe vAparavuM.) 9. te hAthIne pAchI pheravavAnuM IcchatA ane tene bANa vaDe vI . ( 6) 10. rAkSasanI sAthe laDAImAM rAme seMkaDo duzmanane tIkSNa zastrothI kApyA, (tra) 11 rAmane AtmA sItAnA virahathI utpanna thayelA zokamAM DUbyo. (mad ) 12. jyAre padI sivAya yudhiSThira pAsethI badhuM jitAyuM hatuM, tyAre dhRtarASTranA putroe yudhiSThirane kahyuM ke tArI strI pAMcAlInI heDakara.(0)+ * hyastanabhUtakALamAM pUrve lagADavAmAM AvatuM A dhAtunA prathama svarathI joDAtAM mANa thAya che. + cothA pAnAnI nIce ApelI koMdha juo Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 13. pakSIe chInavI lIdheluM ratna meLavavA meM ghaNI mahenata lIdhI. ( +yam) 14. je moTA joDe zatrutA rAkhe che te tarata mare che. (2) 15. hajAre aparAdhe mArAthI dareka kSaNe karAya che. are Izvara ! te sarvane mApha kara. () 16. A kanyAnI na kahI zakAya tevI zakti ! ke phakta sajIva (vita) vastuo ja nahi, paNa nijIva vastuo paNa tenI sevA kare che. 17. te pAsenI nadInA jaLakaNathI ThaMDo A pavana bAgamAM atimuktavelAne dhIme kaMpAve che. (6) 18. jyAre ane pitAne zaMkha vagADayo (dA,) tyAre tenA ddhAo jeo nAsI gayA hatA teo pAchA AvyA ane tenA zatruonAM sainyane UMdhatAM dIThAM. , zabdakoza 1 dhAtuo a 1 ga. paramai0 ane 10 ga. | 6 ga. parasmaveravuM; ra joDe, meLavavuM pAmavuM, kamAvuM pAtharavuM. madre 1 ga. paramai0 ane 10 gaNa | # 10 ga. prazaMsA karavI, yogya thavuM vakhANavuM, stuti karavI san 1 ga. Atmane meLavavuM, rAma parasmacAlavuM, pagaluM bharavuM; pAmavuM Atmane pariNAma ANavuM, - 6 ga. paramai kApavuM | zaktine upayoga kara;mADe, ja ahIM vairAya Atmane vAparavuM. jemake trIjo pu. e. va. vairAyate. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI pAse javuM paga mUkavo, UbhA | dhU6 ga. paramaitrujAvavuM halAvavuM thavuM UgavuM; ati De, | navuM 1ga. paramai avAja karavo, oLaMgavuM, chUTA thavuM. | gAjavuM, garjanA karavI. kama parasma thAkavuM, thAkI javuM. 7 vi joDe, nAza pAmavuM. parizrama pAma, narama paDavuM, | Tw 1 ga. stavana karavuM, hADa khinna thavuM karavI, jugAra ramavo. kSama 4 ga. paramai0 mApha karavuM para bhaTakavuM, pharavuM. muhU 1.5rame Atmane saMtADavuM prazna 1 ga. parasma, Atmane ghar 1. parasma joDe TUMdhavuM. bhUjavuM bALavuM. 1 ga. parama cATI javuM. man 6 ga. paramai0 DUbI javuM. mA joDe, pIvuM, vita 10ga.Atmane cetana hovuM, nA 1 ga. paramai0 manamAM pharI hAlavA-cAlavAnI zakti hovI bolavuM, manana karavuM; rama pUrvaka A cheDe, vAraMvAra manana gAya-jhana nuM kAraka rUpa, utpanna karavuM, janma Apo.kajituma karavuM, kathAone AdhAre bolavuM, hetvartha kRdaMta. amala kare. 1 ga. 4 ga. para0, 10 ga. | cam 1 ga. para smakAbu rAkha. gharaDA thavuM. ghasAI javuM, , pAchuM kheMcavuM; ni jeDe, khavAI javuM. kabajAmAM rAkhavuM. tam 1ga. paramai0 chAlavuM kApavuM. 4 rA parasma yatana karo; joDe, kakaDA karavA. ghAyala - ka joDe koziza karavI. karavuM, zabdathI vIMdhavuM. gujJa vi cheDe, sahya, judA thavuM tarUM laga. parameha,1_.Amane rajU fSa joDe, goThavavuM. dhamakI ApavI, Thapake Apavo. | kara joDe, aTakavuM. para dhrujavuM, bIvuM. | sTa6 para IcchA karavI; mAma rUd parama bhAMgavuM, tUTavuM. | joDe, lobha kara, mAgavuM. vaM 1 ga. paramai0, 10 ga. | gi 6 ga. paramai0, Atmane Atmane deza devo, DaMkhavuM. | copaDavuM, lIMpavuM, AMjavuM. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI suNa ga. paramai nAza pAmavo, ( krisa joDe, Azraya levo, AdhAra adazya thavuM, UDI javuM. | rAkhavo, vizvAsa rAkhave hRg 6 ga. paramaitra Atmane laI sad 36 joDe, zaktimAna hevuM levuM, luMTavuM, coravuM chInavI levuM yogya thavuM, hiMmata karavI vaju 1 ga. paramai0 Atmane | saruM 1 ga. paramaitra vaLagavuM, kApavuM, vAvavuM; ni jeDe, | lAgI rahevuM;va pUrvaka, ati joDe, bali Apavo (tiSa) ekaThAM karavuM. vR6 1 ga. paraspe. varasavuM. to 4 ga parasma aMta ANa, varasAvavuM, reDavuM pUruM karavuM. nAza karavo. vi pUrvaka datha4. parasmaka vIMdhavuM, ghA karo | ava je, nizcaya karavo, koziza tram 6 ga.parasma kApavuM, phADavuM | karavI, yatna karavo. zad 1ga, nAza pAma, kSINa thavuM thA mA joDe UbhA rahevuM, vasavuM ala na. avayava * agAjata ami+mA+nam bhU.kR. yasana na. meza, kAjaLa AveluM; pu. paraNe mananuNAna.(manuSThAna na karavuM te, mA pu. sayane sArathi sAdhavuM te)na karavuM te na kIdhAnI bhUla | arthAlAra pu.(sAra pu.mAna sabhya sarvanAma pu. zrI. na. bIjuM | arthathI eTale atithinI pUjA viSNu pu. (nijhada pu. dAba) | karavAnAM athavA mAna ApavAnA dAbamAM na rahevuM, te niraMkuzapaNuM sAhityathI ApeluM mAna. mana na. sainya ArtharANa pu.(tazApu.zaka bhaya) na, prakRti bagaDe evI koI dhanane lagatA bhaya paNa cIja, avaguNakAraka cIja bApu.strI.na nAnuM ochuM, sattA aparAdhaaztra na. (sahastra na. pu. strI. na. ghaNa, ghaNuM hajAra) eka hajAra aparAdhe gavazAta sava+jJAnuM karmaNibhU.kR. amita mithA nuM karmaNi | dhikakArAyeluM bhU. kR belAyeluM kAnapuchavAstrI.()pu.strIna Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevA. saMskRta bIjI copaDI sAruM tevA cAkarI) je kSitIjI pu. (fkSatti strI. pRthvI) mANasa sAro nathI tenI cAkarI, | rAjA pRthvIpati kharAba athavA duSTa mANasanI | mupha pu. (vaTa pu. harAmI. muna pu. sApa( khalarUpI sApa maNi pu. sApa vahu a. nakkI sAi ki. vi. avyaya. tallaNa | nAnA pu. na jhijhana che. jaladI, jhaDapathI AkAza, aSTha pu. na. vacalo mAjAzApu pu.AkAzamAMne pavana | bhAga) AkAzano madhya bhAga AratA pu. strI. na. aMdaranuM niti strI. Azaro, zaraNa mAno pu. sugaMdha, khuzabe nizA strI garuDano hukama A+nuM bhU.kR. caDheluM vRdhina pu. gRhastha sATavADha na. jhADanA mULanI gharmA pu. zrI. na. (gha pu. AsapAsa pANI mATe kyArI | dhAma, garamI) ghAmathI utpanna sAdara pu. yuddha thayeluM dizA sevana na.(rRcina. cetana na. mana, Indriya,arthapu. padArtha, 3gvana | sokanA strI (kavara)na.jiMdagI na. Azraya karo ta, uga) | mArArumeda,IrachA jIvavAnI IcchA indriyaviSayane upabhoga karavo tA pu. teno deza te viSayalaMpaTapaNuM tabrikriy pu. tene zatru pu strI. na. upakAra dvibhUti strI. tene udaya karanAruM kavita pu. strI. na. moTuM, uttama tApa pu. garamI vorA pu. vALa tAva kri. vi. tyAMsudhI, teTalAmAM koTi zrI. karoDa 76 kri. vi jaladIthI zopa pu. gusso tevzvana pu strI. na. tejasvI kAja nuM .ka. thAkI gayeluM, prakAzavAna nirgata thayeluM, karamAyeluM, toya na. pANI glAni pAmeluM ' qtI pu. dvivacana-strIpuruSa Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 saMskRta bIjI copaDI rata pu. dAMta | nittA strI.niSphaLapaNuM,vyarthatA. kucha pu. strI. na. nizva | nara pu. strI. na. nIcuM, halakuM, nijamana pu.(fzbe, na. | apratiSThita. janma) jene be janma hoya te, | thAyavAri pu.strIna pahelA traNa varSamAM eka,brahmiNa | pu. je kharuM hoya te) kharuM brisiddha pu. (nirdI strI. jIbha) belanAra jene be jIbha hoya te, sApa | patana na. paDavuM,saguNathI bhraSTa thavuM kRddhi pu. zatru na. hitakAraka dhanAra strI. dhananI IcchA pArtha pu. cIja, vastu dharmatratrakAra pu. (dharma pu. kAyade, 5 u. a. paNa, paraMtu mUtra na. vacana) kAyadAnAM vacana gua6 ki. vi. saMpUrNa rIte, banAvanAra, dharma zAstra lakhanAra IcchInurUpa dharmArthay(dharma artha)adharmane mATe pAvana pu zrI. na. pavitra karanAra, dhadhana pu.strI.na.(dharyana. dhIraja) | svaracha jenuM dhana dhIraja che te puSTi strI. poSaNa nirAi pu. unALo page pu.strI. na. garama USNa, niti ninuM kamaNi bhU.kR. | nindAyeluM. ThapakAne lAyaka [ pratAnidhipu. ( tApa pu garamI) nirata nira+satra pheMkavuM'nuM karmaNi tApano bhaMDAra bhU.kR vikherI naMkhAyeluM dUra karelu. pratijJA pu. zatru rivartana na aTakavuM te dUra rahevuM te, ne pratyutpannamatipu.strI.na. pratyutpanna vagara rahevuM te ta+3+2nuM bhU.kR.)hAjaranidAnya pu.strI na.(nigr strI. | javAbI, capaLa, caMcaLa sthiratA nha pu.strI.na.rahita) : prakAra pu. bhUla sthiratA rahita,asthira, caMcaLa | kAna pu. (bahuvacana) jIva tINuM anya prathamAnA ekavacanamAM ane vyaMjanAdi pratyayo pachI Ave to tene 6 athavA TU thAya che. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakRta bIjI copaDI 13 fjAdhi pu.(3vidhapu, dharma, | vasatI strI. vAcharaDI vizeSa guNa) bAhya hetu, bahArane | varadAna pu. mAravAnI rIta guNa vanya pu. strI. na. vanane lagatuM vRSTi strI.(vRSTi strI.varasAda) vaguNa na. zarIra bANane varasAda. varman na vaya mAnuM pu. sUya. vAriH pu. vAdaLuM, megha mAtR strI.mojapu. sAMsArika | vivitra strI na. ajAyaba javuM sukha, nRETT strI. tarasa, IcchA) | vipina na. jaMgala, vana sAMsArika sukhanI IcchA *vizvata: kri vi. sarva dizAmAM mata na abhiprAya, salAha viditA vighAnuM karmaNi bhUka) madhuparva pu. AvelA atithine zAstramAM batAveluM madhu, dahIM vagerenuM apaNa magra pu. moTo bakaro vRddhi strI. udaya mahAgumAra putrIna.moTAIvALuM paNa na. muzkelI, saMkaTa mahAna pu. moTo rAjA. dathita hAtha nuM bhU.kR. duHkhita mokSa pu. (3Ana pu. vRSabha) rAvI pu. zrI na. banI zake evuM moTA vRSabha pati pu. IMdra zacIne pati mAna pu. abhimAna, garva.. jai ki. vi. dhIme mArAri pu. mALI phAdaH pu. avAja, bAla mitha: kri. vi. arasaparasa, sAthe | rin pu.strInA zarIravALuM; thAvata kri vi.je vakhatamAM, jyAM. - pu. manuSya, mANasa na. yuddhabhUmi sudhI sAsaghAta pu.(tra na. Ayudha, rimavata pu.(raripu.kiraNa)sUrya hathiyAra, saMpAta pu upara paDavuM TrSTa na. rAjya, prI te) hathiyArane ghA saMpa trI. krodha zAzvata pu.zrI na. haMmezanuM akhaMDa jo strI dhananIdevI, zobhA vaibhava | fphAni pu. mora afjanA (vaLajJa pu. vepArI) | zata pu. zrI na. ThaMDuM vepArI . ' zrama pu.thAka nAmane tar pratyaya umeravAmAM Ave tyAre temAM paMcamIne ane kaI vakhate saptamIne atha Ave che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI tra na. kAna " | sevana na.sevavuM te, cAkarI karavI te zrotriya pu. veda bhaNelo brAhmaNa | fsthata(sthAnuM bhUka)raheluM, thayeluM, saMgama (sam+ nuM .kR.) hayAta raheluM ekaThuM thayelu svajharavi pu. potAnAM mANa4 pu. strI.na. AkhuM. saghaLuM sethI judA paDavuM te jodha pu. strI. na. gussA sAthe pu. avAja, garjanA sa raLavrata na.(trata) na. varata, vati na. pitAnuM kalyANa mAnatA) sArI cAlarUpI varata raghana kri. vi ekadama dhairava pu. ( parasevo) ramatata kri. vi. AsapAsa 'parasevAne chAMTo rasa ki. visAruM detuM pu. kAraNa aja (nAma che ) anna pu. | kaMThI dRra pu. atimuktavela rijharatA strI. | krodhAyamAna thayeluM 2 varSa nuM avazya nirvAcana pu.strI.na, bhU.kR.) nirvaya pu. strI. na., | khecAyelu uvofmata (fjumanuM Aika apa pu. strI. na. | preraka karmaNi bhU . ku.) ivAkuo (rAmanA kulanA rAjAo / jaLakanuM pu., sara pu. rUkyA (ba. va. mAM vaparAya che.) | jAta zivA strI. IcchA thA strI. jhUTavAyeluM mAsisa(gA+fqnuM indrajita (rAvaNane putra)rUSita kamaNi bhU. ku ) pu. utAvaLathI grAm ki.vi. | duniyA kAkI na., zraddhA na. ekadama sattA kri. vi. dhIme kri. vi. ekabIjA sAthe athaDAvuM te nimakaharAmIpaNuM tannatA strI. gusaMdRra na. pataMgiyuM vartaka pu. kaThora pApa putrI. na. (zabda) | paheluM prathama kri. vi. ma. gharuSAra pu. zrI. na. | nuM sa. vi. e. va Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ preraka. * saMskRta bIjI copaDI pAcho pheravavA IcchatuM nivarsavidhyatva bhInuM sArda pu. strI. na. nivRtta nuM kata. bhU. 5. mAphakarenahievuM samarthana pustrI.na. ' lohI zAbita na. pAMcAlI(pAMcAladezanI rAjakumArI) zakti mAtra pu. pAzcAtya strI. zoka phora pu. punaHprApti (pharIthI meLavavuM te) samIpavartI saMnihita (muni pratyAgama pu. pAnuM karmaNi bhU. 5.) pATha ra je pAMcamA ane ATha gaNa saMskRtamAM kriyApadanA kALa ane artha maLIne daza vibhAga thAya che. emAMnA cAra-vimAna, hyastane bhUtakALa, AjJArtha ane vidhyamAM kriyApade nAM rUpamAM vizeSa pheraphAra thAya che A kriyApadane dhaza gaNavibhAga karavAmAM Ave che tyAre A cAra vibhAgone gaNakArya viziSTa athavA vizeSa kALa ane artha kahe che. 1. saMskRta vaiyAkaraNae karelA daza gaNavibhAgamAM, upalA vibhAgane anusaratI rIte be vibhAgamAM goThavAI zake, pahelA vibhAgamAM pahelo, cothe, cho ane dazamo gaNa, ane bIjA vibhAgamAM bAkI rahelA gaNane samAveza thAya. pahelA varganuM sAmAnya lakSaNa e che ke temAM dhAtuone gaNanI nizAnI lAgyA pachI je rUpa thAya che tene anyAkSara ma Ave che, ane bIjA vargamAM ma Avato nathI. bIjA vibhAganA gaNakAryaviziSTa kALAne lagatA sAmAnya niyama 2. amuka pratyaya pahelAM dhAtu tathA gaNanI nizAnIomAM vizeSa pheraphAra thAya che, jethI pratyenA be bhAga karavAmAM AvyA che; temAM ekane vikAraka ane bIjAne avikAraka kahevAmAM Ave che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI parasmapada 3. ekavacananA pratyaya vikAraka che. apavAda-vidhyathanA ekavacananA pratyayo ane AjJArthanA bIna puruSane ekavacanane pratyaya vikAraka nathI. 4. divacana ane bahuvacananA pratyayo avikAraka che. apavAda-AjJArthamAM pahelA puruSanA dvivacana ane bahuvacananA pratyayo avikAraka nathI. A pramANe vartamAnakALa ane hyastanabhUtakALanA badhA puruSonA ekavacananA pratyaye, AjJArtha pahelA puruSanA badhAM vacananA pratyayo ane trIjo puruSane ekavacanane pratyaya eTalA vikAraka che, ane bAkInA avikAraka che. Abhane pada 5. badhA pratyayo avikAraka che.' apavAda -AjJArtha nA pahelA puruSanA pratyayo avikAraka nathI 6 vikAraka pratyayo pUve rUpanA anya svara ane upAnya hasva svarane guNa che vartamAnakALa 7. gaNanA bIjA vibhAganA vartamAnakALanA parapada pratyayo pahelA vibhAganA vatamAnanA jevA ja che, paNa Amane pada pratyamAMnA keTalAkamAM nIcenA pheraphAra thAya che. (1) mArgo padezikAmAM ApelA Atmane pada pratyayomAMnA keTalAkamAM che tene ThekANe A mukAya che. (2) pahelA puruSanA ekavacanane pratyaya aa che. (3) trIjA puruSanA bahuvacanamAM - ne lopa thAya che. eTale pratye nIce pramANe che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuvacana 0 saMskRta bIjI copaDI ekavacana dvivacana : ' vahe te Athe te Ate 1 lA pu. 2 je , 3 jo , mahe ane 8 pAMcamA gaNamAM = ane AThamA gaNamAM 3 gaNakArya viziSTa kALAmAM pratyaya lAgatAM pUrva dhAtuo lagADavAmAM Ave che. . 5 me gaNa tti paramai0, Atmane ekaThuM karavuM ekavacana divacana bahuvacana 1 lo cinomi cinuvaH-cinvaH cinumaH-cinmaH 2 je ,, jinevi vinathaH 3 je , vinoti ujanutaH jijavanita ahIM tti dhAtumAM su umeravAthI vinu thayuM. anya 3 ne mo thAya che eTale AkhuM rUpa citta thayuM. fu, ri, ti vikAraka che tethI o thayA, va, mar vagere pahelAM emanuM ema rahe che, kAraka ke te avikAraka che. (a) pratyayanA svara 3 nI pUrve je saMyukta vyaMjana na Avyo hoya, te ane 5 nI agAu tene vikalpa lepa thAya che. tethI viguraH-rivA, vinubhA-vikama ane vinu-vi, vinuma- jide thAya; paNa ary dhAtunAM manuvA ane sAnuka: e rUpamAM 3 lapAto nathI. ekavacana dvivacana bahuvacana 1 lo pu. vive jinuva-jinama-vide 2 je ,, far fauthe viSe 3 je , vinu rivAjo ahIM badhA pratyayo avikAraka hovAthI keI paNa jagAe gune no thata nathI. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI mag paramaitra meLavavuM. ekavacana dvivacana bahuvacana le Apnobhi | marcgura: nama: 2 je ,, ApnoSi Apnutha: Apnutha 3 je ,, Atti ApnutaH Apnuvanti (ba) A gaNamAM vyaMjana atye hoya evA dhAtuo pachI gunA 3 ne 3 evo pheraphAra thAya che. A pheraphAra svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrve ja thAya che. tethI Anuvanita thayuM. kAraNa ke hU dhAtune cheDe i vyaMjana che. 8 mo gaNa tana paraai0 Atmane tANIne lAMbuM karavuM. e. va. di va. ba. va. le pu. to tA:-tatha: tama:-tA: je , toSi tajutha tatha je , toti tAta: tatvarita 1 lo pu. tape tana-tanya tanama-taraNe 2 je ,, tanuje tanvAthe | tanu 3 jo , tanuje tavA tanvate (a) niyamathI tanuvA athavA tava: vagere thAya che. 9. gaNakAryaviziSTa kALamAM R (karavuM) 8 mo gaNa paramai0 Atmane ne vikAraka pratyaya pahelAM jA ane avikAraka pratyaya pahelAM sura rUpa thAya che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 saMskRta bIjI copaDI parame. atmine0 me. 5. di. 4. 5. 1. me. 4. 6. 1. 5. 1. 1 so 5 karomi kurvaH kurmaH kurve kurvahe kurmahe 2. ne ., karoSi kurutha: kurutha kuruSe kurvAthe kurudhye 3 ,, karoti kurutaH kurvantix kurute kute kurvate (a) 6 dhAtumAM 6 ane pUrve 3ne nitya lopa thAya che A niyama prabhArI kurva:, kurmaH pore thAya che. saMskRta vAkayo yajJeSu somaM sunvate'dhvaryavaH / pratyahaM prAtarutthAyopavanaM ca gatyA puSpANyavacinomi / mahAtmanAM yazAMsi dikSu pratanvanti kavayaH / duHkhapIDitAmapi mAM hRdayamarmacchidbhirvacanaiH kiM punardunoSi / mAHsthau puruSau rAjakulasya dvAramapAvRNvAte / puNyakRta: sveSAM sucaritAnAM phalaM svargaloke'znuvate / bhAryAH maMsArasukhAni tyaktvA kimarthamaraNyavAsamaGagIkurudhdhe / zratimanoharAMzcitrAlApAzRNmaH / AkAzaM meghA vRNvate / he jagannAyaka na vayaM carmacakSuSA tava vibhUtimupavI kSituM zaknumaH / yattvaM kuruSe tadanyathA vidhAtuM kaH zaknoti ? | kenApi rakSasA hRtamasmAkaM turagaM vayaM vicinumaH / vAraMvAramIzvarasyArAdhanAM sAdhavaH kurvanti / satkRtirmanuSyasya kIrti sarveSu dezeSu tanoti / durApamapi loke'smin yaghadvastvabhivAJchati / tattadApnoti medhAvI tasmAtkAryaH samudyamaH / / * jyAre duntasthAnI vyaMjana jUnI pachI Ave che tyAre gune thato nathI. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakRta bIjI copaDI *na dunoti dayAlutvAdvacasA kaMcidapyasau / duruktairapi dInAnAM manastasya na dUyate // somaM sunoti yajJeSu somavaMzavibhUSaNaH / puraH suvati saMgrAme syandanaM svayameva saH / / gujarAtI vAkyo . 1. tame tamArI mananI lAgaNIone vaza karavAne zaktimAna nathI. (ra ) : 2. ame dara varSe kAzInI jAtrA karIe chIe. (8) 3. cAtaka pANI mAge che. (vana), paNa te pAmatuM nathI. (mary) 4. huM kahuM chuM te tuM sAMbhaLe che? (4) pa. huM te vicAra kahI dekhADato nathI (vi = jhuM), kAraNa ke te -- pApI che. 6. mahelanA daravAjA huM baMdha karuM chuM. (sama + ), 7. te be zikSake potAnA ziSyone nyAyanA mULa vicAre samajAve che. ( va + ) 8 Ama karavAmAM+mAtra tame tamArI potAnI halakAI ughADI pADo che (avi6 + ) 9. kaMjase paisA saMdharI mUke che. ( 6+ ra ) . 10. samaju mANasa potAnI matalabo sahelAIthI pAra pADe che.(sAdhu) 11. meM eka pazu joyuM. tene jADI pUchaDI che, jene te vAraMvAra halAve che. (pu). * A ane enI pachIno zloka gayA pAThanA jevA ja kRSNa nAmanA rAjAne lAgu paDe che. * * + tamene guNa batAvanAra vartamAna kRdaMta vAparo. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI * zabdakoza 2 pAMcamAM gaNanA dhAtuo sara Amane vyApavuM pRSNa paramai hiMmata karavI, heDabakavI. sApu parasma meLavavuM, paramai0,Atmane DhAkavuM,g+ Si paramai Atmane ekaTha [+] ughADavuM,vi+3 cokhuM samajA karavuM vi+ja zedhavuM khaLavuM; vivuM kahI dekhADavuM;[+baMdha karavuM; vani bheguM karavuM sArU kAbU rAkha, dAba rAkha. Tu parameTa du:kha devuM, pajavavuM, za paramai0 zaktimAna thavuM,zakavuM cIDavavuM () paramai0 sAMbhaLavuM dhu athavA dhuM paraai0, Atmane0 para sAdhavuM, pAra pADavuM muLavavuM hAlavavuM supara Atmane semasakADha AThamA gaNanA dhAtuo # paramai0Atmane karavuM pratisAmAM thavuM, badalo le, vaza karavuM,jItavuM; ma+aMgIkAra | vera levuM kare,kabUla karavuM;Ava +ughADuM | tana parasma Atmane tANavuM, karavuM, khulluM karavuM; tira+ pAtharavuM,yajJa kare;+tana pAtharavuM. dhikkAravuM ! van Atmane mAgavuM avaLuM pu. balidAna taiyAra karI | karavA lAgya agnimAM homanAra yAjJika, gora vavadyum na. (jarmana na.cAmaDuM, sanyathA a. nahIM to, bIjI rIte cAmaDI, ane salUna na. AMkha) sara thavAna pu.(ajANa na. vana, cAmaDAnI AMkha, zArIrika daSTi vAra pu raheThANa) vanamAM raheThANa vijJAApa pu (vitra tareha tarehanuM, sArAdhanA strI, pUjA vividha, ane aDhANa pu. vAta) kArya pu. strI. na. karavA lAyaka | vividha viSayanI vAtacIta ' ja keTalAka dhAtuonA gaNakArya viziSTa kALamAM je Adeza thAya che te kasamAM Apela che. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNuM saMskRta bIjI copaDI jJAnAyaka pu.( patna.jagata, vAraMvAram ki.vi.vArevAre, vAraMvAra vizva, nAtha pu. ghaNuM) vizvane ! ne strI zakti mA zruti manohara pu.strI..(jIvitrI. suraja pu. gheDa karNa, kAna; manora pu.strI.na. hajura na. dayAbhAva, mAyALupaNuM ramaNIya) kAnane ramaNIya lAge tIna pu. strI. na. garIba, daridrI, evuM saMgama pu. yuddha surajavita putrI.na. duHkhathI paDAyeluM | saMsArasulana.(raMvArapuniyAmAM surApa pu strI.na. meLavavuM muzkelI LhevuM te, guNa nI duniyAnI paDe evuM sthitinuM sukha saMskRti strI. puNyakama, kAma tuja na. anucita vacana, sArI rIte nahIM belelA zabade sU 6 gaNa para haDaselavuM, durbhASaNa , AgaLa cAlavavuM 6 4 gaNa Atmane duHkhita thavuM, somavaMrAmiSa , strIna.(romana duHkha pAmavuM , pu. caMdra) caMdravaMzane zobhAvanAra, tA:ratha pu strI na. bAraNe UbheluM, caMdravaMza (caMdravaMzanA rAjAkAra na. bAraNuM dvArapALa ene) alaMkAra guthata putrI.na. (puSya na. candrana pu. ratha puNya ane karavuM) puNya karanAra vacam a pote, jAte pratyana a.(ti dareka ane | TUrathamamaMdira pu.vI.na.(dara anna na. divasa dararoja na. haiyuM, mana na.jemAM mAravAthI yaza pu. yajJa, jagana jIva jAya evA bhAgo, mamanAgaDhana(kAnuM pu.ane guDha | sthAna,ane chi kApavuM) hadayanA na. ghara, mahela) rAjamahela | mamasthAnane chedanAruM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI kaMjUsa mANasa jAra pu. mananI lAgaNuM manISa pu, kAraNa ke yata: avyaya fNa a. phanikayavRtti strI. nidraya na. jADI raTa pu. strI. na. mULa vicAra tava nA, nA pu. laDavA gurAya, zuddha, thoma viputra pu. strI. na. vAraMvAra ni kri. vi. javA pAtra strI, vicAra saMsada pu., yukti strI. dara varasa prativaNAm kri.vi.a. zikSaka adhyApa pu. strI. na. daravAje dvAra na. samaju dUraphAna pu. strI. na. pApI pApa pu. zrI. na. - 24 pu. zrI. na. pitAnuM vIca pu. zrI. na. sahelAI tauye na. matalaba ne halakAI trazutA strI. pATha 3 jo pAMcamo ane AThamo gaNu (cAlu) hastana bhUtakALa 1. paramapadanA pratyayo pahelA vibhAganA kahyA che tenA te ja che. AtmapadanA pratyo paNa te ja che mAtra duttA ane thAmane badale mAtA ne mAthAkU thAya che. (juo pA. 16 muM-1), ane trIjA puruSa bahuvacanane pratyaya mata che. eTale pratyayo nIce pramANe che. di. va. . ba. va. 1 lo pu. 3 vaNi * 2 je ,, thAt AthAm dhvam 3 jo , to AtAm ata 5 me gaNa mAn paramaitra meLavavuM e. va. di. va. ba. va. 1 le pu. Apnavam Apnuva Apnuma ApnoH Apnutam / Apnot ApnutAm / Apnuvan mahi te Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI .. az mAtmane0 vyA5yu . sa. pa. pa. pa. ma... . 1 / pu. Aranuvi Aznuvahi . Aznumahi 2 le, AranuthA: AznuvAthAma Aznudhvam . 3 ne, Aznuta AznuvAtAm Aznuvata - 5256 mevayananA pratyayo vi4|24 che, tethA nu nuno 5sAM sadA 3yAmA yu. Apnuvan, Aznuvi vagere 3pAmA (pA. 18 5. pramANe) nu nA u uv thAya che. meTale nu ne mahale nuva thAya che. ci Atmane0 me 42 me. 1... di. .. 5. 4. 1 so pu. acindhi acinuvahi-acinvahi acinumahi-acinmahi 2 , ne acinuthAH acinvAthAm acinudhvam 3 ,, acinuta acinvAtAm acinvata . 8 me 1 - tan 5220 samAva sa. 1. . . 5. ma. atanavam atanuva-antavaH atanuma-atanma 2 na, atanoH atanutam atanuta nle, atanota atanutAm atanvan Atmane. so 5 atanvi atanuvahi-atanvahi atanumahi atanmahi 2 ne, atanuthAH atanvAthAm atanudhvam 3 le, atanuta atanvAtAm atanvata 5. 17 (24) pramANa acinvahi, atanva, atanvAha kore 3the| thAya che. kRnAM 35o 1 so akaravam, akurva, akurma vajere thAya che. (5 / 18.8) (24) pramANe. so pu. my bm bh hr h h Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI * saMskRta vAkayo devA vai yajJamatanvata tAMstanvAnAnasurA abhyagacchan / he saMjaya kurukSetra mAmakAH pANDavAzca kimakurvata tankathaya / rAmAdInAnetu dUtAnayodhyAM prAhiNojanakaH / ekasminnibiDe'raNye vasanphalamRlAdInAmazanena vRttimakurvi / kathaya no yAH kathA vRddhebhyastvazRNoH / / rAmaM yuddhe'SNuvatrAkSasAH / udyamaM kurvannapi phalaM navApnavaM tasmAdbhavitavya taivAtropAlabhyA / IdRzaH karmabhirmahatpuNyaM tvaM samacinuthA / bho bho adhvaryavaH soma yUyava sunudhvaM na veti pRcchati hotA / rAmalakSmaNau sItAmaraNye'nviSyantau mahAntaM kAlaM * samIhitaM naivAznuvAtAm / ApatitA ApadaH pratyakurma bhavatAM sAhAyyena / gujarAtI vAkayo 1. 20inA duzmanI tenA sAthe yuddha 42vA liMmata 421. (dhRS ) 2. 612the sarayUnA vinaa2| u52. yasa yo. (tana ) 3. zatrunI siyAsatapAsavAna pradhAnAya bhane sAkSyo.(pra+hi) 4. ma ta sAnA 62vAna ghAyA. ( apa+A+vR) 5. to yu (ka) tathA taa2| bhitrAne 77 duH5 thAya che. (du) 1. 5 tanA zi52 sudhA hu yaDhI yo nali. (zak ) 7 me pustaMDa bhAvAsA tA te tame yA zodhyA ? (vi+ci) 8. 2 ase mAye chorIyAme pAtAne mATe soxyUyA.(ava+ci) * bhuta tAvanA2 mA vimatimA bhUvAmAM Ave che. 4 A ThekANe dhAtunuM Atmapada rU5 vAparavuM. jyAre dhAtu ubhayapadI hoya tyAre kriyAnuM phaLa kartAne maLatuM hoya to Atmane pada rUpa vAparavuM ane bIjAne maLatuM hoya to paramaipada rUpa vAparavuM. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 9. temaNe yatnathI IcchAo, gussa ane lebha dabAvya (+) ane brahmanuM dhyAna karatAM mokSa meLavyo. (mary ) , , 10. ba@vAhane tIra vaDe ajunane chAtImAM ghAyala karyo. (zALa athavA kam) 11. te laDAImAM yoddhAonA ghaDAo marAyA, paNa temaNe bIjA meLavyA (sApu) ane pharIthI laDyo. 12. teM ane rAme pApa kIdhuM (), tene mATe tame bane zikSAne pAtra che. zabdakeza 3 kALa , phiALu 8mo gaNa paramai0 | pu.strI.na.(mUDhakanDa) ghAyala karavuM phaLa, mULa vagere. di 5 mo gaNa paramai0 javuM mavita thatA strI.nasIba, prArabdha +da mokalavuM , mAma pu. zrI. na mAruM AviSya(anumayga paramaitra amAri pu.(rAma vizeSa nAma che, nuM va. u.) zodhatuM; zodhatAM ane AraMbha) rAma ane bIjAo, rAma vagere aNana na. khAvuM te, bhajana vRtti strI. gujarAna, AjIvikA diza pu. strI. na. AvuM upAzva vRda pu. strI, na. gharaDuM pu.strI.na. ThapakA lAyaka, | a. pAdapUraNa mATe vAparele zabda doSapAtra saMjJA pu. vizeSa nAma che. sukSetra na. kuruo laDyA te sanata pu. strI. na. je iccheluM jagAnuM nAma hoya te miwA humalo karavo sAdAe na. madada nivira pu. strI na. phATacIrA hai , are ! sAdhanArtha avyaya vagaranuM, ghADuM ho pu.hema karanAra, yAjJika, gora Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAskRta bIjI cepaDI IrachA kAma pu. * bIju apara pu.zrI.na. sarvanAma killo tu na. * marAyuM huta kamaNi bhU.kR. lobha stroma pu. khovAyeluM nA bhU.. zikSA 26 pu. tapAsavA ni pathitu(nimaMtraNa sarayU (ayodhyA pAsenI nadI) 10 mo gaNa, hetvartha kRdanta) rajU strI. nitya zAzvata pu. strI, na. sukha suNa na. babruvAhana (arjunano putra pADava) hilacAla thApara pu. payvAra pu. * ! haju paNa mAgi pATha 4 the pAMcame ane AThame gaNu (cAlu) paramapada AjJAthe 1. gaNAnA bIjA bhAgamAM AjJAtha rUpanA bIjA puruSanA ekavacanamAM fha pratyaya lAge che. pAMcamA gaNamAM jyAre dhAtune cheDe svara hoya tyAre, ane AThamA gaNamAM badhe e dino lepa thAya che. eTale pratyayo nIce pramANe che. e. va. kiM. va. . ba. va. 1 lo pu. mAni jA ? Ama I , di (-) tama 2 2 tAm antu mAm pa ma gaNu (meLavavuM) e va. di. va. pu. aA navani mAnavA 2 je ,, : ' manu mAgutam ,, manunuM 24 24 ba va. ApnavAma mAjulA Apnuvantu Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e che ke huM TE * saMskRta bIjI copaDI 5 mo gaNu (somarasa kADhavo) e. va. di. va. ba. va. le pu. suvAni sunavAva sunAma 2 je , sunuM sunutam . sunuta 3 je , sunotu kututA suvatu A rUpomAM pahelA puruSanA traNe vacananA pratyayo vikAraka hovAthI ne thayA che, ane tenI pachI pratyayone Adi svara mA AvavAthI no ne thayo ane temAM maLIne nar thayuM che, eTale mAnavani A nakAra vagere bIjA puruSanA badhA pratyayo temaja trIja puruSanA dvivacana ane bahuvacananA pratyo paNa avikAraka che 2. hyastana bhUtakALanA pratyenI pUrve cA mUkavAthI vidhyarthanA pratyaya thAya che trIjA puruSanA bahuvacanane pratyaya su che. eTale vidhyarthanA pratyayo nIce pramANe che. e. va. di. va. ba. va. 1 le pu. thAma yAma 2 je ,, yAs . yAtam yAta yAt yAtAm yus vi 5 mo gaNa e. va. di. va. ba. va. cinuyAma cinuyAva cinuyAma cinuyAH cinuyAtam cinuyAta 3 je ,, cinuyAt cinuyAtAm cinuyuH ahIM badhA pratye avikAraka che tethI guNa thatA nathI. Amane pada AjJAtha 3. gaNAnA bIjA vibhAgamAM vartamAnakALa ane hyastana bhUtakALamAM thAya che, te ja pramANe AjJAthanA Atmane pada pratyayomAMnA ne mA yAva 24 ` bh 2 4 fy t` 2 2 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ` h m ` h saMskRta bIjI copaDI 28 thAya che, ane trIjA puruSanA bahuvacananA pratyayamAMne ne lepa thAya che. _ . mAnAtha nA pratyayo naye pramANe che. sa. va. di. 5 5.pa. 1. yo pu. 6 Avahai Amahai , sva AthAm dhvam le, tAm AtAm atAm se. pa. di. 4. ma. . cinavai cinavAba hai cinavAmahai cinuSya cindhAthAm cinudhvam cinutAm cinvAtAm . cinvatAm pu. anavai azravAvahai anavAmahai 2 le , aznuSya aMznuvAthAm aznudhvam 3 ,, . aznutAm . aznuvAtAma aznuvatAm Atmane pada pratyayomAM AjJArthanA pahelA puruSanA traNe vacananA pratyayo 04 mAtra vi4|24 che, meTale me 35mA nu n| gu thaI no thAya che ane pachI rajU thAya che. viya 4 vidhyarthanA Atmane pada pratyaye gaNanA pahelA vibhAganA Atmane pada pratyaya jevA ja che. me. va.. . di. 4. 5. 4. pu. . cinvIya cinvIvahi / cindhImahi 2 ne, cinvIthAH cinvIyAthAm cinvIdhvam le, cindhIta cinvIyAtAm cinvIran my >> Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w hm ` saMskRta bIjI copaDI e. va. di. va... ba. va. 1 lo pu. sudhI 3jIthag gumati 2 je , anuvIthAH anuvayAthA anuvAdavama je ,, , anudIta wtuthIyAtA manuthI A badhAM rUpamAM nu ne su thayo che. (pA. 18 ba. juo). 5. AThamA gaNanA dhAtuonAM rUpo jinAM rUpo jevAM che : mAtra phera eTalo ja che ke pAMcamA gaNamAM 7 ane AThamA gaNamAM 3 lAge che. # ne 3 vidhyarthanA 2 thI zarU thatA pratyaya lAgatAM pUrve lepAya che. AjJAtha Atmane e. va. ba. va. le pu. sara tanavAba hai tanavAmahai che tanuja tanvAthAma vigere paramaine tanavAni tanavAya tanavAma tanutam vigere vidhyatha parasma kuryAm kuryAva kuryAma kurcA: kuryAtam kuryAta kuryAt kuryAtAm tathI viyartha Atmane 1 lo pu. e. va tanuNAm , paraai0 suryAya che, Atmane karavA AjJArtha paramai0 , - ,, 2 je pu. e. va. vArtha , Atmane 1 pu. , upalAM keTalAMka rUpomAM (5. 18 8 pramANe) ne ja thayo che. 2 s ` 0 tanuM. m 2 ` 24 2 bh Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI " saMskRta vAkyo khAdiraM yUpaM kurvIta svargakAmaH / khAdireNaiva dhai yUpena devAH svarga lokamajayaMstathaivaitaghajamAnaH khAdireNa yUpena svarga lokaM jayati / duHkhasaMtApena pacyanta iva me'GgAnyutkvathyata iva hRdayaM pluSyata iva dRSTivalatIva zarIrama / atra yatprAptakAlaM tatkarotu bhavAn / vatsa prasanno'smi te kathaya kiM te priyaM karavANi / he Rtvijo'dya sutyAdine somaM sunudhvam / kathaM nAma prabhorAdezamullaGghayituM shknuyaam| . patairAlAperAtmanaH kArpaNyaM mApAvRNuSva / rAjanyanurAgamAviSkurvatAM janA yatasteSAM saMkaTAni nshyeyuH| AtmanaH putrANAM pravRtyupalabdhaye dAsaM zrInagaraM prahiNu / rAjanprItAH smaH zuzrUSayA tavaitayA tasmAtsarvairguNarupetaM putramavApnuhi zrRNuta re paurAH, ayaM vasantasenAghAtakazcArudatto vadhastambha nIyate taghadodRzaM karma ke'pi. kurandaNDamapyetAdRzaM prApnuyuH / mRtaM zarIramutsRjya kASThaloSTasamaM kSitau / .. vimukhA bAndhavA yAnti dharmastamanugacchati // tasmAddharma sahAyArtha nityaM saMcinuyAcchanaiH / dharmeNa hi sahAyena tamasta rati dustaram / pUrva vayasi tatkuryAdhena vRddhaH sukhaM vaset / yAvajIvena tatkuryAdhenAmutra sukhaM vaset // zvaH kAryamaya kurvIta pUrvAhNa cAparANikam / na hi pratIkSate mRtyuH kRtamasya na vA kRtam / / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI gujarAtI vAkyo 1. cAkara jamInane zetaraMjIothI DhAMke. () * *, 2. brAhmaNa jagatamAM bhame ane naLane zeLe. (f ) 3. je te mane pharamAve to huM te karuM. (4) 4. tamArA zatruone tiraskAra na kara (tirasU+); kAraNa ke teo baLavAna che. pa. nabaLA puruSoe je pita DAghA hoya to jabarA mANaso sAme hiMmata karavI nahIM. (pRg) 6. somayajJamAM goralokee soma cheDavAne rasa kADhavo joIe. ku) 7. te zuM kahe che te sAMbhaLa (); te kahe che ke tuM mUkha che. 8. huM IcchuM ke tame tamArA chokarAne bhaNavA mATe banArasa mokalaze, ( ) 9. jyAM sudhI e ApaNuM upara kRpAzIla che tyAM sudhI ApaNe ApaNAM kAma pAra pADIe. (rA) 10. pelAM nirdoSa pakSIone pajavo nahIM (6) | zabdakeza 4 manurAja ! prIti maherabAnI | reta kAnuM kamaNi bhU.kR. amutra a. paralokamAM joDAyeluM, yukta thaiApu.strI. na. pAchalA | RvijJa pu. yAjJika gora paherane lagatuM,UtaratA divasane lagatuM | ctAza putrI.na.AvA prakAranuM, gaDhAi pu. vAtacIta pratika jevuM, saMbhALa levI. thanAma a. kharekhara, kema darakAra karavI, rAha jovI thAiza na. nIcapaNuM AvuM Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI 33 jANosama pu. strI.na. (Ai | 4the gaNa paraai0 bALavuM na. lAkaDuM, Toi pu.na. mATInuM | yajJamAra pu. yajJa karanAra Dhe ane jevuM) lAkaDAM ane | sAyakIna phi vi. jIvana paryaMta mATInAM DhephAM jevuM cUpa pu. yajJamAM pazune bAMdhavAne karNAvazu 1 le gaNaparasmaka khIla ukALavuM ra6 1 lo ane 10 mo gaNu kSitti strI. pRthvI paramai0 Atmane javuM 36+ ravArira pu.strI.na. kheranA lAkaDA teDavuM, ullaMghana karavuM pu. vizeSa nAma che. vadhatanma . (vadha pu. mArI ka 1le gaNa paramai0 bALavuM nAkhavuM te, ane tama pu' ta6 kri. vi. tethI thAMbhalo) phAMsI devAne thAMbhalo suttara pu. strI. na. oLaMgAya nahIM evuM, asaMya vasantasenAghAtakapu.(vasantasenA strInuM nAma che. vAta pu. sukatA pu. phula na. duHkha, saMtApa pu. tA5) duHkhane tApa, | mArI nAkhanAra) vasaMtasenAne zoka, pIDA ghAta karanAra pUrvA pu. divasane pahelo bhAga | vimuva pu. zrI. na. ADuM mukha prasanna, rUnuM bhUpR. khuza thayeluM | H kri. vi. dhIme dhIme pravRSyi strI. (pravRtti suzruSa strI. cAkarI, sevA khabara-aMtara,3paridha prApti) zya: na. kAlanuM kAma khabara-aMtaranI prApti saTTAtha pu. madadagAra, sobatI vAta 8 pu. strI. na. (gra, atyArana na. sutyA strI). sAmag+gA nuM bhU ku. meLavavuM, yajJamAM somarasa pIvAne divasa 4 pu. vakhata) vakhatane tR pamo gaNa parasma,Atmane anusaratuM, kAlayogya. DhAMkavuM, pAtharavuM. samU+ rIta, ,nuM karmaNi bhU.kR. khuza ravAma pu. zrI. na. svarganI thayeluM. IrachAvALA 3 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI keLavaNuM adhyayana na vinAna. ! niraparAdhI anaparina pu.strI.na. kapAzIla siMgha (rinanuM bhra ! rasa rasa pu. , ka.) sa rNa pu. strI. na. jamIna mami strI. nabaLe Turva8 pu. strI. na. tarapha jati (enI sAthe dvitIyA pharamAvavuM mAruti ho gaNu vibhakti vaparAya che) zetaraMjI jutha pu. naLa (eka rAjAnuM nAma che) nara pu. samayAga somathALa pu. . pATha 5 me navamo gaNu vartamAnakALa ane AjJAthe 1. navamA gaNanA dhAtu ane pratyayanI vacce nA Ave che. vyaMjanathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUve nA nuM nA thAya che, ane svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUve na thAya che. bIjA vibhAganA gaNonA pratyaya gayA traNa pAThamAM batAvyA che. jI para Atmane "vecAtuM levuM.' e. va. dvi va. ba. va. 1 le !. rfma jIft: krINImaH 2 je ,, zani zILAzaH krINItha krINAti zata: krINanti vartamAna-AtmAne e. va. hiM. va. - ba. va. 1 le pu. krINe krINIvahe krINImahe krINISe zALA krINIdhye kINIte zALA * krINate w 23 24 hm nh bh 2 je , je che Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 saMskRta bIjI copaDI . mAzAtha-52sma0 sa. pa. vi. 1. ma.va. . pu. . kroNAni krINAva krINAma krINIhi krINItam krINIta krINAtu krINItAm krINantu mAjJAtha-sAtmana 1 so pu. krINa krINAvahai krINAmahai 2 le, krINIya krINAthAm krINIdhvam 3 , krINItAm krINAtAm krINatAm A rUpamAM nAno pheraphAra karatI veLA vikAraka ne avikAraka pratyayo dhyAnamAM rAkho 2. je A gaNanA dhAtune ane vyaMjana hoya to AjJAtha paramaipada bIjA puruSanA ekavacananuM rUpa mAtra dhAtune mana lagADavAthI thAya che. nabha muS ' yA2yu' 52thA muSANa * (tu.) yArI 42.' / muS 5220-mAjJA sa. . . . .. ma. pa. 1 so pu. muSNAni , muSNAva muSNAma ne ,, muSANa muSNItAm muSNIta 3 ,,: muSNAtu muSNItAm muSNantu sasta vAcyA agnitaptaM suvarNa vilinAti / priyAya dAtuM puSpana grathanAmi / dohanakAle vatsaM stambhe badhnanti / asminnaraNye mArga kartu tarU~llunIhi / ayaM tava sadAcAraste lakSmI puSNAtu / yuddheSu vIrAH zatrUNAM zirobhirbhUmimAstRNate / * juo pAi noMdha mA pA0 38 naya: w my m Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI uddhataM gacchantyAstava galitamuttarIyaM gRhANaitat / vivAha vidhau kanyAyAH pANi varo gRhNAti / ' suvarNazataM datvA vayamazvaM mahAjavaM krINImahe / rudro devAnavadadahaM varaM vRNe / vRNISveti te'bhASanta / pAvakastIrthodakaM ca pApakRta: punIta iti brAhmaNA badanti / kSaNadhvaMsino manujA vayamanAghanantatsya kathaM paramezvarasya kathaM tattvaM jAnImaH asminmahati durbhikSe dhAnyaM na labhyate tataH kimanAma kathaM ca jIvitaM dhArayAma / * dhUnoti campakavanAni dhunotyazoka cUtaM dhunAti sphuTitAtimuktam / vAyurvidhUnayati campakapuSpareNU statkAnane dhavati candanamaJjarIzca // bANAvaliM kiratyAjau karoti zaramaNDapam / kRNoti kariNaH zatroH sa kRNAti hayAnparAn / / stambhate puruSaH prAyo yauvanena dhanena ca / na stabhnAti kSitIzo'pi na stanoMti yuvApyasau // kRNAtyasau dviSAM darpa zirasteSAM nikRntati / kIrtayanti guNAMstasya vismayena divaukasaH / / staNoti bANajAla: sa raNe vIravarUthinIm / tAcchirobhix stRNAtyurvI tRNarAjaphalairiva // * A pAThamAM tema ja AvatA pAThomAM A ane evI jAtanA ke kRSNa nAmanA rAjAne lAgu paDe che, ane ene lAgu ja paDatA leka be pAchalA pAThomAM ApelA che. x visa 5ch| za, Sa sa mAve mana tenI (za Sa s)nI pachI aghoSa vyaMjana hoya, to visagane vikalpa lopa thAya che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hae saMskRta bIjI copaDI svapne'pi nAnRtAM vANI saMgRNAti sa bhUpatiH / yasya saMgirate kiMcittasmai tatpratipAdayet // linAti dharma evAsau nendriyArthaSu lIyate / / prINAti yaH sucaritaiH pitaraM sa putrI yadbhartureva hitamicchati tatkalatram / tanmitramApadi sukhe ca samakriyaM yadetattrayaM jagati puNyakRto labhante // gujarAtI vAkyo 1. pavana jhADonAM zikharane halAve che. (6) 2. tuM paisA cora mA (); kAraNa ke dezanAM adhikArIo jeo ema kare che temane zikSA kare che. 3. upavAsane divase ame kaMI khAtA nathI. () 4. hamaNuM te brAhmaNe oNo pAsethI paNa dakSiNa le che. (ra) pa. mAre mATe muMbaImAM dhAnyanA meTA Dhaga khadada kara. () 6. goviMda te jhADanI DALIo kApI nAkhe che (jhU) 7. nArAyaNa potAne ghaDe taLAve pANIthI bhare. (3) 8. tuM temanAM kAvatarAM jANato nathI (jJA) 9. ADe raste laI janArI IcchAone teo kAbUmAM rAkhe.( nida) . 10. mAre ghera AvavA dareka mANasane huM khuza karuM chuM. (0) - 11. huM ahIM bahu vAra sudhI rahyo chuM, mane javA de. (anu+zA) 12, e devo ! pApI mANaso mAtra tamane smare che, eTale tame temane pAvana kare che. (g) sAmAnya rIte preraka bhedane artha hoya te dhAtunAM rUpAkhyAna 10mA gaNanAM rUpAkhyAna jevAM thAya che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI paDI zabdakoSa 5. navamA gaNanA dhAtuo a parasma khAvuM [ paramai0 Atmane pavitra karavuM je parasma, Atmane kharIdavuM | strI parasma ogaLavuM, krisTI ci parama rIbavuM, duHkha devuM ogaLI javuM kahyuma para AkuLavyAkuLa karavuM. jU para , Atmane kApavuM parasmagUMthavuM ekaThuM karavuM | sva para. AtmAne DhAMkavuM, gha6 (6)paramai0 Atmane A joDe, pAthavuM levuM, nid kabaje rAkhavuM paramai0 Atmane mAravuM zar (aa) para0, Atmane jANavuM, anukUza rajA ApavI para gharaDuM thavuM, ghasAI ja puN parasma pALavuM je parasma na jaDe, bolavuM zi parasma, Atmane prema parame. Atmane halAvavuM rAkha, khuza karavuM. v parasma bharavuM sura para bALavuM 6 parasma phADavuM vadhu parasma bAMdhavuM nI parasma, Atmane nAza karavuM | 1 paramai0 Atmane pasaMda karavuM ku parameTa coravuM ar parasma, Atma rAMdhavuM rAzita pu. strI. na.(ra ane rAma parasma aTakAvavuM athavA | tana tapeluM) devatAthI tapeluM garviSTha thavuM anAjananA pu. strI. na.nAdri ja A dhAtumAM gaNanI nizAnI 7 ne jU thatA nathI. : A gaNamAM dhAtunA utpAjya anunAsikane lepa thAya che. 4 phU ane tenI pachInA daza dhAtuonA anya svara gaNakAryaviziSTa kALamAM hasva thAya che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 38 jene AraMbha nahIM te, ane / athavA mora) caMdananA jhADanuM sanAta jene cheDo nahIM te) | kIcakuM, phaNago. mora vagere. AraMbha ane cheDA vinAnuM campakapuSpareNu pu. (campaka 5. mAita na. (pa )nuM karmaNi caMpAnuM jhADa, reNu pu. puSparaja) bhU.kR. IccheluM caMpAnA phUlonI raja karA pu. jhADanuM nAma che. cAyana na. caMpAnAM jhADane mAni pu. strI. laDAI, yuddha samUha athavA ghaTA pharIya na, upaluM vastra cUta pu. AMbAnuM jhADa uddhRtam ud+hannu bhU.. tafjIr na. tenuM mAthuM (kri. vi. peThe vaparAyeluM che) tatAnA na. (zAna na. jaMgala, bephikarAIthI vRkSanI ghaTA) tenuM vana, tenI karthI strI. pRthvI vRkSaghaTA pu. hAthI tathA na. (tarNana. pavitra karaNa nabhAryo sthaLa, jevI ke nadI, 3 na. che pama gaNa parasma, Atmane pANa) pavitra pANI mAravuM tRLAra rana ( vR SaputADa) paNu pu. strI, na, mAyALu khajUrInI jAtanA jhADanuM phaLa zAsan pu. strI. na.(kSar (nALiyera) . pu, paLa, dahati nAzavALuM) kaya na. kaNa (vastu)no samUha kSaNabhaMgura ravA (aa ApavuM" nuM saMbaMdhaka kSita pu. (kSittistrI. pRthvI) bhU.kR.) ApIne pRthvIpati rAjA uM pu. abhimAna ti, januM bhU. 3. paDeluM roDhi pu(lonana.dohavuM te ko gaNa parasmo gaLavuM, 45. vakhata)dehavAno vakhata Atmane vacana ApavuM | dhU (dhUna)10megaNufjoDe bujAvavuM janamo strI. (vana pu. | pR 1lo gaNa paraai0 AtmAne sukhaDanuM jhADa, masarI strI, phUla | dhrujAvavuM,gatimAna karavuM Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 saMskRta bIjI copaDI. para savanAma pu. strI. na bIjA | vara pu. varadAna pakSane lagatuM vahiM pu. agni, g zvara pu.jagatane zreSTha rAja- vivAdavidhi pu. vivAhapu. lagna, kartA Izvara vidhi pu. kriyA)lagnanI kriyA tArA havAle karavuM, ApavuM viramatha pu. Azcarya, acaMba (Ati sAthe ghanuM preraka rU5) kArathinA strI vaMthinastrI. pApa pu. zrI. na (Apa na. pApa ane 7 jeNe kIdhuM che. senA) vIronI athavA te) jeNe pApa kIdhuM che te ddhAnI senA zarama pa pu. na.bANano mAMDa pavi8 pu. agni rega6 strI. (ggna phala, saT | sAvAra pu.(tata pu.strI.na.sAruM, strI, hAra) phUlane hAra avara pu. cAla) sArI cAla prAya avyaya ghaNuM karIne, ghaNI- | samaya pu. strI.na. (tamasarakhuM kharI bAbatamAM ziyA strI. karaNI) sarakhI nAnA ina.(nATana samUha) * rIte vartanAruM, niSpakSapAta bANane samUha kuvAta na.(suda pu.sonAne mags pu. mANasa sikko, rAta na. so sonAnA magisSa putrI.na. (mAmeTuM so sikakA. = pu. vega) moTA vegavALuM | tam 1le gaNa Atmane ane *zughana pujuvAniyo,juvAnapuruSa pamo gaNu paramai ceTI javuM, pavana na. juvAnI vaLe nahIM evuM thavuM, magarUba raka pu. ziva, mahAdeva thavuM ja kathA gaNu Atmane vaLagavuM, stanma pu. thAMbhalo jerathI vaLagI rahevuM, lIna | jhU pamo gaNuparasma, Atmane athavA garaka thavuM DhAMkavuM, pAtharavuM, vikheravuM | A zabdanAM rU5 aniyamita thAya che. (pATha 16 juo) navamA gaNumAM thAya che tema pAMcamA gaNamA paNa A dhAtunA anunAsika gaNukAya viziSTa kALAmAM lepAya che. (pa. 38TIpa juo) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI. sphuTitAtimukti na. bhAselu mati- | svapna pu. zamA muktAnuM phUla haya pu. ghor| upAsanA 31 upavAsadina na. | muMbaI mumbApurI strI. (upavAsa pu. upavAsa bhane / upavAsa mana / mAtra kevalam . vi. dina na. hivasa) 27 yavana pu. mAu 22 te utpatham . vi. avata3 kapaTaprabandha pu. 29 sthA; 2yu sthita bhU. . gh| kumbha pu. 2sananI sapiArI rAjapuruSa pu. 3 zAkhA strI. / khAsa samprati . vi. ma. 5. 1.. akroNIm akrINIta akrINan ` pATha 6 ThTho nvme| ga (yA ) hAstana bhUtakALa paramai0 sa. 4. 6 1 lo ! akrINAm .. akroNIva , akroNA: akrINItam / , akrINAt akrINItAm mAtmanepada Y. akroNi akrINIvahi 2 ne, , akrINIthA: akrINAthAm , akrINIta akrINAtAm vidhyaya-52sma0 1 so pu . . krINIyAm krINIyAva 2 le, krINIyAH krINIyAtam ne, krINIyAt krINIyAtAm h : 2022 :: m akrINImahi akrINIdhvam akINata bh krINIyAm krINIyAta krINIyuH bh Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI , vidhyarthanA paramaitra pratyayo avikAraka che e dhyAnamAM rAkhavuM. teo vya thA za3 thAya cha tathA nAnA pAnu 34, 1 pramANa nI thAya che. vidhyatha-sAmane 1 so pu. krINIya . krINIvahi krINImahi 2 le ,, krINIthAH krINIyAthAm krINIdhvam 3 le, krINIta krINIyAtAm krINIran manth 5220 yastana bhuut|| 1. so pu. amathnAm-amathnIvaamathnImax vagere lU 52sma0 baratana bhUtA 1 / 5. alunAm-alunIvaalunIma* mere lU mAtmane bastana bhUta 1 so . aluni-alunIvahialunImahi kore - saMskRta vAkayo kArtikyekAdazyAM kathayata kAnpadArthAnAnIta / ka tAni vastrANi yAni tvamakrINIthAH / re paricAraka kimarthamadya bhUmi kaTai stRNAH / yajJAMstanvAnA vayaM banpazUnyUpe devobhyo'badhnIma / tasmindeze mayA sAdhU yoddhaM bahabo bhaTA AgatAstAnahamekAkI zastrAstrairamRdanAm / na kanyAyAHzulkaM gRhNIyAditi zAstrapratiSedhe satyapi kecidudaraM bharayo brAhmaNA gRhNantyeva / / damayantyAH svayaMvarakAle baDho rAjAno mAmiyaM vRNIta mAmiyaM vRNIteti manyamAnAH kuNDinapuramAgatA raGga prAvizan / nalaM vuvarSada mayantI raGgAgatAnnRpAnprekSamANA nalatulyAkRtInpazca puruSAnapazyata / tataH saMdehAnnAbhyajAnAnnalaM nRpam / teSAM catvAro nalarUpadhAriNa indrAdayo devA iti jJAtvAbhASata / x pAnu 38 : 5 zumA. * pAnu 38 x 15 mA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI paDI kathaM devAJAnIyAM kathaM ca nalaM nRpaM bodheyam / yadA sA devAzaraNaM gatA tadA te svIyAni rUpANyAvirakurvan / pazcAnnalaM nRpaM dayamantyavRNIta / anantaraM devAnAM kopaM pratikatu tAvubhau stutibhistAnaprINItAm / tato devA nalaM varairanvagRhNan / yatkRte'rIn vyagRhNIma samudramatarAma ca / sA hateti vadana rAmamupAtiSThanmarutsutaH // gujarAtI vAkyo 1. maMdAra parvatane ravaiyo karI devoe samudra valavyo. (mantha) 2. meM mArA pustaka tathA sarasAmAna vecyo (vi ), paNa bahu dhana prApta karyuM nahi. 3. inDe pitAnAM zatru vRtra ke je brAhmaNa hatA tenA cUrecUrA karI nAkhyA (sU); A pramANe teNe brahmahatyAnuM pApa karyuM ane te pApamAMthI ame tene zuddha karyo nahIM. (g). 4. RSionAM vacana teM kyAre ekaThAM karyA? ( nyU) pa. jo tame tamArI bhaktithI devone khuza karo (), te teo tamArI upara kRpA kare. (anu+) 6. A vanamAM rAma ane lakSamaNa sItA joDe rahetA, ane phaLo ane mULo khAtA. (ra) 7. meM nA kahyA chatAM tame vADImAM DALI parathI kUlo zA mATe temAM? (vi+=+sTra) 8. jo huM gAviMdanI copaDIo lauM (6) to guru mane Thapake de. 8. virATa dezamAM pAMDa eka varSa sudhI rahyA te tame jANatA nahetA? ( zA) . 1. ahIM anAdara pachI vAparo. 2. pA. 25 * noMdha juo. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI zabdakoza da * vi joDe, Atmane vecavuM | jatvA:(saMkhyAvAcaka pra.ba.va. cAra pad 9 gaNa manu joDe,mitrabhAvathI | manatI strI. naLanI strI. AvakAra de, nI upara kRpA | naDhaturAri pu. strI. na.(nara karavI; vi joDe, laDAI karavI punaLa, tuApu. zrI.na.samAna, za9mo gaNa ami De oLakhavuM ati strI AkAra) naLanA mad 9mo gaNa parasma valovavuM . samAna rUpavALuM mR6 9 gaNu paramaitra khAMDavuM, kADhaTdhAranuM pu. zrI.na.(nahi, cUrecUrA karavA. #g, gharanuM dhAraNa karanAra) naLanA jevuM rUpa dhAraNa karanAra panna (saMkhyAvAcaka)pra. ane dinuM jura (dara ane Adi prAraMbha) ba. va. pAMca jemAM indra mukhya che te,Indra vagere. gvAra pu. khijamatadAra kamara pu. strI na. (0ra na. ' maH pu. laDavaiye peTa ane mRbharavuM) potAnuM peTa maphatUta pu. pavanane putra,mAruti, bhare te, peTabharuM, ekalapeTuM, lebhI rAmane bhakta vIra hanumAna ghaarvAna pu. strI. na. ekaluM, te avyaya. jene mATe jene lIdhe ekAMtavAsI raka pu. je sthaLe kaMI moTuM kArya vaTa pu. sAdaDI karavAmAM Ave te, nATaka sthaLa wrfIMjAtA strI. (kAti | gnta pu. strI. na. raMgamaMDapa strI. kArtika mAsanI ane viSe AveluM pAvara strI.(agiyAraza)kArtika v na. AkAra mAsanI agiyAraza kUvupuM pu. strI. na. varavAne Atura nipura na. vizeSa nAma che. rAtrAdha na.badhI tarehanAM hathiyAra vidarbha eTale varADa prAMtanI rAjadhAnI | TamtiSedha pu. (phAina.zAstra, koi pu. guruso, rIsa prasidhapu. aTakAva)zAstrane aTakAva *ri, vi athavA saMgha jeDe mAtra AtmapadI che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI surA pu. na. kanyAnA mAbApane | vibhaktinA ge vaparAya che). je paisA ApelA hoya te(asala | 3+thA pAse javuM te paisA kanyAnI kiMmata tarIke varApu vayaMvara pu.pote ApatA hatA). vara pasaMda kare che, vADhi saMda pu. saMdeha pu. vakhata) kanyAe pite vara rAIma avyaya. sAthe (trIjI | pasaMda karavAne vakhata Thapake devo marja 10 gaNa | valovavuM te ane rASTra pu. hAthe) kAjoDe,atiA+ viTTIgaNa | HthAna pu. DAkhaLI (phUlanuM mULa) varaghana na. vacana vacana na. 3 istrI. brahmahatyA karavA strI. bhakti ma%i strI. vani strI. | virATa (rAjAnuM nAma che.virATapu. mULa mUTa na. tra (Indrane zatru) vRtra pu. ravaiyo mAthApaTa pu. (kathana na. 1 sarasAmAna pUravAra pu. pATha 7 me bIje gaNu vartamAnakALa ane AjJArtha 1. bIjA gaNamAM dhAtune sIdhA ja pratyaya lagADavAmAM Ave che. - cAra je gaNa parasma "javuM" vartamAnakALa e. va. di. va. ba. va. pu. yAmi thAva: thAma: je ,, ifa - " thAtha: yAtha 3 je , yAti vAta: yAnti * 24 w Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI AjJArtha e. va. di. va. ba. va. 1 lo pu. jAni thAya thAma 2 je ,, yAdi sAtam yAta 3 je , vAtu yAtam yAntu A rUpomAM dhAtumAM kaMI paNa pheraphAra thato nathI; mAtra dhAtune pratyaya lagADavAthI rUpo thAya che. nA, 2, 4, gr "rakSaNa karavuM, havA, mA, mA lA, zrA ane 'kApavuM'-A dhAtunAM rUpo upara pramANe thAya che. jene cheDe ar hoya evA dhAtu sivAya A gaNanA lagabhaga badhA dhAtuo aniyamita che. emAMnA ghaNAkharAnA vizeSa niyamo nIce ApavAmAM AvyA che. 2. san dhAtune ja avikAraka pratyaya pUrve lopAya che. jemake rata: 3. pu. di. va., satti 3. pu. ba. va. - parama0 vartamAna ekavacana dvivacana bahuvacana lo pu. rima : ma: 2 je ,, ani 3 je , saritA ta: santi A rUpamAM bIjA puruSanuM ekavacana niyama pramANe thavuM joIe, paNa temane eka lepAya che parasma AjJArtha e. va. di. va. ba. va 1 le pu. aaruna asAva asAma 2 je ,, idhi stam 3 je ,, stu stAm pahelA puruSanAM traNe rUpamAM pratyayo vikAraka che. tethI ane lepa thato nathI. pafdha ra je pu. e. va. aniyamita che. fy ra : sta Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smahe 24 24 w sAthe saMskRta bIjI copaDI jyAre keTaleka ThekANe A dhAtune Atmane pada pratyaya lAge che, tyAre vartamAnakALanAM rUpe nIce pramANe thAya che. - e. va. di. va ba. va. 1 lo pu. che svahe 2 je ,, hai dhve 3 je ,, sai. sAto sate A rUpamAM badhAM pratyayo avikAraka che. tethI 3 ne lepa thAya che, no 1 lo pu. e. va mAM zuM thAya che, ane have pahelAM te lopAya che. niyama nIce pramANe che. 1thI zarU thatA pratyayapUve nI pUrvanA ne lepa thAya che. 3. t "sUI rahevuM" e dhAtuno anya svara badhA puruSavAcaka pratyaya pahelAM guNa pAme che. A dhAtumAM trIja puruSanA'bahuvacanamAM pratyaya pahelAM mUkavAmAM Ave che. Atmane vartamAna e. va. di. va. 1 lo . have zemahe 2 je ,,, re sAjA. zedhye 3 jo ke, te rAte zerate - Atmane AjJArtha le pu. zartha zayAvahai zayAmahai 2 je ,, a 'thAthAma zedhvam 3 je A tAm thAtA zeratAm za ne upalA niyama pramANe zuM thAya che ane te svarathI zarU thatA pratyayo pUrve rajU thAya che, eTale rAjena vagere rUpa thAya che. mate ane matAm nI pUvera mUkyAthI te ane ratAnuM pratyaya thAya che. ba. va. , 2 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T: nathaH nuvanti navAma saMskRta bIjI cepaDI 4. vyaMjanathI zarU thatA vikAraka pratyaya pUve dhAtune anya 3 (hasva) vRddhi pAme che eTale tene sau thAya che. .. 2, dhAtune ane te ( hasva ke dIgha) 6 ke 7 heya ane tenI pachI svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya Ave, ! (hasva ke dIgha) no chu ane 3 (hasva ke dIva)ne thAya che. | | parame. vartamAna e. va. di. va. ba. va. 1 le pu. naumi * kuva: , nauSi : natha: 3 je , nIti nutaH parasma AjJAtha 1 le pu. navAIna guvAva nutam 3 je ,, nautu. nutAm nuvantu mi, fNa vagere vikAraka pratyaya pUrve nauf= nauSi vagere rUpo thAya che; kAraNa ke te vyaMjanathI zarU thAya che; paNa AjJArthanA pahelA puruSanA pratyayo vikAraka che topaNa svarathI zarU thAya che, mATe tyAM nA 3 ne sAmAnya niyama pA. 16, 6 pramANe guNa thaI no thAya che, ane ravara pUrve no ne nA thAya che. zu "joDavuMe dhAtunAM rUpo upara pramANe thAya che. 5. tu ane 4 dhAtumAM vyaMjanathI zarU thatA pratyA pahelAM vika chuM mUkAya che. para vartamAnakALa e. va. di. va. - ba. va 1 le pu. stafma-ratathIfma tu-tughIva: ama:-saMtuSAra 2 je , ji-rataSi stutha:tuvIrtha: tu-tuvItha 3 je ,, rati-satati stuta-tughIta: stuti nuta Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI tti ane bIjA vikAraka pratyayo pUrve pA. 48, 4 pramANe 3 vRddhi pAme che, paNa jyAre niyaMma 5 pramANe e pratyaya pUrve zuM mUkavAmAM Ave che tyAre teo vyaMjanathI zarU thatA nathI, tethI sAmAnya niyama pramANe guNa pAme che, eTale tuno rasto thAya che ane pachI rata thaI tathati vagere rUpa thAya che. jyAre avikAraka pratye pahelAM mukAya che tyAre dhAtunA anya 3ne pA. 48, 2 pramANe rad thAya che, eTale surata: vagere rUpo thAya che. trIjA puruSanA bahuvacananA pratyaya niramAM pahelo svara che, vyaMjana nathI, mATe tenI pahelAM huM mukAtI nathI; eTale tyAM mAtra eka ja rUpa thAya che. A ja niyama pramANe AjJAthanAM rUpo karavAM, tautu-starItu 3. pu. e. va., turdU-stugi 2. pu. e. va. ratavAni 1. pu. e. va. satavAva 1. pu. di. va. vagere. Atmapada rUpa-ratu-tuvIne 3. pu. e. va. stuvAre 3. pu. hiM. va., tuve 3.pu.ba.va. vagere rUpa A ja niyama pramANe siddha karavAM. 4nAM rUpo stunAM rUponI jema ja karavAM. 6. TU dhAtu pachI vyaMjanathI zarU thatAM vikAraka pratyayanA pahelAM huM mukAya che. parame. vartamAnakALa e va. di. va. ba, va, 1le pu travAmi jUtha: * raje " graMfar jUtha: 3je " saMvata bruvanti AmAnuM chelluM yuvanita pA. 48 niyama 2 jA pramANe siddha thAya che. Atmane pada rUpasute 3. pu.e.va. kUvAte 3 pu. di. va., guvate 3 pu. ba. va. vagere. AjJAthanAM 1. pu. nAM rUpo travALi vagere thAya che. 7. nIce lakhelAM pAMca eka khaMDita dhAtu jeno artha bolavuM thAya che tenAM vartamAnakALanAM aniyamita rUpa thAya che. mANuM 3. pu. e. va., brUtha jUta: Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 saMskRta bIjI copaDI Atura 3. pu. di. va, sAghu 3. pu. ba. va. kAraNa 2. pu. e va.. mAthu: 2. pu. di. va. 8. 4 "prasavavuM" "janma Apo" enA AjJAthanA pahelA puruSanA pratyaya avikAraka che. Atmapada vartamAnakALa-sUte 3. pu.e.va., guvattei 3. pu. diva, suvate 3. pu. ba. va. vagere. AjJAtha-sUkva 2. pu. e. va, purva 1. pu. e. va, suvAhai 1. pu. di. va, kuvAmae 1 pu. ba. va. 9, 20, varU, zya, mana ane kam dhAtuo pachI ja sivAyanA vyaMjanathI zarU thatA pratyayonI pUrve mUkAya che. jemakerohimi vagere paraspe. vartamAnakALa ekavacana dvivacana bahuvacana 1 lo pu. riSi viva: rudimaH jo , raviki ruditha 3 je ,, rati ruditaH rudanti AjJAthanAM rUpo e ja niyama pramANe samajavAM- 2.pu. e. va, rohAni 1. pu. e. va. vagere 9 mA niyamamAM ApelAM bIjA dhAtunAM rUpAkhyAna e ja pramANe karavAM. kam nA 3. pu. ba. va. nA pratyayamAMnA - ne lopa thAya che te viSe AgaLa kahevAmAM Avaze. 10. 6 "javuM" e dhAtu pA.48, 2 jA niyamane apavAdarUpa che. enI pachI svarathI zarU thato avikAraka pratyaya Ave to ene thAya che. paramaitra vartamAnakALa e. va. di. va. ba. va. le pu. ni. phuvaDa . maH je ,, ji kutha: 3 je ,, pati rUta: : kArata AjJArtha 1. pu. mAri vagere. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 51 adhi+i 'sabhyAsa 42 / ', mAtmanepa6. vartamAnakALa me.va. di. 4. ma.. 1 so pu. adhIye adhIvahe adhImahe 2 ne, adhISe adhIyAthe adhIdhve 3 le ,, adhIte adhIyAte adhIyate adhi pUvena bhuut|chedsaa tra 3 // ite, iyAte, iyate thAya che. temAM ane pUrve su thAya che; te ja pramANe bIjAmAM. mAsAtha 1.pu. adhyaya-adhyAvahai-adhyayAmahai. 6 ne guNa thaI ! thAya che aMte 7 ne karu thaI pratyayo sAthe bhaNA aya kore 35 // thAya che. As mAtmane56 AjJAthe sa. 1. di. 4: 5. va. 1. so pu. Asai AsAvahai AsAmahai Assva AsAthAm Adhvam 3 le, AstAm . AsAtAm / AsatAm ___ pA. 47. 1 pramANe dhvam nI pUve s sopAya che. 2 le ,, - saMskRta vAyo asmiJjagati ye santi kavayastAnnamaskRtyataM granthamAraMbhe / pRccha bAlaka: kiM roditi / . he kRpAnidhe jagadAtmastvAM brahmAdayaH sarve devAH stuvantya'Sayazca sarve / IdRzaM tvAM zaraNamupaimi / prasIda / pAhi mAM narakAghorAt / asyAM pAThazAlAyAM bAlakAH kAvyamadhIyate / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para saMskRta bIjI copaDI taruSu bhadhuraM ruvanti pakSiNo vAyuzca zItalo vAti tasmAdramyamidaM sthAnam / atraiva vRkSamUle zilAmadhyAsAmahai * / bho bhoH paurA: kva gato'smAkaM mahAgaja: / kiM batha / dedhyA saha krIDAzailamadhyAsta iti / evamastu / ahaM taMtra gacchAmi sarva ca vRttaM kathayAmi / akiMcano vitRSNazca sukhaM svapiti rAtrau / ye prANanti jIvanti ca teSAM jaDAnAM cAdihetuM me brUhi / vatse, samAzvasihi / samAzvasihi / ayamAgatastava putrako yaM tvaM mRtaM manyase / govindaH smitenAtmanaH kopamapahanute / azvinau madanamapi saundarye 'tizayAte / rAtrAvudayate candro divodayati bhAskaraH / udeti sa sadaivo nodIyante ca 'vidviSaH // prANinAmupakArAya prANiti priyadarzana: / prANyate puNyapuruSaH zreyase yazase ca saH // sa stauti bhAskaraM bhaktyA nauti pApaharaM haram / edhi kAryakarastvaM me gatvA pravada rAghavam / dikSumaithilI rAma pazyatu tvA'vilambitam // te janmabhAjaH khala jIvaloke yeSAM mano dhyAyati vizvanAtham / vANI guNAnstauti kathAM zRNoti zrotradvayaM te bhavamuttaranti / dharmadUSaNa nUnaM tvaM nAjAnA nAzaNoridam / nirAkRtya yathA bandhUllaghutvaM yAtyasaMzayam // bhUmau zete dazagrIvo mahArhazayanocitaH / nekSate vihvalaM mAM ca na me vAcaM prayacchati // ___ *zI, As bhane sthA dhAtunI pUrva adhi upasa mA tAre sthaLe kriyA thaI hoya te sthaLanA nAmane dvitIya vibhakti lAge che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 saMskRta bIjI cepaDI samAzvasimi kenAhaM kathaM prANimi durgatiH / lokatrayapatirdhAtA yasya. me svapiti kSitau / / rodibhyanAthamAtmAnaM bandhunA rahitastvayA / pramANaM nopakArANAmavagacchAmi yasya te // Aste bhaga AsInasyordhvastiSThati tiSThataH / zete nipadyamAnasya carAti * carato bhagaH / / gAdhodake matsya iva sukhaM vindeta kastadA / anavApteSu kAmeSu mRtyurabhyeti mAnavam // jAtamevAntako'ntAya jarA cAnveti dehinam / anuSatA dvayenete bhAvAH sthAvarajaGgamAH // nindantu nItinipuNA yadi vA stuvantu . lakSmIH samAvizatu gacchatu vA yatheSTam / adyaiva vA maNaramastu yugAntare vA . nyAyyAtyathaH pravicalanti pade 'na dhIrAH // .. gujarAtI vAka 1. sabhe gAvinA vayana 52 vizvAsa rAmatA nathI. (vi+zvas) 2. ne nizAne pAtra cha tamane tame vANI ch|. (stu) 3. 5kSIya gomatAnA chinaa| 52 sU 2 cha. (zI) 4. he mA, tu. 21 naDi (ruda); tArI bhI thamA . bhAvAnu 14 mI mAve che. (abhi+A+i) 5. mA meM gAye 62 varSe vaa72|maane sanma mApe cha. (sU) 1. 014 2|mne| ss| tI se tugata nathA ? (ava+i) * 'carati' ne pahale niyama vi96 35, athavA 762yanA mATe 4 mAMnA ja nuM dIdha rUpa thayuM che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 saMskRta bIjI paDI 7. tuM ane tAre bhAI nizALamAM zuM bhaNe che? (f ) 8. UMcA parvatonAM zikhara upara mANaso muzkelIthI zvAsa le che. ( nizcan) 9. A jagAnA lake garIba che ema mane lAge che. (mA) 10. evo koI puruSa che ( a) ke je garIba lekene ane Azraya vagaranA lekene pIDe che? 11. ALasu mANasa ghaNo vakhata UMghe che. (an). 12. kharA Izvara sivAya bIjAne je leke upAse che (3+ ANa) teo nitya sukha meLavatA nathI. 13. ghaDo kaI jAtanuM jAnavara che te amane kaho. (sU) zabdakeza 7 bIjA gaNana dhAtu sana parasma zvAsa le; praksa | hathA parasma kahevuM zvAsa le, jIvavuM na para khAvuM r paramai. hevuM tA parasma kApavuM san Atmane besavuM; adhi+. nu paramai0 vakhANavuM san besavuMg+ANa pUjavuM, gr paramai0 rakSaNa karavuM upAsanA karavI dattA parasma bhakSaNa karavuM 6 paramejavuM; zaramU+ phU paramaitra AtmAne bolavuM 36 tAbe thavuM, zaraNe thavuM; mar paraai dekhAvuM, bhAsavuMprakAzavuM miSTra tarapha javuM; ane thA paramai0 javuM AvavuM; avarU jANavuM; 36 yu paramai0 joDavuM UgavuM, AbAda thavuM rAM parasma ApavuM 6 Di jeDe Atmane abhyAsa | ra parasma zeka karavo, avAja kare, adhyayana karavuM karo. *ane phakta gaNakAryaviziSTa kALAmAM vaparAya che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 55 ja parasma raDavuM, zoka karavo | sata pu. cheDo nAza DhA paramai0 ApavuM, levuM to pu. yamarAjA van Atmane paheravuM 1 gaNu Atmane 036 vA paramai0 vAvuM jeDe, udaya thavo. pho Amane sUI rahevuM, UMdhavuM; avaDhavama kri.vi.vilaMbavagara ati + pha caDhiyAtA thavuM azvina pu. di. va.mAM vaparAya che) zrI paraai0 rAMdhavuM azvinIkumAra, denA be vidyo zyan paraspezvAsalenizcam saMsAra kri. vi. zaka vinA dama le, zvAsa levo ne kADhavaH | mAM hetu pu. mULa kAraNa vizvamAnavuM,vizvAsa rAkha; | sArA pu. strI. na. beTheluM +mA+zvara mana zAMta karavuM. | tra AtmAne janma Apavo gAdava pu. laDAI 6 1 gaNa para hatu parama Atmane vakhANavuM 36 joDe, udaya thI sattA para nAhavuM i4 the gaNa Atmane 36 nu para, jharavuM, TapakavuM joDe UgavuM vaju parasmo UMdhavuM 3 kri. vi. jerathI, sakhata dUnuAtmane saMtADavuM mag+hUnuM 3ghAra pu. paragaju kAma, upakAra athavA ni+nu chupAvavuM. | jharva pu. strI. na. UbhuM UMcuM upaluM vAra pu.strI. na (bIjAne vaMdana pu. zrI. na. (nahIM, | mATe) je koI kAma kare te 'vina na. kaMIka) jenI pAse vAdatha na. kavitA kAMI paNa na hoya te, garIba # 8 mo gaNa namata sAthe, page mad kathA gaNa Atmane 5 | lAgavuM, namaskAra karavA joDe zvAsa le, jIvavuM. | nid mA joDe cheDI devuM. manAtha pu.strI.na.lAcAra, nirAdhAra nirAkaraNa karavuM manuSa(Anu ane sajI, sannanuM | paridhi pu. (pA strI,dayAane karmaNi bhU.kR.) sAthe raheluM yukta | nidhi pu.bhaMDAra, dayAne bhaMDAra Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 saMskRta bIjI copaDI jIvArojhapu. (phrI strI. ramata, | da 1: gaNa para dhyAna dharavuM, rauDha pu. parvata) ramatane manana karavuM , mATe parvata nara pu. na. naraka kSitti strI. pRthvI nipajamAna(niSNanuM va.kR)sUteluM ha a. nakkI natinig pu. strI. na. (Ati jAdhavana. (ASa pu. strI. na. strI.rAjavidyA, vyavahArabuddhi, chAchara, 36 na. pANI) nipuNa pu. strI. na. pravINa) chAchara pANI rAjavidyAmAM tathA vyavahAramAM gomatI strI. nadInuM nAma che pravINa para pu. strI. na. bhayaMkara nUnama a. nakkI 24 ka+vi cheDe, dUra khaseDavuM, thArtha pu. zrI. na vAjabI, yogya bAjue karavuM pathaH (gfthana pu. rasto" e zabda karavAmana pu. (jJAta na. vizva, paMcamInuM ekavacana) rastethI Amana pu. AtmA) paramAtmA y2 na. pagaluM pu. strI. na. nijIva, acetana pApa pu.strI.na. pApa laI lenAruM kamAn pu. zrI. na. janma puSyapuruSa pu. pavitra athavA pAmeluM, pu. mANasa sadgaNa mANasa navo pu. prANuonI duniyA, | pramANa na. pramANa mRtyuleka priyavana ! strI. na. ramaNIya ridra pu. strI. na. garIba dekhAvavALuM viSNu pu. strI. ne. jevAne Atura | rana na. vizvanuM je tatva che te rivA kri. vi. divase vAri pu.(trahmanuM pu. brahmadevanA tuta pu. strI. na. duHkhI, kaMgAla AraMbha) brahmadeva ane bIjAo sAhana pu. dehavALa, mANasa mA pu. nasIba, udaya dave na. be cIjone samUha e pu. duniyA pakUpa pu. strI. na. dhamane kalaMka | mAra cIja, padAtha lagADanAra mAravAra pu- sUrya Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI pachI mitra pu. strI. na. juduM | viksa samksa joDe, praveza madhuram ki.vi.mIThI rIte madhuratAthI karo, aMdara AvavuM mahArAga pu. moTA rAja, dhaNI, vizvanAtha pu. jagatane svAmI Izvara magrephAyanovita pu. strI na. | viThTha pu. strI. na. AkuLa(madA pu. strI. na. ghaNI kiMmata- | vyAkuLa, bebAkaLuM vALuM, rAjana na pathArI, vita vRkSa na. (vRkSa pu jhADa, pu. strI nA TevAyeluM) kImatI ] mUDha na. mULa) jhADanuM mULa pathArImAM sUvAne TevAyeluM vRtta na. banI cUkelI vAta, banAva . mAnava pu. mANasa thiI strI. mithilA dezanI ta8 pu. strI. na. ThaMDuM rAjaputrI, sItA zrIratha na. be kAna theg kri. vi. marajI mujaba, (fr) 1 gaNa paramai0 manamAnyuM, IcchA pramANe besavuM; i De, prasanna thavuM yunattara na. (yuja na. kALa HTyam kri. vi. sAMje juga, attara bIju) bIje juga sthAvarajhama pu. zrI. na.(thAvara athavA kALa | pu. ratrI. na. eka jagAethI bIjI jagAe na lai javAya evuM, zva pu. strI. na. manahara . 1 pu. zrI. na. eka jagAravita pu. strI. na. vinAnuM, ethI bIje laI javAya evuM) rAghava pu. raghune vaMzaja caLa-acaLa ghuva na. halakI sthiti, apamAna mittana. hAsya DhovAyata pu. (tha na. traNane dura pu. ziva, mahAdeva samUha, ti pu. svAmI) svarga, mRtyu ane pAtALa e traNa | ALasu atraNa pu. strI na. tandri duniyAne svAmI | pu. strI. na. vattA strI. vahAlI, chokarI |Azraya vagaranuM anAtha pu. zrI. na virRda pu. strI. na (vi. vinAnuM, UMcuM 34 pu. strI. na. soft strI. IcchA) jene kaMI kaMI jAtanuM raudA pu. strI. na. paNa icchA nathI te. - A jagAnuM satrapu. zrI. na. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 saMskRta bIjI cepaDI pIDA karavI 8mo ga. 3 athavA vAcharaDo vara pu. ni jeDe, huM 10 gaNu veNa vagha na. kavana na. bAbata viSaya pu. sasare zvasura pu. muzkelI a rtha na. 9 na. ! sAce Izvara pAravaNapa pu. strI. laIne havA, 6 nuM avyaya-| na. sAce paramezvara umArUpa kRdanta - pu. 5 cube fy ` , pATha 8 me bIje gaNu (cAlu) hyusto bhUtakALa ane vidhyartha 1. sAkArAnta dhAtuo pachI hyastana bhUtakALanA trIjA purUSanA bahuvacanane pratyaya vikalpa phusa thAya che, ane tenI pahelAM anya svarane ( ne) lepa thAya che. , hyastana bhUtakALa yA dhAtu e. va. di. va. ba. va. le. pu. ayAm ayAva . ayAma 2 je , athA: ayAtam ayAta 3 je , vAta ahIM yA nA mAne lepa thayo ane enI pUrva mukAvAthI a thayo ane temAM 3 pratyaya maLIne javuM: rUpa thayuM. vidhyathI e. va. di. va. ba. va. 1 lo. pu. yAyAm yAyAva yAyAma yathA: yAyAta yAyAta 3 je, yAyAt fy 2 8 9 m Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 58 2. as 'hA' se dhAtu pachI baratanabhUtanA s bhane t 5DesAM I () dAge che. me. 1. 6. pa. ma. 1. 1 so pu. Asam Asva Asma 2 le , AsI: AstAm Asta 3 le ,, AsIt AstAm Asan vidhyartha unle pu. syAt syAtAm syuH vagere. 3. rud, svap zvas , an bhane jaz dhAtumA 57 / yastana bhuta. kALanA jU ane tu e be pratyayo pUrve phu athavA mUkavAmAM Ave che. me.va. vi. 1. 5. 5. so pu. arodam arudima 2 ne, arodI:-arodaH / aruditam arudita 3 le, arodIt-arodat aruditAm arudan aruditAm kore 3yAmA prtyye| pUrva i khAyo cha (pA. 50, 8 juo, kam dhAtunA vyastana bhUtakALanA trIjA puruSanA bahuvacanane pratyaya mA 4DevAze tama usa cha. me 1. di. 4. . 5. 4. vidhyartha unale pu. rudyAt rudyAtAm rudhuH pore yastana bhU.. 3 ne pu. azeta azayAtAm azerata / vidhya 3 ne pu. zayIta .zayIyAtAm zayIran e rUpa mATe juo 3, pAnuM ka7 ane pratyaya mATe juo 1, pAnu 23 sana 4, pAnu 28 sa. va. vi. pa. pa. pa. | bastana astaut astutAm | | bhU. 1.3 le. astavIt / astuvItAm | astuvan 5220 ah | astuvAtAm astuvata maatmne| . . vidhyartha | stuyAt |stuyaataam |stuyuH | trIne 5. stuvIyAt stuvIyAtAm |stuvIyuH Atmane | stuvIta stuvIyAtAm stuvIn / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " " saMskRta bIjI ce paDI, A rUpomAM vRddhi thaI che tene mATe juo-4, pAnuM 48; ane phu vikalpa pratyaya pahelAM mUkavAmAM AvI che, tene mATe juo 5, pAnuM 48. yastana bhU. 1. ule pu. abravIt abrUtAm abruvan 52bhai0 " abrUta abruvAtAm abruvata mAmAne . vidhyartha " brUyAt brUyAtAm bayuH 5280 " " " bIta vIyAtAm vIranamAtmana juo 6, pAnuM 49 i yastana mU ne pu. ait : aitAm Ayan ahIM dhAtunI pUrve Agama lAge che ane ekavacanamAM 1 ane bIje 6nI sAthe 1 athavA junI vRddhi le che. (juo mArgo. pA. 62) 3jA puruSa marDavayanamA i+an yan thAya che.1,5.50 mane A 5i bhU. pAthIAyan, adhi+imAtmane0 stanabhU : 31 pu. adhyaita-adhyeyA. tAm ,adhyayata,AtAm pUve ine iy thAya cha (numA 2, pA. 48); mane AtAm bhajA iyAtAm thAya cha,tenI pUve A 2mA bhUvAthA aiyAtAm tenI pahelAM kavi mUkavAthI mAtAjU thAya che. bIjA badhA svarathI zarU thatA pratyayo pUrve AvA ja pheraphAra thAya che. vidhyartha 3je pu. e. va. adhIyIta. ma04 pramANe mAnna 35 // 421. Asa stana bhU. 1.2le pu. AsthA:- AsAthAm-Adhvam. saMskRta vAka aharahaH snAtvA saMdhyAmupAsIta / dazarathasya bhAryA kausalyA caitre navamyAM tithau madhyAhane putra rAma prAsata / pArikSitasya janamejayasya satra sArameyo'bhyet / tatra ca janamejayarvijastamatADayan / so'rodIdrudaMzva mAtaramayAta / mAtApRcchadvatsa kiM rodiSi / so'bravIjanamejayasya satramAyaM tabra ke'phi mAM prAharana / mAtAvadatki tvamakaroH kiM tAnaspRza: / / . Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI so'bhASata nAhaM maryAdAmatyAyam / saramA satrabhUmiM gatvoccairvAcAbrUta / ayaM me putrako na yuSmAnaspRzattatkimenamanaparAdhinamatADayata / tAM na ko'pi pratyabhASata / tena vA sA devazunI saramA janamejayaM zaptvA gRhamayAt / droNAcchastravidyAmadhye yata pANDavAH kuzalavau vAlmIke radhyaiyAtAM karNadhyai parazurAmAdazcata / amivAdya guruM brUyAdadhISva* bhagavanniti / aniSaNNe gurau nAsIta / videhAnupayanto vayamekarAtraM gaGgAyAstIre'vasAma tatra ca pUrva rAtre nAnA ramyAH kathAH kRtvAnantaramasvapima / brayAtkSamI gabhIro'sIti bata yudhiSThiraM prabhu ko na / kathamahaM balI syAM kathaM mayi prajA vizvasyu; kathaM ca prakRtayomAmu. pAsIrannityevaM cintayatastasya rAtrirayAt / tataH prAmuhyatAM vIrau rAghavAvarutAM tathA / / uSNaM ca prANitAM dIrghamuccaiAkrozatAM tathA // . yathA kASThaM ca kASThaM ca sameyAtAM mahodadhau / sametya ca vyapeyAtAM tdvbhuutsmaagmH| | gujarAtI vAkayo 1. dhRtarASTranA chokarA pAMDunA chokarA sAthe jugAra ramyA ane temanI pAsethI temanI badhI pUjI laI lIdhI. pachI pAMDe vanamAM gayAM. (6) 2. tyAM / thaa| temanI pATha gayA. ( anu + i) x kase sadhutAza: pratyaya che. * adhi + i 'zava' se sabhA 152|yo che.. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 3. tyAre yudhiSThire temane kahyuM (sU) ke tamAre amArI pAchaLa AvavuM joIe nahIM (ana +6); hamaNAM ame dhana vagaranA chIe (a) ane tamane anna ApI zakatA nathI. 4. tyAre brAhmaNe bolyA (#) ke ame amAruM anna kamAvAne zaktimAna chIe. (a) - pa. tyAre yudhiSThire temane nA pADI nahIM. (ti + a + yA) 6. paNa brAhmaNo potAnA anane mATe mahenata kare, e tene gamyuM nahIM." 7. tyAre teNe potAnA gorane pUchayuM ke mAre zuM karavuM? 8. teNe tene kahyuM ke sUryanI stuti kare. (7) 9, tyAre yudhiSThire sUryanI stuti karI ( sa ), ane jyAre sUrya prasanna thayA tyAre tenI pAsethI eka thALI maLI ane temAMthI temane joIe teTaluM anna haMmeza maLatuM. , 10. sagaranI strIoe ghaNuM chokarAone janma Apyo. (a) 11. gaI rAtre huM uo nathI. (v) 12. tame gaMgAnA pANImAM kyAre nAhyA ? (4) 13. kRSNa mathurA gayA tyAre vrajanI strIo moTethI raDI. (6) 14. huM kAzImAM nyAya bhaNyo. (A + 6) 15 je huM hastinApuramAM houM ( mA ) te dhRtarASTrane kahu(phU) ke pAMDavo pAsethI kapaTavALA jugArathI tame temanI pUjI laI lIdhI, e kaMI yogya karyuM na hatuM. 16. keIe paNa duSTa mANasonAM vacane upara vizvAsa rAkhavo na joIe. (vi+ 4) * "IcchavuM" e arthane dhAtu jA sAthe vAparavo. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'CSa saMskRta bIjI cepaDI ' zabdakoza 8 anAdhina pu. zrI. na apa- , droNa pu. vizeSa nAma che rAdha rahita, nirdoSa nAma strI. pakhavADiyAne sariSaUA pu. strI. na. na beTheluM navame divasa magH a. dararoja nAnA a. judAM, ghaNAM bApu 5 gaNa ava joDe, | giffkSata pu. parikSitano putra meLavavuM, pAmavuM pUrvatra pu. ( pUrva AgaLanuM, vi+mag joDe juduM paDavuM; samu+ tri strI. rAtra) rAtane pahelA mA joDe, ekaThuM thavuM,sAtheAvavuM bhAga strI. raiyata loko, 3H ki. vi. a. moTathI pradhAnamaMDaLa vata a. Azraya 3curkri. vi.(garamIthI)nuMUnuM kheda vagere darzAvanAra avyaya gr= na. eka rAta pu. vizeSa nAma che mAm 1 gaNa Atmane prati kSamaH pu. strI. na. dhIrajavAna jeDe, javAba Apavo surA pu. sTava pu.rAmanA putro | rAmanA patro | mUtasamAgama pu. prANIonuM ekaThuM thavuM te athavA ekatra maLavuM te gu 1 gaNa parasmo +A joDe, UMce svare revuM zaka karo madhyAhna pu ( maca na. vacaluM, mIra pu. strI. na. gaMbhIra, UMDuM mana na. divasa) bapora tra pu. zAlivAhana hiMdu varSane mathArA trIhada, sImA pahele mahine, citra mahouM pu. moTo samudra nA pra. parikSitano patra | 4+muThTha meha pAmavo, mUrNAgata thavuM ane arjunane pautra vA %i 5. RSinuM nAma che tata kri. vi. tenI peThe te ja rIte veda pu.dezanuM nAma che(bahuvacana) tithi pu. strI mahinAno divasa | rAju 1 gaNa paramaitra AtmAne kIrtham kri. vi. lAMbe vakhata, | zApa deva, rAkhavA avyayakRdaMta. cirakALa, UMDuM , | rAviyA strI. (zAstra ane jevazunI strI. devonI kUtarI | vighA) yuddhakaLA, yuddhajJAna Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI satra na. yajJane samAraMbha satramUni gora hAi pu. purohita pu. strI. yajJanI jagA | jarUra hovI + ga. Atmane0 sAmAM strI devenI kUtarInuM nAma che. thALI thArI strI, saMdhyA strI. saMdhyAkALa (savAre | duSTa (puruSa) rada pu. pu. ane sAMje jhaLAMjhaLAM vakhate kurAmana pu. ane bapore brAhmaNe IzvaranI ghata ramavuM ; ga. paramai. prArthanA kare che te) dhana vagaranuM SanahAna pu. strI. na, sAmetha pu. saramAne putra kutaro, mathurA mathurA strI.. mahenata karavI parijhama 8 guNa anna anna ne. paramaitra ane AtmAne kapaTayukta jugAra parata na. | TethI 3jA avyava (pada na chaLa, chUta na. jUgaTu) | vAjabI yu-punuM bhU. 5 vata pu. strI. na. kamAvuM = 1 ga. paramai. khUMcavI levuM ag + dR 1 ga. | vrajanI strIo trAkanA strI. prathamA bahuvacana gaI rAta gata rAtri strI. | siMgara (rAjAnuM nAma che) sara pu. pATha 9 me bIje gaNu (cAlu). bAkInA dhAtuone pratyaya lagADatAM keTalAka saMdhinA pheraphAra nIce pramANe thAya che. 1 dhAtunA anya nI pachI aMtaHstha ke anunAsika sivAya keIpaNa vyaMjana Ave athavA kazuMye Ave nahIM* to TU ne TU thAya che. jemake 4i pachI varta kALanA 3pu.e.va.ne pratyayatti Avyo eTale pAnuM 166 pramANe ti,ane A niyama pramANe +ti thayuM; kAraNa ke ti pratyayane ta aMtastha ke anunAsika sivAyane vyaMjana che. have, kazuM ye Ave nahIM e zabdane artha evo che ke padane anate Avyo hoya; eno artha evo nathI ke vAkya mAM enI pachI koIpaNa zabda Avavo na joIe. tene artha upara lakhyA pramANe samajavo. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI 2. pratyayamAMnA prathama akSara 7 ane 9 keIpaNa vagaranA cothA akSara pachI Ave to ta athavA zuM ne dhU thAya che. #ti thI akSara che mATe tine ugha thAya che jefSa. jyAre datya ane mUrdhanya vyaMjanane yoga thAya tyAre datya vyaMjanane sthAne anukrame maLato mUrdhanya thAya che. juo mArgo pA. 21ddhi thayuM have, 3, 8nI pachI tu Ave to pahelA TU ne lepa thAya ane tenI pahelAMne 4 sivAyane svara je hasva heya to dIgha thAya. eTale sTeDhi thayuM. jyAre 3 ja pu..iva. ne pratyaya tan lagADAya che, tyAre pA. 64, 1 pramANe 4itamra pramANe tri+dhara pachI dRiDha ane pachI 3 pramANe pUrva TU lapAI hasva 6 dIrdha thaI : thAya che. A rUpamAM guNa thato nathI kemake tar avikAraka che. (pA. 16,4 pramANe jo pu ba.va. nuM rU5 Dhitti thAya che. ati svarathI zarU thAya che tethI kaMI pheraphAra thato nathI. 2 jA pu.e.va.mAM ri vikAraka che, tethI ra+ri thaI pA. 64, 1 pramANe hRtti . have phi ne mArgo, pA. 21 nedha pramANe thAya, te pahelAM nIcene niyama lAgu paDe che. 4. athavA 6 5chI su Ave to TU athavA 6 no thAya che. eTale +fNa thayuM. si ne mArgopA. 9ra noMdha pramANe vi thAya che, eTale kRSi maLI kSi rUpa thAya che. paramaitra vartamAnakALa kiM. va. ba. va. 1 lo pu. zraddha 2 je ,, aai rIDha: lIDha 3 je ,, di strIH lihanti : ra je pu..iva. ane rIra 2 je pu.ba.va.A rUpe : 3 je pu. di. va. jevAM karavAM. mi, : ane H pratyaya pahelAM rizna: Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 25 9 saMskRta bIjI paDI saMdhine kaMI pheraphAra thatA nathI, kAraNa ke fma ane : anunAsikathI zarU thAya che, ane : adha svarathI zarU thAya che. * * Atmane vartamAnakALa - e. va. di. va. ba va. . 1 le pu. sTi lihahe . limahe likSe rI je , strI briti lihate A rUpo upara pramANe karavAM 1. bIjA varganA gaNanA AjJArtha paramaipadanA 2 jA puruSa ekavacanano pratyaya jyAre dhAtune cheDe anunAsika ane ardha svara sivAya kaI paNa vyaMjana hoya tyAre dhi thAya che. para AjJAthe 1 le pu. lehAma lIDhi lIDham lIDha 3 je , lihantu Atmane AjJAtha1 le pu. 2 je , lizva lihAthAm lIDhvam 3 je ,, lIDhAm lihAtAm lihatAm 1 lA puruSanA traNe vacananA pratyaya vikAraka che, ane parasmapada 2 jA puruSa ekavacanane pratyaya avikAraka che te yAda rAkhavuM. 5. dhAtunA AraMbhamAM huM ane ane heya ane pahelA niyamamAM kahelI bAbato lAgu paDatI hoya to TU ne zuM thAya che. jemake phulanuM ti pratyaya vikAraka hevAthI rodukati ane upalA niyama pramANe vo+ti thayuM.pachI pA.65,2 pramANe vonadhi thayuM pachI 2 je che bh lIDhAm m lehAmahai 0 2 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 6. zabda athavA padanI asiddha avasthAmAM varganA trIjA ke cethA akSara (jU 6 -2 rSa ma) pUrve anunAsika sivAyanA pUrva vyaMjanane badale potAnA vargano trIjo akSara (1 - 66) thAya che. e prasaMge kye ThekANe Tu thAya che. e pramANe vanadinuM rokathi=oSa thayuM di. va. nuM rUpa sudha: e ja pramANe karavuM ba. va. nuM rUpa TUti , emAM kaMI pheraphAra thato nathI. 2 ja pu. e. va. no pratyaya fNa umerAtAM ni5 pramANe hi thAya. e sthitimAM mArgo pAnuM 5 noMdha $ mAM Apela niyama lAgatA pahelAM nIce niyama lAgu paDe che. 7. kaI paNa dhAtu , " ke 6 thI zarU thato hoya ane tene cheDe vagane ceAthe akSara (z2a TU dhUma) hoya ane tenI pachI ke da Ave athavA kaMI nahIM Ave, to ja na 6 nA anukrame magha chuM thAya che. A niyama pramANe vo+rinuM dho+Ni thayuM; pachI mArgo pAnuM panoMdhamAM ApelA niyama pramANe ghoti thayuM; pachI mArgo pAnuM 9ra pramANe gho+vithaI paNa thayuM eTale rUpe nIce pramANe thayAM. paramai0 vartamAnakALa : e. va. di. va ba. va. 1 lo pu. lonni 3: 3: dhokSi dugdha 3 je ,, roSa . duhanti Atmane vartamAnarUpu. su raje , dhu dhugdhve mere parasma AjJArtha vaje, vadhu dugdhAm suda, vagere Atmane , 3je , sughAm duhAtAm duhatAm vagaire , , ra, purva duhAthAm dhugadhdham mere 2 je , dugdha duhate duhAte duhAthe Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI - 2, () ardhasvara athavA anunAsika sivAya koI paNa vyaMjanathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrve praznane - lopAya che, ane svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya pU upAtya na UDI jAya che. (mA) AjJArtha ra je pu. e. va. gari thAya che. (6) A dhAtunA 6 nI pachI tarata ja Ave te dRne zuM thAya che 8. keI zabdamAM athavA niyamAnusAra banelA rUpamAM ane 5 pachI je akSara Avato hoya te vagano anunAsika = ne 5 nI jagAe mukAya che, ane tenI pachI tuM, rA, ra, ke Ave to anusvAra thAya che. paraspe. vartamAnakALa e. va. dvi va. ba. va. 1 le pu. dumi : 2 je ,, hRtti 3 je ,, hanti hRtaH ghnanti A rUpamAM 7 ne bIjA pu. di. va., ane bIjA pu. ba. va.mAM lopa thayo che; kAraNa ke pratyayo avikAraka che ane ardhasvara ke anunAsika sivAyanA vyaMjanathI zarU thAya che. si pUrve jUnuM (8 pramANe) anusvAra thayuM. ati svarathI zarU thato avikAra pratyaya hovAthI tenI pahelAM duna nA upADa - 3 ne lopa thayo che, ane anita maLIne (2, 6 pramANe) #nita rUpa thayuM che. keTaleka prasaMge A dhAtune Atmane pada pratyaya lAge che tyAre vartamAnakALanAM rUpe nIce pramANe thAya che. e. va. di. va. ba. va. 1 lo pu. ne TUnya - hanmahe 2 je , re #Athe * dave 3 je che - tte -- jJAtaii "Is che e ja nate E Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI A pramANe adhasvara ke anunAsika sivAyanA vyaMjana pUve nU nA lepa thayo che, ane svara pUve mane lopa thaI TU ne 6 the che. AjJArtha para. 3 je pu. tu-tAma-daratu , , 2 je pu. e. va. naMdi che , 1 lo pu. jJAti , Atmane 3 je pu. tA-ghAtAmu vagere. 3 ane dhAtumAM 2 ane i thI zarU thatA pratyayo pahelAM dR mukAya che, paNa ghastana bhUtakALanA bIjA puruSanA bahuvacanamAM 6 mukAtI nathI. ' 9. trar, anna, vRtra , , can, rAn , prAr ane rAta ane chAta (eTale jene cheDe rA ane zuM hoya evA dhAtuo) dhAtuonA chellA akSarane ardhasvara athavA anunAsika sivAya keIpaNa vyaMjana pUrve athavA padAnta jU thAya che. zuM Atmane vartamAna e. va. di. va.. ba. va. 1 le 5. kuro rava kumAre 2 je, phire phAve. kuMf 3 je , IzAte Izate te pahelAM zuM na jI ne 8 pramANe jU thaye; 7 ne r thaI te ne ? thayo eTale cha thayuM; te ane te pUrve 6 mUkavAthI phAve ane di thayAM. AjJArtha 3 je pu. phukkAjU-jJAtA-rAttAna vagere , , 1 le pu. e. va. ka vagere. 4. n dhAtune uMDAnya vikAraka pratyaya pUrve vRddhi pAme che, ane svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrve vikalpa vRddhi pAme che, fy m . Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI d vartamAna e. va. di. va. ba. va. le pu. makama vRkava: ramaH 2 je , mAkSara : pRSTha 3 je , mAi khUS: nita-mAnita AmAM anya ne ti, tar vagere pratyaya pUrve 8 pramANe thayo, eTale maf, g: vagere rUpo thayAM che. upalA niyama pramANe ekavacananAM rUpamAM tranI vRddhi aru thaI che, ane 3 ja pu. ba. va. mAM vikalpa vRddhi thaI che. li pUrve 6 ne 9 pramANe 6 thayo, ane 6 ne pA. 65, 4 pramANe thayo ane fsa ne di thayo eTale mafkSa rU5 thayuM. AjJAthe 3 je pu. mATuM-mRNamu--mAtu raje pu.e.va. kRtriH A rUpamAM upha pratyayane dhi thaye, pA. 66, 1 pramANe, nA ne jU thayo, pA. 69,9 pramANe anek ne su thayo. pA. 67,6 pramANe. 5 ya dhAtanA ne avikAraka pratyayo pUrve 3 thAya che. parame. vartamAnakALa e. va. di va. ba. va. 1 le pu. varima 3ra : pharama: 2 je , kSi uSTha 3 je , vagi AjJArtha je je pu. e. va. 34 va+tti-va+ti pA. 69, 9 pramANe, -va+fTa (mArgo pA. 21koMdha pramANe)-ify; va+vi-vaNi 9 pramANe+va+ri pA. 65, 4 pramANe varNava-va;i 3Na vagere. va+dhi pAnuM 66, 1 pramANe - +dhi-8g+ghi-3 +fa (mArgo pA. 21 noMdha pramANe 34 pAnuM 67, 6 pramANe 6. zuM dhAtunA sAno vyaMjanathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrve zuM thAya che. uzanti Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zig: - saMskRta bIjI copaDI 7. rAjU, lakSa, vAsa,ridrA ane jhAjhu e dhAtuone trIjA puruSane bahuvacanane pratyaya lagADatAM teno - lopAya che. zAn nuM AjJAtha 2 jA pu. e. va. nuM rUpa che, ane rAta nuM gharfja athavA vAi che. e. va. di. va. ba, va, 1 le pu. phAlmi zis: 2 je ,, rAri ziSTha 3 je ,, zAsta riASTa: zAsati zAnta rASTra upalA 6 pramANe-rAtta (s ne 9 thavAthI)-ziSa +s (mArgo, pA. 21 pramANe ) fi:: zAn + ati pramANe (pratyaya mata che, nita nathI)-rAti . kANu paramai0 vata, 3je pu. jJAti-jJAmRta-jJAti AjJAtha 2 je pu. e. va. jhAjhugi 1 le pu. e. va. nartrLA 8. triA dhAtunA anya ane svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUvelopa thAya che, ane vyaMjanathI zarU thatAavikAraka pratyaya pUveza thAya che. 3je pu. rAti-ridrita: driti vagere. 9. vidhAtunI AjJAtharUpa virAmu ne nAM AjJArtharUpa lagADavAthI vikalpa nIce mujaba rUpo thAya che. AjJAtha 3 je pu. veju ke vAMdarotu-vattA ke fkAMtA- vitu ke IvAMku vagere. vartamAna 3jo pu. vetti-viraH- vita vagere. 10. keIpaNa joDAkSarano pahelo akSara 2 ke heya te te s athavA ane ardha svara athavA anunAsika sivAya . hIpaNa vyaMjana pUve athavA padane ane lepa thAya che. vas +te AmAM huM e joDAkSara che. ene pahele akSara che ane enI pachI te pratyaya Avyo che. temane ta ardhasvara athavA anunAsika sivAyano vyaMjana che mATe ja lepAya che, eTale vakta thayuM. pachI mArgo, pA. 21 * nedha pramANe je thayuM. 2 jepu.e. va. ; upalA niyama pramANe lepAya che-+; pA. 65, 4 pramANe re; mArgo pA. 92* noMdha pramANe) rahe. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 4. 72 saMskRta bIjI copaDI cakS mAtbhane0 vatamAna me. 4, . . . cakSe . cakSavahe cakSmahe 2 le ,, cakSe . .cakSAthe caDar3have 3 , caSTe cakSAte . cakSate caz+dhve-10 pramANe, caS+dhve-bhAge0 . 21* nae pramANe, caSa+ve-mane pA. 97, niyama 6 prabhA caDDhave mAjJArtha 3 ne 5 caSTAm-cakSAtAm 4gere. dvi ta bhAna 3 ne pu. me.va. dveSTi vagere diha 52bhai0 vatamAna0 le pu. me 1. degdhi vagere saMskRta vAkyo savitA vai prasapAnAmISTe / gopaH sAyaM dhenuuyogdhix payaH / tasminpuSpe bhramarau madhu lIDhaH / agnimIDe purohitaM yajJasya devamRtvijam / yo'smAndveSTi yaM ca vayaM dviSmastaM ghnantvimAnyasmAbhiH paThaya ____mAnAni mantrAkSarANi / he jagannAthAkhilasyaitasya vastujAtasya tvamIziSe / he dInabandho yadyanme namrasya pApaM bhavettattatpratijahi / zatru hantuM zarAnviSeNa degghi / Acazva kva mAmekAkinImatra bihAyAkaruNa yAsi / yaM mAM dharmamAcaDDve tameva pratyahamAcarAmi / + Iz dhAtunA bhane 74ii vimati 152|y che. 4 cothA pAnAnIdha juo. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 saMskRta bIjI copaDI vatse na yuktaM te maGgalakAle rodituM pramRDaDhyazrUNi / athavA sakhyau pramRSTAm / bhASyakRtpataJjali: kAtyAyanasya vacanAni vistarato vyAcaSTe / ziSyaste'haM zAdhi mAM tvAM prapannam / zAstyarIndharmamAzAste kIrtimAzaMsate parAm / sa zaMsati satAM vRttaM vizasatyutpathAsthitAn / / ITTe triviSTapAsthAne tatkIrti vAsavaH svayam / IDayanti narendrAzca bhUmAvudbhUtavismayAH // yA nizA sarvabhUtAnAM tasyAM jAgati saMyamI / yasyAM jAgrati bhUtAni sA nizA pazyato muneH // ya enaM vetti hantAraM yazcainaM manyate hatam / ubhau tau na vijAnIto nAyaM hanti na hanyate // karoti pApaM yo'jJAnAnnAtmano vetti ca. kSayam / praveSTi sAdhuvRttAMzca sa lokasyai ti vAcyatAm / prApya cAptuttama janma labdhvA cendriyasauSThavam / na vetyAtmahitaM yastu sa bhavedAtmaghAtakaH // | gujarAtI vAkayo 1. tu. divasabhA '32ii 1 / 2 gAye hA cha ? (duha) 2 pu5mAthA bhayamApane 3313 naDI, tene bhaya yU savA hai. lih) 3. remo viyA2 vinA prAmAne bhAre cha (han), tasA hI sukha bhogavatA nathI. 4. nagaranA leke jyAre jyAre potAnA dezanetAo zerIomAM praveza 42 che, tyA tyAre te.yA zerImAno vANI sA re che. (sam+mRj 5. 2trine pAse pAre RSinA ziSyo ache (jAgR) sane veda bhaNe che. . x AtmAna sAzu 53 che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74. saMskRta bIjI copaDI 6. rAjagRha ke pATaliputra magadhanuM mukhya zahera hatuM te amane khabara nathI (vi) 7. sajajanone dhikAra nahIM. (uttara) 8. A satra Apa sAheba samajAvo. (ftha+mA+rakSa) | zabdakeza 9 bIjA gaNanA dhAtuo, Atmane vakhANavuM . parasma mAjavuM, sApha karavuM, Atmane dhaNuM thavuM, rAja karavuM sApha karI nAkhavuM, vAs paramaitra prakAzavuM +mR6 vALavuM. 4 cam Atmane bolavuM, mArU tridu paramaitra AtmAne cATavuM kahevuM, vi+mA+kyam samajAvavuM | vaza parasma IcchavuM prakAzavuM jhAjhuM parasma jAgavuM ' | vid paramai0 jANavuM triA paramai0 garIba thavuM | rAparamairAja karavuM,niyamamAM viparabhai,Atmane lepa karavo mUkavuM, niyamita karavuM 36 paraai0 Atmane dehavuM | zAna mA joDe, Atmane IcchavuM fSa paramai,Atmane dhikkAravuM | para mAravuM mora pu. strI.na. (4 nahIM, ! vAta nAza karanAra) pitAno | nAza karanAra kApa strI.) nirdaya, dayArahita | sAmAdita na. (Amatra potAnuM, garama tapu.na.bAramana pote, | futa bhaluM) pitAnuM bhaluM 4 gaNakArya viziSTa kALAmAM ane parAkSa bhUtakALamAM ja vaparAya che. gaNukAyarahita kALamAM tene sthAne radA parasma, Atmane Adeza thAya che, ane pakSa bhUtakALamAM Adeza vikalpa thAya che. A A dhAtunAM vartamAnakALanAM rUpe parokSa bhU, kA. nA. pratyo lagADavAthI paNa thAya che. jemake, ve, jitu vagere (juo pATha 13) Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che saMskRta bIjI cepaDI fjaiva na. (driya na. | Teva pu. strI. na. prakAzita avayava athavA Indriya, ane | na pu. strI. na.garIba svabhAvanuM, gva na. khUbasUratI) suMdara vinayI bAMdhe, nIrogI zarIra narendra pu. rAjA 3 10mo gaNa vakhANavuM vzyamAna (1 gaNa "vAMcavuM" Dapathathita pu. strI. na. (3ravatha "moDhe bhaNI javuM'nuM karmaNi) pu. khoTe raste, doSavALe mArga, | va. ka.) vaMcAtuM mAthita, mAthAnuMbha prApta utaSThi pu. mahAbhASya nAmanA thayeluM khoTe raste gayeluM moTA vyAkaraNa granthane kartA 3matavismaya pu.strI. (3mUta purotti pu. gora, kuLagora a me "utpanna thavuM bhU. kR.). gudma pu. strI. na. (gqTUnuM jenAmAM acaMbo utpanna thayo. bhU, ku) zaraNe thayeluM praNava pu. je kaMI utpanna thayuM kama sarvanAma, bane hoya te, utpatti worzana pu. moTAvaiyAkaraNanuM manuSya pu. bhASya athavA artha nAma che. samajAvanArA vyAkaraNa granthane saMya pu. nAza kartA, TIkAkAra TwAtha pu(smta duniyA, maDhavADhipu. (masTana keIpaNa saMsAra, nAtha pu. dhaNI)jagatano - zubha vastu, kAra pu. vakhata) . dhaNuM zubha avasara takSapta strI. tenI AbarU mAkSara na.pavitra athavA vaidika trikiggrthAna na. (vichA na | kavitAne bola svagaDa, mAthAna na. sabhA)divya vastunnAtana.(vahu na. vastu jJAti sabhA, devonI sabhA. na. samudAya,ja)vastusamudAya, dInavadhu pu. (ratana pu. strI. na. | vastune ja garIba, vadhu pu. bhAI) garIbane | vAcatA strI. nindAne pAtratA, belI, paragaju Thapake devA lAyakapaNuM. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI vAva pu. Indradeva sarvamUtAni na.prathama ane dvinuM vitarata: kri vi. vistArathI ba. va. saghaLI hayAta cIjo vidAi(f+# choDavuMnuMavyayarUpa | vitR pu. sUrya bhU. kR.) cheDI daIne ladhutta pu. strI. na. sAdhu pu. za6 1ga. paramaiofjoDe mAravuM strI. na. sAruM, vRttana. vartaNuka) nAza kara sadAcArI himanapu. jeNe badhI indriyo | Rya a. sAMje vaza karI che evo RSi-gI | nra pu.strI. ne mArI nAkhanAra avicArathI mattA,modAtakri vi| bhamare bhramara pu. Apa sAheba mAvAna athavA mukhya zahera rAdhAnI strI. mavAnuM prathamA ekavacana magadha mAyA:pu.ba.va.mAMvaparAya che kadI nahIM naivAlA (eka dezanuM nAma athavA lokanuM nAma keTalI vAra jAti : avyaya rAjagRha (magadha dezamAM eka chelle gharama pu. zrI. na. zaheranuM nAma che) nAgapRR na. jyAre jyAre cA thavA-tAtA| vaMzaja vaMca pu. strI. na. 4 pahAra (turAvo mar:)rma pu. | pu. strI. na. pATaliputra (magadha dezamAM eka zerI rahyA strI. zaheranuM nAma che)grTaDhiputra na. | sUtra sUtra na. bhaNavuM pad 1 le gaNuM parabhai0 | hAMkI mukavuM jhagula0 me gaNa pATha 10 me bIjo gaNa (cAlu) hAstana bhUtakALa 1. hyastana bhUtakALanA bIjA ane trIjA puruSanA ekavacananA pratyaye s ane s nI pUrve vyaMjana Ave to temane lepa thAya che, Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 di. va. saMskRta bIjI copaDI 2. anunAsika sivAya koI vyaMjana padane cheDe Ave te tene sthAne vargane pahela ke trIje varNa thAya, ane 6 ne huM athavA huM thAya, (a) DhinA hyastana bhUtakALane trIjA puruSanA ekavacanamAM pahelAM nTina thayuM, pachI pA. 16, 6 pramANe asTeknatta thayuM teno upalA 1 pramANe lepa thayo, eTale ad rahyuM have nai pAnuM 64, 1 pramANe thayo; ane upalA niyama pramANe ra athavA thayo eTale maTe . e pramANe 2 pu. e. va.no pratyaya lopAya che, ane 3jA pu. e. va. nA rUpamAM je niyamo lAgyA te ja pramANe , atre thAya che. e. va. ba. va. 1 lo pu. aA aliba alihma 2 je ,, mahera alIDham . alIDha 3 je , sTeTa huM alIDhAm alihana arIDhA vagere rUpo, rI: vartamAna. 3 pu. di. va. pramANe thAya che. (tene mATe pAchale pATha juo). Atmapada e. va. . di. va ba. va. 1 lo pu. cigi alimahi 2 je , aTI: alihAthAm alIDhvam 3 je , malTI alihAtAm alihata (A)ku+7 +t pA 16.6 pramANe-mod pA. 76, 1 pramANe-alopAnuM 66 5 pramANe koi pA.67, 7 pramANeathavA gho pA. 77, 2 pramANe. e ja pramANe jyAre huM pratyaya lAge che tyAre madha- thAya che. . e. va.. hiM. va. ba. va. 1 le pu. vokta aduha aTuhma 2 je , pazu adugdham adugdha je , adho adugdhAm aduhan Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI Atmane 3 jopu. mahudha-mAtAmuM-sata; 2 ja pu.e.va. jasudhA, ne pA. 65, 2 pramANe thayo che. * - (I) mAna-hanuM pA. 76, 1 pramANe; mAtAnu(vi)-pA. 68, 2 (5) pramANe na lepAya che, eTalesatA. mana+sana(ba.va.)anna+nana pA.68, 2(a)nA chellA bhAga pramANe annanapA.68,rapramANe. e. va. hiM. va. ba. va. 1 le pu. anam ahanma 2 je ,, mahena ahatam ahata 3 je ,, mAna ahatAm anan Atmane 3jo pu. mahaMta bhanAtAm annata 1. azru+tta-amA+tta pA. 69, 4 pramANe-kramA pA.76, 1 pramANe-amaiE pA. 69,8 pramANa. kAmArTarpha pA. 77, pramANe thAya che. evI ja rIte 2 ja pu. e. va amArUM- thAya che. e. va di. va. ba va. 1 la pu. sAmAnya amRjva amRjma 2 je ,, amA- 3EE amRSTa 3 je , amAtyuM amRSTAm amRjan-amAn 2. vi, nA, paNa nam vAr ane rijhA e dhAtuone hyasta " bhUtakALanA 3jo pu. ba. va. ne pratyaya 3Na che. kriSa A pratyaya vikalpa le che. 3. dhAtunA anya ne hastana bhUtakALanA bIjA pu. e. va. mAM vika9pe ? athavA visaga thAya che. - | * pahelo vaNa hoya evo saMyukta vyaMjana padane anta Ave te tenA chellA vyaMjanano lopa thatuM nathI; paNa jo 6 pahele ane 4 chello varNa evo saMyukta vyaMjana padane anta hoya te ra lopAya che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 w saMskRta bIjI copaDI 78 A niyama pramANe anna nuM anna-2 athavA H thAya che. e. va. hiM. va. ba. va. le pu. bhavedam avidra bhavizna je ,, maveta-aveda-bhaveH avitam avisa avet-da avittAm aviduH 2, anya svarane 3 pUrve guNa thAya che. lA-parasma hyastanabhUtakALa 3 je pu. anAja - nAtAsajAgarA, anAvRtta majhAnA+ane pA. 76, 1 pramANe sagAjara 2i my khh bh 4. dhAtunA anya s ne pratyaya pUrve athavA 6 thAya che, ane s pratyaya pUrve vikalpa TU athavA TU thAya che. zANa para e. va. di. va. ba. va. apAram apiss mANa 2 je ,, sAta-TU-zAM rASTram aziSTa rAti-6 zikhAma rAtta, tu ne lepa thaye eTale sarANa thayuM ne upalA 4 pramANe garA- thayAM. Atmane hastana bhUtakALa 3 jo pu. I-pezAtA-rAta, 2 je pu. ba. va vamu. ne pA. 69, 8 6 thayo ane te pA, 67, pramANe su thaya ane v no TU thayo-ve para hyastana bhUtakALa 3 je pu. eka-33-chA-ra-tApU pratyaya pUrva vane 3 thayo ane mA pUrve mUkI +3 ne sthAne 3 nI vRddhi thaI. vidhya Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI duha 5220 . . . m duhyAma ` bh duyuH fy ` bh 2 2121 me.va. . . . 5. 5. duhyAm duhyAva duhyAH duhyAtam duhyAta duhyAt duhyAtAm mAtmane sa. 4. hi. .. .. . . 1 lo pu. duhIya : duhIvahi duhImahi dahIthAH. duhIyAthAm duhIM dhvam 3 , duhIta duhIyAtAm duhIran han 3 ne pu. hanyAt-hanyAtAm- hanyuH mAtmane 3 ne pu.nIta-ghnoyAtAm-nIran zAs 528bhai0 3 ne pu. ziSyAt-ziSyAtAm-ziSyuH saskRta pAye : sAyaM prAtardhenumagnihotrAyAdhogRSiH / daNDakAyAM vasantau rAmalakSmaNau rakSasA~ sahasrANya hatAm / cANakyo'kiMcano brAhmaNo nandAnaDbuddhiprabhAvAcca tAnahan / teSAM ca rAjyaM candragupto nAma nRpatizcANakyasya ziSyo'zAt / devAnAM saMdezaM harannalo damayantyA ataHpuraM prAvizat pravizantaM ca taM devAnAM varadrakSitAge nAviduH / kecibaTavastaDAgasya taTamupagatA loSTai kAnabhyaghnan / sa rAjA digvijayAdArabhyAtmanaH sarva vRttAntaM gandharvakanyAyA* AcaSTa / yathA pANDavA raNe nAsmAnhanyuntathA kriyatAm / kazcitkukkuro yajJapaNDa gatI havIMSyavAleda / tatvijastamA. ghnansarva ca samupAhRtaM yajJI dravyaM tyaktvA maNDapaM. samamArjana / rAjAno dharmeNa vasudhAM ziSyuH / Tran 1. nandavaMzanA rAjAo pachI maurya vaMzanA rAjAoe pRthvI * juo mArgo 50 pA. 102 noMdha Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saMskRta bIjI cepaDI. upara rAjya karyuM. (rA.) 2. kaliMganA yoddhAoe amane nIce pramANe kahyuM. (rakSa) je aMge leke amane ghaNe vakhata thayAM dhikkAratA hatA (tti), temaNe amArA mulaka para humalo karyo. ame temanI sAthe laDAI laDayA ane temanA saradArone mAryA (). temane rAjA A jANato na hato (vi), ane tethI te laDAInI jagAe jAte AvyA; paNa potAnA mANasane mUelAM joIne te potAnA mUlakamAM pAcho pharyo." 3. tame gaI kAle gAya dohI ? (3) 4. hari AkhI rAta veda bhaNatA jagato hato.(kA) pa. dararoja savAre mANase potAnuM moDhuM sApha karavuM joIe. (+ ). zabadakeza 10 faNotra na.agni devatAne yajJa | mela pu. deDake kura pu. kUtaro thazamaupa pu. yajJane mATe taiyAra jadhAndhAstrI.gadharvanI dIkarI karelo mAMDavo gua pu. rAjAnuM nAma che. | kAkA 5. mAMDa sAtha pu. puruSanuM nAma che. akSara pu. strI. na. yajJane lagatuM tara pu. strI. na. kinAre, kera TLa na. laDAI vivijhA pu. (ddhiA strI.dizA vasudhA strI. pRthvI vijhA pu. chata) dizAonI jIta, dezanI jIta vRttAnA pu. hevAla, banAva draya ne. cIja, vastu samupAdata ( +5v+mA+nuM nara pu. rAjavaMzanuM nAma che, e | ka. bhra. ku.) ekaThuM kareluM vaMzano mANasa lagna na. hajAra vaTu pu. chokaro TUna,mami athavA joDe mAravuM Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI aMgadeza athavA maMgalake sAda | mauryavaMza athavA mauryavaMzano koI (ba. va. mAM vaparAya che.) mANasa maurya pu. kaliMgadeza athavA kaliMgaloka moDhe bhaNavuM gha1 lo gaNa parasmaka laDAInI jagA bhUmi strI. DhiAH (ba. va.mAM vaparAya che.) saradAra vakRttati pu. senApatipu. jAte svayam a. humalo karavo fma+phula le gaNa mulaka viSaya pu. | paramaitra * pATha 11mo - trIje gaNuM 1. A gaNamAM pratyaya lAgatA pahelAM dhAtuomAM abhyAsa athavA dvirukti nAmane pheraphAra thAya che. 2. abhyAsa athavA dvirukti mATe sAmAnya niyama (ka) zarUAtanA vyaMjana sahita svara bevaDAya che; je ekathI vadhAre svara hoya to zarUAtanA vyaMjana sahita pahelo svara bevaDAya che, ane svarathI zarU thato dhAtu hoya to ekalo svara bevaDAya che. bevaDAyA pachI dhAtune pratyaya lAge che. () varganA bIjA akSaro (va, chuM, Tu, tha, , na dhAtunA abhyAsamAM pahelo akSara ( , , , , g,) thAya che. ane cothA akSara ( , , , ma,)ne trIjo akSara (1, 3, 3, 6, 6) thAya che. A pramANe nI dvirukti 2 (1) pramANe ane upalA niyama pramANe pathaI,dhA-vadhAradhAra() pramANe maramImI-vimI. (6) dhAtumAMnA kaMThasthAnIne badale teTalAmo tAlavya mukAya che. upalA niyamane AdhAre danI jagAe Ave che. -lan 2 (ga) pramANe-Ivana 2(6)pramANe, vana(2)(ar) pramANe hA-ANA ra() pramANe, hRha 2(4)pramANe, EUR1 upara pramANe, Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI () je joDAkSarathI dhAtuo zarU thatA hoya te joDAkSaranA prathamAkSaranI svara sahita dvirukti thAya che. hI-hIdIuparanA niyama pramANe niha 2 ()ane(4) pramANe. (3) apavAda-je pahele akSara 5, 6, r heya ane bIje akSara aghoSa vyaMjana hoya te aghoSa vyaMjananI dvirukti thAya che. jemake sva-gudhuM. (ka) dhAtunAdIrgha svarane abhyAsamAM hasva thAya che ane jo ja thAya che. jemake hI-vihI, sAravA, ane -ca. (3) trIjA gaNanA aniyamita dhAtuo-. mA, hA javuM', mRg athavA 9 ane 3 dhAtuonA abhyAsanA svarano zuM thAya che, ane nijha, vinna ane vid dhAtuonA abhyAsanA svarane guNa thAya che. 4. dhAtunA abhyAsanA nA ru thAya che. (pATha 13,niyama 8) 5. paramaipada ane AtmapadanA 3jA pu.ba.va.mAMthI 7 lepAya che. 6. hyastanabhUtakALanA paramapadanA trIjA puruSa bahuvacanane pratyaya 3Na che; tenI pUrve dhAtune cheDe mAM heya te te A lepAya che, ane je ( hasva ke dIdha) 6 3 ke 4 heAya to tene tene guNa thAya che.(pA. 78. 1 ane 79, 2 joDe sarakhAvo.) - ma parasmara vartamAnakALa e. va. di. va. ba. va. 1 le pu. vimai fmRa: vibhamaH 2 je , fjamaruM bibhRthaH vibhRtha je ,, vimarsi vibhRtaH vibhrati ' vijA. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI hyusTana bhU takALa ' sa. 1. 01. 1. so pR. abibharam abibhava abibhama abibhaH . abibhatam abibhata abibhaH abibhatAm .. abibharu: AjJAtha vibharANi . bibharAva bibharAma bibhRhi bibhRtama bibhRta bibhartu bibhRtAm bibhratu vidhyaya bibhRyAm bibhRyAva bibhRyAma 2 le, bibhRyAH vibhUyAtam bibhRyAta 3 , bibhRyAt / vibhRyAtAm bibhRyuH bibhR 2 a, A bhane 3 prabhArI vi|24 pratyaya pUve gu thAya che, (pA. 19, 6 pramANe) bibhratti pA. 83, 5 pramANe; bastana bhUta310 31 pu. me 1. abibhR+ta=avibhRt 5 / . 16 : pramANe pA. 71, 1 pramANe, abibhara abibhaH(bhA 0 5.7nadha+)3Y.5 2. abibharu 1 pramANe. mAtmane0 vata bhAna0 le pu. bibhRte bibhrAte bibhrate ___ yastana bhUta ,, ,, abibhRta abibhrAtAm abibhrata hI 52sme vatabhAna0 le pu. jiDeti nihota: jihiyati (5. 48, 2 pramANe) ,, ,, yastana bhUta0 ,, ,, ajit ajihItAm ajihvayuH(1pramANe) 7. mA sane hA 'org' dhaatun| panya 212 / vya thA zarU thatAM avikAraka pratyaya pUchuM thAya che, ane svarathI zarU thatAM avikAraka pratyaya pUve lopa thAya che. mA mAtmana0 vatamAna 36 . mimIte mimAte mimate hA , org' , , jihIte jihAte jihate |amimiit amimAtAm amimata gharatana bhUta unne pu. ajihIta ajihAtAm ajita Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ` : saMskRta bIjI copaDI 85 pA. 83, pramANe mAnI dvirukti mimAM thayuM. te pratyaya vyaMjanathI zarU thatA avikAraka hovAthI A dhAtunA A ne DuM thaye; te pramANe mitte thayuM. mAte, te vagere pratyayo pUrve svarathI zarU thatA avikAraka pratya che, mATe dhAtunA mar ne lopa thAya che. 8. hA "tyAga karavo" eno upara pramANe pheraphAra thAya che, paNa huM vikalpa hasva huM thAya che. 2 thI zarU thatA vidhyarthanA pratye pUrve dhAtunA mA no lopa thAya che, ane AjJArthanA 2 ja pu.e. vi. mAM A vika9pe kAyama rahe che.eTale hAdi,kagigsIema traNarUpo thAya che. zA 'tyAga karo" parasma vatamAna e. va. di. va. ba. va. 1 lo pu. nAmi nahi:-hava: gi:-kAlIna 2 je ,, rAti jUitha -nahItha: kathi-gadIza 3 jo , jJAti jahitaH-jahIta: jahati ghastana bhU0 3 je pu. jJAta sAhitAmU-jhahItA manaduH AjJAtha , , jJadAtu datA-mAhItAm hatu vidhyartha , , nAn kahyattAnuM 9. vyaMjanathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUvera mI ne vikalpa hasva thAya che. 1. aMgamAM eka karatAM vadhAre svara hoya ane dhAtunA 6 (hara kedIghaS)nI pUrve joDAkSara na Avyo hoya to tene svarathI zarU thatA avakAraka pratyaya pUrve jU thAya che. fmIti -risthati, kAraNa ke emAM ekathI vadhAre svara che, paNa nilagnati-nihAlata thAya che, kAraNake dimAMnA phunI pUrve joDAkSara TU AvyuM che. vartamAna 3 je pu.fmata vimitA-nimItaH sthiti paraai0 hyastana bhU.kA , mAmeta kavimitA-ramatAm jimayu, AjJAthe 1 lo pu. vimAni dimAga vimathAma che Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI : 10 avikAraka pratyaya pUve huM ane dha dhAtunA anya svarane sopa thAya cha, bhane s, dhva, ta bhaneth pUrva dhAdhata 35 thA295 42 che. 52sma0 bhAsAtha 2 na. pu. ye. 1.nAM 3 / dehi tathA ghehi thAya che. . dhA 'bhU' 5220 1ta bhAna sa. 1 .. .. . pa. dadhAmi dadhvaH . dadhmaH .2 le , dadhAsi : dhattha: ghattha dhattaH / hyastana bhUtakALa * adadhAm adadhma adhAH adhattam adhatta adadhAt adhattama adadhuH dadhvaH hh m mi 21 bh " dadhAti dadhati ) adadhva hh m 3, 3 : bh AjJA dadhAma dhatta dadhatu 3, m m dadhAni dadhAva dhehi dhattam dadhAtu dhattAm vidhyartha dadhyAm dadhyAva dadhyAH dadhyAtam dadhyAt dadhyAtAm Atmapada vartamAnakALa sa. 1. 6.pa. dadhe dhvahe ghatse dadhAthe dadhyAma dadhyAta dadhyuH 05. 5. mr . ` dadhmahe dhadhve dadhate : : sh dhate dadhAte Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 22 y : w saMskRta bIjI copaDI ' hyastana bhUtakALa so pu. adadhi adadhvahi adadhmahi 2 nana , " adhatthAH adadhAthAm adhaddhvam adhatta adadhAtAm adaddhata AjJAtha dadhai dadhAvahai dabAmahai 2 le , dhatsva dadhAthAm ghadadhvam 3 , dhattAm dadhAtAm dadhAm . vidhya 1 sA pu. dadhIya dadhIvahi dadhImahi 2 le , dadhIthAH dadhIyAthAm dadhIdhvam 3 ne , dadhIta . dadhIyAtAm dadhIran dhaddha vam kaNere 3yAmA ta na da thAya che, 4 / 2914 tenI pachI manunAsi sivAya koSa vyasana mAvasa cha adadhuH 35mAM A / lopa thayo che, pA 83, 6 pramANe. te pratyaya sivAya AjJArthanA 1 lA pu. nA pratyayo Aja thI zarU thAya che, e vAta dhyAnamAM rAkhavI. dA nA 3the| 241 pramANe 42vAM. . 11. svarathI zarU thatA vikAraka pratyayo pUrve A gaNamAM upanya usa svrne| guNa thatI nathI, rebha nenijAnimAjJArtha 1lI pu. sa. va. 52-bhai0 vartamAna unle pu0 neneti neniktaH nenijati sAmane , , nenikte nenijAte nenijate ti pUrve ja n| k thAya che. bhA. pA. 81 + nAca pramANe. 520yastanabhU.1 so pu. anenijama anenijva anenijma mAtmana0 , ,.. aneniji anenijvahi anenijmahi 52sma0 mAjJArtha 1 so pu. nenijAni nenijAva nenijAma sAmane , , nenijai nonajAvahai nonajAmahai Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI paDI vartamAnakALa hu 528bhai0 30le pu. juhoti - juhutaH . juhati dhastana bhUtakALa ajuhot ajuhutAm ajuhavuH ___ mAnArtha 2 ne pu . 1. juhudhi // 35mAM hi ne sthAne dhi sAvyo che. gaNakArya viziSTa kALamAM dudhAtunA ne svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrva thato nathI (pATha cha, niyama 2 pramANe, paNa jU thAya che. * tabhAnA mA mAtmane 3 ne pu. mimIte mimAte mimate dhastana bhUtakALa , , , amimIta amimAtAm amimata . ( / 84, 7 mI.) vartamAnakALa hA ,, ,jihIte jihAte jihAte pR 5280 , pipati pipRtaH pipAti pR " pipati pipUrtaH / pipurati R , , iyati iyataH ghatana bhUtakALa uparanA ajihIta ajihAtAm ajihata apipaH apipRtAm apiparuH dhAtuone apipUrtAm apiparuH aiya aiyatAm aiyaruH pR dhAtunA R / ura thAya cha (pA. 2, 8 pramANe) R-RR pAnu 82,2 pramANe-iRpAnu 83, 3 pramANe. iya pArnu 83, 4 pramANemA+iya-aiya vij 5280 3 ne pu. veveMkti veviktaH vevijati 1 so pu. avevijam avevijva avevijma iyUti Apapa: Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI ghi mAtmane0 3 ne pu. vevikte vevijAte vevijate viS 522ma , veveSTi veviSTaH veviSati ta bhAnA ,, mAtmane0 , veviSTe veviSAte veviSate saMskRta vAkyo dhAnyaM mimIte kuDavena / agnau samidho juhotyadhvaryuH / yathA me pitA dharma na praja hAtu tathA me varaM dehi / *yebhyaH sarva lokA bhavibhayustAnAkSasAnaraNye rAmo'han / bha; saha pituH samIpaM gacchantI jihramItyavadacchakuntalA / kRSNazcakramabibhararjuno gANDIvaM duryodhanabhImasenau gadAmavibhRtA__ manye sarva yodhAH sAdhAraNaM dhanurabibharuH / brAhmaNo'brAhmaNo vA yaH ko'pi nirdhano'zaktazca bhavettasmai danaM datta / rAmabhAryAM jahAhi jahi hi jahIhIti tribibhISaNo rAvaNa mupAdizat / yasminkanyAmalaMkRtya varamAhUya tasmai tAM. dadati sa brAhmo vivAha uttamaphalakaH / haricaraNayoH prakSipto'yaM puSpANAmaJja linaH kalyANaM vidhattAm / purohitAsteSAM gRhaM gatvA prathama pAdAnavAnenijuH pazcAtsa mantrakaM kama vyadadhuH / * 'maya pAmavA' bhane. 'mayamAMthA 2kSaNa 427 me arthanA dhAtuo (mI, ra ane samAnArtha dhAtuo) prayukta hoya to jyAMthI bhaya utpanna thAya che, te hetu batAvanAra zabda paMcamI vibhaktimAM vaparAya x abibhara 35 che te yA6 215 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI dadAti draviNaM bhUri dAti dArizcamarthinAm / so'vadAyati kIrti ca ziro'vadhati vidviSAm / / saMdadhAti dhanuAyAM yadaiveSUna ruSAnvitaH / tadaiva taM bhayAkrAntAH saMdhiyanti dharAdhipAH // na jahAti sadAcAraM sa sadA cAraNastutaH / ujihIte jagajitvA tasya kIrti: surAlayam // na klAmyati dinaM kRtsnaM dadAno'pi dhanaM bahu / na ca klAmyati saMgrAme nighnan gajaghaTAzatam / / nyAyapravRtto nRpatirAtmAnamapi ca prajAH / trivargaNopasaMdhatte nihanti dhruvamanyathA // adharmAnnAtrasaH pApa lokavAdAnna cAbibheH / devAdvibhIhi kAkutstha jihAhi tvaM tathA janAt / mithyA *mAmabhisaMkrudhyannavazAM zatruNA hRtAm / / AnandaM brahmaNo vidvAnna bibheti kadAcana / yaddadAsi viziSTebhyo yaccaznAsi dine dine / tatta vittamahaM manye zeSaM kasyApi rakSasi // na bibheti yadA cAyaM yadA cAsmAnna bibhyati / yadA necchati na dRSTi brahma saMpadyate tadA / gujarAtI vAka 1. dhRtarASTranA ch|42maame gAyona choDI (hA), bhane sAne sthAnethI nAThA. * krudh bhane druh pAtunI pUve 75sa bhAvyA hAya tAre 525 athavA vastu tarapha krodha ane drohanI vRtti batAvavAmAM Ave, te puruSa athavA vastuvAcaka zabda dvitIyA vibhaktimAM vaparAya che; caturthImAM vaparAtA nathI. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI paDI 2. rAme zivanuM dhanuSa vALyuM, mATe janake tene potAnI dIkarI sItA dIdhI. () 3. zarIra mANaso potAnA zatruothI bItA nathI. (mA) 4. rAjAnA mANase mAruM dhana laI na jAya mATe meM te pelA gharamAM nAkhyuM. (ni + dhA). 5. tamArA baLavAna zatruo joDe salAha kare (+ dhA) ke tamAro badhe deza nAza na pAme. 6. tuM nAga pharatAM lAjato nathI? (1) 7. smRtio vidhavAonA punarlagnanI AjJA kare che (vighA) 8. jyAre goviMda vAta kaheto hato tyAre teM tArA kAna kema baMdha karyA? (ft + dhA athavA vi+ ) 9. strIo zarIre ghareNAM pahere che. (5ri + dhA) 10. mANase TakamAMthI tochaDAIoLakhI kADhavI joIe. vi+viDa) 11. tArA hAtha ane paga dho (avanin) ane pachI tAruM saMdhyApUjana zarU kara. 12. rAjAnA adhikArIoe te jamInanI laMbAI mApI. (1) 13. yatio taLAve pANIthI potAnAM kamaMDaLo bhare che. (g athavA | zabdakeza 11 trIjA gaNanA dhAtuo DhA paramaitra AtmAne ApavuM. cUMTADavuM; agidhA ke futhA dhA paramaitra AtmAne dharavuM; baMdha karavuM. ni+mUkavuM, rAkhI vizva pakaDavuM, mUkavuM, amala mUkavuM. maraghAM dhyAna devuM kara, karavuM, (dharmapustakamAM) niparamaitra AtmAne svaccha AjJA karavI; paribdha paheravuM | karavuM, sava+nika dhAvuM +SA samAdhAna karavuM lagADavuM, | g athavA 6 pararma bharavuM Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI A para. bIvuM fthag parasma Atmane gherI levuM paramai0, Atmane Azraya | zu Atmane javuM, 36+ ApavA, laI javuM mA AtmAne. mApavuM rA paramaiva tyAga karavo, tajavuM vijJa parasma, Atmane juduM du paramaitra hemavuM pADavuM, vi+vijJa bheda jANo hI parame zaramAvuM, lAjavuM a4i pu. khobo | TghaTApAra na. (ArA strI racanA azvathA ki vi. nahIM to ! samUha, samudAya, rAta na. so). savita manunuM karmaNi hAthIonI so hAra, seMkaDo bhU.kR. yukta, sUhita, bhareluM hAthIo mafthana pu. strI.na mAganAra, yAcaka Raa vI. gadA avaphA pu. strI.na. Azcayarahita ! sAva na. arjunanA dhanuSanuM lAcAra nAma rAje pu. strI. nabaLuM vAstuta pu. strI. na. (vAra 3ramajaTalA pu. strI. na (uttama pu. bhATa) bhATothI vakhaNAyeluM pu. strI na. suMdara stra na phaLa, fa: kri. vi. traNa vAra ane pratyaya) uttama phaLa- ! triva pu. (dharma puNya kartha paise, vALuM, sArA pariNAmavALuM | zAma IcchA) e traNa vastuone #Atha pu. kakunA vaMzamAM | samuha janmela puruSa, rAma ridrine kri. vi. dararoja kaDava pu. anAjanuM mApa sugharamANeno pu. vi. vi. # atram joDe, zaNagAravuM duryodhana ane bhImasena (samAsa) Bttara pu. strI ne AkhuM | OM 1le gaNa para ava joDe, dudha sami+ham jaDe, gusse thavuM | sApha karavuM, zuddha karavuM ma Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMskRta bIjI copaDI vo 4tho gaNa paramai0.sA joDe, | mayAtrA pu.strI.na. (mAtra kApavuM +mu nuM kamaNi bhU.kR. vina na. pese jitAyeluM vaza karAyeluM)bhayaneza inA strI. (3thA strI. dorI | mithyA kri. vi. a. khoTI rIte, kAmaThAnI) dhanuSanI dorI phegaTa dharAdhA pu. (dhA strI. pRthvI, rAmamAM strI. rAmanI strI magha .dhaNuM) pRthvIpati, rAjA 26 strI. gusso dhara 6ThTho gaNa paramai nam joDe, strAvA pu. lokanI niMdA salAha karavI vikram vid jANavuM'nuM va. ku. pRthama kri. vi. nakkI jANatuM nirdhana pu rahI. na dhanarahita, virAchapu.strI.na.AbarUdAra mANasa garIba vyaTNa pu. mahAbhArata Adi vAghapravRtta pu.strI.na. (cAyapu. kAvyo lakhanAra InsApha, pramANikapaNuM, pravRtta sAputA strI.duSyata rAjAnI patnI ' AgaLa cAlavuM' nuM ja pu. na. bAkI raheluM bhU, ka.) vAjabI vartaNavALuM, samad kri. vi.maMtra sahita insApha pramANe cAlanAruM . eTale maMtra bhaNIne 56 4 gaNa Atmane san ! madhu zrI.uduMbara jevA koIpaNa joDe thavuM pavitra jhADanI hAmAgnimAM ghAtun kri. vi. ke nAmayogI, 1 nAkhavAnI nAnI DALI dekhItuM khulluM (kriyApada sAthe | RAdhAraNapu.strI.na.madhyamapaMktinuM vaparAya che. surAlaya pu. (sura pu.deva, Alaya kimIjIpurAvaNanA bhAInuM nAma che pu. sthAna, rahevAnI jagA) trA pu. brAhmaNamAM cAlatuM amuka devone rahevAnI jagA, svarga prakAranuM lagna | dara ni jeDe, mAravuM, nAza karavo kamaMDaLa mAruM pu. karizna TUfjInuM karmaNi kSaya pAmeluM trasta, dargha nuM bhUpR. 5 bhU.kR. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI jati vAnaprastha pu. ghara pu. laDAInuM sthAna bhUmi strI. Teka havAmAna pu. laMbAI aAyAma pu. tochaDAI vinaya pu. vALyuM narfmata ramanA preraka rUpanuM nAmuM pu. strI. na. karmaNi bhUku "rAme dhanuSa vALyuM nAsavuM ane Atmane 1lo gaNa mATe rAme dhaSi rAtti pA joDe (kurAnuM pratyA thAya che.) zarIra zarAra na. te pu. punarlagna puradvANa pu. : saMdhyApUjana saMthAvana na. pATha 12 meM sAtame gaNuM 1, A gaNamAM vikAraka pratyaya pUvaeN dhAtune svara ane anya vyaMjana e benI vacce ra mUkAya che ane avikAraka pratyaya pUrve 6 mUkavAmAM Ave che. pratyaya lagADatI vakhate 9 mAM ane 10 mA pAThanA saMdhiniyamo dhyAnamAM rAkhavA. 2 dhAtunA anunAsikane lopa thAya che. 3. vyaMjanathI zarU thatA vikAraka pratyaya pUrve 6 dhAtunA anya varNanI pahelAM ja ne badale mukAya che. paramaitra vartamAnakALa dha "aTakavuM' e. va. di. va. ba. va. le pu. dima zna: 2 je , ruNatsi rudra: je , hAddhi rudra: rundhanti - pati-paddhati pA. 84, 1 pramANe nadhi pA. 65, 2 pramANe. dUdha athavA ruddhi pA. 67, 6 pramANe.dada vageree ja pramANe thAya che hRtti mAM ne mArgo pA.pa nedhapramANe tU thAya che. my bh bh Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. saskRta mIla vyApa .stana bhUtA sa. pa. di. 4. ma.va. 1 pu. * aruNadham arundhva arundhama 2 le , aruNa: t-da arundham arunddha 3 le, aruNat-dU aruntAm arundhan 3 . . . aruNadh + tU - aruNa , prtyyn| t 5 thayo pA. 71, pramANe. aruNat-d pA. 77, 2 pramANu. 2 le pu. sa. 4 mAM da na visye visa thAya cha, pA. 78, 3 prabhAe. arundhAm kore, ruNaddhi prabhArI thAya che. sAsAtha 1 so pu. ruNadhAni ruNadhAva ruNadhAma 2 le , runddhi runddham 3 le, ruNaddha / runddhAm rundhantu pAnu 19, 4 bhane 16, 1 pramANe. vidhyaya rundhyAm rundhyAva rundhyAma rundhyAH .. rundhyAtam rundhyAta rundhyAt rundhyAtAm rundhyu : Atmapada vartamAnakALa pu. . rundhe rundhvahe rundhmahe , runtse rundhAthe rundhye , runddhe rundhAte dhastana bhUtakALa Y...' arundhi .. arundhvahi arundhamahi 2 nne, arundhA: arunddhAthAm arundhva 3 . arundra arundvAtAm arundhata 23 22 rundhate Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ba. va. dii 8 9 dii 9 saMskRta bIjI copaDI AjJArtha ' e. va. di. va. lo, pu. ruNadhai ruNadhAva hai ruNadhAmahai 2 je cha hajaa dhAthAm rundadhva runtAm rundhAtAm . rundhatAm vidhyartha rundhIya bdhaarg rundhImahi jo , rundhIthAH rundhIyAthAm rundhIdhvam 3 jo ke ghIta pIvAtA pradhAna anna vartamAnakALa 3 je pu. e. va =tti, emAM anunAsika lopAya che, pAnuM 94, 2 pramANe ane s no mArgo, pA. 91. noMdha + pramANe thAya che. hyastana bhU. kA. 3 je pu. e. va. mAna-AjJAtha 2 jo pu. e. va. adhi fig vatamAna 3 je pu. e. va. niSi, emAM ti ne ri thAya che, mArgo, pAnuM 21 * neMdha pramANe. AjJAtha 2 je pu. e. va. viSa + fdha pAnuM da na pramANe. viSa +dhi pAnuM 94, 1 pramANe. jid +ri mArgo pA. 21* nedha pramANe gi + Dhi pAnuM 67, 6 pramANe gir4 pAnuM 68, 8 pramANe. ghastana bhUtakALa 3jo pu. eva. pina + ta pAnuM 94, 1 pramANe. anigpA. 76, 1 pramANe vina-Tu pAnuM 77, 2 pramANe ura para vartamAna 3je pu. e. va. rinyU+ti-riti % = niji mArgo, pA. 91 + nedha pramANe. AjJArtha je je pu. e. va ridhi hyastana bhUtakALa : jo pu. e. va. rijha -. fma paramaitra vartamAna. 3 je pu. e. va. mitti AjJAtha 2 je pu. e va. midri ghastana bhUtakALa 2 je pu. e va. mina-6 athavA 5 mina; Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI hiMsa-52-bhai0 mAjA 2 le pu. sa. 1. hindhi, sabhA s sopAyo. pAnu 47, 1 pramANe. ___ bastana : 1. 3 ne pu. . va. ahinat-da; 2 ne pu. .. a:-t-dU, pArnu 78, 4 pramANa. tRha 3 ne pu.me. va., tRNe+ti pAnu 84, 3 pramANe-tRNed+ti -tRNeDh+dhi-tRNe+Dhi-tRNe di. leDhi nI bhA4 tRNDhaH 6. pa., tR+na++anti-tRhanti pAnu 18, 8 pramANe. mema atRNeTa aleT nI peThe. saMskRta vAkyo dInAya yAcamAnAya dhanaM dadataM mAMmArunddhi pApameva tasmAtyA mAzrayet kirmIrasya zarIraM cuurnnvdpinbhiimsenH| ripoH kariNAM gaNDasthalAnyabhindata vIrAH / adyaprabhUti tvAM kozAgAre niyunajmi tdaatmno'dhikaare'prmttobhv| tasyAM tavAnurAgamasmAkaM puro vyartha kiM vyanakSi kiM tena labhethAH / tAmeva gaccha / bharaNye kecitpazavo'nyAnhisantyatastAnhisrAnbruvanti / re re pAnthA jAle nipatito'ham / atrAgatya me pAzAMrichantta / yatkicillabhase tabhuJjIthAH / anyasya kasyaciddhanaM mA gRdhya / na hiMsyAtsarvANi bhUtAnItyetaM vidhimakSarazo jainA anusaranti / svagRhamAgatamarthinaM raghuH kiyadvasviSyate tvayetyanyuGkta / rAtrau nAbhuti mahyaM kiMcibhakSayitu dehi / vetti sarvANi zAstrANi garvastasya na vidyate / vinte dharma sadA sadabhisteSu pUjAM ca vindati // vRNakti vRjinaiH saGgaM vRkte ca vRSalaiH saha / varjatyanArjavopetaiH sa varjayati durjanaiH // na saMpRNakti kRpaNaiH saMpRkta na pRthagjanaiH / saMparyati sadAcAraiH saMparcayati paNDitaiH / / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 saMskRta bIjI cepaDI niyukke gulmapAlAn sa niyojati niyoginaH / niyojayatyanIkasthAn svayaM cAtmani yujyate / na hinasti vRthA jantUMstRNAnyapi na hiMsati / tameva hiMsayatyekaM yastadAzAM. vilaGghate / / khidyate'sau na bhRtyeSu yAcakeSu na khindati / khinta teSveva ye dravya dIyamanaM na gRhNate // praNike dakSiNIyAnAM viprANAM caraNau ca saH / yatpAdau mukuTajyotsnAjalai nekti rAjakam // . chinatti saMzayaM zAstraM viduSAM sUktibhissadA / chedayatyasidhArAbhirvidviSAM mastakaM ca sH| mano nodvijate tasya dadato'rthamaharnizam / uchinakti tu saMsArAdasArAttattvavedinaH / / kecidadyumnAya dhAvanti pradyumnAya ca kecana / nodhuGkte ko'pi dharmAya sarvAbhipreta hetave // pIDAkaramamitrANAM kartavyamiti zakrajit / abravIt khaDgakRSTazca tasyA mUrdhAnamacchinat / / tRNemi dehamAtmIyaM tvaM vAcaM na dadAsi cet / kAmAndugdhe viprakarSatyalakSmI kIrti sUte duSkRtaM yA hinasti / tAM cApyetAM mAtaraM maGgalAnAM dhenuM dhIrAH sanRtAM vaacmaahuH|| gujarAtI vAkyo 1. le ri bhane 25ve nahIM (rudha)ta me unI 10 pI nA. (chida) * dahU nI pUrve svara Avyo hoya to tene rada thAya che. je chuM ne pUrve svara dIrgha hoya ane padane anate hoya te pheraphAra vikalpa thAya, 555 mA (niSedhAtha mavyaya) mane A (75 ) 5ch| cha bhAve to tene k nitya thAya che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 2. teNe mAMdA bhAIne ApavA mATe te osaDiyAM khAMDayAM (suda) 3. chellA brAhmaNarAjA sAthe vizrAmamahelamAM ghaNuM brAhmaNa hamezAM jamatA, (6) 4. vALiyo jhADone ane gharane toDI nAkhe che. () pa. meM mArAM duHkhe tenI AgaLa kahI batAvyAM (vi ), tethI tenuM haiyuM dayAthI pIgaLyuM, 6. Apa tene senAdhipatinI jagAe nIma (nimpanna ); te hoziyAra ane zA mANasa che. 7. mane kAzI jatAM tame zA mATe aTakAve che? (6) 8. ghaNuM kharuM tuM kyAM ane kayAre jame che? (mu) 9. hiMdustAnamAM ApaNe hAtha vaDe temaja saMcAthI anAja daLIe chIe. () 10. huM maMtrInI jagA upara kone nImuM? (nipu) 11. have judI judI jAtanAM janAvarone vigatavAra gaNAvuM chuM. (virA) 12. caDatInI tenI badhI AzAo bhAMgI. na pADe. (manna) 13. te yavane sAketane ghere ghAlyo. (sad) zabdakoza 12 sAtamA gaNanA dhAtuo a4 parasma tela copaDavuM, | Fdhu AtmAne saLagAvavuM,cetAvavuM jil khulluM karavuM,ughADuM karavuM | 6 paraaiAtmane khAMDavuM, bhUko karavo Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 saMskRta bIjI copaDI ulaTu Atmane kheda pAmavo, | akSarajJAH kri. vi. akSareakSara nAkhuza thavuM, mAThuM lAgavuM ajara na. ghara fjI para , Atmane kApavuM | ghakamati kri. vi. madha Aja, TTa paraai0 mAravuM, nAza karavo vmati mAMDIne)atyArathI mAMDIne vid paramai0 daLavuM adhikkAra pahoddo, jagA,akhatyAra g6 nAma joDe, parama , saMbaMdhamAM sajAvopeta pu.zrI.na. mana nahIM, AvavuM, joDAvuM mArksava na. pramANikapaNuM, kata ma para nAza karavera, bhAMgavuM 3v+nuM kamaNi bhU.ku pramAmi para. Atmane cIravuM NikapaNa vagaranuM. apramANika mu parasmo bhogavavuM; AtmAne najaratha pu.strI.na. (anAna. jamavA sainya,thA UbhA rahevuM)lazkaramAM putra parasma, Atmane joDavuM; rahenAra, sipAI anurUpujJa pUchavuM niSpanna anya sarva bIjuM nImavuM; karyu jha payatna kare, mavmatta pu. strI.na. (ma nahIM, udyoga karavo. pramatta bephikaruM)bephikaruM nahIM te ri paraai0 Atmane khAlI fthana pu. garajavAna, yAcaka karavuM 3rapha strI. khoTuM nasIba, paramai0 Atmane aDacaNuM dudeva, daridratA karavI, rokavuM, ghero ghAla kaNA purI.ta. (sAra pu jIva, vid 3 joDe, parasma dhrujavuM, tava) tattva vagaranuM, nakAmuM bIvuM, kaMTALI javuM 3 vidhArA strI, (dhAra strI.dhAra) vi Atmane vAdavivAda kare, talavAranI dhAra takarAra karavI a m kri. vi. rAtadahADo na parauM vegaLA rahevuM, vajavuM. 3 strI pu. zrI na. pitAnuM phALu parasmatabheda karo,vi+rA kAna, pu. IchI vigatavAra karavuM Aiyata pu. strI. na. keTaluM him parameTa mAravuM hiMsA karavI | vira pu. rAkSasanuM nAma che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. saMskRta bIjI copaDI vaLa pu. strI. na. nIca, kadarI, [ sukara na. paiso halakA manavALuM nir joDe, rajo gaNa, dhevuM, #g 1 lo gaNa parasma kheMcI kADhavuM, vi+=+qvadhAre kharAba sApha karavuM niyonina pu. pradhAna, amaladAra karavuM, narasuM karavuM, kamI karavuM krozara na koThAra, tijorI pAtha pu. musApharI vaDA pArA pu. jaLa, phase pu.strI.na. (vA pu. paTAvara pu.strI.na. duHkhadAyaka, talavAra) jeNe talavAra kheMcI kADhI che te Ija karanAruM tti 4 gaNa AtmAne 6Tho pRra 1 le gaNa paramai0, raje gaNa pararmaLa kheda pAmo, gaNa Atmane 10 mo gaNa nAkhuza thavuM, mAThuM lAgavuM ra6 joDe, saMbaMdhamAM AvavuM, jausthara na. hAthInuM lamaNuM joDAvuM, maLI javuM guwgTa pu. (juma pu. kilo) | vRthAna pu. halake mANasa, nIca killAno rakSaka puruSa gRpa 4the gaNa para ati pravRtti pu. kAmadeva lebha karavo ma7 na.kalyANa, bhaluM, pavitra pUrNa pu.na. dhULa, bhUko, vRvata hAya te dhULa jevuM mastA pu. na. mAthuM vaita a. je mukuTajyotsnAjala na.(mukuTa na. chi 10mo gaNa, kApI nAkhavuM, mugaTa) mugaTonI dIpti athavA bhAga karI prakAzarUpI jaLa vina pu. zrAvaka mUrdhana pu mAthuM ta vanapu.strI.na.tattva jaNanAra vi2 pu. jene paga ziva pu.strI.na dakSiNane pAtra | yur 4 gaNa Atmane potAnuM vata tA 3 ge. va. kR. ApatuM mana kabaje karavuM tIna pu. strI. na. garIba | gun 1le ga. parama0, 10me gaNa TuNata na.duSkama, ghAtakIkAma, pApa | DAvuM, nipuN namavuM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10ra saMskRta bIjI copaDI rAjA nA rAjasamudAya, sadhaLA | sattAvAra pu.strI.na.(rata pu.zrI. rAjAo na sAruM AvA pucAlacalagata vijU 36 joDe 1le gaNa Atma vartaNaka) sArI vartaNUkavALuM kaMpavuM, bIvuM, kaMTALavuM. sarvAbhipretahetu pu. abhipreta, rika pu. brAhmaNa amiw sAthe nuM kamaNi bhU. ja 1le gaNu parasma raje 5. IracheluM) saghaLI ISTa vastunuM gaNu Atmane , 10mo gaNa. (prApta karavAnuM) kAraNa dUra rahevuM, varjavuM , sUri strI. (hu sAruM, chaTAdAra, trujina pu. nirdaya mANasa 3 istrI, vANa) sArI vANI, vRthA kri. vi. phogaTa, nakAmuM sAruM vacana, kharI rIte prasiddha vRSara pu. zaka, pApI, vahI gayeluM karavuM te, zuddha vivaraNa mANasa mRtRta pu.zrI.na.priya AnaMdakArI ravin pu. Indrane jItanAra, ni 1lo gaNaparame, 10 rAvaNane putra fba joDhe, 1lo gaNa parasma gaNa hiMsA karavI, nAza karavo Atmane vaLagI rahevuM, pAse stri putrI.na.khUnI, mAMsAhArI javuM Azraya levo osaDiyAM oSadha strI. brAhmaNa rAjA trANAnA pu. ghaNuM kharuM kri. vi. a. mAduM ja pu. strI. na. prAya: kri. vi. a. maMtrI maMjhina pu. viva pu. janAvara pazu pu. vizrAmamahela viTAmautaH pu. jagA (hoddo) H na. | vaMToLiyAvaravAlapu.saMjJAvAtapu. judu ja vividha pu. strI. na. | sAketa (zaheranuM nAma che) sata na. DALI rANA strI. hodo adhikAra pu. dayA thA strI. hoziyAra vatura pu. strI. na. dayAthI pIgaLeluM rASTra putrI,na | kuru pu. strI. na. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 13 me gaNukAyarahita kALa pakSa bhUtakALa 1. sAmAnya niyama-keTalAka mULa x dhAtuone s sivAyanA koIpaNa vyaMjanathI zarU thatA pratyaya (gaNakAryarahita kALane lagatA) lagADatAM pahelAM zuM lagADAya che. evA dhAtuo te kahevAya che ane bAkInA aniru kahevAya che. bIjo vaganA dhAtuo ghaNuM ja agatyanA che ane saMskRta sAhityamAM te jyAM tyAM maLe che. * eka ja svaravALA dhAtuo sAdhita dhAtuo jevA ke dazamA gaNanA dhAtuo (vorA, rathaya) dhAtunAM preraka rUpo vagere hamezAM se che. nIcenA zloko che ane mani ne chUTA pADI samajAve che te vidyArthIe dhyAnamAM rAkhavA; kAraNa ke te sahelAIthI moDhe karAya che. Udadantauti rukSNu zIsnunukSuzviDIG zribhiH / vRG vRJbhyAM ca vinaikAco'janteSu nihatAH smRtAH // svara ane hoya evA (ta ane ta) eTale dIdhA ane dIrdha , ane tenI pachInA bIja badhA dhAtuo sivAyanA anudAtta eka svarI dhAtuo mani kahevAya che. dIrdha jha ane dIrdha % jene anta hoya te ane yu ane tenI pachInA dhAtuo je ekavarI che ane jene cheDe svara AvelA che te badhA re che, bAkInA badhA ekasvarI svarAH dhAtuo mana che. uttara eTale kaDavuM Atmane; vRda eTalekRAtmane vRtra eTale gubhayapadI.( e AtmapadanI ne jha e ubhayapadanI nizAnI che.) (aniT dhAtuo) zakla paca muci rica vac sic pracchi tyaj nijira bhajaH / bhaJ bhuja bhusj masji yaj yuj ruja ra vijira svaJji saJ sRjH|| ada kSuda khid chid tudi nudaH padya bhida vidyatira vinada / zadU sadI svidyatiH skandi hadI krudh kSudhi budhytii|bndhir Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 2. parokSa bhUtakALanA pratyayo nIce pramANe che. parame e. va. di. va, ba. va. 1 lo pu. zrI ve 2 je 9 thI athus a 3 je che . atus us 3. ahIM phakta 1, 2 ane ma e traNa pratyaye ja le che." (a) , , ma, tR, (2 je pu. e. va. varigha) hatu, ku, ane zu mAM e pratyayo ru letA nathI. (A) bIjA dhAtuomAM 3, 5 ane tha avazya le che, paNa | (I) hasva # jene ananta hoya evA mana, dhAtuomAM tha nI pUrve 6 AvatI nathI. jyAre | (u) ane svara hoya evA anid dhAtuo athavA dhAtuomAM ja 4 heya evA anid dhAtuo vikaMpe ? le che. yudhi rudhi rAdhi vyadh zudhaH sAdhi sidhyatI / manya han Ap kSip chupi tap tipastRpyati dRpyati || lie lup vapa svap mRpi yama rabha labh gam nam yamo ramiH / kruzira daMzi dizI dRz mRz riz ruza liz viz spRzaH kRssiH|| tviSa tuS dviS duS puSya piS viz ziS zuzlidhyatayo ghasiH / vasatira dah dihi duho naha mihU saha liha, vahi stathA / / anudAttA halanteSudhAtavodvayadhikaMzatam / A kArikAmAM nirdhAtuo che. mAtra meLa mATe keTalAka dhAtuomAM 6 umeravI paDI che, ane keTalAkamAM gaNanI nizAnI sAthe jIta lagADelI che. chellI lITImAM zabda anuvAno artha anid thAya che. A kArikAmAM je kahyuM che te gaNakAryarahita kALamAM sAmAnya rIte kharuM che, paNa keTalIka khAsa jagAe pheraphAra karavo paDe che. pakSa bhUtakALamAM je pheraphAra karavA paDe che te upara batAvyA che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 saMskRta bIjI copaDI * Atmane e. - kiM. va. ba. va. 1 le pu. vahe mahe 2 je , te Athe dhve 3 jo , Ate 4. trIjo puruSa ekavacana ane bahuvacana sivAya bIjA pratya gaNanA bIjA vibhAganA vartamAnakALamAM je che te ja che. koI rUpamAM yama ke A sivAyanA bIjA koI paNa svara pachI daveno TU thAya che. jyAre tenI pUrve 6 lAge che ane e rU pUve , , , , , Avyo hoya tyAre upalo pheraphAra vikape thAya che. 5. le evA pratyayo upara lakhelA ATha dhAtuo sivAyanA bIjA dhAtuomAM DuM avazya le che. 6. keTalAka dhAtuo jevA ke (1 la ga. paramai0), jhag, siMdhu 1 le ga. maMgaLa pariNAma AvavuM, athavA " vyavasthA karavI khUka, , ki6, akajha, tha, hRg, , , dha, nA, nRg, g, pR, ku, mudda, 7,nis, are, "vyApavuM, vagere gaNakArya rahita kALomAM temaja parAkSa bhUtakALamAM vikalpa se (ve) che. (dvitIya bhaviSyamAM ane kriyAtipatyathateja che, vikalpa res nathI), r ra je ane 4 the ga; chU 5 me ane navame ga vika9pe te che, paNa parokSa bhUtakALamAM tha sivAya bIjA pratyayo pUve huM khAsa le che. 7 aMga: agiyAramA pAThamAM ApelA niyama pramANe svara yukta prathama vyaMjananI dvirukti thAya che. prathama akSara svara hoya to tenI ja diti thAya che, pachInA vyaMjananI thatI nathI. 8. jyAre vijAtIya svara dvirukta thayelI ke 3 pachI Ave tyAre 6 ne rU ane 3 ne 30 thAya che, ane jyAre svajAtIya svara Ave * jyAre A dhAtu letA nathI tyAre 1 pu. di. ane ba. va.nAM rUpo rakSava, vAimare thAya che, eTale meM ne jU thAya che. niyama e che ke anya koI dhAtumAM hoya ane tenI pachI 2 ke mU Ave to tene sthAya. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 saMskRta bIjI copaDI tyAre bIje svara, joDAI dIdhuM ke 3 thAya che. parAkSa bhUtakALanA avikArI pratyaya pUrve $ "javuM' dhAtunI dvirukti thayelI rU laMbAya che. A pramANe 3ra- sad uparanA 7 pramANe-3 nIcalA 8 pramANe-kavola 8 pramANe temaja -rUSa-pa- jyAre guNa thata nathI tyAre karNa-33-6 ane phu- Sa; vaLI -- ane anya ne s thAya che, 10 mo niyama, pATha 7, catu-yu. 9. paramaipadanA dvivacana ane bahuvacananA pratyayo ane Atmapadane badhA pratyayo avikArI che, ane parasmapadanA ekavacanamAM badhA vikArI che. (a) vikArI pratyaya pUrve upAtya hasva svarane guNa thAya, (ba) anya svara ane upAtya AnI pahelA puruSa ekavacanamAM vikalpa ane trIjA puruSa ekavacanamAM khAsa vRddhi thAya che. (ka) bIjA puruSa ekavacanamAM anya svarane guNa thAya che, ane upAtya temane tema rahe che. Tdha para 1 lo pu. yuvAdha suvi bubudhima 2 je , yuvadhitha yudha5: bubudha 3 je , suvai kututuH 36dhu: -3qdhu 7 pramANe-yurodha, 8 (a) pramANe, yudhodha, yuvAdhava pA. 104, 3 (A) pramANe. Atmane 1 le pu. yuvu bubudhimahe 2 je , tubudhi bubudhidhve 3 je , yuvu bubudhAte - paramai0 Aira-vAra va.. cakram cakartha caMdu: . cakAra cakratuH bubudhivahe bubudhAthe jI 2 bubudhire jI 2 cakra je Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakre. saMskRta bIjI copaDI 107 kR-kRkR-cakRpA-82,2imaneUpramANu-cakAra-cakarAniyama 8(5)pramANe-cakAra-cakara,-cakRva,cakarthayore,58.104,3 (4)pramANe. AtmAne 1 so pu. cakre cakRvahe cakRmahe 2 le , cakRSe cakrAthe cakRDhve 3 ne , cakrAte cakrire ve bhAra (kus| 4, pAnu 105) nI 52-bhai0 1 / pu. ninAya-ninaya ninyiva ninyima 2 le, ninayitha-ninetha / ninyathuH ninya 3 le, ninAya ninyatuH ninyuH nI-nInI (pA.105,7pramANa), ninI (20ne niyama U, 54 11) -nina 5.101,8 (5)pramANe-ninAyaune.pu.vya.va.ninI-ninyatuH (ni. 1, 5 / 411) -ninayitha-ninetha (413 13,3(1)(), sAmane 1pu.ninye-ninyivahe-ninyimahe.gadaunneY.jagAda-jagadatuHjagaduH 10. pUrve joDAkSara hoya evA anya 8 vALA dhAtuo temaja hAdha R mante ya sevA yAtumA mane jAgR.bhane R dhAtumAmAM santya svarane guNa thAya che, eTale avikAra pratyaya pUve paNa tene mar thAya che. zu,,pRvighe thAya cha, bhane nyAre sAdhAtumAmA guNa yatA nayA tyAre temane svara hasva thAya che. Rcha prathamAkSarane guNa thAya che. smR 52sma0 sa. 1. 5 va. Y. - sasmAra-sasma sasmariva sasmarima sasmartha sasmarathu: sasmara unle , sasmAra sasmaratuH sasmaruH my Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 saMskRta bIjI copaDI (2 je niyama (Da) pATha 11 mo, ane 3 je (ba) ane (ka) pATha 13 mo juo.) rA, rArAtu-rAhu , sarA-rAnu ItyAdi. 11. chaThThA gaNanA keTalAka dhAtuo jevA ke kuTuM, , guru, ha6, 7 ane dhU parokSa bhUtakALanA 1lo pu. e. va. ane 3jo pu. e. va.nA pratyayo, preraka bhedano sAtha, ane adyatana bhUtakALanA kamaNi 3jo pu.e.ve. ne 6 sivAya bIjo koI vikArI pratyaya pUrve guNa ke vRddhi letA nathI. tatroTa (3je pu. e. va.) nathi . parokSa bhUtakALaLamAM 1lA pu. ekavacanamAM je dhAtuo vRddhi laI zake evA che te dhAtuo vRddhi vikalpa le che paNa guNa letA nathI. bIjA vikalpa guNa le che. junA-nuva, gulATa-ghuku. 12, keTalAka dhAtuo jevA ke ane jhU khaMDita che, ane gaNakAryarahita kALamAM temanAM rUpo thatAM nathI. 13. A aMte hoya evA dhAtuomAM (a) 1lA ane 30jA pu. e. va. paramapadamAM A pratyayane badale sau Ave che. (ba) svarathI zarU thatA avikArI pratyayo pUrve ane le evA pratyayo pUrve anya mar nA lopa thAya che. zA paramaitra 1 lo pu. zika 2 je ,, jJajJitha-asiAtha kazu jajJa 3 ja che * zatu. jJA-nazA ane ane te thatAM jJA.phatha pUrve mane lepa thatAM temaja svarathI zarU thatAM pratyaya pUrve lepa thatAM zarUtha=zathaanerAzathu vagere 14.gaNukAyavALAkALanA ane vartamAna kRdaMtanA pratyayasivAya bIjA pratyaya pUrve dhAtuone atyag, che, mo ne badale A mukAya che. ja 3je pu. gau- nuH-. je pu nathi -jJAtha vagere. 15. (a) parokSa bhUtakALamAM mUnI dvirukti thatAM vamUva rUpa thAya jazau Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 2 je , jana * saMskRta bIjI paDI (ba) fja nA ne thAya che, di nA du ne chU thAya che ane nA r ne vikalpa zuM thAya che. ramUva, mUvitha, vinA-nAtha, niSiA,nika-vidhitha, pAnuM 104,3(ka) pramANe niSAda, vidhAtha ke virATa. 16. svarathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrve 6, , , pavana ane vana dhAtuomAMnA upA- 4 ne lopa thAya che. zuM ne zuM badhI jagAe thAya che. nara ane ghara mAM ka no lepa thatAM teo 6 ane stra anukrame thAya che. ru paramaitra 1 lo pu. jaghAna-jaghana janiva . jaghnima jaghanitha jaghantha jaghnathuH 3 je , jaghAna janatuH kanu 17. sudhi 'abhyAsa kare" nuM pratyayarahita rUpa parokSa bhUtakALamAM vinA thAya che.sadhi-pittajAte-gathivigere. 18. (a)sRjJa ane dara mAM 4 ne badale rU thAya che eTale jana ne drA thAya che, paNa A pheraphAro jyAre tenI pachI vyaMjanathI zarU thato vikArI pratyaya hoya tyAre thAya che. (ba) A dhAtuomAM tha pUrve 6 vika9pe mukAya che. H-H-H+tha-rannAtha (upara juo) -+tha (pATha 9, niyama 9 pramANe) sanna+ mArgo, pA. 21* pramANe-traNa. te ja pramANe rUdrai vaLI sattAtha ane thi paNa thAya che. DuM-parachatha ggg pATha 13,3(3)pramANe 19 aniTa dhAtuo jemAM 8 upAtya hoya te dhAtuomAM aSA vyaMjanathI zarU thatA vikArI pratyaya pUrve te A ne vikalpa zuM thAya che. jemake ratha athavA , taztha athavA satartha vaLI uja ane tatapaMtha. 20. ma ne badale parAkSa bhUtakALamAM vikalpa in thAya che, ane jyAre in thAya tyAre ja pUrve 6, mAM khAsa Ave che. avikAraka pratyayothI kevA rUpa thAya che te mATe 16 mo niyama juo. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 saMskRta bIjI copaDI 21. pakSa bhUtakALa evuM batAve che ke kriyAne banyAne bahu vakhata thaI gayo che, athavA te kahenAra mANase te kriyA thatI joI nathI. sAmAnya rIte A kALa ghaNuM prAcIna samayanI kathA kahevA mATe vaparAya che, ane pahelA puruSamAM bolanAre je vAta bezuddhimAM karI hoya athavA to te koI vAta UMdhuM bolI chupAvavA mAgatA hoya to te batAvavAmAM vaparAya che. nIcenAM pahelAM be saMskRta vAkyo juo.) saMskRta vAkyo bahu jagada pustAttasya mattA kilAham / bhuktaM tvayA kaviGgaSu nAhaM kaliGgAJjagAma // purA kila duSyanto nAma rAjA babhUva / sa ekadA mRgayAM kartuM vanamivAya / taM tasya sainikA amAtyAzcAnujagmuH / tasminkAnane duSyanto bahUnmRgAJjaghAna / ekaM mRgaM palAyamAnamanusaranmAgeM didhyAzramapadaM dadarza / tasya sainikAH pUrvasminneva sthAne tasthuH / kaNvasyAyamRSerAzrama iti jJAtvA taM praviveza / pravizya ca ko nu bho ati pprcch| kaNvasya kRtikA duhitA zakuMtalAzramAdabahirAgatya duSyantaM svAgataM vyAjahAra / zakuntalAM cArusarvAGgI dRSTA duSyantastAM cakame / tasyAH pANiM gAndharveNa vidhinA rAjA jagrAha / anantaraM kaMcitkAlaM tAvubhau tasminnAzrame cikriiddtuH| ramamANaM rAjAnaM prekSya sainikAH puraM nivavRtire / rAjApi pazcAtsvaM nagaramupayayau / kiyadvasu brAhmaNebhyo yUyaM dada / na vayaM tebhya: kiMcidaddima / unmAdaM vIkSya padmAnAM kumudAnAM ca mandatAm / kSaNikatvaM vibhUtInAM cetasA nizcikAya saH // . zuzrAva rAmastatsarva pratasthe ca sasainikaH // tastanurjajvalumamlurjagluTuMluThire ksstaa:| mumachurvavamU raktaM tatRSuzcobhaye bhaTAH / / Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , saMskRta bIjI copaDI 111 jambumAlI jahau prANAn grAvNA mArutinA hataH / babhANa sa na me mAyAM jigAyendro'pi kiM nRbhiH / / gujarAtI vAkayo 1. gAdhi nAmanA rAjAe bhagunA chokarA cIkane pitAnI dIkarI ApI (rA). 2. teNe jamadagni nAmanA chokarAne janma Apyo. (jU ) 3. jamadagni reNukAne paraNyo. (ri+nI) 4. tenI kharAba cAla mATe te eka vakhata gusse thayo, (ku) ane potAnA dIkarAone tene mArI nAkhavA pharamAvyuM. (f) 5. sauthI nAnA dIkarA pazurAma sivAya te kAma koIe karyuM nahi. ($) 6. pitAnI kuhADIthI tenuM mAthuM teNe kApI nAkhyuM. (chidra) 7. jamadagni e kAmathI thayA () ane kahyuM (milpA), putra tuM vara mAga. " 8. parazurAme vinaMti karI(va) ke mArI mA jIvatI thAya ane tenA pApathI chUTe. 9. tyAre jamadagnie kahyuM (vi+ + Atmane) "tema thAo" ane reNukA jIvatI UThI. (36thA ) 2 narTa 10 me gaNa, nAtha, nA, nA, nA, 7 ane 77 sivAyanA 7thI zarU thatA dhAtuomAM 4 vALo upasarga pUrve AvatAM = no ja thAya che. 3 ane nI vacce mArgomAM 7 ne zuM thAya e niyamamAM ApelA ja akSara AvI zaka. keTalAkanA mata pramANe nA, jU ane nara e apavAdamAM gaNatA nathI. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 saMskRta bIjI copaDI 10 keTalAka vakhata pachI kArtavIya nAme rAjA te Azrame AvyA, (gAma) 11. teNe ane tenA sipAIoe saghaLAM jhADa kApI nAkhyAM (manna), jamIna verAna karI (utpanna ) ane RSinI gAyo laI gayA (mag+%), parazurAma ghera nahetA (sU) jyAre te AvyA tyAre kAtavIrya sAthe laDyA (yu) ane tene mArI nAkhyo. (7) 12. jyAre kArtavIryanA dIkarAoe A sAMbhaLyuM (6) tyAre teo gusse thayA (i) ane te Azrame AvyA. (aa++) 13. jamadagnine ekalA dekhI tenA para tIra nAkhyAM (kSiA, muja) ane tene mArI nAkhyA. 14. jyAre parazurAma ghera AvyA (nivRtta) tyAre te gusse thayAM ane kSatriyavaMzanuM nikaMdana kADhavA nizcaya karyo. (ni+f4) 15. kArtavIryanA dIkarAone teNe pUchyuM ke tame mArA pitAne mArI nAkhyA? temaNe kahyuM, "nA, ane tene mArI nAkhyA ja nathI." (navuM) 16. paNa parazurAme jANyuM (jJA) ke teo gunegAra hatA ane temane tema ja bIjA kSatriyone mArI nAkhyA. zabdakoza 11 san 1 ga. paramai0 javuM | mA sarva pu. strI. na. banne 3mA pu. harSa, praphullita thavuM te, pakSane lagatuM vikAsa gvA kri. vi. a. eka vAra para kri. vi. upara pu. RSinuM nAma che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI, 113 vAn 10 ga. Atmane cAhavuM, | vinim joDe, nakakI karavuM, nizcaya prIti karavI karo . trijJa pu. dezanuM nAma che. ghumadina pu.rAkSasanuM nAma cho kAnana na. jagala 49 1 ga. parama prakAzavuM mura na. rAte khIlatuM kamaLa | tR6 4 ga, paramai0 tarasa lAgavI tavA strI. dattaka lIdhelI dIkarI divyAzramapada na.(divya svagana 4 ga. paramai0 gusase thavuM jevuM, Azramav na. Azrama) kSaLia na. kSaNa vAra levuM te suMdara Azrama kSata kSaNa nuM kamaNi bhU. 5. | da, 4 ga. paramai0 garva dharo ghAyala thayeluM ku 1 ga. paraste doDavuM 1 ga. parasma bolavuM nu a. zaka athavA aTakaLa vrzva pu. eka jAtanI vivAha batAvanAra avyaya paddhati. AmAM strI ane puruSa | pa nA divase khIlatuM kamaLa pitAnI sva pasaMdagI kare che. paDhAyamAna (gr+m 1 ga. gupa* 1ga, rakSaNa karavuM Atmane "javuM" nuM vartamAna pavana pu. paththara kRdanta, rA ne DhA thAya che.) daDatuM gham 1 ga. parame. khAvuM rastAt kri. vi. sAme, AgaLa rAvI strI. cAra suMdara, 1 pUrva sava. paheluM sava saghaLA avaya) jenAM vari kri. vi. bahAra badhAM aMga suMdara che evI strI. | man 1 ga. paramai0 belavuM 4 gaNakAryarahita kALamAM 10mA gaNanA sara pratyayane A dhAtumAM vikalpa lopa thAya che. A gaNunA bIjA badhA dhAtuomAM 32 kAyama rahe che, paNa temane anya ka lepAya che. AzIrvAdAthe parasma ane adyatana bhUtakALa sivAyanA badhA gaNakAryarahita kALAmAM ane arthamAM A pheraphAra thAya che. * A dhAtuM ane bIjA je dhAtuo pahelA pAThamAM ApyA che, temAM gaNakAryarahita kALamAM A vikalpa lagADAya che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI majUtA strI. dhImApaNuM, sustI ! vimUri strI. paisA,caDatI sthiti mA man nu. . . unmatta ni pu.strI.na. sipAIo mAyA strI, karAmata, yukti, jAdu sAthe mUra 1 ga. para bebhAna thavuM siddha 1 ga. parame. niyamita yuvA strI. zikAra karavuM, sArA nIkaLavuM 1 ga. parama cImaLAvuM ratana 1 ga.parasma raDavuM, gAjanarama thavuM, thAkI thavuM vIja karavI jo na, lehI 6i4 ga.paramaineha rAkha * 4 ga. paramai0 IjA karavI 2 ga. paramaitra vahevuM su 1 ga. Atmane ALoTavuM - 1 ga. paramai0 avAja karavo va 1 ga. paramai0 okavuM, data nuM kamaNi bhU ku. UlaTI karavI. marAyeluM aviveka mavAra pu. | chUTI mumu nuM kamaNi bhU.kR. kacaka (RSinuM nAma che.)zmIra, muiA trI. chUTA thavuM, mun kadI nahIM naiva a.. (karmaNi rUpa vAparo) kAtavIrya (eka rAjAnuM nAma che jaDamULathI kApI nAkhavuM 3khUTa ene parazurAme mAryo hato.) 10 ga. kavituhetvartha kArtavIrya pu. kRdanta kuhADI parazu pu. jamadagni (RSinuM nAma che.) gAdhi (rAjAnuM nAma che.) pu. | jJama pu. ghaNuM mRAn kri. vi. jIvatI tIstrI.gaNanuM kartari * svarathI zarU thatA pratyaya pUrve rASTra ane gAmamAMnA 30 pachI 7 umerAya che; jemake izva (parokSa bhU. . je pu. evacana) ahIM svaranI vRddhi thatI nathI, kAraNa ke na umerAya che, tyAre te upAtya heta nathI. ra mAM adyatana bhUtakALamAM nuM umerAto nathI, temaja pakSa bhUtakALa sivAya jyAre phu le che tyAre paNa umerAto nathI. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 115 vartamAna kRdantakathAstrI (a | pAchA jIvatAM thavuM punarva pu. jiMdagI, ane [da ne | bhagu (RSinuM nAma che.) maga pu. ThekANe a. sAthe) reNukA (jamadagninI patnI ane nAmanuM nAma a, nAnA .e (nAma zabda uparathI) parazurAmanI mAtA) jeNuvatrI. nAnAmAM nAnuM raNa pu. strI. na. | sivAya Rte a. (paMcamI le che) - pATha 14 me parAkSa bhUtakALa (cAlu) 1. jyAre dhAtumAM be sAdA vyaMjananI vacce na hoya ane dhAtune vyaMjana diktimAM badalAyo na hoya, tyAre avikAraka pratyaya pUrve ane paraupadanA bIjA puruSa ekavacanane ja pratyaya rU le che tyAre tenI pUrve sane badale mukAya che, ane dvirukta vyaMjanane svara sAthe lopa thAya che. tana parasma, e. va. di. va. ba. va. 1 le pu. saMtAna-tAra' tainiva tenima 2 je , niza . tenaduH tena 3 je che tatAna tenatu . tenuM tan dhAtumAM uparanA niyamanI badhI zarato AvI jAya che; mAM badhI zarato AvatI nathI, kAraNa ke emAM joDAkSara che; ane nar ane mammAM paNa temaja che, kAraNa ke dvirukti pAmatA svarayukta vyaMjanamAM 5 ane zuM anukrame dvirukta thAya che, tethI A pramANe rUpe thAya che. e. va. ' di. va. ba. va. 3 je pu. nanara naravatu nananduH . bhA karatuH jagaduH babhaNatuH babhaNuH paNa tu tu, metu vagere rUpa thatAM nathI. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI raje puruSa ekavacanamAM jUnuM vitha-gustha thAya che. jIvanuM katha-phAzatha thAya che. tha, du vikalpa le che.[juo pA. 104,3(9)]. jyAre dule che tyAre upalo pheraphAra thAya che, ane jyAre huM nathI letA tyAre te nathI thato. ne ja thAya che. (juo mArgo, pA. 91+) 2. jhuM ja, manu, tra ane rAdha pamo gaNa ( jyAre "gune karavo" evA arthamAM vaparAya che tyAre) ATalA dhAtuomAM X athavA A ne upara pramANe zu thAya che, ane jJa, pramu, gana, jaLa, jAva, prAjJa, jhArA, sTAra, stham ane sthAna mAM vika9pe thAya che. je dhAtuo upara lakhyA che, tene sAmAnya niyama 1 lAgatuM nathI. tR-tatva (pA. 83, 2 3)-tatA+matu (pA. 107 10 pramANe) ane upara pramANe tetu, temaja je te ityAdi, vazrAma-yamatu ke premag -vatra, premu vagere vagere. 3. 6 thI zarU thatA dhAtuo ane sArA ane ra0 mAM A pheraphAra thato nathI. vam 3je pu. lavAma-vavamatu-vavamu 4. sAmAnya rIte avikAraka pratye pUve nIcenA dhAtuo ane keTalAka bIjA dhAtuo , ne ? ne badale anukrame 6, 3ne R le che* va, yajJa, va , va , 1le gaNare, karo,, zva,va,sthag, kathA, vaza thavuM ,tra jharajha Tu aneOparokSa bhUtakALamAM ghag, a ne anna ne A TIpamAMthI kADhI nAkhavAnA che, A pheraphAra athavA to 2, ane 6nA AdezabhUta 6, 3 ane 4, saMgar nAme oLakhAya che. pa. pakSa bhUtakALanA vikAraka pratyaya pUrve diyukta svarayukata vyaMjanamAM ja saMprasAraNa thAya che; ane hacam mAM vi e dita che. * gaNukAyavALA kALamAM avikAraka pratyaya pUrve anukrame upalA pahelA agiyAra dhAtuomAM A pheraphAra thato nathI. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 117 6. saMprasAraNa pachI svara lopAya che. 7. jyAre joDAkSaramAM beu akSara saMprasAraNa le ema hoya, tyAre pAchale akSara saMprasAraNa le che. parasma Atmane e.ve. ki.va. eva. e va. vi . ba.va. 1la pu. jJa-rUka niva nina ne nivede nimaNe raje ,, rUthanatha-thai raMgathaH vra vire phaeNnAthe niSe 3je juvAna natu raMgu gAte vize yajJa-Ina phugAra 5pramANe- n pramANe-thAka, 4 ane 6 pramANe- --matu-phaMgatu, -thavitha athavA hRthaka+tha pA. 104, 3 (9) pramANe thay+tha pA, 69, 9 pramANe-tha+ thai mArgo pA 21 noMdha pramANe. katha6-thatha- vizvadhu 5 ane 7 pramANe-vidaAdha 6 pramANe vivAda. -vazva-sughag-4 suSvap-asuvaSapa. vyadh-vidha-vividha+atuH-vividhatuH svpggggg+matuH-supupatuH -para3 pu savAra-catu9 : raje pu.e.va.3vanitha ke 3tha-Atmane -vAre ItyAdi. 1. (a) , [6, ranada ane rinamAM jyAre nI pachI anunAsika ke anta:stha sivAyane koIpaNa vyaMjana Ave athavA to kaMIpaNa na Ave to du ne jU athavA Tu thAya che. moftha mumo+tha (6 ke niyama, pATha 13 me)-mukoDha-tha athavA mumoI+tha=mumora athavA mumogha. x je dhAtuone Adi vyaMjana r hoya ane te sanI pachI svara ke datya vyaMjana Avyo hoya te dhAtuo,ane ravi ,van, rASTra ane di dhAtuonA nI pUrva sAmAnya rIte eka ja padamAM X athavA A sivAya koI svara athavA kaMtha vyaMjana Avyo hoya to ne jU thAya che. teNa, kRg, kRza, rU, ane te apavAdarUpa che, Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 saMskRta bIjI copaDI (ba) evI sthitie namAMnA anya kle huM thAya che. rephiza ane rana +=+tha =nanAda. 2. 9mA pAThanA sAmAnya 3jA niyama pramANe jyAre vannA jo lepa thAya che, tyAre pUrvanA 5 athavA mane thAya che. va-vavada 3da+tha-vahU+tha pA. 64, 1 pramANe-3varSa pA. 65, 2 pramANe-33-4 mArgo pA. 21 pramANe rUDha pA.65,3 pramANe. vaLI A niyama pramANe koDha thAya che, paNa 38 nahi. 8. (a) para ane AtmAnapadamAM parAkSa bhUtakALanA vikAraka pratyaya pUrve 3yar ane athavA rU5 avikAraka pratyaya pUrve le che, ane je parasma ane Atmane "DhAMkavuM' nuM vidAya vikAraka pratyaya pUrve ane vivo avikAraka pratyaya pUrve thAya che. kuvAmAM tha pahelAM zuM Ave che. nahi te 13mA pAThanA 14mA niyama pramANe karavuM paData. dazekace-vasuda 7 pramANe-vize 6 pramANe-vizva-ma-vidhyA. e ja pramANe je vikAraka pratyaya lagADatAM thatAM rUpo samajavAM. (ba) have parasma ane Atmane 'belAvavuM ane parokSabhUtakALanA badhAM rUpamAM DuM thAya che, ane ucca ne zuM thAya che. eTale parokSa bhUtakALanA badhA vikAraka pratyayo pUrve saMprasAraNa le che. -g-du 6 pramANe. (ka) ve ane IzvanAM rUpa ApelA aMga pramANe paNa thAya che. -pA. 108, 14 pramANe. vavA-va, vavatu ghagH pA. 108, 13 (a) ane (ba) pramANe. 9. mad, OM ane je mAM e pahelAM zuM khAsa Ave che. je pu. e. va. mAriza 3je pu. gAra-maratu:-grA. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 118 10, manna ane na.dhAtumAM vyaMjanathI zarU thatA vikAraka pratyaya pUrve A pachI = umerAya che; eTale na thAya, ahIM tha pUve AvI nathI. 11. (a) je dvirukta svarayukta vyaMjanamAM A ja hoya to te laMbAya che. (ba) ka thI zarU thatA ane jeDAkSara anate hoya evA dhAtuo ane 5 thI zarU thatA dhAtuo, tema ja ra "vyApavuM,' rikta thatA svarayukta vyaMjana pachI = le che. e. va. di. va. ba. va. arka 3 je pu. mArUM mAnatA mAnakuMH ant , Ananta AnantuH Rja ,, Anaje AnajAte Anajire 12. (a) 7 ke A sivAyanA koI paNa dIrdha svarathI zarU thatA athavA hasva svarathI zarU thatA paNa te hasva svara pachI joDAkSara Avyo hoya evA dhAtuonAM parokSa bhUtakALanAM rUpo dhAtune kAma lagADIne mUke sanAM pakSa bhUtakALanA rUpa lagADyAthI thAya che. mAM ja phakta A pramANe thatuM nathI. (ba) 10mA gaNanA dhAtuo prerakabhedanA, IrachAdarzaka bhedanA ane bIjA sAdhita dhAtuonA athavA sAmAnya rIte ekathI vadhAre svaravALA dhAtuonAM parokSa bhUtakALanAM rUpa A rIte thAya che. A rUpa mAm pakSa bhUtakALa kahevAya che. (ka) jyAre dhAtu Atmapadano hoya che tyAre AtmapadanAM nAM rUpa lAge che, ane parasmapadane hoya te parapadanAM zanAM rUpa lAge che. rA AtmAne (a) e. va. di. va. ba. va. 1 le pu. phAra ' zaia IzAMcakRmahe 2 je ,, 'zAM jaze IzAMcakRdave 3 je , sAMje rAvate IzAMcakrire bIjA rUpa tamAra, rAvamUtra vagere. n Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 saMskRta bIjI copaDI jam 10 mo gaNa paramai0 (ba) 1 lo pu. vALavavAra-ghara vathathAMva : thayAMvama 2 je , kathAvArtha kathayAMcakrathuH kathayAMcakra 3 je ,, rathayAMvAra . kathayAMcakratuH kathayAMcakra: vaLI Atmane mAM jAthAM vagere. ghaNAkharA gaNakAryarahita kALamAM satha kAyama rahe che. (pA. 113 nedha juo.) 13. (a) razuM, , zAn ane Am dhAtuo sAm yukta parokSa bhUtakALanAM ja rUpa le che, ane 36, vi6(bIjA gaNane) ane nAjhuM vikalpa le che. (ba) mI, dI, R (3je gaNa) ane zuM A dhAtuomAM vikalpa thAya, paNa dhAtuonuM aMga 3 jA gaNanA dhAtunI peThe dvirukta thAya che, ane pachI kAma ane sahAyaka kriyApadanAM rUpa lAge che. 14. Ama e vikAraka pratyaya che tethI anya svara ane upAjya hasva svara (viH sivAya) ne e pratyaya pahelAM guNa thAya che. AsAMcakre,vidAMcakAra athavA viveda, bibhayAMcakAra, jiyovAra, vimarighavAra vagere. 15. adyatana bhU takALa ane AzIrvAdAthe sivAya anya (gaNakArya rahita) kALomAM jhUne parapadanA pratyaya lAge che; mamartha. 16. kamaNi parokSa bhUtakALa A be pAThamAM ApelA niyamAnusAra pheraphAra karyA pachI AtmapadanA pratyaya lagADavAthI thAya che. saMsakRta vAyo gatAyAM rAtrau suptA vayaM kila bahu vile pima / yudhiSThireNa pRSTo lomazo'gastyasya prabhAva kathayAmAsa / kRtayuge kAle yA iti vizrutA dAnavA vRtraM samAzrittya mahIM svargalokaM ca bhazaM pIDayAMcakruH / tatkartumAnaDhuste / - tAnhantuM sendrA vibudhA na zekuH / / Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 121 - te brahmANamupasaMgamyocubhayannakhilaM trailokyaM dAnavairadyate kimatra karavAma hai| parameSTyuvAca bho devA dadhIcamRrSi gatvA tasyAsthIni yAcadhvam / teSAM vajraM kRtvA dhRvaM hata / tatheti pratikSAya te sarve dadhIcasyAzramamupayayuH / tamRrSi dayAH praNemustasyAsthIni ca yyaacire| tataH sa mahAtmA tralokyasya hitAyAtmanaHprANAnutsasarja / tasya parosorasthIni de jagRhustvaSTAraM ca gatvA taM teSAmugraM vajaM kArayAmAsuH / tatastvaSTA zakramuvAcaitadagRhItvA vRtraM jahi / . indreNa sahitA devA rodasI AvRtya tiSThantaM kAleyairabhirakSitaM ca vRtramAleduH / tAMzca yuddhAyAjuhuvire / taiH saha devAnAM tumulaM yuddhaM samApede / rajobhiH sarvA dizo vyAnazire / dAnaveca davA bhazaM suH / itastataH pradhAvatAM teSAM vega devA daurbalyAnna sehire bhItAzca palAyAmAsuH / tAzAMstAndRSTvendrI viSNu zaraNaM vavrAja / tato viSNurAtmanasteja indre nidadhe . devAzca maharSayazcApi tathA vidadhire / tato raNadhurAmeko'pondra uvAha / sa vRtrastha baMdhAya mahadvagaM mumoca / tena hato vRtro bhUmau suSvApa / koTyAkoTyA puradvAra mekaikaM rurudhe dviSom || tatkarma vAliputrasya dRSTvA vizvaM visiSmiye / saMtresa rAkSasAH sarve bahu mene ca rAghavaH / sugrIvo mumude devAH sAdhvityUcuH savismayAH / Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 saMskRta bIjI cepaDI. bibhiSaNo'bhituSTAva prazazaMsuH plavaMgamAH // rAghavo na dayAMcakredadhudhaye na kecana / / mane pataGgavatI rAheti ca vicukruze / * prANA dadhvaMsire gAtraM tastambhe ca priye hate / ucchazvAsa cirAhInA rurodAsau rarAsa ca / / lohabandhairbabandhe na vajreNa ki vinirmame / mano me na vinA rAmAdyatpusphoTa sahasradhA // utteritha samuMdra tvaM, madarthe'rIJ jihiM sitha / mamartha cAtighorAM mAM + dhigjIvitalaghUkRtAm // mAlinya mArjayAmAsa candramAsti miraiH kRtam / khaladatta mRSA doSamiva satpuruSaH satAm // + aindreNa ha vai mahAbhiSekeNa saMvarta AGgiraso maruttamAvikSitamabhiSiSeca / tasmAdu marutta AvikSitaH samantaMsarvataH pRthivIM jayanparIyAyAzvena ca medhyeneje| tadapyeSa shloko'bhigiitH| marutaH pariveSTAro maruttasyAvasangRhe / / AvikSitasya kAmaprervizvedevAH sabhAsada iti // | gujarAtI vAkyo nyAre aseyne| netA bhAryo gayo (han bhali), tyAre tamA anUnathA sadhyA (yudha ), 52 tu devAse tamane mata 12 4aa. (ji) 2. 5chI tamA bhaDimAMDe sasA sevA megA thayA (mantra athavA mantraM kR) mane vizvanA nA 42vaane| 25 _. (nisa+ci) 2 IndrajitanA astrathI mU cha pAmelA rAmane joIne sItAnI avasthAnuM varNana che. pachInA be kalAkamAM sItAne vilApa che. + dhika avyaya bhI vimati se che.. + endro mahAbhiSekaH manA sanyAbhiSenI se prA2 cha. enAthI devoe indrane rAjyAbhiSeka karyo hato. e ja prakArathI je manuSyane rAjyAbhiSeka karavAmAM Ave te ajeya thAya che, ane AkhI pRthvIne chata samaya thAya che. sa tada ne tasmAt che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cApaDI, 13 3. e kArya mATe brAhmaNa ane RSione nAza karavo e ja uttama upAya che ema dhAryuM (mana), kAraNa ke teo dharmAdi kriyAo (tay athavA ) temaja yajJAdi karatA hatA (tana athavA A+), tene lIdhe vizva TakI rahyuM hatuM. (A+dhi, ava+sTa) 4. tethI teo dariyAmAM chupAI rahyA ( cha), ane rAte bahAra nIkaLI () ghaNA brAhmaNane mArI nAkhyA, ane badhAM mANasane duHkha devA mAMDayuM. (r, ThuM) 5. vasiSTha bhAgava ane bIjA RSionA Azramono ghANa kADhayo (sava+jJA preraka) ane tene nijana karyA (4) ane pachI tene bALI nAkhyA. (9d) 6. kaI paNa yajJa karatuM na hatuM() ane deva bItA (mIke tra) hatA. 7. temane A keNa karatuM chUtuM tenI khabara na hatI (zA) ane tethI viSNu pAse gayA (3v+IX)ane tenI sahAya mAgI. (kAjU) 8viSNue temane kahyuM (jazu ) ke kAleya nAmanA rAkSasoe rAtre A kayuM che ane divase dariyAmAM chupAI rahe che 8. teNe temane agatya pAse jaI dariyo pI javA vinaMti karavA kahyuM. (gA+ ) 10. devo te RSi pAse gayA (3i+) ane tene praNAma karyA (+nam); ane tenI zaktinI prazaMsA karI. (tu ke prAr) 11. temaNe temane AgamananuM kAraNa pUchyuM. () 12. temaNe te kahyuM ( ); jethI agatya dariyA pAse gayA () ane devo temanI pAchaLa gayA(ru, manuyA), te dariye pI gayA () ane kAle ne temanI saMtAvAnI jagAmAMthI bahAra kADhayA. (mA ) 13. pachI laDAI thaI (pUii) ane devoe temane mArI nAkhyA. (4) Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI mArA pu. RSinuM nAma che. | #ArA #nuM preraka rUpa, karAvavuM tivara pu. strI. na. ghaNu bhayaM- | vAgha pu. rAkSasanuM nAma che. kara, duSTa kRtayuja na. satyayuga sattataH kri. vi. a. Akhare ja 1le ga. parasma vi joDe, afmanatta mami joDe je 1. ga. bUma pADavI. paramainukarmaNi bhU.kR. gavAyeluM 1 lo ga. paramai0 javuM, artha 10 gaNa AtmaneomDe. bahAra bhamavuM vinaMti karavI : virATu kri. vi. a. ghaNe vakhata * 1 lo ne 10me ga. duHkha devuM pachI kAza pAme ga. Atmane vijeDe, ! cha 10 mo gaNu pra joDe, saMtADavuM vyApavuM kavitadUtapu.strI na. jiMdaritha na hADakuM gIthI mAnabhaMga thayelo Irfa pu.aMgirasano vaMzaja ! ag 1 la ga parasma tapa karavuM AvikSata pu.mavikSitane dIkare tAdA pu. strI ne tenA jevuM. 6 2 je ga. paramaio Gra joDe, AsapAsa hovuM timira pu. na. aMdhAruM rutattataH ki.vi.a ahIMthI tahIM tumuda pu. na. bhayaMkara 3 avyaya. saMbodhananA arthamAM , samU joDe, bIvuM vaparAya che. DhovA na. traNe loka 3 pu strI. na. sakhata 1 ga. Atmane ApavuM 36 1 le ga. parame baLavuM sudhIra pu. RSinuM nAma che 9 sarvanAma. pu. strI na. rajU 1 ga. Atmane dayA hovI eka eka rAnA pu. rAkSasa . dri pu. strI, na. Indrane lagatuM vi zrI. dizA #Azi pu. jenI IcchAo pUrI pu.zrI. na. garIba, nirAdhAra paDI che te roja pu. niMdA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 125 auca na. nabaLAI . mAmi pu. (mada pu.strIna. fdha avyaya, dhikkAra moTuM ane amiSA pu.rAjyApata krivi.a. pataMga jevo bhiSekanI kriyA)moTo rAjyAbhiSeka gfina pu. brahmadeva mAthi na.aMdhAruM, melApaNuM pu. strI. na. marI gayeluM | mRga 10me ga. sApha karavuM Gra pu. pIrasanAra kRSa avyaya. khoTI rIte daya pu. strI. na. balidAna karavA puradvAra na. zaherane daravAjo yogya prabhAva pu. sAmarthya, meTAI rApurA ( pu.na. ane puru yAma pu. vAMdaro strI. dhUsarI) laDAInI dhUMsarI 1 lo ga. paramai0 javuM = 1lo ga.paraMbhai0 cIsa pADavI # 1 le ga. parame. phaLavuM zorIna. dvivacana. pRthvIne svarga thag kri. vi. ghaNuM suju 1 le ga. paramai0 ki jaDe miSA pu. rAvaNane bhAI ane zeka karo rAmane mitra sTAn 1 lo ga. Atmane lava prajJa ka o ga. paraaiAtmane joDe, AdhAra rAkha. rAMdhavuM rokavuM stromA pu. RSinuM nAma che. prajJa 1 lo ga. Atmane prakAzavuM Dhagvazva pu.(Dhoru pu. na. loDhuM prArA 1la ga. Atmane caLakavuM vapu. baMdhana) leDhAnuM baMdhana TA 1la ga.Atmane prakAzavuM vejha pu. na. bhayAnaka hathiyAra ma kri. vi. mAre mATe vADhiputra pu. vAlIne dIkaro ma=10me ga. Atmane salAha vizudha pu. deva maphata pu. deva [levI. | vizrata pu. strI. na. viSNu nuM mahatta pu. rAjAnuM nAma che. | karmaNi bhU.kR. prakhyAta * AzIrvAdAthe parasmA sivAya badhA gaNakAryarahita kALamAM A dhAtunAM anna ane ma ema be rUpa thAya che. prazna nA ne jyAre lepa thato nathI tyAre tene rR thAya che. (pA. 71, 10) Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 saMskRta bIjI paDI vivi : pu. bahuvacana. sarva devo vimA pu.strI.na.Azcarya sahita veja pu. jhaDapa tathA kri.via.hajArebhAgamAM rAtrI pu. IndranuM nAma sAdhu kri. vi. sAruM ji mA joDe, Azraya levo | sugrIvapu. vAnarasenApati(rAmane saMvarta pu. goranuM nAma che " mitra) puruSa pu. sAro mANasa mRga 36 joDe, tajavuM tamAraH pu. maMDaLIne mANasa sedra pu. strI na. Indra sahita ramata kri. vi.a. AsapAsa, hatu, mami jeDe, vakhANa karavAM gametema 66 ke ga. paramai0 bhAMgavuM ta: kri. vi. a. badhI dizAe | | , athavA chUTuM pADavuM AvavuM te gAma na. mAnapu. | sUt 10mo ga. ri De; AdhAranI jagA mAtrathAna na chetun he ku. nivRttima ujajaDa nirjana pu. strI na. upAya kapAi pu. yupAya pu. | jhana nathI jhAki.vi.a. AmairAdAna;Dhana.rAvAsa nirapekSa kri.vi.a.sA . caturthI, IrAdo pAra pADavAne. | kri. vi. a. tarIke vaparAyuM che. tapa tadiNa ba. va. maraNa vadha pu. nAza ghanapu. nArApu.mArApu. | hetu progara na. nAza karavo chid 7me ga. 3joDe. zakti pramAva Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 15 me stana bhaviSyakALa, sAmAnya bhaviSyakALa ane kriyAtipatyathI bhAga 1 1. stana bhaviSyakALa 1. dhAtune tR pratyaya lagADavo. te pahelAM anya svara ane upAtya hasva svarane guNa karo. aMte - vALA nAmanI prathama vibhaktinAM je rUpa thAya che te ja trIjA puruSanAM rUpo che. ema gaNavuM. pahelAM ane bIjA puruSamAM ara dhAtunAM parapadanAM rUpa prathama vibhaktine lagADavAM. Atma-padavALA dhAtune aranAM AtmapadanAM rUpa lagADavAM. 2. jhU pratyayanI pahelAM dhAtu te hoya te ; lagADavI. ane vikalpa re hoya te vikalpe lagADavI; aniTa dhAtune to lAgatI ja nathI. jhU pahelAM gs, sa, suma, jaY, ane rin dhAtuo 4 vikalpa le che. 3. pakSa bhUtakALa sivAya badhA gaNakAryarahita kALAmAM prada dhAtunI 6 haMmezAM dIdha hoya che. kR ane aMte hoya evA dhAtuo, parokSa bhU takALa, para. adyatana bhUtakALa ane AtmAne AzIrvAdAtha sivAya dareka gaNukAyarahita kALamAM vikalpa Tu laMbAve che. 4. jyAre 9mA pAThamAM 3jA niyamAnusAra sad dhAtune s lepAya che. tyAre te ja sthitimAM varnI peThe ke mane mA thAya che. ' mU paraspe e. va. di. va. ba. va. lo. pu. bhavitAsmi bhavitAsvaH bhavitAsmaH 2 je avatati maMvitAratha: mavitAtha 3 je ,, mavitA mavitA bhavitAraH - sad +tA-satA-+SA- DhA-sAdA-soDhA-4 niyama. vada e ja pramANe voDhAmajjA-tra+dhA-ghA tA Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 saMskRta bIjI copaDI +tA, dhA-radhA:matA-rakatA- nadhA-naDrA; tA. nnakU+tA pATha 13, 18mAM niyama pramANeaq+ttA-straparAstrachA-kRgaa ke traNa pATha 13.19mA niyama pramANe. 7-pitA,taca ke tratA. mu6 Atmane eva. di. va. ba. va. 1 lo pu. motire vitAvo moditAmmahe 2 je pu. potAne vitA moditAdhve 3 je pu. modritA vitA kavitA: juo pA. 4-47, 2. che. sAmAnya bhaviSyakALa 1. A kALanA katyo vartamAnakALanA pratyayanI pUrve lagADavAthI thAya che. dhAtu seTa ke kipe che ke ni hoya te pramANe sthanI pUrve ru lagADavI ke na lagADavI. pratyaya pUrve anya svara ane upAjya hasva svarane guNa thAya che. 1, dhAtunA a ne nara ne jyAre tenI pachI s thI zarU thato * apuruSavAcaka pratyaya Ave tyAre te thAya che. 2. rAmu paramai, na ane 8 ( hasva) aMte heAya evA dhAtuo pachI ne A kALamAM je ke dhAtuo aniTa che te paNa lagADAya che. tta ane nRtva sera che te paNa vikalpa rU lAge che. 3. kasTa vRta, , , ane sara sAmAnya bhaviSyakALamAM vikalpa parapadI che, ane tyAre ja ne lagADAtI nathI. stra dhAtune A niyama (zvastana bhaviSyakALamAM pa) lAgu paDe che. e Atmane e. va. di. va. ba. va. 1 lo pu. lapsye lapsyAvahe lapsyAmase lapsyase syethe tapasyadhve 3 je pu. lapsyate lamyate lapsyante mi, fNa, tti jevA purUSa ane vacana batAvanArA pratyayo ane eka be bIjA pratyayo sivAyanA bAkInA badhA pratyayo. 2. je pu Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2le , saMskRta bIjI copaDI 129 bhU 52sma0 me.va. 6. va. 5. va. 10 pu. bhaviSyAmi bhaviSyAva: bhaviSyAmaH bhaviSyasi bhaviSyathaH maviSyatha unne ,, bhaviSyati bhaviSyataH bhaviSyanti labha+sya-lapa+sya+te-lapsyate;diz+sya deza-deS-deka+Syati dekSyati; duha+sya-do-dogh-dho-dhoka dhok+dhyati-dhokSyati;dRza+ sya-draz pA. 108, 18 (a) pramANe-draSa-drakSya ti-dakSyati; mRp+ syati sarpa sappA . 108, 18 pramANa-sapya'ti trapsyati;tRp tarpiSyati, taya'ti trapsyati vRdha+sya-vardha-vat-varNyati adhiSyate 5. 128, 3 pramANa; syantsyati; syandiSyate 4 syansyate 3. jiyAtipattya 1. yiAtipatyatha mAM sya ne bastana bhUtAnA pratyaya dANe che. dhAtunI pUrve kALavAcaka ja lagADAya che; bIjI rIte bhaviSyanA jevAM ja rUpo thAya che. labhU mAtmane. sa. . 6. va. ma. va. 1 / pu. alapsye alasyAvahi alapsyAmAhi ., alapsyathAH alapsyethAm alapsyadhvam unna, alapsyata alapsyetAm alapsyanta bha 520 . sa. va. vi . sa. 1. 1 pu. abhaviSyam abhaviSyAva abhaviSyAma 2le ,, abhaviSyaH abhaviSyatam abhaviSyata unale ,, abhaviSyat abhaviSyatAm abhaviSyan 2. maghatana bhUtAmA bhane chiyAtipatya mAM adhi+imAM visye 6 ne badale mA Ave che, ane te pUrve ja thAya che. jemake adhyaiSyata : adhyagISyata unle pu. me. 4. 3. gaNakAryarahita kALamAM karmaNi tathA bhAve rUpa taiyAra karelAM .. . Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 saMskRta bIjI copaDI aMgane ja AtmapadanA pratyaya lagADavAthI thAya che. 4. sAmAnya bhaviSyakALa sAdhAraNa rIte Avato kALa sUcave che ane vizeSa karIne Ajane ja Avato vakhata batAve che. stana bhaviSyakALa vizeSa karIne Ajane nahi evo vakhata batAve che. sAMketika vAkayamAM jyAre saMkata ke zarata pUrNa thaI nathI evo bhAva batAvAya che tyAre kriyAtipatha vaparAya che. te be kALa batAve che: bhaviSya ane bhUta jyAre te bhUtakALane saMketa darzAve che tyAre temAMnI kriyA nathI banI e bhAvArtha nIkaLe che. 'astaayo| haridvAraM gamiSyAmi tatra ca gaGgAyA udgama himAcalaM ca drakSyAmi sarvAsAM devatAnAM pUjAM ca vidhAya svakIyaM grAma pratinivAmi / yatta hitakaraM tatsarva kartu yatiSye / svAminAdiSTo'pi puSpANi nAna yasi yadAnItAni na veti sa prakSyati tadA kiM prtivkssysi| ___asmAka mitraM hiraNya ko ' nAma bhUpakarAjo gaNDakI tore citravane nivasati so'smAkaM pAzAMzchetsyati / yadi me bANapathamAyAsyasyasaMzayaM mariSyasi / suvRSTizcedabhaviSyattadA nu bhikSamabhaviSyat / yadi sa dharmamatyakSyadaduHkhabhAksamavatiSyata / kusumapura ekasmingRhe zatruNA pAtitamagniM yadi kRSNavarmA na jiravApayiSyattadA sarva nagara mabhiraghazyat / kumbhakarNamya gAtrAliyo raNe yatsvatIti kena saMbhAvitam / puSkaraNa mAtrA te zilo nalo rAjyAtparibhraSTo damayantyA saha banamiyAya / tatrApi kalinA bahuvidharachale: pIDitaH suptAM damayantomutsRjI kasminmathale jagAma gacchaMzca. mahAntaM dAvaM dada / tanmadhye kakoTako nAma nAga AsIt / taM sa rAjAgnemadhyAduddhRtya kAnicitya dAni tinAya / dazame pade karkoTako nalamadazat / tena naiSadhasya svIyaM ruupmntrdhiiyt| AtmAnaM vikRtaM dRSTvA sa rAjA vismitastanthau / Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 131 tataH karkoTako nAgaH sAntvayannalamabravIt / mayA te'ntahitaM rUpaM na tvAM vidyurjanA iti / / yatkRte cAsi nikRto duHkhena mahatA nl| viSeNa sa madIyena tvayi duHkhaM nivatsyati / / viSeNa saMvRtairgAtraivattvAM na vimokSyati / tAvatvayi mahArAja duHkhaM vai sa nivtsyti|| anAgA yena nikRtastvamanoM janAdhipa / krodhAdasUyayitvA taM rakSA me bhavataH kRtaa|| na te bhayaM mahAvIra daMSTribhyaH zatruto'pi baa| brahmarSibhyazca bhavitA matprasAdAnnarAdhipa / rAjanviSanimittA ca na te pIDA bhaviSyati / saMgrAmeSu ca rAjendra zazvajayamavApsyasi / gaccha rAjanitaH sUtau bAhuko'hamamiti buban / samIpamRtuparNasya sa hi caivaakssnaipunnH|| ayodhyAM nagarI ramyAmadya vai niSadhezvara / sa te'kSahRdayaM dAtA rAjAzvahRdayena vai // ikSvAkukulajaH zrImAnmicaiva bhaviSyati / bhaviSyasi yadAkSazaH zreyasA yodhyase tadA // sameSyasi ca dArastvaM mA sma zoke mana: kRthAH / rAjyena tanayAbhyAM ca satyametadbravImi te !! svaM rUpaM ca yadA draSTumicchethAstvaM narAdhipa / saMsmartavyastadA te'haM vAsapracedaM nibAsaye: n anena vAsasA cchanna: svaM rUpaM pratipatsyase / ityuktvA pradadau tasmai divyaM vAsoyuga tadA / / * A dhAtunuM Atmane adyatana bhUtakALa 2 je pu. e. va. che, mane sabhA vAya4 mArAma sopAya che. ( pA. 22, 24aa .) Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 saMskRta bIjI copaDI evaM nalaM ca saMdizya vAso datvA ca kaurava / nAgarAjastato rAstatraivAntaradhIyata // mariSyAmi vijeSye vA hatAzcettanayA mama / haniSyAmi ripUstUrNa na jIviSyAmi duHkhitaH / / smeSyante munayo devAH kathayiSyanti cAnizam / dazagrIvAya durnI vinaSTaM rakSasAM kulam // madhukara madirAkSyAH zaMsa tasyAH pravRtti .. varatanurathavAsau naiva dRSTA tvayA me| yadi surabhimavApsyastanmukhocchvAsagandhaM tava ratirabhaviSyatpuNDarIke kimasmin / akariSyadasau* pApamAtaniSkaruNeva saa| nAbhaviSyamahaM tatra yadi tatparipanthinI // | gujarAtI vAkayo 1. le I mA nagane le nali (z ) to manamA bhaa2| mAtmAnA tyAga 4rIza (pari + tyaja ) sane bharIza. (mR) 2. rAjA potAnA meLApane hetu mane kaheto nathI. ThIka che, Akhare te gaeza. (zA) 3. suddeva, Rtupa pAse na mane 49, " bhaya tI nave svaya 12 42nA2 cha, (A + sthA) ! 20vyA mane maare| tyo naya cha, bhane te se thanA2 che." (pra+ vRt) 4. "je tamArI marajI hoya to kuDinapura eka ja dahADAmAM jAo, 4 / 265 3 sUrya se ( ud + i ) te ta2004 mInane 12." (vR) * A vAta eka julamI strIne mATe che. eka juvAna strInA pati upara vera rAkhIne te te strIne mArI nAkhavAnuM cAhatI hatI, paNa A zloka bolanArI pavitra strIe tene aTakAvI. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 137 5. damayaMtIe paNuMdane bahu dhana ApyuM ane kahyuM, "naLa Avaze (A + 1) tyAre tane vadhAre dhana ApIza, (vA), mAre mATe te ghaNuM karyuM che, eTaluM badhuM bIjo koI karaze nahi($), kAraNa ke have tArA prayatnanA pariNAmathI ja huM thoDA samayamAM mArA dhaNI bhegI thaIza." (yun karmaNi rUpa, athavA nam + mUke samaja) 6. are bAhuka ! tuM mane chetara nahi; A nabaLA ghoDA mane eka dahADe kuDinapura zI rIte laI jaze ? ) ( n ke nat) 7. ApaNe have ApaNA ghaDA upara caDIzuM (mA + 6) ane utAvaLA doDIzuM. 8. bAhuke rAjAne kahyuM: "te mane A jhADanAM pAMdaDAM ane phaLanI saMkhyA kahI che. ThIka che, have huM tArI rUbarU tene kApI nAkhIza, (aa preraka athavA chidra) ane pAMdaDAM gaNuM jaIza. " 9. tame duSTa joDe jame che mATe huM tamane aDakIza nahi, (skra) 10. te vasavA mATe ghara kayAre bAMdhavA maMDaze. (aa + ra ) te huM jANato nathI. 11. jyAre te gharamAM peThe tyAre yajJadatta tene no heta (nananana), te teNe tene ahaMkArI gaNya na heta. (mana) 12. je te zatru pAse arakSita ge heta (1) te zatrue tene mArI nAkhyo heta. (7) 13. je devadattane te vakhate nAga karaDayo heta (raM)ane esiDa lAvavAne koI na heta (sU) to te nakkI karI jAta.(zna ke 3+) 14. mArA AzIrvAdathI tuM A lekamAM koi rAjasattA bhegavIza (mu) ane tArA saghaLA guNavALo putra pAmIza (ke rama); tArI badhI prajAne saMtuSTa rAkha. + cattarAmarthyanta athavA bIju kAMI vAparavuM. * A dhAtunA 6 no preraka rUpamAM 0 thAya che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 saMskRta bIjI copaDI bhAga 2 kamaNi ane bhAve rUpa pahelI copaDImAM ApelA niyamo temaja A copaDImAM keTalAka pAThamAM ApelA niyamo uparAMta vidyArthIe nIce ApelA niyamo moDhe rAkhavA - 1. 2 je gaNakAya viziSTa kALamAM dhAtune lAge che te avikAraka che 2. karmaNi tathA bhAve rUpanA ja pUvenacenA pheraphAra thAya che. (a) ja aMte hoya evA dhAtumAM Rne ura thAya che. jemake zille (%) (ba) %nI pU joDAkSara hoya tyAre temaja sArR ane 8 dhAtumAM ane guNa thAya che. rRnuM mate. (ka) 14mA pAThane 4the niyama ahIM lAgu paDe che (a ) (Da) vA, ghA, ane bIjA keTalAka dhAtuo jenAM AvAM aMga thAya che, ane jhA, jI. je. gr ( "pIvuM'), it, gr ("tajavuM') A dhAtuomAMnA mane , pUrve thAya che. jemake , dhAre vagere. (I) anya kevuM hoya to laMbAya che jemake te (ni),TUre(su) (phe) 1lA pAThane 9mo niyama ahIMA paNa lAgu paDe che. (ga) keTalAka dhAtuo jevA ke patha, " javuM', , raMva , lagna, san , man , va , zrad , tam, vadhu , "zuM IrAnA anunAsikano lepa thAya che. 3. zvastana ane sAmAnya bhaviSyakALanAM kriyAtipatyatha, adyatana bhUtakALa ane AzIrvAdArthanAM karmaNi ke bhAve rUpi, svarAMta dhAtuo temaja hai, , kuza vageremAM vikalpa svaranI vRddhi karIne te te kALa ane arthanA dhAtu na hoya to paNa pUrve mUkIne AtmapadanA pratyayo lagADavAthI thAya che. A vikalpa rUpamAM AkArAnta dhAtuo pachI zuM umerAya che. x jyAre AvA zabdo vAparavAmAM Ave tyAre haMmezAM tA 2je gaNa kApavuM ane sai 1lo gaNa "svaracha karavuM" e be dhAtuone choDI devA. + da ne lAgu paDatuM nathI. zuM te guNa ja pAme che, vaLI chaThThA gaNanA nU athavA dhU sAdhAraNa rIte guNa ke vRddhi pAmatA nathI, (pA. 108, 13 pramANe) temane A niyama lAgu paDI vRddhi thAya che. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 135 (a) nIcenAM rUpo samajAvo :- racaMte, saiti, te, pU, 3ghute avanItte mAliza, ghAniSyate, bhaviSyate darziSyate drakSyate, hAriSyate, nAyiSyate, meSyate, sthAsyate, hariSyate, sthAyiSyate. (ba) sAmAnya bhaviSyakALanAM karmaNi rUpo lakho :- [ kag , yajJa, satta hA , -, hai, hA, mit, kRta, 4 , 3, TU no tva, ru, zani , vaLI vartamAnakALa ane ghatana bhUtakALanAM rUpo lakho : . thar, , , , , , , tha6 zabdakerA 15 makSa pu. jUgaTAnA pAsA pu. sUryavaMzI rAjAaA pu. zrI. na pAsAthI ene mULa purUSa ramavAnI kaLA jANanAra stra pu. rAjaanaipuLa pu. strI. na. pAsA 35 pu. mULa,utpatti nIkaLavuM te nAkhavAmAM hAMziyAra karA pu. sApanuM nAma che. makSa na.pAsA nAkhavAnI kaLA | zaf4 pu. pAparUpI tattva atirika pu. strI nA (ati | kuTinag4 na.zaheranuM nAma che. ghaNuMatizaya ghaNuM nidayaathavA krUra kumaLuM pu. rAvaNane bhAI ane pu. strI na. ayogya 43 putrI, na. guru ne kuLa, mAnad pu. strI. na. niraparAdhI kuTuMba, ane jJAnanuM utpanna thavuM maniSa ki. vi. vAraMvAra, | uparathI) kuTuMbamAM janmeluM vaMzaja haMmeza niraMtara ni joDe, IjA karavI, nukasAna zvara na.ghoDA calAvavAnI kaLA te a. vAste, lIdhe [ karavuM akSayam kri. vi. bezaka aurava pu. kurano vaMzaja mayaTuM IcchavuM te, TheSa- | Tog zrI. nadInuM nAma che; bhAva rAkhavo te vAikutara na gaMDakIne kinAro * A nAmadhAtu che ane anna parathI anya svarane lepa karI, dazamA gaNamAM 35 umerAya che. tema mA umeravAthI siddha thayo che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 saMskRta bIjI copaDI nAza na. avayava. zarIra | tasparithinI strI. tene rastA vivAra na. vananuM nAma che. | kinArI,tenAkAmamAMvigha karanArI chaTa pu. na. kapaTa vSag aft+AnuM kamaNi bhU. tanA pu. putra | ku. paheluM tarama (ta ) tenI vacamAM | patita par nA preraka rUpanuM kamaNi bhU.ku, pADeluM tamukhocchvAsagaMdhapu.(ucchvAsa pura pu. vizeSa nAma che. pu.zvAsa levo te, UMcazvAsa,| (naLane bhAI) pu. khuzabo, suvAsa, parimala) | tenA moDhAnA zvAsanI suvAsa | vaghuvirSa pu.strI.na. ghaNA prakAranuM prinapu.tIkSaNa dAMtavALuM prANI, aroutha pu(rfthanapu.mArga)bANa sApa pahoMce eTalo mArga, bANamaryAdA rAma pu. zrI. na. dazamuM vAduvA pu. naLe sArathinA vezamAM sAva pu.jaMgalanI Aga,dAvAgni, dhAraNa kareluM nAma jaMgala . mUSa pu. uMdara, mUSaNa pu. riSTha pu.strI.na. svargIya, suMdara uMdarane rAjA suvimA pu. zrI. na. duHkha yuga na joDuM; vAyuja na. bhogavanAra, duHkhI lUgaDAMne joTo suSita pu. strI. na. pIDAyeluM tti strI. prIti sunata na. duSTa, avicArI kAma ndra prati joDe prativacana ApavuM, ghA karata joDe,saMtAvuM chupAvuM pratyuttara devo vidhezvara pu. niSadha dezane rAjA var preraka rUpa ni joDe, pozAka nipuNa na. caturAI pahera, paheravuM naiSadha pu.niSadha dezane rAjA, naLa vApaMtha vA nuM preraka rUpa nijoDe, prati prApta karavuM helavavuM, bUjhavavuM ripathina pu.strI na.rastA vacce | vinoda vi+jJanuM bhU.kR.nAza rahIne harakata karanAra, rokanAra | pAmela Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI zakutar kri. vi. zatruthI chetaravuMmatinuM sthA, viSNu zAzvata kri. vi. haMmeza sa, van 10 gaNu Atmane marvitaram nyU preraka rUpanuM chevaTa 3 pu vAra na. kamaNi bhU. 5. banI zake, gforkha puchevaTe 3 vagere. evuM dharAyeluM nIca puruSa puruSa pu. raMgamartabdha pu. zrI. ne yAda paNuda(vazeSa nAma che.) para pu rAkhavA lAyaka bAMdhavuM nirmA sumikSa na. annanI puSkaLatA meLApa amara na. sUta pu. sArathi, ratha hAMkanAra rakhevALa vinAnuM mazakSita karmaNi haridvAra na. himAlayanI taLeTI bhU. kRrUbarU (koInI) samatha6 AgaLa eka pavitra sthAna che. kri. vi. pratyakSa kri. vi. mitra4 pu. himAlaya zreSTha rAjasattA tAtrA na. dikaLyA pu. uMdaranuM nAma che. vje saMkhyA vaMhasthAstrI.[na. saMtuSTa rAkhavuM anukku ne preraka AzIrvAda sAir strI. bheda. sudeva(vizeSanAma che.) tuvera garviSTha mAri .kR. * pu. hetu prayoga na karavA pu. pATha 16 me nAmanAM aniyamita rUpe pahelI copaDInA 25 mA pAThane mathALe ApelA pratya vidyArthIe yAda rAkhavA, 1. keTalAMka nAmanI vibhaktinAM aniyamita rUpe ja ahIM batAvAze, bAkInAne vibhaktinA pratyaya lagADIne tema ja sAmAnya Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 saMskRta bIjI copaDI saMdhinA niyamo dhyAnamAM rAkhI karavAnAM che vizeSatA na batAvI hoya tyAre prathama vibhaktinuM rUpa e ja saMbodhana ekavacananuM rUpa che. 2.fa3ur ane sAhaptA ane bIjuM nAma jemAM aMte sAkArAntA dhAtu hoya ke je pote ja AkArAnta dhAtu hoya evAM nAmo dvitIyA bahuvacanathI AgaLa svarathI zarU thatA pratyayo pUrve ane lopa kare che. e. va. di. va. ba. va. prathama vizvapAH . vizvapau dvitIyA vizvapAm vizvapau vizvapaH 3. tanAM saMbodhana ekavacana, SaSThI bahuvacana, ane pahelAM cha rUpo dRrinA jevAM ja thAya che. paMcamI, 5DI, saptamI ekavacananAM rUpo patyu-utyu -utya che. 4. fNanAM pahelAM pAMca rUpa taNA, navA, taNA:, saralAyam, ravAtha; dvitIyA bahuvapna vina, paMcamI- SaSThI-saptamI ekavacananAM rUpa ane SaSThInuM bahuvacana pazu-kayu - - nAnuM thAya che. saMbaMdhana ekavacana vAve. 5. zrI, dhI, mU ane bIjAM nAme je dhAtuomAMthI vagara pratyaye thayelAM che, tema ja zrI ane khUmAM anya phu ke 3 hasva ke dIdha hoya tene anukrame rU ke 36 svarathI zarU thatA pratyaya pUrve thAya che. hIne nInA pratyaya lAge che. zrI, dhI, jha ne AvAM bIjuM strIliMga nAme caturthI, paMcamI, 2SThI, sAmI ekavacana ane SaSThI bahavacanamAM vikalpa le che. jenuM dvitIyA ekavacana brAma kendriyam ane bahuvacana : ke chiya, saMbodhana ekavacana ji. 6. ane chuM hoya evAM strIliMga dhAturUpa nAme jevAM ke dhI. zrI ane tarI, tArA ane strI prathama ekavacanamAM ne lopa karatAM nathI. * avIlakSmItarItantrI dhIhIzrINAmudAhRta / saptAnAmeva zabdAnAM silopo na kadAcana / / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI . .. strI sa. 5. .. ma . sa. 4. hi. va. sa. 1. pra0 strI striyo striyaH paM0 striyAH strIbhyAm strIbhyaH triyam striyaH Sa0 ,, striyoH strINAm dvi0 strIm , strIH / tR0 striyA strIbhyAm strIbhiH sa0 triyAm , khISu ca0 biya , strIbhyaH saM0 stri striyau triyaH ye. 1. ha. pa. ma. 5 | sa. 1. 6. 1. ka.. paM0 zriyaH-yA: zrIbhyAm zrIbhyaH pra0 zrIH zriyo zriyaH | 50 , zriyoH zriyAm dvi0 zriyam , zrINAm tR0 zriyA zrIbhyAm zrIbhiH sa. zriyi-yAm ,, zrISu 10 zriye-yai , zrIbhyaH saM0 zrIH zriyau zriyaH pra0 bhrUH dhruvau bhrUvaH / paM0 bhravaH-vAH bhUbhyAm bhrUbhyaH dvi0 bhruvam , . . , , bhruvoH dhruvAm bhrUNAm tR0 bhruSA bhrUbhyAm bhrUbhiH sa. bhravi-vAm , bhrUSu ca. dhruve-vai , bhrUbhyaH saM0 bhra: dhruvau dhruvaH 7. () nyAre i3 u(4a4) dhAtu35 nAmane mata hoya ane tenI pUrva dhAtumAM joDAkSara na hoya, temaja e nAmamAM dhAtunI pUve upasarga lAgyo hoya ke koI nAma AvyuM hoya,jeno saMbaMdha samAsane chUTA pADatAM prathama sivAya bIjI koIpaNa vibhaktithI thato hoya tyAre te i u (svIpa)nA y c thAya cha bha' grAmaM nayatiiti grAmaNI grAmaNI:-Nyau NyaH- Nyama pradhIH-dhyau-dhyAunnIH-nyau-nnyaH, grAmaNI ane aMte hoyaevAM bIjA nAmanAM saptamI ekavacana pratyayelagADabaathaa yAyache, bhagrAmaNyAm , grAmaNI,senAnI va nAmAnanA bhUNa Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 saMskRta bIjI copaDI artha puruSathI thato dhaMdhe batAve che, tevAM nAmanAM rUpe strIliMga nAmonAM vizeSaNa tarIke vaparAyAM hoya tyAre paNa pulliganAM jevAM thAya che. bIjAM nAmAnAM santya I U y vabhA 32vAya che, tavAM nAmA nyAre strIsiMgamA khoya tyAre tR04thI mAgaNa tanAM nadI vadhU bhA735AjyAna thAya che. AvAM nAmanAM prathama e. va mATe upara chaThTho niyama je. pradhI . sa. pa. vi . sa. 1. / sa. 1. vi . sa.va. pra0pradhI: pradhyau pradhyaH / paM0 pradhyaH pradhIbhyAm pradhIbhyaH vi0pradhyam , ,, Sa0 pradhyaH pradhyoH pradhyAm tRpradhyA pradhIbhyAm pradhIbhiH | sa0 pradhyi , pradhISu ca. pradhye , pradhIbhyaH / saM0 pradhIH pradhyo pradhyaH pradhI strI. pra. pradhIH pradhyau pradhyaH / paM0 pradhyAH pradhIbhyAm pradhIbhyaH dvi0 pradhyam , | pa0 pradhyAH pradhyoH pradhInAm tR0 pradhyA pradhIbhyAm pradhIbhiH sa0 pradhyAm ,, ca0 pradhyai , pradhIbhyaH / sa0 pradhi pradhyau pradhyaH punarbhU strI. pramANe, (4) apavAha-sudhI bhane bhAna bha santya hAyasavAM naam| bebha sudhIH-dhiyau-dhiyaH, svayaMbhUH-bhuvI-bhuvaH 40 ___mAvAM naam| mane bhI I3 U ne| iy uv thAya cha, te nyAre strIliMga hoya tyAre tenAM cha peThe rUpAkhyAna thAya che. (pA.138, 5 juo) (4) 44vAmai A5vAha-varSAbhU mane pUnama varSAbhvaudha. sudhI . sa. 4. di. 4. 5 va. sa. 1. 6. pa. ma. kR. pra0 sudhIH sudhiyau sudhiyaH paM0sudhiyaHsudhIbhyAm sudhIbhyaH dvi0 sudhiyam , , pa0 ,, sudhiyoH sudhiyAm tR0 sudhiyA sudhIbhyAmsudhIbhiH sa0 sudhiyi , sudhISuH ca0 sudhiye , sudhIbhyaH / saM0 sudhIH sudhiyau sudhIya Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI 141 . .. sudhI strI. sa. 1. di. 1. 1. . / . pa. vi. pa. ma. pa. pra0 sudhIH sudhiyo sudhiyaH / paM0 sudhiyaH-yA sudhIbhyAm dvi0 sudhiyam , , sudhIbhyaH tR sudhiyA sudhIbhyAm sudhIbhiH | pa0 ,, sudhiyoHsudhiyAm / sudhInAm / ca0 sudhiye-yai , sudhIbhyaH / sa. sudhiyi-yAm , sudhISu saM0 sudhIH sudhiyau sudhiyaH sudhi na. se. 4. 6. 1. 5... | sa. 1. 6. 5. 5. va. pra0 sudhi sudhinI sudhIni | paM0 sudhiyaH-naH sudhibhyAm dvi0 , , , sudhibhyaH tR0 sudhiyA-nA sudhibhyAm JSa0 ,, sudhiyo:-noHsudhiyAm . sudhibhiH sudhInAm ca0 sudhiye-ne , sudhibhyaH / sa0 sudhiyi-ni, sudhiSu ' saM0 sudhe-dhi sudhinI sudhIni 8. go bhanedhomA pakSAM pAMya 3pAmA antya onA au thAya che. bhagauH -gAvo-gAvaH kore. dvitIyA me. . gAm bhane cAm yAya che. sana ma.va. gAHmanedhAHthAyache. 5 yabhI sanaSaThI sa.va. goH sane dhoH thAya che. aMte hoya evAM badhAM nAmonA A pramANe rUpAkhyAna thAya che. - go me, 1. 6. pa. 5. 1. | sa. 1. 6. 1. 5. pa. pra0 gauH gAvau gAvaH / paM0 goH gobhyAm gobhyaH dvi gAm , gAH | Sa0 ,, gavoH gavAm tR0 gavA gobhyAm gobhiH | sa. gavi gavo: goSu ca0 gave gobhyAm gobhyaH saM0 gauH gAvau gAvaH 6. nau bhane glaumA 4is vizeSatA nathI. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 saMskRta bIjI copaDI 10. renuM vyaMjanathI zarU thatA pratyaya pUrA thAya che :vagere. tRtIyA-rAjA-rA -rAmiDa, saptamI ba. viIku. 11. kariza, dha, vitha anemanna, sarathana, dhana,tAna, ane akSata hAya ema tRtIyA ekavacanathI AgaLa svarathI zarU thatA pratyaya pUrve jANavA, ane an aMte heAya evAM nAma pramANe tenAM rUpAkhyAna karavAM. prathama ane dvitIyAmAM A nAmonAM rUpa vAri pramANe karavAM. prathama, dvitIyA, asthi, sthira, marthana, tRtIyA karatA, asthibhyAm rithami: thAya che. thi na. e. va. di. va. ba.va. | e. va. di.. va. ba. va. pra0 asthi asthinI asthiini| paM0 asthnaH asthibhyAm athi : ki. ,, >> g0 ,, atorastAmAM ta asthnA asthibhyAm asthibhiH | sa0 asthina 40 anne , thiw: |. 3thani ,, arithay sa0asthi stheasthinI masthIni 12. ghaNAM dhAtuo pratyaya sivAya nAma tarIke vaparAya che. dhAtuonA anya du nI pachI koI vizeSa vyaMjana Ave tyAre temAM thato pheraphAra 9mA ane 14 mA pAThamAM batAvyo che. AthI trid dhAturUpa nAmamAM pratyayane lepa thatAM ne thAya che, pA. 64, 1 pramANe, ane te Tu pA. 77, 2 pramANe ke huM thAya che. pA. ka7, 6 pramANe, cAkU pUve tema ja evA bIjA pratyaya pUrve tene huM thAya che. prathamA tri-6, tri, Dhig:tRtIyA tridAjika Ama, jimi: Tu-lapAtAM pA. 66, 5 pramANe sudha thAya che. pA. 67, 7 pramANe dhu thAya che, ane pA. 77, 2 pramANe dhuNa ke pugu thAya che. grAm ane evA pratyaya pahelAM pA. 66, 5 pramANe sudha +sthAkU thayuM. 13. vyaMjanathI zarU thatA pratyayo pUrve 9mA pAThanA 7mAM niyamane pheraphAra thAya che. A niyama pramANe ane pA. 67, 6 pramANe pujAma vagere thAya che. saptamInuM bahuvacana dhrukSu thAya che. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 143 dhuTasu e va. di. va. ba. va. e. va. di. va. ba. va. | pra0 dhruk-g druhau druhaH pra0 dhuk-ga duhau duhaH kiM. rUnuM che che zvA jida ke, tR0 duhA dhruDbhyAm dhubhiH tR duhA dhugbhyAm dhugbhiH | sa0 hi druho: dhrukSu-dhruTsa 40 6i phuddo dhullu saM0 dhuka-g duhau duhaH / saM dhruk-ga T-D hau druhaH 14. arahunAM prathama pAMca rUpi-karavAna-vAho-g:-. saMbadhana ekavacana mana dhana anya Tu no vyaMjanathI zarU thatA pratyaya pUrve 6 thAya che. jemake manaduthAkunaguddhi ityAdi. 15. vinuM prathamAnuM ekavacana : thAya che vyaMjanathI zarU thatA pratyaya pU zu rahe che, jemake duzyAma. 16. 7 aMte hoya evAM nAmo (vRtrAna I 0) temaja amana ane ps, 17 aMte hoya evAM bIjAM nAmothI judAM paDe che. kemake A naumomAM prathamA e.va. mAM ja 4 laMbAya che. dRramAM jyAre lopAte nathI tyAre thAya che. trA-4-g: prathamabrAmyam-maH tRtIyA. ane lopa thatAM ne zuM thAya che, te mATe pA. 68, ra juo. 17. dvitIyA bahuvacanathI AgaLa vibhaktimAM svarathI zarU thatA pratyayo pUrve Rk, guvana ane vanamAMnA va ne 3 thAya che, eTale sunaH, cUna: mayonaH ki. ba; bAkImAM mana aMte hoya evAM nAmo pramANe rUpAkhyAna thAya che 18. zina zabdanAM prathama pAMca rUpe prasthA: panthAno-4- -no. ravarathI zarU thatA pratyaya pUve na lopAya che, bIjA rUpamAM aMte hoya evAM nAma pramANe rUpAkhyAna thAya che. prathaH kiM. ba. va. 7thA-thi -fthamika tRtIyA I. prathama ekavacana jevuM saMbodhana ekavacana prasthA: thAya che. 19. kathinamAM e ja pramANe che. muslinamAM pahelAM pAMca Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 saMskRta bIjI copaDI 3yAmA manunAsi umezatA nathA meTA 32 che. RbhukSA:-kSANau-kSANaH, RbhukSaH 6.. . RbhukSA tRtIyA savayana... 20. bhA pAunA mA niyamanI 3212 parivrAjanA bhAMthAya che. prathamA savayana parivrAja-Sa. s sopAta parivrAT-(pA. 77, 2) tR.hi.pa.parivrAja+bhyAm-parivA+bhyAmLa52 pramANe parivAibhyAm (pA. 17, 6) pramANe prathamA savayana viz, vish-viss-mne| sopa thatAMviTa-D (58.77,2) tRtIyA di. 4. viz-viS-vi DabhyAm. se prabhArI devej (deva+yaj), nizU vizvasRja, rAj, 70. ____21. prAc, pratyac, udac, avAca, samyaca bhane tiryaca puMliMganA prathama pAMca rUpimAM anya vyaMjana pUrve anunAsika umerAya che. prathama mevayana prAG, pratyaG udaG 40 dvitIyA pahuMkyanathA 22 vibhaktimAM svarathI zarU thatA pratyaya pUrve temaja na.pu nI prathamA-dvitIyA dvivayana I pUrva, pratya uda, samya mana tiyane 56 pratI,udI samI sana tiraz thAya che. pratIcaH udIcaH samIca : sane tirazca: dvitIyA bahuvacana pu. strIliMga rUpa AvA aMgane huM lagADavAthI thAya che. prAcI pratIcI zere. tiryac pu. sa. 1. vi . sa. 1. sa. pa. vi . sa. 1. pratiyaG tiryazcau tiryaJcaH pa0tirazcaH tiryagbhyAm tiryabhyaH dvi0 tiryazcama , tirazvaH ___Sa0 ,, tirazco: tirazcAm tRtiracA tiryagbhyAmatiryagbhiH sa0 tirazci , tiryakSu ca0 tirazce ,, tiryagbhyaH / saM0 tiryaG tiryazcau tiryazcaH tiryac na. sa.va. vi.va. ma.va. pra0 mana dvi tiryak-g tirazcI tiryazci bAkInAM rUpo puliMganAM jevAM thAya che. 22. sraj tAdRza, diz bhane dRzbhAM antyamA k g tyAre tenA pachI koIpaNa vyaMjana Ave tyAre thAya che, ane kaMI na Ave tyAre vis thAya che. prathama meyana sraka srag; tRtiiy| 6. 4. sagbhyAm, saptamI 5. . srakSu. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jiri vibhranti saMskRta bIjI copaDI 145. 23. 9mA pAThanA 7mAM niyamamAM lakhelA dhAtuonAM ane trIjA gaNanA dhAtuonAM vartamAna kRdaMta puliMganAM prathama pAMca rUpamAM anya vyaMjana pahelAM anunAsika letAM nathI. napuMsakanA prathamA ane dvitIyAnA bahuvacaMnamAM anunAsika vikalpa le che. napuMsaka prathama ane dvitIyAnuM kivacana ane strIliMga phakta huM umeravAthI thAya che. fjawta mRnuM vartamAnakRdaMta vizvana pu. vizvata na. e. va. di. va. ba. va | e. va. di. va. ba.va 1. jiwta vizva vikratA go fthawt vitI 3. gi. vijatam " jiwtI e strIliMga thayuM. 24. bIjA gaNamAM A aMte heya evA dhAtuonAM vatamAnakRdaMta ThThA gaNanA dhAtuonAM vartamAnakadaMtanI peThe strIliMganA huM praveza temaja napuMnA prathama ane dvitIyA di. va. nI ruM pUrve anunAsika vikalpa le che. vAte-vAtI athavA thAkatA napuMprathama ane dvitIyA dvivacana ane strIliMga. tema-turata-suta-turatI, sunitA 25. pura nAM prathama pAMca rUpe pumAna jumAM-pumAM, pumAMsanma-pumAM. saMbodhana ekavacana pumana. anya 4 vyaMjanathI zarU thatA pratyaya pUrve lopAya che. 26. niru ane 6 aMte hoya evAM nAme , bura che. ane vyaMjanathI zarU thatA pratyayanI pUrve athavA tenI pachI kaMI AvyuM na hoya tyAre upA-tya laMbAve che. aAi mAM zuM na ja sAmAnya sthiti pramANe thAya che. saptamI ba.va. ne nIceno niyama lAgu paDe che. 1. pahelI cApaDImAM batAvelA r ne ju thavAne pheraphAra anunAsika, visaga athavA , na ke hu upAtya svara Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 saMskRta bIjI copaDI ane nI vacce hoya to paNa cAlu rahe che. Apu ke AvuM e. va. di. va. ba. va. | zista far | e. va. di. va. ba. va. ba0 nI: ji niH| g0 saraH mArA mAsika di jin , , | diva mAziSa" , ,, tR0 girA gIAm gIbhiH tR AziSA AzIrdhyAm AzIbhiH 27. ag bahuvacanamAM ja rUpAkhyAna le che. prathama mApa: rASTra nA tu ne ma thI zarU thatA pratyaya pUve zuM thAya che. addhiA tRtIyA. 28. prathama ane dvitIyA ekavacananA pratyaya pUrve aoNna ne ne thAya che. bIjA vyaMjanathI zarU thatA pratyaya pUrve ne visarga thAya che. prathama ane dvitIyA gA: gaDhI-mana-mAna; tRtIyA ahanA ahobhyAm ahobhiH 70 aharbhAti 246 ahara prathamA ekavacana che. 29. pUrva, ghara, avara, tapa, uttara, kAra, adhara, ane zva jyAre A zabda sthaLane, kALano athavA puruSane saMbaMdha batAve ane maratA jyAre aMdaranuM ke nIcaluM lUgaDuM envA arthamAM vaparAya tyAre sarvanAma tarIke rUpAkhyAna le che. prathama be va. paMcamI ane saptamI e va. mAM teo vika9pe e pramANe rUpAkhyAna le che. pUrvepuurvaaH, pUrvAt-pUrvasmAt pUrve-pUrvasmin. 30. nIcenA daza zabda sarvanAma che, ane te pramANe rUpAkhyAna le che. paNa prathamA ne dvitIyA ekavacana napuMsakamAM ta ke huM lagADavAthI thAya che-atha, sabhyatA, Rtara, vAtama, rAtara, yatama, tattara, tatama, kAma, rUtara. jemake anyata- Rtara-. 31. gharama, apa, artha, kAtigNa ane temanuM pu. pra. ba. va. sarvanAmanA jevuM vikalpa thAya che. jema sarvanAma che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 32. , thazI ane dIrgha chuM ane heya evAM bIjo puliMga nAmanuM di. e. va. ane ba. va. anukrame 6 ane lagADavAthI thAya che. SaSThInAM ba. va. praNAma : sa. e. va. pathi. 33. zoTu zabdanAM zo dR hoya ema rUpAkhyAna thAya che. prathama pAMcamAM khAsa ghaTTa tarIke ja thAya che; paNa tRtIyA ekavacanathI AgaLa vibhaktimAM svarathI zarU thatA pratyaya pUrve vikape thAya che. pachI bahuvacanamAM A niyama lAgu paDato nathI. emAM nA evuM rUpa thAya che. saM e. va. zacho thAya che. bIjI rIte puMliMga pukArAnta nAma pramANe jocnAM rUpo thAya che. 34. ane nirjara svarathI zarU thatA pratyaya pUrve vikalpa ane niraNa nAM rUpa le che; nahi to kAnAM A anya strIliMga pramANe rUpAkhyAna thAya che, nirbara nAM nakArAnta nAmanA jevAM rUpa thAya che. garA, jhara-re i. 35. jana, anta hoya evAM nAmo peThe rUpo le che. pra. ane saM. ekavacanamAM ema thatuM nathI. jyAre nakAradarzaka zabda pUrve lagADAya che tyAre sAmA peThe tenAM rUpa thAya che. 36. karAra, ar ane hAya evAM nAmothI pra. e. va. mAM jude paDe che. prathama e.va. 3rAnA che, ane saMbaMdhana vikalpa karAnana, kurAna ke kAna che. 37. dvitIyA bahuvacanathI AgaLa svarathI zarU thatA pratyaya pUrve keTalAka zabdomAM anya vas no zuM thAya che. A ja ne pUrvanA A ke ya sAthe maLatAM ja thAya che; jemake vidhi . ba. va. fzcavaktA TU ne TU thAya che, jema dik mAM thAya che tema ane tethI vizvavA- pra. e.va. thAya che. vizvavasthAma ta. di. va. i Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 saMskRta bIjI copaDI 38. turAsAbhAMnA sne| vyadeg4thI 13 yatA pratyaya pUrva thAya che-turASaT-D. ___38. doSan5. na; asan na; dat 5., pada pu; nas strI., mAMsY. hRd na mAMs na pRtstrI ; snu pu.na; zakan na., udan na., Asan na., niza strI. manAM prathabhAmA nahi.sa. 1. navayanamA 35 // 1 nathA. pAna 35dhyAna sAmAnya niyamAnusAra thAya che. mAs bhane mAMsanA s vya thA 23 thatA pratyayo pUrva sopAya che. mAsbhAMm n| supUrva soya thato nathI. saMskRta vAkyo yadA mahAnvaiyAkaraNaH pANini: samajAyata tadA dhyAkaraNaviSaye prAcAM kAnicinmatAni pratIcA matebhyo bhinnAnyAsan / pUrveSAM saMpradAyamanusRtya granthArambhe devatAM staumi / vidhavAyAH punarudvAhaH sazAstra ityeke* zAstraviruddha ityanye kalau pratiSiddha ityapare vadanti / vivAhavidhAvaryamaNaM pUSaNaM cAdhikRtya mantrAnpaThanti / aparAdhaM vinA patyurnArI tasmai prakupyati / / prajApIDanajo vahnI rAzaH zriyaM kulaM prANAMzca dahati / yasmiJzakaTe somoxrAjAnIyate tasya dhuryanyataro'naDvA. nyuktaH syAdanyataro vimukto'tha rAjAnamupAvahareyuH / ------------------ je 17mA pAThanI kathI kalama juo. x pavitra sebhivalIna dhI vA2 rAjA nA nAmathA vaNavA che. upAvahareyuH ne| patA RtvijaH mdhyaa7|2 che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI . 148 yUnAM buddhiH zAstraiH saskriyate / patyA parityaktA vidhavA vA yAnyaM pati vindate sA punabhUrbhavati / . divi yathA saMkhyAtItAstArakAstathaiva dAzarathau rAme guNAH / taspAzcAryaGgayAH striyA lAvaNyaM pazyanto janA akSaNAM phalaM prApuH / indriyaM vA etadasmi~lloke yaddadhi / yaddadhnAbhiSizcatIndriyamevA0 smistaxddadhAti / madhurAbhirgIrbhiH sAdhu sAntvayAmAsa govindaH / sa sAdhuzca tamAzIbhiranugRhyeSTa pradezaM jagAma / = asnA rakSa: saMsRjatAt / ekaH zabdaH samyagjJAta. samyakaprayuktazca svarga loke kAmadhugbhavatIti vaiyAkaraNAnAM matam / / puNye'hani purodhAstaM rAjye'bhiSiSeca mantraM cemaM papATha / yAbhirindramabhyaSiJcatprajApatiH somaM rAjAnaM varuNaM yamaM manuM tAbhiradbhirabhiSiJcAmi tvAmahaM rAjhAM tvamadhirAjo bhaveha / devAsurA vA eSu lokeSu saMyetire / ta etasyAM prAcyAM dizi ye tire tAMstato'surA ajayan / te dakSiNasyAM dizi yetire che je puruSa upara pANI athavA dahIM chAMTavAmAM Ave che te puruSane lAgu paDe che. x tad n| ma 'teTA bhATe' va thAya che. = jyAre yajJamAM pazune mArI nAkhe che tyAre tenuM lohI rAkSasone sApa he cha, tAt me pratyaya mAjJArthanA 2na bhane una puruSanA me. vanAM rUpa banAvavAmAM vikalpe vaparAya che. e avikAraka pratyaya che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa0 saMskRta bIjI cepaDI tAMstato'surA ajayan / te pratIcyAM dizi yetire tAMstato'surA ajayan / ta udIcyAM dizi yetire tAMstato'surA ajayan / AdityacandrAvanilo'nalazca ___dyaurbhUmirApo hRdayaM yamazca / ahazca rAtrizca ubhe ca saMdhye dharmo'pi jAnAti narasya vRttam // avazyaM nazvare dehe durdame ca yame dviSi / / hAsyaM nAsyAdviniryAti yatpuMsAmidamadabhutam // satyaM saMmRtigarteyaM duHkhaiH pUrNA nirantaram / yatastadvayatirekeNa nAnyatkicidihApyate // anitye priyasaMvAse saMsAre cakravadgatau / pathi saMgatamevaitada bhrAtA mAtA pitA sakhA // hRdi viddha ivAtyartha yayA saMtapyate janaH / pIDito'pi hi medhAvI na tAM vAcamudIrayet / / tasya pRthvI prasUte'rtha dharmamarthaH prasUyate / prasauti vijayaM dharmaH sa ca prasavati zriyam / / garhate na tathA zvAnaM cANDAlaM ca na garhati / garhayatyAhave bhagnaM yathAsau kSatriyaM naram // hate bhartari vaiklavyAklindanti tadaristriyaH / ajaurazrubhistAsAM klidyanti nayanAni ca // dadAtyasau dhanaM bhUri brAhmaNebhyo dine dine / dadate brAhmaNAstasmai saMtuSTA nityamAziSaH / / asau svapnAyamAno'pi katthate nAtmano guNAn / kathayanti janA eva tasya tAnadbhutAn bhuvi // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 saMskRta bIjI copaDI vRzcikAnAM bhujaGgAnAM durjanAnAM ca vedhasA / vibhajya niyataM nyastaM viSaM pucche mukhe hRdi / candanaizcarciteva dyaudiza: kAzairiva shritaaH| kSIreNa kSAlitevorvI zarvarIze virAjati // yathAmiSaM jale matsyairbhakSyate zvApadairbhuvi / AkAze pakSibhizcaiva tathA sarvatra vittavAn / / nakaH svasthAnamAsAdya gajendramapi karSati / sa eva pracyutaH sthAnAcchunApi paribhUyate / / buddhimAnpuruSo jahyAdbhinnAM nAvamivAmbhasi / apravaktAramAcAryamanadhIyAnamRtvijam // . jADyaM dhiyo harati siJcati vAci satyaM mAnonnati dizati pApamapAkaroti / cetaH prasAdayati dinu tanoti. kIrti satsaMgatiH kathaya kiM na karoti puMsAm / / mAnuSANAM pramANaM syAdabhuktirvai dazavArSikI / vihaMgAnAM tirazvAM ca yAvadeva samAzrayaH // kRSNasAre dadaccakSustvayi cAdhijyakArmuke / mRgAnusAriNaM sAkSAtpazyAmIva pinAkinam || nAdharmazcarito loke sadyaHphalati gauriva / zanairAvartamAnastu kartumUlAni kRntati // * mANasane ane pazune mAlikI haka thavAne keTalAM varasane kabaje joIe te A zlekamAM lakheluM che. * jyAre duSyata rAja haraNa pAchaLa doDatA tyAre tene A zloka tenA sArathie kahyo hato. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra saMskRta bIjI cepaDI gujarAtI vAkyo 1. jyAre bharatane rAjyAbhiSeka thayo tyAre teNe brAhmaNone seMkaDo gAye ApI. dIrdhatamase tene te ApatAM (ra) dIThe. 2. uttara (32)nA lakee gulAmagIrIne amAnuSika gaNuM ane dakSiNa prAMtanA (savAra)lokonI sAthe tene mULamAMthI kADhI nAkhavAM laDyAM. 3. uzanasa (3rAnana) asura lokone ane bRhaspati sura lakone guru hato. rAjanItinAM keTalAMka pustake maLe che tenA teo prakhyAta lekhaka gaNAya che. 4. temaNe TekarI badalI zarU karI ane te kAma ghaNuM divase (mana ta.) pUruM karyuM. 5. gAmanA paTelane (grAma) senApatie pUchayuM ke tuM mArA lazkarane dANuM ApIza? 6. citrakUTa pAse je jhUMpaDuM che te tyAM bAjumAM rahetA jogIoe (ritrAga) bAMdhyuM che. 7. strIo (at) chokarA ucheraze ane puruSo () mahenatamajUrIthI paisA bhegA karaze. 8. IndrathI (vRkag, madhavana) dilIpane gheDe eka vakhata haraNa karAyo hato. 9. prAraMbhe pANI (87) ja hatuM. A pANI para svayaMbhU (svayaMbhU) brahmA dekhAyA ane te svayaMbhUthI A sarva vastuo racAI. 10. te AMkhe (kSa) kANe che. 11. kuMdalatAnA phUlomAMnuM madha madhamAkhathI pivAyuM. (madhuSTi) 12. hAthInAM hADakAMnI (karithI mUtio banAvAya che. 13. satya mArgo (vfzana) cAlanAranI caDatI thAya che. 14. grIsamAM be TekarIo che, tene kUtarAnAM (zvana) mAthAM kahevAya che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI 153 15. garIbone paisA ApavAne tArA dhaNathI (ti) tane hukama karAyo che. 16. tene goThiyA (hi) kAzI gayele hevAthI te ahIM eka rahe che. 17. chaMda bhASAnAM dharmapustakomAM aryamananuM nAma che. 18. A pustakomAMnuM game te eka (utama) mane Apo. 19. veda bolatA brAhmaNo varasAdamAM DuM ! karatAM deDakAM (affmU) jevA che. zabdakoza 16 akSiA na. AMkha amapu.deva, devalokagata pUrvaja mAtra pu. strI. na. haMmezanuM | ardhana pu. ghoDo niraMtaranuM avara sarva pu. zrI. na.pAchaluM, sArthakU kri.vi.ghaNuM ja atizaya pachInuM, UtaratuM amuta pustrI. na. AzcaryakAraka avaratha6 kri. vi. nakkI, nizca madhara savapu. strI. na. nIcaluM, avAk pu. strI. na. dakSiNanuM nIcenuM sahana na. lehI rAdhama pu. duSTa kAma askRnna na. lehI anAjuhu pu. baLada ana na. divasa mana pu. agni kAmaka pu. na. mAMsa nA vAyu. Ari strI. AzIrvAda sad strI. pANuM (ba. va.mAM ja sAhana na. moDhuM, mukha vaparAya che.) ratha na. mukha sarva pu. strI. na. bIju, sava na. laDAI anya, itara. . . driya na. jera (aMganuM) awvavatR pu. je bolato athavA 6 1 ga. paramai0 ane 10 zIkhavato nathI te ga, 3 joDe, belavuM. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 saMskRta bIjI copaDI uttara sarva pu. strIna. uttaranuM, | ji strI. vANI pachInuM pR 1 ga. Atmane koIne viSe 30 pu. strI.na. uttara dizAnuM | haleke vicAra bAMdha dhikakAravuM hana na. pANI jo pu. Akhala; strI. gAya, unnati strI. moTAI, mahattA | vANuM, pRthvI 3 strI. pRthvI gAmart pu. gAmane mukhI harAnapuasure nA gurunuM nAma che. | jaldI pu. candra muni pu. IndranuM nAma che. vAyata pu. strI.na.(rAvatuM pATha pu. na. mAthuM, khAparI paiDAnI peThe) cakranA jevI jenI aarTur pu. strI. na. game te - gati che te, je haMmeza pharatuM IcchA pUrI pADanAra rAdhA na. kAmaThuM; fdhI joDe | vana na. caMdananuM lAkaDuM pu. strI ne. jenuM kAmaThuM kheMceluM varita nuMkamaNi bhUka kareluM, hoya te AcareluM jArA pu.na. eka jAtanuM dhaLuM ! rata januM kamaNi bhU7. lepa phUla sTa na. kuTuMba g+aa jADe, khaseDavuM dUra karavuM, . vAiDara pu. cADAla, bhaMgi adhi+tAkavuMfdhA vArya strI suMdara strI.alabelI, tAkIne chelachabIlI eTale lAgu pADIne uddezIne ta na. haiyuM, buddhi #surNA pu. haraNa ki6 4 ga. paramai bhInA thavuM kana sama joDe,janmavuM thaI javuM zin 1 ga. parama zoka kare nAca na. sustI, jaDatA na. dUdha taritra strI tenA duzmananI strI ja 1ga para0 ane 10 ga. | tadacatipu.(vyatire pu.bAtala koIne viSe halake vicAra | mUkavuM te) tene bAtala mUkavuM te, bAMdho, dhikkAravuM, niMdA karavI | tenI gerahAjarI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 155 taLI strI. vINA, sAraMgI | pu. strI. na. nAzavaMta tapu 4.ga. Atmane sama joDe, raNa strI. nAka duHkha pAmavuM, IjA thavI niyata kri. vi. nakkI tarata trI. macha, heDI nittara kri. vi. avakAza vagara, tada pu. zrI. na. tenA jevuM, cheka pAse pAse tatsadaza nirnara pu. deva tirthan pu. pazu, hevAna, pu. strI. nirvaya pu. strI. na. phura, dayArahita ni strI. rAtrI tutrar6 pu. IndranuM nAma che. pad 1 ga. paramai bhaNavuM, vAMcavuM viSa strI. teja, caLakATa pati pu. zeTha, vara, dhaNa 23 pu. dAMta gzana pu. mArga, rastA - pu. paga rakatA "ApavuM'nuM vartamAna kRdaMta v pu. sUrya, rakSaNa karanAra, rakSiA sarva. pu. strI. na. dakSiNa pALanAra, pAlaka dizAnuM sarva. pu. strI. na. bIja, vadhi na. dahIM anya, Itara tArAthi pu. dazarathane putra . | paritya paristhajJa nuM karmaNi jitra strI. divasa, svarga bhU.kR. tajAyeluM vira strI. dizA parivrAjU pu. gI suma pu. strI. na muzkelIthI vaza pinAkina pu. zivanuM nAma che. thAya evuM putra pu. mANasa, puruSa dara strI. najara, AMkha purANUM strI. pharIthI paraNelI vidhavA pu. strI na. devane pUjanAra pura strI. purI toSana pu. na. hAtha juropar pu. gharane gora tho strI, svarga pU nuM kamaNi bhU.kR. bharAyeluM dha strI. buddhi bhareluM dhu strI. jhUsarI, jetaruM , pUrva sarvatra pu. zrI. na. agAunuM, vara pu. magara pUrva dizAnuM Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNIba mAMsa mAMsana. mAMsa saMskRta bIjI copaDI strI. lazkara madhavana pu. IndranuM nAma che. prayuta pravu paDavuM" nuM bhU.kR. | mathina pu. valovavAne rahe prajJAvAna pu. strI. na(ASA | madhurit pu. kALa bhamare strI. raiyata, ura na paDavuM te | ane ra [jhana dhAtu uparathI] utpanna thatuM) raiyatane pIDavAthI | manoti strI. (mAna pu.mAna, utpanna thatuM AbarU) mAnanuM moTApaNuM, prauDha prasiddhi pratifadhanuM karmaNi svamAna bhU.kR. manA karAyeluM mAm pu. mahine hatya pu. strI. na. pazcimanuM | kRpAnuNAni pu. strI. na. mRganI pu. strI. na. catura buddhivALuM | pAchaLa janAra gyu kaputra nuM karmaNi bhU | yata namU joDe, taraphaDiyA mAravAM, vaparAyeluM bahu zrama levo. prAn pu. strI. na. pUrva dizAnuM | ama pu. jama biyaraMvAra pu. (raMvAra pu. sAthe thI pu. mArga rahevuM te) vahAlA mANasonI sAthe | zAritti jeDe, jatA rahevuM rahevuM te, vahAlA mANasanI sobata 2 vi joDe 1 ga. paramaio, huM 1 ga. parasma phaLavuM Atmane prakAzavuM mA manna nuM karmaNi bhU.kR. rAjJa pu. rAjA. pu.strI.na.prakAzavuM bhAMgeluM, raNamAMthI nAsI gayeluM jai pu. paiso ma vi joDe bhAMgavuM, bhAga karavA DhAvapna na. khUbasUratI, suMdaratA mujhaka pu. sApa vami pu. deDake muri strI. mAlikI,kabajo,upabhoga mU strI. pRthvI pu. devatA mU rijeDe, dhikkAravuM, tiraskAra | fvattava pu. strI. na. paisAdAra karavA. viddha nuM kamaNi bhU.kR. % strI. bhamara viMdhAyeluM, ghAyala thayeluM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 brahmA saMskRta bIjI copaDI vira pu.vazya, vepArI; strI. raiyata, | saMdacAtatta pu.strI. na.(saMthAstrIleke. saMkhyA, atIta pu. strI. na. vizva pu. savane rakSaka,Izvara uparAMta gayeluM) asaMkhya vizvavat pu. vizvane rakSaka athavA saMtuSTa samajUtu nuM bhU.kRsaMtoSa nibhAvanAra pAmeluM, khuza thayeluM vizvarU= pu.vizvane sarajanAra, saMghAra pu. rivAja, paraMparAthI cAlatI rUDhi, vR6 mA joDe, AsapAsa pharavuM, pAchA pharavuM saMskRtinA strI.(taskRtistrI.A vratrana pu. vRtrane mAranAra,Indra duniyA saMsAra; vArtA strI. khADo cikA pu. vIMchI saMsArarUpI khADe vaiSya na. duHkha, vyathA taraMti strI. saddaguNanI sobata jaiArApu.vyAkaraNazAstrajANanAra sat 1 ga. joDe, pAse javuM tathA na. vyAkaraNa sara ka jeDe (preraka bhedamAM), pAvara pu. na. gADuM khuza karavuM rIjhavavuM sAna na. chANa kri. vi. ekadama, tarata ja swaa pu. zaMkha pheMkanAra ? pu. strI. na. sAruM jaina kri. vi. dhIme dhIme sAga pu. morArAja, bAdazAha tApu. pArvatI strI rAtrI) pu. dhaNI) rAtrIno dhaNa, candra sAkSAta di vi. rUbarU, dekhatAM zrI strI, dhana, lakSmI ku 1 ga. paramai0 ane 2 ga. zvana pu. kUtare paramai0 Da utpanna karavuM zyapada pu. zikArI jAnavara, pazu | sU 2 ga. 4. Atmane 5 jeDe, vi* pu. dastadAra, sabatI utpanna karavuM * satyano sAda levAnumata: suda ! " ekakriyaM bhavenmitraM samaprANa: sakhA mataH // Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 saMskRta bIjI copaDI rajU na jaDe, saMsargamAM ANavuM | ravam pu. strI. na. potAnI sAmela karavuM zaktithI je che te jo strI. patnI, vahu hAsya na. hasavuM te nu pu. na. zikhara rAnA nAmadhAtu Atmane samaNuM | 8 1 ga. parasma, AtmAne AvavuM. zamaNumAM bolavuM | +joDe, ANavuM, levuM AMdhaLuM azva pu. strI. na. | dIdhetamasa (RSinuM nAma che. ) dIrghatamas 5. ucheravuM samardhA (vRSane preraka , * dhamapustaka gharmagharathapu.dharmapusta na bheda) ghoSa athavA mAna peluM karavuM 363na, DAnitum kahevuM amighA,kaheDAvavuMmiti | hetvartha kRdaMta gaNAyeluM samimata karmaNi bhU.kR. prAraMbha a9 na. mAri pu. vira ma. kR; kartA tarIke bAMdhavuM ni+mAM 3 ga. mANasane ayogya (amAnuSika) gaNAyelA (ki. va.)rtana mAnavAna pu.strI. na. ttinu bhimatau gulAmagIrI hAtha na. meLavavuM kapa+artha ga. ane 10ga. comAsu varSo ba. va. rAjakIya vidyA natizAstra na. ThaMDuM karavuM sAra 1 ga.parasma | satya Rta na. satya na. dANo bAja na. seMkaDo zAtA: a. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNa cauda sAta ATha nava - pATha 17 me saMkhyAdarzaka zabdo 1. saMskRtamAM vasa sudhInA saMkhyAvAcaka zabdonI yAdI nIce pramANe che. ? eka 11 ekAdazan agiyAra 2 dvi 12 dvAdazan bAra 3 tri 13 trayodazan 4 catur cAra 14 caturdazan 15 paJcadazan paMdara 16 SoDazan seLa 7 saptana 17 saptadazan sattara 8 aSTana 18 aSTAdazan aDhAra 9 navan 19 navadazan ogaNIsa ekonaviMzati 20 TakA daza 20 viMzati vIsa navarAna sudhInA badhA saMkhyAvAcaka zabdo vizeSaNa gaNavA; eTale je nAmanI joDe saMbaMdha dharAvatA hoya, te nAmanAM vibhakti ane vacana temane lAge che. vaLI pahelAM cArane te jAti paNa nAmanI ja lAge che. 2. vIsa grg sATha jirAta trIsa sattari sittera cALIsa azIti eMzI varAt pacAsa : navati nevuM A zabdone nAma tarIke gaNI zakAya. te badhA strIliMgane che. je nAmane teo lagADAya che te nAma game te jAtinuM hoya temAM harakata nathI. nAma bahuvacanamAM hoya to paNa teo ekavacanamAM AvI zakevaMtiersit: vIsa brAhmaNa, bIjAM nAmanI peThe A zabdone paNa divacana ane Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160. saMskRta bIjI copaDI bahuvacana che; paNa jyAre A vacanano upayoga thAya che tyAre vAkyaracanA kAMIka judI thAya che. brAhmaNanAM ferAtI "brAhmaNonI vIsa vIsanI be maMDaLIo, trIDhALarrifarata : brAhmaNonI vIsa vIsanI ghaNI maMDaLIo." A ja pramANe ekacanano upayoga thAya che. grAhyAnAM uphAti "brAhmaNonI vIsanI eka maMDaLI." 3. AmAMnA keIpaNa benI vaccenI saMkhyA gha, ddhi ItyAdi lagADI karAya che, ane te nava sudhI paNa te navavALI saMkhyApachInA saMkhyAvAcaka zabdane ilona (g+jhata) lagADIne paNa karI zakAya. A samAsa karatAM anya ne lopa thAya che; brina drA, trinetratha: anekaina ne mA thAya che; paNa chellA traNa pheraphAra valvArSita, vjarAta, paNi vasati ne jAtimAM vikalpa thAya che ane satimAM thatA nathI. A saMkhyAvAcaka zabdane uparanI kalamanA vAkyaracanAnA niyamo lAgu paDe che. pati "so' na. nAma che. 32 pazita ekatrIsa rU5 rAta-gaonaraMvArita rU2 dvAarAta batrIsa ogaNacAlIsa 23 garAta , tetrIsa ka2 brigatyAAita-tArAtti rUka catudhirAta cotrIsa betALIsa 35 pacatriMzat pAtrIsa 43 tricatvAriMzat-trayazcatvAriMzat rUdra paddhariAta chatrIsa teMtALIsa 37 saptatriMzat sAtrIsa 48 aSTacatvAriMzat aSTAcatvAriMzat 28 3ergarAn ADatrIsa aDatALIsa vagere vagere. 82 kUcati khyAzI 8rU karoti tyAMzI . * ahIM niMrAta nA Adi ne yathAkrama mUdhasthAnI vyaMjana thato nathI; kAraNa ke niyama evo che ke mUdhasthAnI vyaMjana padane anta hoya ane tenA pachI daMtasthAnI vyaMjana Ave to tene badale mUrdha sthAnI thato nathI. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 4. pakSanAM sarvanAma jevAM rUpa thAya che. anizcita sarvanAma tarIke tenAM dvivacana ane bahuvacana thAya che. brinAM dvivacanamAM ja rUpa thAya che, ane rUpAkhyAna karatI vakhate kvine # kare eTale sakArAMta nAma gaNavuM. drau pra. divya, jJAsthAma tR0, 20, 50; zyo: 10, sa, tri ane bIjA vizeSaNarUpI saMkhyAvAcaka zabdonAM bahuvacanamAM ja rUpAkhyAna thAya che. trinAM du anya pulliga jevAM rUpAkhyAna thAya che. pachImAM vizeSatA che. tratharir[; rAtanuM prathama satrA: che, 50 vatuma ane sa0 vasukuM che. bIjAM rUpo niyamita che. vizeSaNarUpI bIjAM saMkhyAvAcaka zabda pachI prathamA ane dvitIyAne pratyaya lopAya che, ane vyaMjanathI zarU thatA pratyaya pUrve - no lopa thAya che. mana ne 3 pachImAM laMbAya che, jemake prave, hiM; gima: tR; padmazya: ca0, 50; pannAnAm 10; gzvasu save; ke 5hu pra0, di; Fmika tR0,ghaH ca0, 50; svi[ 60, ja sa. ti "keTalA'nAM e ja pramANe rUpAkhyAna thAya che. agnanAM rUpAkhyAna judI rIte thAya che. pra, dio; gifmaH tR0, ca: ca0, paM; chAsa, SaSThImAM pheraphAra nathI. strIliMga 5. ghA ne kA nAM rUpAkhyAna savanI peThe thAya che. tri ane catura nAM strIliMga aMgo utaryu ane vatarU che. tenAM rUpo nIce pramANe thAya che. 'tinna, vatastra: pravane di:tikRmi ane vataskRmi:, tivRSya, vataskRSNa: cane paM. tivRMAma ne vataskRmi Sa0, tipu ne jatay (0. bIjo vizeSaNarUpI saMkhyAvAcaka strIliMga aMge puliMgathI judAM nathI. napuMsakaliMga 6. U% ekam praha ane ki. : 'f ' = ke trINi catvAri catur , Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16ra saMskRta bIjI copaDI bIjAM vizeSaNarUpI saMkhyAvAcaka zabdonAM napuMsaka rUpe pulliga jevAM ja che. 7. paNa, dvi, ki, vahu ane vaSa nA saMkhyA pUraka zabda prathama, dvitIya, tRtIya, caturtha ane kag. prathamane badale abriA ane hima ane caturthane badale surya ane suraka paNa vaparAya che. bIjA sAna sudhI saMkhyAvAcaka zabdonA saMkhyA pUraka zabdo lopI ma lagADavAthI thAya che. jemake panna vagere. thI navAna sudhI phakta na ne lepa karavAthI thAya che. ghaarzA: vagere. 8. rAti ane bIjAM saMkhyAvAcaka nAma parathI saMkhyA pUraka zabdo karavA hoya to tame lagADa; jemake viMrAtitamA, praviMtima rAma:, grfSAttama vagere. bIjI rIte viMphAtinA tane lepa karavAnI ane bIjA zabdonA anya vyaMjanane lepa karavAnI che. jyAM anya svara hoya tyAM svarane sa thAya che; paNa te phakta sAmAsika saMkhyAvAcaka zabdomAM, ekalavAyA zabdonA saMkhyA pUraka zabdo pahelI rIte thAya che. jemake hiM, gharvADa, rA:, =rA, pritama, paSag-gzastima vagere. rAta " sonuM ratatama thAya che. 8. prathama, agrima, Adima, dvitIya, tRtIya, turya bhane turIyanAM strIliMga rUpa mA umeravAthI thAya che; bAkInAM rUpo ano karavAthI thAya che. jemake prathama, dvitIcA, vagere; ane caturthI, strI, g , gvarAtisamI vagere. 10. prathama punuM prathamAnuM bahuvacana prathama ke prathama: che; ane tiya ane tRta ke ditalA ane tRtIyAnAM ca0, 50, 60. ane sanAM ekavacana rUpo vikalpa akArAnta ke AkArAnta sarvanAma jevAM thAya che. jemake briyaramai ke dvitIyAya vagere. 11. saMkhyAvAcaka zabdomAMthI niyamita AvRttidarzaka kriyAvizeSaNo ri, tri ane catura ne lagADavAthI ane bIjAne na lagADavAthI thAya che, paNa te pUrve - ne lopa thAya che. paNa Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI 163 namase sakRt '4. vA2', dviH ye pA2', triH 'tra vAra', catuH 'yA2 vA2', paJcakRtvaH 'pAMya vA2' SaTkRtvaH '7 vA2' kore. 12. vat pratyaya yada , tada mane etadne, mana yat pratyaya idam mane kim ne 'maTale' meve| artha 42vAna 314 che. pahemA 19 yA, tA bhane etA bhane che88|| me i 2 ki thAya cha; meTale tAvat 'taTAM' tAvAn pu. prathamA savayana. saskRta paaye| paJcAzate brAhmaNebhyaH pratyahaM kRSNavarmAnnaM dadAti / guroH paricaryoM kurvatamtasya dvicatvAziMdahAni vyatIyuH / catasro vidyAzcatuSSaSTiM kalAzca candrApIDo'zikSata / catvAri zRGgAztrayo'sya pAdA dve zIrSe sapta hastAso+'sya / zrAvaNasya kRSNapakSe'STamyAM tithau devakI kRSNaM suSuve / triH saptakRtvaH parazurAmaH pRthivImakSatriyAmakarot / saptadaza sAmidhenIranubrUyAt / tA etAH sapta!'nvAhax tAsAM triH prathamAmanvAha triruttamAM tA ekAdaza saMpadyante / trayastriMzadvai devA aSTau vasava ekAdaza rudrA dvAdazAdityAH prajApatizca vaSaTkArazca / *zRGganu pra0 1. 1. (vaidhi prayoga) + hastanu pu. 50 5. 4. (vai prayoga) [] jyAre pavitra agni saLagAve che tyAre A bhaNavAmAM Ave che. emAM agnidevanA kalpita AkAranuM varNana kareluM che. * Ane kartA hotA adhyAhAra che. amuka kriyAmAM hetA maMtra bhaNe che te viSe A che, Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI A shtmnuucymaayusskaamsy+| zatAyudhaM puruSa AyuSyevenaM *tadadhAti / trINi ca zatAni ca SaSTizvAnUcyAni 'yazakAmasya / trINi ca vai zatAni SaSTizca saMvatsarasyAhAni / tAvAnsaMvatsaraH saMvatsaraH prajApatiH prjaaptiryshH| upainaM yazo namati yasyaiva vidvAMstrINi ca zatAni ca SaSTi cAnvAha / sapta ca zatAni viMzativAnUcyAni prajApazukAmasya / sapta ca vai zatAni viMzatidha saMvatsarasyAhorAtrAH / saMvibhAjayati zrImAn sa vittena vijottamAna / dharma SaSThAMzabhAgena te'pi saMvibhajanti tam / / garbhASTame'bde kurvIta brAhmaNasyopanAyanam / garbhAdekAdaze rAzo garbhAttu dvAdaze vizaH / / trirAcAmedapaH pUrva dviH pramRjyAttato mukham / khAni caiva spRzedadbhirAtmAnaM zira eva ca / jIvanto'pi mRtAH paJca vyAsena parikIrtitAH / daridro vyAdhito mUrkhaH pravAsI nityasevakaH / / anArambho hi kAryANAM prathamaM buddhilakSaNam / prArabdhasyAntagamanaM dvitIyaM budvilakSaNam // A agniSToma nAmanA yajJanuM khAtaranuvAza karIne aMga che. temAM goro ghaNA maMtro bhaNe che. e maMtranI saMkhyA A vAkyamAM nakkI karelI che. jemake paheluM ema kahe che ke AyuSyakAmapuruSa yajJa kare te so maMtra bhaNavA; pachI tenuM kAraNa ApeluM che ane e ja pramANe bAkInuM samajavuM. A yajamAnane lAgu paDe che. . __ + mAnA vizeSya yajamAna mathA yaja 42nA2 mdhyaa7|2 che. ~ mI tad n| 25 tasmAd nevI yAya che. * sAnA 4aa adhyaa|2 hotA cha. L] A prayoga pANininA niyamathI viruddha che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI naSTe mRte pravrajite klIbe ca patite patau / paJcasvApatsu nArINAM patiranyo vidhIyate / / timraH ko'yodhakoTI ca yAni lomAni mAnave / tAvatkAlaM vasetsvarga bhartAraM yAnugacchati // gujarAtI vAkyo 1. te mahinAnI 27mI tArIkhe paMDitonI sabhA bharAI hatI. 2. te vakhate navvANuM mANasonI parIkSA levAI hatI, temAMthI copana mANasa vyAkaraNamAM sArA vidvAna mAlUma paDayA. 3. paMDitA kahe che ke aDhAra purANe che ane covIsa smRtio che. 4. pahelAM traNa veda hatA-RSeda, yajurveda ane sAmaveda, pachIthI cAra thayA. pa. hAla yajurvedanI be mukhya zAkhAo che. 6. manusmRtinA bAra adhyAya che, ane sAtamAmAM rAjAonA dhama gaNAvyA che. ' 7. Aso mAsanI zukala pakSanI dazamIe dakSiNamAM loke arasaparasa zamanAM pAdaDAM "te senuM che ema kahI Ape che. 8. pAMce pAMDathI sava zatruo mAryA gayA. .9. rAme rAvaNanAM daza mAthAM kApI nAkhyAM. 10. teNe cAra vidyAmAM, cha zAstramAM ane cesaTha kaLAmAM pravINatA meLavI. 11. traNa vakhata meM tene javAne kahyuM, ane te jyAre na gayo tyAre meM tene lAta mArI.. 12. judI judI ATha dizAnA ATha digyALa che,ema hiMduo mAne che. * A prayoga pANininA niyamathI viruddha che. gayA pAThane 3je niyama juo. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 13. mahAbhAratanAM aDhAra parvamAM trIjuM sauthI sAruM che; kAraNa ke temAM AnaMdadAyaka vArtAo che. 14. A davA betALIsa divasa levAne DokaTare mane kahyuM che. 15 raghuvaMzanA sattara sarga, kumArasaMbhavanA sAta, nava nATake ane pataMjali mahAbhASyanAM zyAzI pAnAM huM zIkhyo chuM, paThe che. zabadakeSa 17 akSara pu.strI.na. kSatriya vinAnuM | vaTAM strI. hunnara anArakama pu. prAraMbha nahIM te vArtha na. kAma, kAja sanA manu+varnuM vidhyartha. vartita variDe (ta 10 ga. bhaNI javAnuM "kahevuM" uparathI) gaNAveluM janatAmana na. aMte javuM BE pu. viSNune AThamo avatAra sanvAda ( ) te bole che, pu. aMdhAriyuM surSamana pu. vizeSanAma che. adaH pu. varasa jIva pu. na. napuMsaka, nAmada sarSorI strI. (ardhana. aDadhuM 2 na. mANasanA zarIranA pilA strI. karoDa) aDadho karoDa, bhAga, jevA ke meTuM nAka vagere. pacAsa lAkha jamag pu. strI. na. (garbha, mAtra pu. rAtadivasa ane aSTama AThamuM) garbha rahe mAyutha#Ama pu. lAMbI AvaradA tyAMthI AThamuM icachanAra dvArA pu.rAjakumAranuM nAma che. thati joDe, jatA rahevuM ram 1 ga. paramai0 mA joDe, uttama pu. zrI. na. chelle Acamana karavuM vaparAya | na. janoInI kriyA rAvajAra ki.vi.taTalIvAra lAgI * pAnuM 25 nedha juo. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI pheva strI. kRSNanI mAtA | mana na. vALa brijottama pu. brAhmaNomAM zreSTha | vajApu.agnimAM balI nAkhatI gharmaSAMzamAnapu.puNyane chaThTho bhAga vakhate vauSa karIne uccAra kare che te, e devatA gaNAya che. vatita pu. strI. na. pApI, dharmabhraSTa thayelo vighA strI. vidyA g6 4thA ga. Atmane sama jaDe. vika pu. strI. na. jANanAra jumale thavuM, badhuM maLIne thavuM virA pu. hinduomAM (brAhmaNa gfra strI. nokarI, sevA kSatriya, vaizya athavA vize ane prajJApati pu. brahmadeva zudrocAra jJAtimAM trIjo varga athavA trIjI jJAti kApazurAma (banAstrI. chokarAM, vyAdhita pu. strI. na. regiSTa pazu pu.Dhora ane rAjapuIchA) chokarAM ane pazu IcchanAra kacAra pu.mahAbhAratanA kartA tarIke pravAsana pu. musAphara manAya che, te RSinuM nAma che. pratranita ka+tranuM bhUtakRdezamAMthI zatAyu pu. strI na. so varasa jIvanAra kADhI mUkele, tyAgI thayelo zuddhisTAina (kustriI . akakala, rU na. zIMgaDuM rakSaNa na. cihna) buddhinuM cihno zrAva pu. hindunAtrI varasane majJa +vijeDe bhAga Apo, pAMcamo mahine bakSisa karavI. saMvatsara pu. varasa maF 10 ga. samU+vi joDe, tAmistrI , yajJane mATe devatA bhAga Apavo, bakSisa karavI. pADatI vakhate eka kavitA (maMtra) mRga gha joDe, devuM bolAya che te Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI ajavALiyAnuM pakhavADiyuM (candra mahAbhArata(pADuM ane dhRtarASTranA mAsanuM) zu paNa pu. putro vaccenuM yuddha jemAM varNaveluM Aso mahinAnuM nAma che.) che te vIrarasa kAvyanuM nAma) Azvara pu. mAmArata. na. Rgaveda(vedanuM nAma che) pu. mAlUma paDayuM-paDeluM 354 dharmaNi kahetuM samidhAra mi+thAnuM bhUkR. samaSita kamaNi bha. ku. kumArasaMbhava (kAlidAsa racita kAvyanuM nAma che.(kumAraMmavapu. yajurveda(vedanuM nAma che.) yajurve gaNAyeluMmrivartitakamaNi bhU.kR. | raghuvaMza(kAlIdAsanA kAvyanuM nAma gharagati kamaNi bhU. 5. che.) raghuvaMza pu. dikapALa upAdya pu. lAta sTAra strI, lAta mAre che. nATaka nATa na. lattayA praharati parva (bhAga, sarga) parvanuM na. . vidyA vidyA strI. pahelAM (asala mULa) kAnuM vai bhiSaj pu. vaidya sa. e. va; mAvo mArinuM sa e, va. . zamI (eka jAtanuM jhADa che.) rAmara strI. purANa (dhaNI cIjo viSaparaMparAthI cAlatuM varNana je graMthomAM hoya sabhA samAna pu.gfSa strI. che tevA tathA dhama saMbaMdhI tamAM strI. vidhi athavA paddhati viSe jemAM sarga ta pu. varNana hoya che evI jAtanA graMthanuM nAma) purA na. sAmaveda (vedanuM nAma che.) sAmaveda pu. pharaja dharma pu. bharAI (maLelI-jevI ke sabhA) | sAruM vana pu. strI. na. milita bhU.. nikuLa pu. strI. na. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 18 me vizeSaNanAM adhikatAdarzaka ane zreSThatAdarzaka rUpe vagere 1. adhikAdazaka pratyaya che ane zreSThatAdarzaka pratyaya che. A pratyaya pahelAM zabdono atya svara ke vyaMjana hoya to te tenI pahelAMnA svara sAthe lepAya che jemake strapu- yar adhikatAdarzaka, straviNa zreSThatAdazaka; mA mULa rUpa, madIr adhi. maNi zreSThatAdarzaka; sTina mULa, jasTIyar adhikatAdazaka ityAdi. guNa batAvanAra vizeSaNane ja A pratyaya lAge che, paNa kUdatone temaja kriyApada parathI sAdhita zabdone lAgatA nathI. tA ane tama nIce ApelA che te badhAne lAge che. - 2. pRthu, mRdu, mRza, rA, rada ane rivRDha. AdimAM trada che tene zuM thAya che. jemake pRthu mULa, kathIr adhikatA ithi zreSThatA 3. pUrvagAmI vyaMjana sahita anya svarano rajU, dUra, dUra, sika ane zudra zabdomAM ane yuva7nA vanane lepa thAya che, ane pUrvanA svarane guNa thAya che. jemake zUDha mULa. thavA adhikatA, viNa zreSThatA . 4. svAmitvadazaka pratye mata-ane jina je hamaNuM kahevAmAM Avaze tene lopa thAya che. jemake vAta mULa rASTra adhikatA, vaDhiNa zreSThatA. 5. nIcenAM rUpe aniyamita che. mULa adhikatA. kaphAstha vakhANavA lAyaka | kAvat jyeSTha zreyas zreSTha vRda gharaDuM , jyAyas | jyeSTha varSIyas | varSiSTha saritA pAsenuM nedIyas zreiSThatA nediSTha Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ preSTha stheSTha 170 saMskRta bIjI copaDI bADha 18, sA sAdhIyas . sAdhiSTha priya vA preyas sthira nizcala stheyas sphira // spheyasa spheSTha guru mAre garIyas gariSTha uru pANu varIyasa variSTha bahula ma baMhIyas baMhiSTha dIrgha sAmu drAdhIyas drAghiSTha bahu ghAyu bhUyas bhUyiSTha yuvan juvAna | yavIyasaM yaviSTha | kanIyase | kaniSTha alpa nAnu kanIyasa | kaniSTha .alpIyas | alpiSTha 6. adhikatAdazakarUpane aMte - AvatA hoya te mArgo padezikAnA 27mA pAThamAM darzAvyA pramANe tenAM rUpAkhyAna karavAM. tenuM strIliga umeravAthI thAya che, ane zreSThatAdarzaka strIliMga mAM umeravAthI thAya cha. ma kanIyasI, kaniSThA. 7. tara e bIjo adhikatAdarzaka pratyaya che, ane tenA jevo zreSThatAdarzaka pratyaya tema che. A pratyaya phakta vizeSaNane nahIM paNa nAma, avyayo ane kriyApadane paNa lagADAya che. chellI bAbatamAM tenAM tAm ane tamAm evAM rUpa thAya che. avyayomAM paNa evAM rUpa thAya che. yA pratyayo samAuta paDatAM zobhA 59 3212 yatA nathI, laghu bhU laghutaraH, laghutamaH; pAcakatara:; pAcakatamaH; pacatitarAma, pacatitamAm; uccastarAm, uccaistamAma; uccastaraH, uccaistamaH vizeSaNa tarIke, 8. tara mane tama bhante DAya va vizeSanA striisiN|| 35 // mA umeravAthA thAya che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 11 9. prakRtie (mULa zabda) batAvelI vastunuM svAmitva batAvanArAM sAdhita rUpe prakRtine athavA mULa zabdane mata lagADavAthI thAya che. jemake dhImad buddhivALA para "buddhi uparathI. 10. je prakRtine aMte 5 ke 5 (hasva ke dIrdha) heAya athavA bemAMthI eka paNa upAtya hAya, to A pratyayamAM no ja thAya che. navata'paisAdAra ghara uparathI. vidyAvata, yazAyata, mAvat vita, karatu keTalAMka apavAdabhUta rUpo che. jemake yavamata, mamata vagere. 11. ane hoya evAM nAmone A ja arthamAM na lagADavAmAM Ave che, ane te pahelAM pUrva 3 ne lepa thAya che. jemake hina dhaninaI . vina A ja arthavALe bIje pratyaya che. keTalAMka nAmane lagADAya che. jemake carAvana. 12. dara pu. strI. na. ane dazA na. ( (dI strI.) ""jevuM" e artha batAvavAmAM lagADavAmAM Ave che. prakRtinA atyAkSarane lepa thaI tenI jagAe mA mukAya che. jemake tAdaza "tenA jevuM, vAda 'tArA jevuM, ane vinAM chuM ane je thAya che. jemake dara vagere. 13. , mU ane koI vAra mana nAM kriyAvAcaka athavA bIjA rUpa nAmanA arthamAM, ane avyayane prakRtithI sUcita vastu jevuM thavuM ke karavuM evA arthamAM vaparAya che. 14. (a) avyaya sivAya badhe atyama athavA mA ne zuM thAya che. (ba) pUrvane ke 3 dIrdha thAya che. (ka) hasva rune thAya che. (3) anya ne ane manana, anna, vastunuM, tar, ane huM eTalAnA ne lepa thAya che. jemake na hi , ghanIbhavati,gaGgIbhavati,pratyakSIkaroti,svIkRtamna.,zucIbhUtam na., gvana na, mAri , vimUtA strI. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 saMskRta bIjI copaDI saMskRta vAkyo RgvedAtsAmavedasya mahimA bhUyAn / / yazavarmAyodhyAM gacchannadhvano'rdhAdbhUyo'tikramyAzrAmyat / kRSNasya subhadrA yavIyasI svsaa| sarveSu kusumeSu zirISakusumaM mradiSTham / niHzreyasAya karmapathAjjJAnamArgaH sAdhIyAn / zreSThastu sarveSAM bhaktimArgaH / paramAtmANorapyaNIyAnmahato'pi mahIyAnvatate / dhArtarASTrebhyaH pANDavAH kRSNasAhAyyAdabalIyAMsaH kiMtu teSAM yodhasamAjo garIyAn / ' duHkhitasya vRttAntazravaNenArdIbhavanti hRdayAnyanukampinAM mahAtmanAm / yo yajJakarmANi yathAvidhi karoti sa prajAvAnpazumAMstejasvI brahmavarcasI yazasvAMzca bhavati / ' viSNuzarmaNa ekapaJcAzatputrA Asan / teSAM ye madhyamAddevadattAjyAyAMsaHpaJcaviMzatiste kanIyobhiH paJcaviMzatyAkalahaM ckruH| __ sarvAsu nadISu bhAgIrathI drAghiSThA vistAre variSThA ca / tasyAH salilaM yamunAyAH zucitaram / parvateSu himAlayaH prthisstthH| aho dIptimato'pi vizvasanIyatAsya rAjJo vapuSaH / IdRzI me mandabhAgyatA yanna kevalaM bhartuviraho daarkyorpi| hA saumya hanumankka punarattvAdazasya sAdhormahopakAriNaH saMbhavo'smiJjagati / naitadvidmaH kataranno garIyo yadvA jayema yadi vA no jayeyuH / neyaM me jaTA kiM tu veNIkRtaH kacAnAM kalApa itybrviitkaacitstrii| dAsIbhUtAM sarpANAM jananyAH sevAM kurvatI svamAtaraM bandhanAnmumoca garuDaH / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 173 tapazcararAvaNaH svIyAni nava zirAMsi zivAyopAyanIcakAreti zRNumaH / priyatamasya puNDarIkasya maraNena sazokayA mahAzvetayA tiraskRtA viSayA dUrIkRto bAndhavajano'GgIkRtamaraNye'vasthAnam / ekaH puruSaH priyatamAyAH prAsAdasyoparitanI bhUpri praveSTumicchurvAtAyanAdadho'valambamAnamahiM rajjukRtyAruroha / ___ uparate bhartari yatprANAH parityajyante tanmauryam / uttarA virATaduhitA bAlikA vinayavati dhImati vikrAnte ca pazcatvamabhimanyAvupagate'pi prANAnna jahau / anyA api sahasrazaH kanyakA abhartRmatyo jAtAH satyo jIvitAni na tatyajuriti zrUyate / jIvanAya manujanmanAmiha bhrAmyatAmatha kadApi sa prbhuH| tvAdRzo bhavati bhAgyayogato vetti yaH sadasatAM yadantaram // gujarAtI vAkyo 1. za2thanI patnImAmA ausatyA sauthA bhATI (vRddha) bhane yI sauthA nAnI (yuvan ) tI. . 2. sItAnA zarIranI AkRti draupadInAM karatAM vadhAre nAjuka (tanu) tI. . 3. mATu (bahu ) nAnA (laghu)nA 052052 thAya me ma 2- che. 4. deDavAmAM sarva prANIomAM ghoDo sauthI vadhAre jhaDapavALA ( Azu) che. 5. sahae (sadguNa, puNya ) subhA (sukha) cha, bhane mAnane yogya che. 1. satyamAmA 42tAM bhi ne vadhAre priya (priya ) &tI. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 saMskRta bIjI copaDI 7. jyAre mANasa vadhAre durbhAgI hoya, tyAre tenAM sagAM paNa duzmana jevAM (vipakSa) thAya. 8. jenI pAse paiso (vapu) ke hiMmata () ka kIrti (cANa, ) ke jamIna (bhUmi) hoya, tene zuM kahevAya?* 8. badhA eka mananA thAo ( u tta), ane A jALa laIne UDI jAo. 10. devomAM InDa sauthI vadhAre pratApI (nonazivana) ne sauthI vadhAre baLavAna (Tina) hato, tethI tene rAjyAbhiSeka karyo. 11. TIkAkArathI mULa phakarAne artha spaSTa (viza) karAya che ane keTalIka vAra gUMcavaNa bharelo (4) karAya che. 12. te vakhatanI badhI strIomAM damayaMtI sauthI vadhAre suMdara (cAra) hatI, ane potAnA svAmIne Asakta ( anura, marU) hatI. 13. snehathI tAruM hRdaya A kSaNe pIgaLyuM (va) che. 14. sAdhAraNa baLado karatAM khUMsarIe jaDelA vadhAre jADA (uttara) heAya che. 15. he satA! tArA ( va6) jevI AvI zuddha, sAdI, premI (anujA, prAtha) strI bIjI keI nathI, ane mArA jevo (ma) Avo dayAhIna ane kRtagha manuSya bIjuM koI nathI. * vidyArthIe praznane uttara Apa. * sAtamI ke paNa, Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 175 | zabdakeza 18 aNu pu. strI. na. nAnuM pu. nAne | surgSTha na. kRSNanI madada rajakaNa mu 1 ga. paramai0 mati joDe, adhara a, nIce, taLe oLaMgavuM, ullaMghana karavuM azvana pu. mAga kSudra pu. strI. na nAnuM, nIca anuvAvina pu. strI. na. dayAvAna T9 pu. garuDa pakSI, viSNudeva attara na. phera vAhana tarIke vApare che te jAtanuM abhimanyu pu. ajunane putra pakSI { pu. na. dhA, jakhama HdA strI. jaTA ( guMcavAyelA avaDhavamAna pu. zrI. na. laTakatuM ! vALanuM jhuMDa) vathAna na. raheThANa katvana na. gujarAna maNi pu. sApa kAvita na. jiMdagI ardra pu. zrI. na. bhInuM * jJAnamArga pu. (jJAna na. jANavuM te, rUchuM pu. strI.na. IcchatuM, icchanAra mar pu. rasto ) jJAnane rasato, sattA strI. virATa rAjAnI putrI | mokSanI prApti mATe Izvara saMbaMdhI jJAna DhAra pu. bALa, putra 3ratana pu. strI. na. upaluM rIri strI. teja pAyana na. najarANuM daDha pu.zrI. na. nizcala, majabUta ghamanA pu. strI na. eka mananuM | niHzravaNa na. kalyANu, mukti 2 pu. vALa rivruda pu. dhaNI, mAlika zarmauthapu. (krarmana karma,aneufthana rasta) karmane mArga, eTale mekSa pu. vizeSa nAma che; na. kamaLanuM phUla athavA nitya sukha meLavavAne pRthu pu. strI. na. moTuM dharma saMbaMdhI kriyA tathA kama vadhAna. kabaje, keda karavuM te baMdI karavAM te. vAsTikA strI. bALakI, chokarI 46 pu. kajiyo traNaafsana pu. strI. na. vede sTApa pu. daDa, samUha karIne te ja pAmeluM, vaidika kriyAthI 9 pu na. dUbaLuM, pAtaLuM | prApta thatuM teja pAmeluM Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 saMskRta bIjI copaDI mariAmA pu. (mari strI.prIti, | muttA strI. jamanA nadI bhakti ane mA pu. rasta) | yuga pu. na. jhUsarI, jotaruM mukti mATe IzvaranI prIti athavA thodhamAna pu. (jo pu. jeddo, bhakti samAga puroLuM) joddhAnuM ToLuM mAthA pu. (mANa na.nasIba, lazkara sAruM nasIba, thoLa pu. prApti) jaju strI. deraDuM sArA bhAgya athavA nasIbanI prApti 25 1 ga. paramai0 vA jeDa, marI javuM cUrA pu. strI. na. ghaNuM, jabaruM ja na.gupta, ekAMtapaNuM, gupta madhyama pu. strI. na. vacaluM; na. vAta, kri. vi. chAnuMmAnuM, ekAMti kammara dhu pu. strI. na. nAnuM manunama pu. (manuSa.mANasanA vapura na. zarIra pUrva athavA mULa puruSomAMno vizvatapu.strI na.hiMmatavAna,zare eka) manuthI janmele, mANasa, vizvasanIyatA strI, vizvAsa manuSya upajAvavAnI zakti maHmAtA strI. (mara susta, viSaya pu. Indriyasukha ApanAra nabaLuM mArA nasIba, mamAya | padArtha nabaLA nasIbavALe, kamanasIba, viphArmana pu. vizeSa nAma che. abhAgiye) durdeva, durbhAgya vistAra pu. phelAvo zvetA strI. eka gandharvanI vRttAnAzravaNa na. (vRttAnA pu. dIkarInuM nAma che. ItihAsa, hevAla, zravaNa na. mArinapustrI.na.moTe upakArI| sAMbhaLavuM te) ItihAsa athavA na na. mUrkhAI hevAla sAMbhaLavo te yazavardhana pu. vizeSa nAma che. | -LI strI. gUMthelA vALa yathAvidhi kri. vi. vidhipustakamAM zirISa na. eka jAtanuM phUla kahelA niyama pramANe suvi pu. strI. na. svaccha. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 177 mA pu. zakyatA, banI zake | kumadbhA strI. arjunanI patnI evI sthiti, saMbhava tevA strI. nokarI varatapu.strI. . sAruM ke naThAruM pu. strI. na. namra, mane jJa, nTisTa na. pANuM suMdara hovA pu. strI. na. ( joDe matu pu. vAnaranuM nAma che. rAvA pu. dilagIrI)zAkathI pIDita (e rAmane bhakata hato.) : kri. vi. hajAro hanumAna dUra pu. strI. na. TUMkuM artha artha pu. doDavuM te vidrava na. atha vagaranuM ayuttara bhU. kR. | nikhAlasa chagu pu. strI, na. anupapanna bhU. . anaivayu pu. zrI na. kakeyI (dazarathanI eka patnInuM sarasTa pu. zrI. na. nAma che.) dhI strI. pavitra vizuddha4 pu. strI. na. kausalyA (dazarathanI eka patnInuM paLa kSaNa pu. nAma che.) koNasthA strI. 1| rukimaNuM (kRSNanI patnI) mUra . pu. zrI. na. vimaLo strI. khoTuM pratija pu. strI. na. zarIranaAkAra tanu strI. vadhu jALa jJADha ne. na mati strI. joDAyeluM nidhu kamaNi bhU.kR| saguM vadhu pu.vadhujhanapu.zAtipu. dhuri niyuktaH satyabhAmA (kRNanI eka patnInuM TIkA karanAra dIvAra pu. nAma che.) vacamAma strI. rIta pu. sAdhAraNa sAdhAraNa pu. strI. na. dayA vagaranuM nirdhA pu. strI, na. | sAmA pu. zrI. na. Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 19 me samAsa kaddha ane puruSa 1. 1. saMskRtamAM eka mULa nAmane bIjA nAma sAthe joDI zakAya, ane A samAsane trIjA nAma sAthe ke koI bIjA samAsa sAthe joDI zakAya, athavA to ghaNuM nAma ekaeka sAthe joDI moTo samAsa karI zakAya. A rIte game teTalA zabdo sAthe A samAsa thAya. je rIte athavA to je arthane uddezI A samAsa karAya che, te pramANe samAsanA aneka varga thaI zake. dha varganA samAsamAMnA zabdo jo te ekaThA na joDAya te ja nAmanA avyayathI joDAya. jemake. rAma kRSNazca= rAmakRSNau; rAmazca lakSmaNazca bharatazca shtrughnshc-raamlkssmnnmAtarAjhudanA.. 2. (a) jyAre samAsa be ja nAmane heya ane dareka nAma ekavacananuM hoya to Akho samAsa dvivacanamAM Ave, ane tethI * eTale sattavAcaka nAma, vizeSaNa athavA avyaya. 4 game te nAmane game te bIja nAmanI sAthe game te arthamAM samAsa thaI zake ema kadI dhAravuM nahIM. saMskRta bhASAnI vAkyaracanA pramANe amuka samAsa ja sazAstra che ane bIjAo nathI. A vAta na jANanArA mANaso game tevA samAsa kare che, paNa te kharA saMskRta samAsa nathI. saMskRta vaiyAkaraNoe e viSe ghaNA bArIka niyamo ApyA che ane temAMnA keTalAka A graMthamAM samajAvyA che. abhyAsane mATe uttama graMthakAroe je samAsa vAparyA che te vAparavA e ja uttama rasto che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saMskRta bIjI copaDI 179 vadhAre nA hoya to bahuvacanamAM Ave. (ba) samAsanA chellA nAmanI jAti te AkhA samAsanI jAti gaNavI. jemake kukaramacUra, majUra vima. (ka) AvA dvanda samAsa jyAre eka samUha batAve che ke jyAre ekasAmaTe vicAra batAve che tyAre ekavacanamAM ane napuMsakaliMgamAM Ave che. jemake mahAnidrAma,mu.A samAsa samAhAra dvanda nAmathI oLakhAya che. jyAre samAsanA zabdo jIvaDAM, prANInA zarIranAM aMge, sainyanA vibhAgo, jemanI vacce svAbhAvika zatrutA hoya evA padArtho ane prANI sivAya sAmAnya nAmo batAvanAra hoya tyAre haMmezA A ja samAsa thAya che. ma yUkAlikSam , pANipAdam, rathikAzvAroham , ahinakulama, dhAnArA 4. bIjI bAbatomAM samAsanI racanA bolanAranI IcchA para AdhAra rAkhe che. 3. anta hoya evo zabda je nikaTa sagapaNa ke koI jAtanI vidvattA sUcavato hoya te zabdanA ne tenI pachI jyAre ane hAya evo bIjo zabda Ave tyAre sA thAya che; athavA putra zabda Ave to paNa tema thAya che kemake tApatA mAtApita. pitAputro. * je samAhAra dvandane cheDe tAlaba vagane koI paNa akSara hoya athavA to ? 5 ke zuM hoya te ja svara umerAya che. jemake vAjama, vastram, rAmada, vAjapaH , chatrapAnag5 jyAre samAhAra dvandra na hoya tyAre 1 umerAtA nathI jemake prAkRAra. 2. 1. tapuraSa nAmanA samAsamAM be avayava hoya che. emAM pahelo avayava bIjA avayavanA arthane cokkasa kare che ke tenA arthamAM vadhAro kare che. *guNadarzaka avayava vibhaktinA arthamAM Ave ke bIjA zabdanI sAthe samavibhaktimAM Ave. bIjI bAbatamAM te vizeSaNa tarIke ke nAma tarIke Ave che; pahelI sthitie te tapuruSa kahevAya che ane bIjI sthitimAM karmadhAraya nAme oLakhAya che jemake jJa: puruSa =rAnages: ja keTaleka ThekANe guNadarzaka avayava ane mUkavAmAM Ave che, Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 saMskRta bIjI cepaDI (tapuruSa),nA:=AmInAra (karmadhAraya),puro thAkU = gudhyAgra: (karmadhAraya). 2. prathama sivAyanI cha vibhakti anusAra tapuruSa samAsanI che jAta che a. (1) dvitIyA vibhaktimAM nAmane -kita, satata vatita, ta, macatta, prata ane zrApanna sAthe samAsa thAya che. jemake izcita =turzcitaH luNa gAva=tu vAghA matadAtA (2) jyAre dvitIyA. eka cAlu kArya ke sthitine samaya darzAvatI hoya tyAre te e kAyake sthiti darzAvatA bIjA nAma sAthe joDAya che. muhurta sukham-muhUrtasukham . ba. tRtIyAmAM nAma (1) pariNAma batAvanAra zabda sAthe joDAya che. (2) pUrva sadA, sama, 3 ne na jevA arthavALA zabdo temaja vaDha, nipuNa, mizra, ane sAthe joDAya che. (3) jyAre tRtIyA kartAnA arthamAM ke kamanA sAdhananA arthamAM hoya tyAre paNa koIvAra kriyApada parathI sAdhita rUpa sAthe joDAya che. (4) khorAkane svAdiSTa banAvanArI vastunA arthamAM tRtIyA vaparAI hoya ane tenI pachInA zabdone eka jAtanuM anna" e artha thatA hoya to te bene samAsa thAya che. jemake (1) racA vAdu:=ATAghATu: (2) mana pUrveH= mAsa pUve:, mAtrA vadarA:=mAtRda, vArA hRdaEvA : (3) rija trAtaH=ritrAta:, nagni =nayamiksa: (4)auravaH dadhyodanaH 70 ka. cothI vibhaktimAM nAmanA (1) te nAmathI sUcita vastuonI banAvelI vastudazaka nAma sAthe samAsa thAya che. jemake jUtha vAra .(2)temaja artha, ,ti,guNa ane rakSitajoDe samAsa thAya che. artha sAthe je samAsa thAya to samarata zabda vizeSaNa thAya che, ane tene tenAM vizeSyanAM liMga ane vacana lAge che. jemakebrijJAvAyamUtrakriArthanA Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 185 dvijAyeyam-dvijArthAyavAgraH; dvijAyedam dvijArthaM payaH, bhUtebhyo baliH bhUtabaliH, gave hitam-gohitam , gave sukham gosukham, gave rakSitam-gorakSitama / 3. 5.yabhAnA nAma bhaya, bhIta, bhIti sane bhI sAthe mane DoI 12 apeta, apoDha, mukta, patitamane apatrasta sAtha DAya che.4261corAdbhayam-corabhayam, sukhAdapetaH sukhApetaH, cakrAnmuktaH= cakramuktaH, svargAtpatitaH svargapatitaH. I. (1) pachInAM nAma bIjA koI paNa nAma sAthe samAsamAM AvI zama rAjJaH puruSaH rAjapuruSa:. 51448mA 25vA che. tR ne aka anate hoya evA kriyApada parathI sAdhita zabdo sAthe temaja karmanuM tapAsU yavatA shm| sAthe netA nathI. rebha apAM, sraSTA, odanasya pAcakaH, ghaTasya kartA; 5 apsraSTA, odanapAcakaH / ghaTakartA thatu nathA. TamA 2mA apavAdabhUta cha. ma 25vAhamA devapUjakaH, brAhmaNayAjaka: cha. . nAyenI SaSTInA samAsa thatA nathI-nRNAM dvijaH zreSThaH, satAM SaSThaH, AzcaryoM gavAM doho'gopena, I. (2) pUrva, apara, adhara bhane uttara SaSThI vimatiani nAma sAthe joDAya che, paNa te pahelAM mukAya che. beu bAbatamAM pachIthI Akho bhAga darzAvavo joIe, ane teno eka bhAga AkhA samAsathI sUcavAtA joIe. pUrva kAyasya-pUrvakAyaH, caramaM rAtre:-caramarAtra:madhyamataH madhyAhna chatyAdi. (3) eka banAva banyA pachI je kALa gayo hoya te kALadarzaka nAma te nAva sUnyavatA nAma sAthe leAya che. saMvatsaro mRtasya yasya (narene bhAna ye varSa thayu.) saMvatsaramRtaH, mAsajAtaH . 1. sabhInAM nAma nIyenA za6 sAtha DAyache-zauNDa, dhUrta, pravINa,nipuNa, paNDita, paTu, kuzala, siddha, zuSka, pakva, bandha /0 SE729 vAci paTuH vAkpaTuH, sabhAyAM paNDitaH-sabhApaNDita:, Atape zuSkaH AtapazuSkaH I0. . Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 saMskRta bIjI copaDI Da. samavibhakti tapuruSa eTale kamadhAraya nIcenI sthitimAM thAya che. (a) upamAnavAcaka nAma samAna dharmadarzaka zabda sAthe samAsamAM Ave che. jemake ghana phuva thAma:=gharathAma:, (ba) upameya-upamAna;jemake dayAgha,varadra,vAmaDha,va isAthe samAsamAM Ave che. jemake puruSa vyagra dua= gdhyAnna: muva cadrarUva= mukhacandraH,netraM kamalamiva netrakamalam, pAdaH padmamiva-pAdapadmam, athavA kuvameva dra:=muvaradra, netrathamaDham ema paNa chUTA pADI zakAya. (ka) ghaNI jagAe vizeSaNa vizeSya sAthe Ave. jemake nI tadutpalaM ca nIlotpalam, gambhIrazcAsau nAdazva-gambhIranAdaH. (Da) rUpAkhyAna thAya evAM kRdaMta temAM paheluM kRdaMta AgaLanuM kArya batAvatuM hoya ane bIjuM kRdaMta pachInuM kArya batAvatuM hoya. ma Adau snAtaH pazcAdanuliptaH. 4. ane manane koI nAma sAthe je samAsa nakAra batAve che to taMtra tapuruSa che. grAhmapada=brAhma: na = nagdha: | 5. kadhArayane pahele avayava saMkhyAdarzaka heya te te saMskRtamAM kigunAmathI oLakhAya che. dinu samUhasUcaka che. jemake gayA avanAnAM tamAra:=fmuvana. saMkhyAdazaka avayava pahelo hoya evo kamadhAraya hiMgu ja hAya. 6. nIcenA zabdo anya svara ke pUrva svara sAthe anya vyaMjanane lopa karI nIcenI sthitimAM 4 umere che. (a) uthana koI paNa samAsane cheDe; jemake, ra tha:. (ba) kavi ane rAjana tapuruSa samAsane cheDe; jemake, madrAsa, sur Rva. (ka) rAtri tapuruSa samAsane cheDe, jyAre tenI pUrva saMkhyAvAcaka zabda hoya athavA avyaya ke vibhAgadarzaka zabda hoya; jemaka Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 183 pUrva, I; athavA te sarva, saMdajAta ke puotha hoya tyAre; ane dvandramAM jyAre tenI pUrve : heya tyAre; jemake, briAjhanU gatirA, pUrvarAga, ahorAtra (3) mana tapuruSane cheDe; jyAre 7mA niyama pramANe tene A thato nathI tyAre; jemake, puSyAn, dUcaTTa, 3ttamag. 7. manane tapuruSa samAsane cheDe jyAre tenI pUrve avyaya hoya ke vibhAgadarzaka zabda hoya. jevA ke pUrva, apara I. athavA sarva, saMpAta hoya tyAre addha thAya che. sava :, pUrNAhU:. 8. 4, puru puru (jyAre gADInI dhUMsarI evo artha na thAya tyAre) koI paNa samAsane cheDe; ane (ba) jyAre puruSane cheDe heya tyAre temAM 1 umerAya che; ardhacaM-6, vidaugg26, radhurA, paramagavaH 9. (a) tapuruSane chellA nAmanI jAti lAge che. (ba) samAhAra digu napuMsakaliMgane che, ane X ane hoya evo keTalIka vAra strIliMgamAM hoya che ane tene huM pratyaya lAge che. jemake kags , nAminna:-nnA-nnam, gamyam (vjhana ane go), gaga, kiDyo, (ka) tapuruSanA (pratyeka vibhAgamAM) rAtra' adda ane aNuM anta heya tyAre puliMga hamezAM hoya che, paNa jayAre rAtranI pUrve saMkhyAdazaka zabda Ave tyAre ane manI pUrve putha Ave tyAre napuMsakaliMganA thAya che. jemake pUrvanara , madhyAhna, satA , dirAkama, gNA. 10. jyAre napuMsakaliMganA samAhAra dvanda ke hiMgune ane dIrgha svara Ave tyAre te svara hasva thAya che. A ane A ne badale hasva svara 3 thAya che, ane huM tathA che ne badale rU thAya che, jemaMka trivAra (fka ane vArA anAjanuM mApa). Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 saMskRta bIjI copaDI saMskRta vAkyo prayAge caturahamuSitvA kaashiipthmupyyaavuddaalkH'| ravivArasya caramarAtre saMsArAGgArataptaH kazcitpuruSazcicchedAtmanaH ziraH / AzvinasyAye navarAtra durgAyA mahotsavaH kriyate / nanu prabhAtA rajanI / tacchIghraM zayanaM parityajAmi / athavA laghulaghUtthitApi kiM karomi / na me duHkhAduciteSu prabhAtakaraNIyeSu hastapAdaM prasarati / asminkalau khalotsRSTaduSTavAgbANadAruNe / kathaM jIvejjaganna syuH saMnAhAH sajjanA yadi // ijyAdhyayanadAnAni tapaH satyaM dhRtiH kSamA / alobha iti mArgo'yaM dharmasyASTavidhaH smRtaH // rogazokaparItApabandhanavyasanAni ca / AtmAparAdhavRkSANAM phalAnyetAni dehinAm / / +sukhaduHkhe same kRtvA lAbhAlAbhau jayAjayau / tato yuddhAya yujyasva naivaM pApamavApsyasi // dharmArthakAmamokSANAM yasyaiko'pi na vidyate / ajAgalastanasyeva tasya janma nirarthakam // yadetadanumaraNaM nAma tadatiniSphalam / avivajjanAcarita eSa mArgA moha vilasitametadajJAnapaddhatiriyaM rabhasAcaritamidaM kSadradRSTireSAtipramAdo'yaM mauryaskhalitamidaM ca duparate pitari bhrAtari 0 vyaMjanAnta zabdo je samAsanA chellA avyaya na hoya, te vyaMjanAdi vibhaktinA pratyaya lAgatAM jevAM rUpa thAya che tevAM karavAM. Atman + aparAdha = Atma + aparAdha = AtmAparAdha, vidvas + ratna = vidvadratna. +arjune laDAInI nAkhuzI batAvI tyAre kRSNa A kaleka kahyo hato. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 saMskRta bIjI copaDI suhRdi bhartari vA prANAH parityajyante / svayaM cenna jahati na parityAjyAH / atra hi vicAryamANe svArtha eva prANaparityAgo' yamasahyazokavedanApratIkAratvAdAtmanaH / uparatasya tu na kamapi guNamAvahati / na tAvattasyAyaM pratyujjIvanopAyo na dharmopacayakAraNa na zubhalokopArjanaheturnanirayapAtapratIkArona darzanopAyona parasparasamAgamanimittam / anyAmeva svakarmaphalaparipAkopacitAmasAvavazo nIyate bhUmimasAvapyAtmaghAtinaH kevalamenasA sNyujyte| gujarAtI vAkyo 1. pakhavADiyAmAM A ATha vakhata mahetAjI amane zIkhave che. 2. cha divasamAM dharmaguruo agriSTAma yajJa kare che. 3. sAta vaga ane sAta pAtALamAM rAmanA prarAkramanI kIrti gavAI. 4. manu, yAjJavalkaya ane asatanI smRtiomAM brAhmaNa, kSatriya, vaizya ne zUdronA dharmo kahyA che. 5. paraspara sahAya mATe rAme ane sugrIve mitratA karI. 6 raghu pitAnI sAthe meTuM lazkara laIne pUrvanA samudra tarapha jatA zivanI jaTAmAMthI paDelI gaMgAne laIne jatA bhagIratha jevo dekhAyo. 7. A pramANe pUrva taraphanA dezomAM musApharI karatA te vijayI rAjA tAlI vRkSanA vanane lIdhe kALA dekhAtA+mahAsamudranA ' kinArA sudhI pahoMcyo. *A ane AvatA pAThamAM gujarAtI vAkyomAM jADA akSara che. tyAM vidyArthIe saMskRta samAsa vAparavA. +madata karmadhAraya ke bahuvrIhine pahele avayava hoya to tene tene badale madA thAya che. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 saMskRta bIjI copaDI 8. vahANanA kAphalAne lIdhe magarUra evA vaMgane jaDamULathI nAza karI teNe gaMgAnA be phAMTAnI vacce vijayane thaMbhaUbho karyo. 9. jevI rIte pavate pAMkha kApavA taiyAra thayelA IndranI sAmA paththaro vAparI sAmA thayA, tema kaliMganA rAjAe tenI sAmAM zastra vAparyA. 10. te vijayI rAjAe mahendrane rAjA je pahelAM pakaDAye. hate paNa pAchaLathI chUTayo hato tenuM dhana lIdhuM, paNa deza lIdhe na hato. 11. samudra ke parazurAmanAM bANathI ghaNe A khaseDAyA hatA, te paNa tenA moTA sainyane lIdhe jANe saDhA parvatane aDakate hoya ema lAgyuM. - zabdakoza 19 mauigoma pu. eka jAtane yajJa | moma pu.lobhane abhAva, saMtoSa sAra pu. na. aMgAro | jhavA pu. strI.na.parAdhIna,paraveza sanA strI. bakarI mA pu.cI.na. 3nuM vidhyartha gatinija pu. strI. na. cheka kR. * joDe, sahevAya nahIM tevuM vyartha, kaMI paNa phaLa vagaranuM sAvarita pu. strI. na. AcareluM, vartiluM; AcaraNa, kRtya atigmAra pu. moTI cUka, ghaNuM sAmaghAtinapu.zrI.na. ApaghAta bephikarAI anukaraNa na. (koInI pAchaLa inanuM karmaNi bhU.kR.36 maravuM te, jema vidhavA mUelA joDe, cheDeluM, tajAyeluM dhaNInI joDe baLI mare che tema, DATa pu. purUSanuM nAma che. satI thavuM te upavava pu. khajAno,saMghare athavA aDhAma pu nukasAna saMcaya kare te karanAra Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 187 3pavA vinuM karmaNi bhU. 5. I . (aMdhAranA rUpamAM)adazya 36 joDe, ekaThuM kareluM thaI gayeluM ane (ajavALAnA 3crata pu. strI, na. mUeluM, baMdha rUpamAM dekhAyeluM te; ne. paroDha thayeluM mUDha na. mULa. pAyo tam na. pApa moha pu. mUrkhAI, meha na. je kAma karavAnuM ramapu.utAvaLa, sAhasa,avicAra hoya te kArya, kartavya rana pu. maMdavADa, roga kADhi pu. kaLiyugaeTale cAra yuga- Dhayuyu kri. vi. vaheluM mAMno chelo ane pApiSTa hAlamAM DhAma pu. prApti, phAyade duniyAmAM je yuga cAle che te. vA: pu. eka dezanuM tathA tenA 4 pu. gaLuM lakanuM nAma. (ba. va.mAM gukha pu. phAyado, guNa vaparAya che). vara pu. strI. na. chelluM | vad mA joDe 1 ga. paramai0, nA pu. phateha, jIta Atmane ANavuM hina pu. strI. na. dehavALuM; vAra pu. na. divasa pu. mANasa, AtmA vijAInA( (vizva "javuM fnA pu. naraka nA prerakabhedanuM karmaNi vartamAna paddhati strI. rasto, vahIvaTa, rIti 5). je viSe vicAra thAya che varityAja pu.strI.navaricar te, vicAra karatAM nuM vidhyartha kR. tajavA lAyaka viTarita na. ramata, pApI kama rivAja pu. pAkavuM te. pakavatA veranA zrI. mahAduHkha gfjatA pu. duHkha, pIDA saMnahi pu. bakhtara, kavaca pAta pu. paDavuM te, patana : saMsAra pu. duniyA prativara | pu. anartha dUra karavAnuM dita na. saheja gothuM, cUka pratA | sAdhana, upAya ratana pu. thAna pratyutavana na. sajIvana karavuM te | tanma pu. thAMbhale prabhAta pu. strI. na. +mAnuM | svarArtavya na. svakArya Atmadhama Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 saMskRta bIjI cepaDI aDakatuM Dha4 pu. strI. na. | dariyAI(vahANano kAphanausAdhanana Aghe khaseDAyeluM phUrasArita | dariyo mA pu. . . tArata, nuM preraka ka. bhU. | pakaDAyeluM judItanuM karmaNibhUka kR. 3 joDe. pati nAtha pu. vati pu. oLaMgavuM AmaMtram 1 ga ane parAkrama amutavarita na. 4 ga. paramai0 parAkrama pu. kApavuM te cheH pu. pAtALa pataruM ne. kALuM thAma pu. strI. na. pAMkha gNa pu. garva karanAra 3drata bhU. kR. * pUrva taraphanuM pUrva pu. zrI. na. choDI mukAyeluM mu, mun nuM (sarvanAma) prArA pu, strI. na. kamaNi bhU kR. phAMTa, pravAha srota na. jItanAra vijaLapu pu. madada sAthya na. tADa tA strI. mahendra (eka parvata ane tenI taiyAra thayeluM 3thata, udya m nuM pAsenA dezanuM nAma che.)mahedrapu. vacala pradeza attarana.matani . thAMbhale tanma pu. | mitratA saMdhi pu. hathana. pATha 20 me samAsa (cAlu) bahuvrIhi ane avyacIbhAva 1. 1. samAsamAM vizeSaNa paheluM mukAyuM hoya evA be ke tethI vadhAre vizeSaNa vizeSya bhAvavALAM nAmo samAsamAM joDAI bIjA nAmanA vizeSaNa tarIke mukAya che. te vizeSya nAma samAsanA judA judA avayavanI sAthe samavibhaktimAM na hovuM joIe. Avo samAsa bahuvIhi samAsa kahevAya che. jemake mAvAdR, tAzva:. karmadhAraya tarIke mahAvAduda te mahAna vAghu: ema jude pADI zakAya,paNa bahutrIhi tarIke mAnyAdRzya Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 189 jene hAtha mA che te temaja tAja (jenuM paheluM lUgaDuM pILuM che te) marAvadurghaca :=madAvAdu. ahIM vAdu ke mahatta,0nI sAthe samAnAdhikaraNamAM nathI, paNa Akho samAsa madAvAdu: naTanA vizeSaNa tarIke che. narathAno naDhamAM rAma naTTanI sAthe sama vibhaktimAM che tethI samAsa bahuvrIhi nathI tyAre je samAsa cheDatAM thar sarvanAma pahelI sivAya game te vibhaktimAM vaparAyuM hoya te samAsa vadufNa kahevAya che. prAtamudkN yam-prAptodako grAmaH,baDhyo nadyo yasmin-bahunadIkodezaH 2. keTalIka vAra bahuvrIhi samAsamAM pahele avayava bIjA sAthe samAnAdhikaraNamAM nathI hoto. jemake cacr:= guo artha : jenA hAthamAM paiDuM che te." 3. jyAre upamAne bhAva darzAvavAno hoya tyAre pahelo avayava SaSThI vibhaktinA arthamAM hoI zake. jemake dravArita =(sahya duSa jAti: zyorandrasthava zAtirthasthatapuruSa tarIke varadrazya jAtiH 4. nakAradarzaka avayava ja ke mana uparAga nAma sAthe joDAI bahuvrIhi samAsa kare che. jemake vidyamAnaH putro yaza ra=aputra, nitA ghA cahya =naH (10 niyama juo), vipatti jIvitaM yasya saH vijIvitaH, udgatA kandharA yasya saH utkandharaH I, avizvamAnaputraH nitay I0. sAmAnya niyamAnusAra paNa che. 1. 5. mukhya dizAvAcaka zabdothI paNa A samAsa bane che, ane te dizAonI vacceno bhAga (eTale khUNA) darzAve che. jemake uttarapUrva eTale uttara ane pUrvanI vacceno bhAga, izAna. dizAvAcaka nAma samAsamAM na Ave to sarvanAmanAM rUpAkhyAna le che, ane samAsamAM vikalpa sarvanAmanAM rUpAkhyAna le che. uttarapUrgha, 3ttarapUrvAdhe I. 6. jyAre 4 ke taEUR sAthe joDAyeluM nAma vizeSaNanA arthamAM Ave che. tyAre paNa bahuvIhi samAsa thAya che. revatta: taputro ghA ataH. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 saMskRta bIjI copaDI 7. vizeSaNa samAsa kyAM to saMkhyAvAcaka zabdathI, avyayathI ke saMkhyAvAcaka zabda sAthe vAtanna, afara ke adhithI thato hoya te te bahuvIhi gaNu. A bAbatamAM anya svara ke anya vyaMjana (pUrva svara sAthe) anya saMkhyAvAcaka zabdane ane viMphAtine ati eTalAne lepa thAya che, ane A pratyaya lagADAya che. jemake dvitra: be ke traNa, kriyA: 'be vAra daza", 3vr: 'Azare daza" eTale nava ke agiyAra', sAtannayiMrA: "lagabhaga vIsa," araviMda trIsathI AvuM nahi, paravA . "cALIsathI vadhAre', paraMtu catunI pUrve 35 ke tri hoya to akSarane lopa thato nathI, paNa phakta A umerAya che. jemake phAvaturA: ' lagabhaga cAra ', f=caturA: traNa ke cAra. 5 mA ne 7mA niyamathI banelA samAsa nIce pramANe cheDavAmAM Ave che. ___ uttarasyAH pUrvasyAzca dizA'ntarAlamU-uttarapUrvA / putraNa shsaputra: e to vA gayo vA=triAH | briAvRttA zafar: rANIpeze satita=3 :viMrAte rAkhannA = jJaviMphA: 8. je bahuvIhine chelle zabda anya vALA hoya athavA ke 4 atyavALuM strIliMga nAma hoya che ke pratyaya umerAya che. zvaraH kartA yasya tat-IzvarakartRkajagat baDhyo nadyo yasminsa:-bahunadIko reza, navavadhU, A niyama je strIliMga nAma svarathI zarU thatA vibhakitanA pratyaya pUve potAnA anya svarane rUke 3ya karatuM hoya te lAgu paDato nathI. strIne A apavAda lAgato nathI. 9. (a) gaNita ane dhanura ane hAya evo bahutrIhi samAsa hoya to tenAM kSa ane dhavana evAM rUpa anukrame thAya che. jamasrAkSa kamaLa jevI AMkhavALo."AdhithadhavA dhanuSa kheMcAyeluM che jenuM te." (ba) je te samAsane cheDe rabdha hoya te jyAre tenI pUrve 36, pUti kufma Ave, athavA jyAre samAsa upamAdarzaka hoya tyAre TdhanuM zariSa thAya che. jemake rUdhi, ludhi, ghaniSa. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 191 (ka) A pramANe dharmanuM dhana je tenI pUrve eka zabda Ave te thAya che. yAda | (3) jyAre anya zabdamAM kAMI A pheraphAra thato nathI ke kAMI paNa umerAtuM nathI, tyAre 1 vikalpa pa-7mA niyamAnusAra banelA samAsa sivAya bIjI badhI jAtanA A varganA samAsane cheDe lagADAyA che. jemake animitto vAto minnA. 10. 1) jyAre 4 umerAto nathI tyAre bahuvIhi samAsane anya svara, je chelle avayava hoya ke A atyavALuM strIliMga nAma hoya to hasva thAya che. jemake citrA jAvo karI ta:=vitragu, rAma jI : saphImArtha. jyAre va lagADAya tyAre A vikalpa hasva thAya che. jemake DhAmA : ka TamAryA: (2) avyayabhAva samAsa, avyaya (upaga ke kriyAvizeSaNa avyaya) ane eka nAma joDAvAthI thAya che. (a) kri. vi. napuMsakaliMganA dvitIyA e. va. jevAM gaNavAM. (ba) atyavALA avyayIbhAva samAsa keTalIka vAra tRtIyA ke saptamI ekavacananA pratyaya le che (ka) pAnuM 183, 10 pramANe) chelle dIrgha svara hasva thAya che. (Da) anya 6 lApAya che; paNa jayAre anya avayava napusakaliga hoya tyAre vikalpa levAya che. jemake mafpari "harimAM;" avaviEDI viSNunI pachADI" eTale viSNu pAchaLa, 3pa6 "gaMgA samIpa", anupama "gaMgAnI bAjuthI', yathAzazi "zakti pramANe, adhyAma AtmAmAM', pratyakSa ke pratyak dararoja, rasRpA "ghAsa sAthe." nIce pramANe samAsa choDavA : harAviti adhi hri| viSNo: pazcAt anuviSNu / gaGgAyAH samIpam-upagaGgam / gaGgAmantrAyatam anugaGgam / zaktimanatikramya yathAzakti / AtmanIti adhyAtmam / ahanyahanIti = pratyaham athavA ghaTTa | tRSNagricaya = patRchAma ! Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 saMskRta bIjI paDI saMskRta vAkyo sneharUpastantarmanujAnAM hRdayamarmANi sIvyati / bhAyA yadya diSTaM tattadadhijyadhanvanastasya bhUpate nAmAcaM kiMcidAsIt / pratidina tryambakaM yathAvidhi pUjayAmi thAvadavakAzaM granthAnavalokayAmyAmadhyAhnasamaya mamAlAM gRhItvA japAmi / tricaturANyahAnya sminme gRhe vastuM tvamarhasi yAvattavArthasiddhiM karomi / . AsannapaJcAzA gA brAhmaNebhyo'dradAdyazavarmA zrAvaNasya prathame somvaasre| cirapravRtta evaM mRtasya punarjIvapradAne panthAH / tathAhi / vizvAvasunA gandharvarAjena menakAyAmutpannAM pramadvarAM nAma kanyAmAzIviSaviluptajIvitAM sthUlakezAzrame bhArgavasya naptA pramatitanayo munikumArako rururnAma svAyuSo'rdhana yojitavAn / ___ arjunaM cAzvamedhaturagAnusAriNamAtmajena babhruvAhananAmnA samarazirasi zarApahRtaprANamulUSI nAma nAgakanyakA socchvAsamakarot / abhimanyutanayaM ca parikSitamazvatthAmAtrapAva kaparipluSTamudarAduparatameva nirgatamuttarApralApopajanitakRpo bhagavAnvAsudevo durlabhAnamanprApitavAn / ____yAnyeva surabhiku sumadhUpAnulepanAdIni candrApIDasamAgamasukhopabhogAyAnItAni taireva mRte tasmindevatocitAmapaciti 4 A kAdambarI nAmanI kumArikA viSe che. te potAnA priyatama candrApIDane maLavA eka TharAvelI jagAe gaI; paNa tyAM ene mUelo dIThe. koI adbhuta zaktie tene AzA ApI ke tAre svAmI sajIvana thaze ane tenuM zarIra rAkhI mUkavA kahyuM. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 18 saMpAdya candrApIDamUrtI mUrtimatIva zokavRttirArtarUpA rUpAntara. miva tatkSaNenaivopagatA gatajIviteva zUnyamukhI mukhAvalokinI candrApIDasya pIDotpIDitahRdayApi rakSantI bASpamokSamuddAmavRtteH zokAdapi maraNAdapi ca kaSTatamAmavasthAmanubhavantI tathaivAle samAropitacandrApIDacaraNadvayA dUrAgamanakhinnenApi bubhukSitenApyapratipannasnAnapAnabhojanena muktAtmanA rAjaputralokena svaparijanena ca saha nirAhArA kAdambarI taM divasamanayat / sajjanti kuJjaraghaTAH khalu tatprayANe taM saMtataM yudhi pariSvajate jayazrIH / ceta: samAsajati tasya guNAnurAgAdvidhAvizuddhahRdaye viduSAM samUhe / yaM na spRzantyenamacintyatatvaM durantadhAmAnamanantarUpam / manovacovRttaya AtmabhAjAMsa eva pUjyaH paramaH shivonH|| ayaM nijaH paro vetti gaNanA laghucetasAm / udAracaritAnAM tu vasudhaiva kuTumbakam // daMSTrAbhaGgaM mRgANAmadhipataya iva vyaktamAnAvalepAH / nAzAbhaGgaM sahante nRvara nRpatayastvAdRzAH saarvbhaumaaH|| | gujarAtI vAkyo 1. meM pAMca cha mANasa paMcAvana karatAM vadhAre gAyo ane lagabhaga sATha kutarAo rastA para joyAM. 2. A aMge dezano rAjA che, jene prema svarganI asarAo Icche che. 3. zrI ane sarasvatI devIo jemanAM raheThANa svAbhAvika rIte judAM che, teo tenAmAM ekaThAM rahe che. 13. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI 4. je rAjAe mahAzvetAnuM vRttAna sAMbhaLyuM te du:khane mAryo eka paNa zabda bolI zake nahIM. pa. jenuM teja agAdha che ane jeNe prajAne saMtoSI mATI kIrti meLavI che te A paraMtapa nA rAjA che. 6. mArI zakti pramANe nyAyanAM taravo have samajAvuM chuM. 7. tIDe agni tarapha UDe che. 8. dareka parvata para raghue kIrtisthaMbha Ubho karyo. 8. godAvarInA kinArA para janasthAna AveluM che. 10. dhaNIne ghera dIkarIne mokalIne jANe ke meM keInI ApelI thApaNa pAchI soMpI hoya tema huM sukhI chuM. 11. lAMbA hAthavALo, pahelI chAtIvALe ane nAjuka kammaravALe A avantino rAjA che.. 12. kamaLa jevI AMkhevALI jenAM aMge nAjuka hatAM teNe tene mATe prIti rAkhI nahIM. 13, kaDAMthI zobhAyamAna hAthavALa, mahendra parvatanI zaktivALe ane jeNe potAnI zaktithI zatruone nAza karyo hato te hemAMgada kaligane rAjA je jagAe beTho hato, tyAM te jyAre pahoMcI tyAre sunandAe te candramukhI suMdarIne kahyuM. zabdakoza 20 kSanArA . ( pu. eka ! cA pu.strI. na. avicArya, choDanuM ane tenA bIjanuM nAma | na dhArI zakAya tevuM che, ane mADhA bI. kaMThI, mALA) vicagha== pu. jenuM dhanuSa rudrAkSanI mALA kheMceluM hoya te pu. khoLo anurAja pu. prIti Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 195 anujana na. malama, aMgane , kAna pu. bhogavavuM te lagADavAne sugaMdhIdAra padArtha 3ndra strI. eka nAgakanyAnuM nAma aifjati strI. pUjA che. (e cheDe vakhata ajunanI artha pu. IDelI vastu bhAryA hatI). navA pu. garva vyA strI. dIkarI DhaSa pu. eka prakArane yajJa zAradAra strI. eka taruNa strInuM (emAM azvanuM balidAna apAya che.) nAma che. aNu pujIva, prANa (A arthamAM duva na. kuTuMba te haMmezAM bahuvacanamAM vaparAya kumAra pujuvAna chokaro,kuMvara, che, kemake prANa pAMca che.) kumAra . A maryAdA batAvanAruM avyaya, tina pu. strI. na. jenI IcchA avadhidarzaka avyaya saMpUrNa thaI che te, kRtakRtya, suMdara mAtmamAna pu. jene AtmA che te, mANasa jatajavita pu. strI na. mUeluM sanata mA+nAnuM karmaNi bhU. rikavRtta pu. strI. na. lAMbA . ANeluM vakhatathI cAlatuM argurU na. jiMdagI kam 1 ga. parame. dhIme dhIme mArta che. strI.na. dukhita, pIDita japavuM mAviSa pu. sarSa tanA pu. dIkaro mArA pu. strI na. meLavAya tevuM cazvara pu. rukanuM nAma, ziva utpanna pu. zrI.na. janmeluM, UpajeluM saMsNAM strI. dADha, aNadAra dAMta 34 pu. strI. na. umadA, moTA | Turata putrI. na.jene cheDe pahoMcavuM manavALuM, udAra kaThaNa che evuM amaryAda . kAmavRtti pu. zrI. na. uddhata tevatA strI. devatA svabhAvavALuM, amaryAda, vAmanuM na. teja 34 pu. strI. na. garviSTa . ! dhUpa pu. dhUpa upajanita upa+jannu pre24 nirAhAra pu. strI. na. bhUkhyuM karmaNi bhU.kR. upajAveluM | upavAsI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI niSa pu. svabhAva, prakRti | iati f+3sa karmaNi bhu.. vzakSita pu. abhimanyune putra | ane arjunane patra muvI strI. sUnA maMvALI, parikana pu. sevaka, nokara phakA mukhavALI, jhaMkhavANuM paDelI rahyui varitru nuM bhU. ku. | tamAma pu. bata, meLApa bALI nAkheluM samAropita sama+A+ruharnu gvAra puphelA preraka karmaNi bhra. ku. mukAyeluM vmati pu. mANasanuM nAma che. sagA joDe, prIti karavI, pramatta strI. strInuM nAma che. anurakta thavuM, lAgavuM garNa na. javuM te, kRca san ga. paramaitra taiyAra thavuM pitA-punuM preraka kartari nAra pu. zakti, tAtparya bhU, ku. pamADanAra, ApanAra sArvabhauma pu. strI. na. cakravatI vANa pu. na. AMsu sukha pu. strI. na. sugadha, kumunnata pu. strI ne. bhUkhyuM ' suvAsavALuM mAva pu. RSinuM nAma che. sa vAla pu. strI. na. zvAsamAna pu. AbarU, mAna vALuM, jIvatuM menAM strI, asarAnuM nAma che. dhUrA pu. RSinuM nAma che yathAvidhi kri. vi. vidhi pramANe agAdha idha pu. strI. na. thAvat kri. vi. jyAM sudhI kammara martha na. yutha strI. laDAI hatI vakSan na. thoniyata sujhanuM preraka kari || judu miksa krama nuM karmaNi bhU . bhU. 5. jeDanAra tarapha ami (upasarga ) karuM chu. mANasanuM nAma che. tIDa phAsTama pu. Dho" 1 ga. AtmAne ane 10 ga. | sava joDe, jovuM, avalokana karavuM | thApaNa kacAsa pu. nikSepa pu. viruta vistRpanuM bhakR nAza kareluM. | dareka prati (upasarga) vizvAvasu pu. gadhavanuM nAma che. devakumArImArInu nAcI. teja lava ne. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI, paraMtapa (rAjAnuM nAma che) | mA (pIDAyeluM) mimUta paraMtapa pR. amin nuM karmaNi bha. kR pAchuM ApeluM chAvita prati+trI vAMDha 5. strI. na. 3mAruM nuM preraka karmaNi bhU.kR. pu. strI. na. pahoLuM virATa pu. zrI. na. raheThANa mawH na. AvA pu. prakRti nA pu. prati strI. rIjhavavuM te (rAjAe prajAne. samaya pu. vanaraksana na. prIti ghoti strI. manurAja pu. zakti, zarapaNuM pratApa pu. bAMdhavuM vadhu 9 ga. rAma pu. mAgeluM prArthata pra+rtha nuM hAthanuM ghareNuM, kaDuM saphara pu. karmaNi bha. ke. hemAMgada(rAjAnuM nAma che)mAkurapu. pATha 21 me preraka bheda 1. koI paNa dhAtunuM preka rUpa mA lagADI dazamAM gaNanA aa pahelAM karavAmAM AvatA svaramAM pheraphAro karavAthI thAya che. joti te kare che." #Arathati "te karAve che." 2. preraka rUpa ubhayapadI che. 3. 45 aMte hoya evA dhAtuo (mU, jU ane 26 sivAyanA) ane kR, ( 4 the gaNa), 3, vara, kag vana karaMTa ane bIjA keTalAka bahu agatyanA nahIM evA dhAtuomAM svaranI vRddhi thatI nathI. A dhAtuomAM vam, nam, vana ane kava jyAre temane upasarga lAgato nathI tyAre temanA mAM vikape pheraphAra le che. jemake nathati, racati, ramata, nAmayata, sunnamati. 4. mA aMta hoya evA dhAtuo dara ane mAM vALa pahelAM umerAya che. jemake rAsApati, vAta, mati, pa.g, ke aMte heAya evA dhAtuomAM anya svarane badale A mukAya che. jemake -dhA-dhApathati, ro-rA-rApathati (pA. 108, 14 juo) Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 bIjI copaDI 6. no A nitye hasva thAya che ane sattAne vikalpa thAya che; paNa e be dhAtuonI pUrve upasarga Ave te svara hasva thatA nathI. jemake sAti, jJAti, ke jAti, inTAti. 7. mAM TU ne badale vikalpa mukAya che. jemake jAti roti dRnane vAta thAya che. 8. ane sTamamAM anya akSaranI pahelAM anunAsika Ave che jemake ramati, rumati.. 9. zo, cho, , , the, re ane 11 (pIvuM) eTalAmAM mAnI pahelAM rUne badale 6 umerAya che. | ' rakSaNa karavuM" mAM ru umerAya che. jemake phAyari, sAvati vagere. ni, zI ane + mAMnA svarane badale A mukAya che. jemake jApathati, ruthati ane adhyApathati. 10. samayanI pachI [ pratyaya Ave te kaya nA chellA mane lepa thAya che. (a) bhU.kRnA pratyaya pUve, (ba) thI zarU thatA pratyaya pUve (ka) ane dhAtusAdhitanA svarathI thatA pratyayo pUrve ane lepa thAya che, paNa svaramAM thayelA pheraphAra kAyama rahe che. jemake vid "jANavuM,"vilita "jANeluM hita "jaNAveluM taMdutva mULa saMdhArtha preraka, hasva upAjyavALA dhAtu pachI avyaya bhU.ka. nA ya pratyaya pUrve samAMnA anya ane lepa thAya che. jemake prAmA 11, dazama gaNanA preraka rUpa mULa rUpanAM jevAM ja che. 12 akarmaka kriyApadanAM preraka rUpa, sakarmaka kriyApadamAM karma kaI sAhityane lagatuM kArya hoya ane bIjA jevAM ke gati darzAvatAM hoya ke kaMI jJAna, khabara, khAvAnuM darzAvatAM hoya. ane kurA dhAtunAM preraka rUpa jyAre vaparAya che tyAre kriyApadanA mULa bhedano kartA ditIpAmAM mUkAya che. nara ane vahU mAM A niyama lAgu paDato nathI ane 4 mAM vikalpa lAge che. bIjI bAbatamAM mULa kartA tRtIyAmAM Ave che A niyama dazamA gaNanA prathane lAguM paDe che. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 18 saMskRta vAkyo yajamAno yajJakarmatviAgmarArambha yati / indraH svakzaH kiMnaramithunAni gApayAmAsa / puSpamitro yajate yAjakAstaM yAjayanti / kRSNavarmA putreNa brAhmaNebhyaH pratyahaM zataM gA dApayati / jAnakI rathamAropya jAhauvItIramAsAdya rAmAzApito lakSmaNastAM vijahanau / prabhuprasAdalavo'pyadhIraprakRterdAsajanasya prAgalbhyaM janayati / asurasya tigmatapasA prItAtmA bhagavAJzaMkaraH svIyaM rUpaM taM darzayAmAsa / nagendrasaktAM dRSTi pArzva kasyApi kranditamAkarNya rAjA nirvatayAmAsa / asmi~lloke'nuSThito dharmastasya kartAraM svargalokaM prApayati / grISmakAle gharmo'GgAni glapati svedaM pravartayati tRSNAM parivardhayati ca / bahiAri pravRttamRSikumArakaM pravezayituM pratihArImAzApayAmAsarAjA / ciranaSTamAtmano bAlakaM dRSTvA sA sundarI bhRzaM ruroda taM ca dRDhaM pariSvajyAzrubhiH snapayAmAsa / zatranagamatsvarga vedArtha svAnavedayat / . AzayaccAmRtaM devAnvedamadhyApayadvidhim / / Asayatsalile pRthvIM yaH sa meM zrIharirgatiH / / ramayanti manastAvadbhAvAH saMsArasaMbhavAH / yAvanna zrUyate sAzrulokaphUtkArakAhalaH / svIyaM yaza: pauruSaM ca guptaye kathitaM ca yat / kRtaM yadupakArAya dharmazo na prakAzayet // vedAvinAzinaM nityaM ya enamajamavyayam / kathaM sa puruSaH pArtha kaM ghAtayati hanti kam // . * A jIvAtmA athavA paramAtmAne lAgu paDe che. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 saMskRta bIjI copaDI nainaM chindanti zastrANi nainaM dahati pAvakaH / na cana kaledayantyApo na zoSayati mArutaH / saMyojayati vidyaiva nIcagApi naraM sarita / samudramiva durdharSa nRpaM bhAgyamata: param // yadi satyAbhisaMdhastvaM rAjanagama pravAsaya / nava paJca ca varSANi nirjane gahane vane / / yudhiSThirastu kaunteyo mayamAhUya satvaram / kArayAmAsa vai tena sabhAmadabhutadarzanAm / / dRSTistRNIkRtajagattrayasattvasArA dhIroddhatA namayatIva gatirdharitrIm / kaumArake'pi girivaguruvatAM dadhAno vIro rasaH kimayametyuta darpa eva // gujarAtI vAkyo 1. 2 // shraam| pAse paisA sevA che. (prati graha,) 2. pasi04 6125 pAse ya 42|vyo. (yaja.) 3. 1702i pApI bhI mAyane save che. (hI) 4. InDe svargamAM ajunane potAnA rathamAM mAtali pAse tevyo . (A+nI) 5. paDelAMta bhAse pAse potAnAmA vizvAsa bhuve (vi+zvas) sane pachI bhane nAza 5mA cha. (naz , ava+sad athavA dhvaMs) 1. potAnA zurunA hu4mathA ( A + jJA pre24 ) teNe 201 gAyAne bhavarApyu (cara ) bhane prAe piiv2|vyu. (pA) 7. tere prAtaH pUrA pachI (sam + Ae pre24 ) sANa prAmaNo ne bhAyA ( bhuja) mane pachI pati mAdhu: x dhAtuone preraka bheda vAparavo. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 20) 8. vaida varSa rAmanuM vanamAM javAnuM thayuM, teNe dazarathanuM mota karAvyuM. (gha + ra ) 9. jyAM pAMDavo ane dhRtarASTranA putro laDatA hatA te raNasaMgrAmamAM zuM thayuM te saMjaye dhRtarASTrane saMbhaLAvyuM. (6) 10. je bhAIone ane mitrone paraspara laDAvI mAre che (su), ane vakhate mANasa pAse pote potAnuM mAthuM paNa kapAve che (chi) te adaSTa ja che. 11. bApe potAnI dIkarIne sArI cAlanA, UMca kuLanA, sArI keLavaNavALA mANasane paraNAvavI joIe. (ift + nI, ri + , 36 + 6) 12. A chokarAe je leke gAyA che te huM jyAre mArI priyA ane lakSmaNa sAthe prastravaNa parvatanA zikhara para raheto hato te samayane yAda devaDAve che. (R). 13. saiSaghananA yajJamAM sthApaNe gayA ane vedInI aMdara Asana lIdhAM, tyAre rAjAe temane Asana parathI uThADI mUkavA (36+ ratha * ) pitAnA mANasone hukama karyo; temaNe te pramANe temane uThADI mUkyA. temane uThADI mUkyA tyAre temaNe moTethI bUma pADI. | zabdakeza 21 maka pu. strI. na. nahIM janmeluM | amiidhA strI. vacana, nizcaya para pu. strI. na. sAbuta ke | ama 1 ga. paramai. hAlavuM gaMbhIra mana vagaranuM, alpa mana- ] amRta na. amRta vALuM, adhIruM, A artha pu. khare bhAva, artha : 4 thar ane stam dhAtuonA ne 36 upaga pachI lepa thAya che, - Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 saMskRta bIjI copaDI vinAphAna pu. strI. na. nAza | dharitrI strI. pRthvI nahIM pAme evuM, rUpabheda nahIM ! naredra pu. parvatarAja, himAlaya thAya tevuM parvata asthaya pu. strI. na. phare nahIM nitya pu. zrI. na. haMmezanuM sadAnuM evuM, nirvikAra rina pu. strI na. manuSyarahita vAha pu. zabda nira pu.eka prakArano suraloka che. ekAMta sLavardhana pu. puruSanuM nAma che. navA pu. strI. na. halakA mArA na bAlyAvasthA, zaizava | puruSane Azraya karanAruM, halakA dAta bhU.kRnAma tarIke puruSanI pAse hoya te, nIcI jamIna vaparAya che.) na. bUma para vahetuM ri 4 ga. paramaitra bhInuM thavuM vArtha pu. pRthAne putra, pAMDanuM 1 ga. parama kSINa thatAM javuM . nAma, arjuna gati strI. gamana Tsufmatra pu. rAjAnuM nAma che. vahana pu. strI na. durgama, bhedAya | pas na. parAkrama, zarapaNuM ke pesAya nahIM evuM prati strI. svabhAva muti strI. gupta vAta, rakSaNa pratihArI strI. dvArapAlikA guNatAstrI, meTAI, dabadabo, gaurava prArabdha na. hAma, dhIrapaNuM & 1 ga. para thAkI javuM tyAra pu. DUsakAM khAI khAIne varSa pu. garamI, uSaNatA, dhAma raDavuM te nArI strI, gaMgA nA pu. eka zipanuM nAma che, java 1 ga. para bhaDake tho. baLavuM mAhata pu. pavana ttima pu. strI, na. umra, sakhata mithuna na. jeDuM, yugma trI. tarasa vam 1 ga. paramai0 vamana karavuM vaC 1 ga. paramai0 phADavuM, cIravuM vahu laga. AtmAne DhAMkavuM, javuM suIrSa pu. zrI. na. pAse javAya pu. zarabuddhi, nava rasanahIM tevuM dugama mAMne eka rasa che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 203 zradari pu. viSNudevanuM nAma che. | kaI kaI prasaMge . jA, samava pu. mULa prasaGgavazAt na. paNa kaI kaI vAra vArita ghera pu. parasevo te pramANe tathA 2, tathA, tham prasavaNa (parvatanuM nAma che.) UMcuM, AbarUdAra viraphAi, UMcA prastrava pu. athavA AbarUdAra kuLanuM ami- bUma pADavI 7 2 ga. paramai0, navata pu. strI. 'na gurAna trI 1 ga. paramai pu. zrI. na. bhaNavuM 5 1 ga. paramaitra kula 8 na. sthAparNa (spAparNanAmanA goronA keLavaNI vidyA strI. sArI keLa- kuLanA eka mANasa) thApa pu. vaNavALuM vizva pu. strI. na. | sArI cAlanuM kurita pu. strI. na saMtavira pu. strI. na suvi | jaiSadmana (rAjAnuM nAma che.) nIta pu. strI. na. | vAna pu. pATha 22 me adyatana bhUtakALa 1.kAIpaNa kALano saMbaMdha batAvyA sivAya thayelI kriyA darzAvavA athavA te tAjI thayelI kriyA batAvavA ke AjanuM kArya batAvavAne A adyatana bhUtakALa vaparAya che. kathA Adi kahevAmAM A kALa vAparavuM nahIM. : - mari te ja putraH (pa0 grA.) "tane eka putra janme che," tahaM tumera sUvAmi 4 [ satyamavarIH (0 grA.) teM satya kahyuM che mATe huM tane te ApuM chuM.' brija 3Sano temAnA maghu: (sagi) prabhAtanI zobhA dekhAvA mAMDI che. 1 - arvAcIna saMskRta graMthamAM traNe bhUtakALa vagara bhede vaparAyelA che ane temanAmAM kaMI phera gaNela nathI. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 saMskRta bIjI copaDI 1. nakAradarzaka mA avyaya sAthe adyatana bhUtakALanI AjJArthanA arthamAM vaparAya che tyAre A bhUtakALanI nizAnI mane lopa thAya che. jemake mA taM namaH tame na jAo, mAM no hiMsanita : kRthithAH je pRthvIne kartA che te amane IjA na kare." (mArI na nAkhe.) 3. A bhUtakALanA sAta prakAra che. hyastana bhUtakALanI peThe A kALamAM paNa ma ke A nizAnI lagADAya che. 1 le prakAra 1. dhAtuone trIja puruSa bahuvacananA pratyaya sivAya badhA dhastana bhUtakALanA ja pratyaya lAge che. 3 ja putra ba. va. no pratyaya satta che. A 3Na nI pahelAM mAM hoya tene lopa thAya che. e. va, di. va. ba. va. 1 lo pu. am 3 ma 2 je ,, , , 3 je che te tAm us 2. "pIvuM," sthA, rA, ghA ane bIjA dhAtuonAM rA ane dhA aMgo thatAM hoya tevA dhAtuo ane 6 "javuM" ne badale A kALamAM vaparAtA kAM ane meM 'thavuM? ATalA A prakAranA che. 3. mU mATe 3jA pu. ba. va. ne pratyaya ana che, ane svarathI zarU thatA pratyaya pUrve dhAtumAM 3 umeravAmAM Ave che. 4. zrA, che, za, So, ane jo A pramANe vikalpa rUpe le che. (niyama 14, pATha 13 yAda rAkho.) temanAM bIjAM rUpo phA prakAra pramANe thAya che. je trIjA prakArane paNa che. 5. A prakAra phakta paraupadane che. A prakAranA dhAtuo jyAre AtmapadanA hoya tyAre kathe ke 5 mo prakAra le che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI paDI * 3 "ApavuM" . e. va. di. va. ba. va. 1 le pu. adA adAva adAma 2 je , kA : adAtam adAta 3 je , vAta adAtAm adu: 3nna pahelAM pA. 204, 1 pramANe ane lopa thAya che eTale 63=thayuM; te ja pramANe kahyu, anuvagere. 2 je prakAra 1. dhAtumAM 1 umerAya che, ane hastana bhUtakALanA pahelA vibhAganA gaNonA pratyaya lAge che. paraphyapada e. va, kiM. va. * ba. va. 1 le pu. sanna 2 je che te 3 je , ta tA+ rajana an ne na pahelAM ane lepa thAya che ane ma ne 4 pahelAM laMbAya che. (mArgo pa. 5 ane 6 nedha juo) Atmapada , * e. va. di. va. ba. va. le pu. 6 vahi mahi 2 je , thAra ithAm 3 je , to phatAmuM, 2. pahelAM no lopa thAya che ane vadi ne nadi pahelAM tene laMbAvavAmAM AvuM che. dhAtunA svarone guNa ke vRddhi thatI nathI 3. A prakAre keTalAka dhAtuo sivAya parasmapadane ja che. 4. keTalAka dhAtuonAM vikalpa A prakAranAM rUpe thAya che, ane keTalAkanAM khAsa rUpa thAya che. keTalAka jarUrI dhAtuo nIcenI TIpamAM ApyA che tana 0 dhyama 1 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206. saMskRta bIjI copaDI (a) khAsa thanArA gi lepa karavo mAru gAMDA thavuM : " tti sIMcavuM mura mUkavuM, cheDI devuM * re (dA) belAvavuM mu moha pAmavo A traNa dhAtuo jyAre Atmane. sukha kApavuM padI hoya che tyAre A vibhAganA suma 4. ga. lebha kare | vikratye thAya che. vara (vora ) parasma, Atmane aNa ( atha) pheMkavuM : sAva zaktimAna thavuM [balavuM marg meLavavuM za6 nAza pAmavuM suNa gusse thavuM rAm zAMta thavuM vam thAkI javuM phAra (zis) hukama kare kSama 4 ga. mApha karavuM fphALu sarakhAmaNI karavI, bheda pADavo rathA (ca) me ne Atmane zuddha thavuM meM javuM kahevuM zra6 zrama le pRSa lobhI thavuM 4i6 4 ga. coMTavuM paNa khAvuM sabesavuM. khinna thavuM tame zarIre athavA manathI duHkhI thavuM ! sidha 4 ga, taiyAra thavuM tuSa saMtoSa pAmavuM vRdu cAlavuM, peTe cAlavuM tRSa tarasyA thavuM sinada neha rAkhavuM 36 pALavuM rivar 4 ga. parasevo thavo suNa deSita thavuM hRSa 4 ga, khuza thavuM TU IjA karavI, vizvAsaghAta karo (ba) vikalpa thanArA nara nAza pAmavuM su6 bhUkA karo pata (utta) paDavuM ghuSa jAhera karavuM uig daLavuM || putva TapakavuM puNa 4 ga. vivuM chi kApavuM prama 8 ga. bhaTakavuM, bhUla karavI | 7 (1) gharaDA thavuM ja lagADatAM pahelAM keTalAka dhAtuonAM je rUpa thAya te kauMsamAM ApelAM che. jemake marathama=sAtha[, eva+samUtro Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 7saMtoSa pAmavuM nIcenA pahelA gaNanA dhAtuo magarUra thavuM ghaNuM karIne AtmapadI che, paNa s (ra) jevuM jyAre te A vibhAganA thAya vijJa sApha karavuM che tyAre parapadI thAya che, 36 jANavuM rajU banAvavuM, nA tarapha valaNa hovuM mi bhedavuM ma khaLabhaLavuM gujJa jaDavuM zuta prakAzavuM ura khAlI karavuM. davaMr (var) nAza pAmavuM ja raDavuM ra (jharA) paDavuM aTakAvavuM zra prakAzavuM vid juduM karavuM vRta thavuM, hovuM zura ga. 4 cAkhuM karavuM vRddha vadhavuM fa ( kvi) UpasavuM suma prakAzavuM, svaracha dekhAvuM nyU ( 6) kUdake mAro | cara (ca) paDavuM, vahevuM tama ( ma) rokavuM, rudhavuM s (tra) nIce paDavuM 6 1 ga. bhAMgavuM | hiraN parasevo thavo 5 AmAM Dhi 3 jA ane 5 mA prakArane paNa che. bIjA dhAtuo 4 thA ane pamA prakAranA te aniTa ke seTa hoya te pramANe gaNya che. 6. jyAre ki atha bheTavuM evo thAya che tyAre te sAtamA prakAra che. 7. uparanI be TIpamAM lakhelA je dhAtuo AtmapadI che te Atmane padamAM cothA ne pAMcamA prakAranA paNa che. - puSa e. va. di. va. ba. va. apuSam apuSAva apuSAma 2 je che apuSa: apuSatam apuSata apuSat apuSatAm apuSan 1 lo pu. R Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI gharaeN Atmane ' e. va. di. va. - ba. va. 1 lo pu. aAvo avorAvaNi avocAmahi 2 ja , sorathA: avothA- avocadhvam 3 je ,, sorata arotA aaovarata 3 jo prakAra 1. dazamA gaNanA ane preraka bheda pAmelA dhAtuonAM A kALanAM rUpo A rIte thAya che. * 2. (a) atha ne lopa thAya che, paNa svaranA pheraphAro athavA bIjA dhAtumAM thayelA pheraphAre kAyama rahe che. (ba) upanya svara hasva thAya che. (ka) dhAtunI dikti sAmAnya niyama pramANe thAya che. jo dhAtumAM dvirakta thayelA svarayukta vyaMjana pachIne svarayukta vyaMjana hrasva hoya ane joDAkSarane lIdhe paNa dIrdha na hoya to. (Da) dvirukta vyaMjananA ane thAya che. (I) svara sAmAnya rIte sva hoya ane jeDAkSarane lIdhe dIrgha na hoya te dIdha thAya che. (pha) AvA taiyAra aMgane ja lagADI bIjA prakAra pramANe hyastana bhUtakALanA pratyaya lagADavA. jemake bhU dhAtunuM preraka rUpanuM aMga mAvA che. mane lepa karavAthI mAva; upAtya hasva thavAthI mA; kiMkitathI kamara, dvirukta ane 6 thavAthI vimag;phane dIgha karavAthI jimag; * umeravAthI ane te pratyaya lagADavAthI ane nizAnI mUkavAthI avamata temaja svAti (spara nuM preraka). (a) pramANe w,fu6 (ka)aguta (pha).(ba)ne lagADavAnuM kAma nathI, kAraNa ke upanya svara nathI ane (ka) mATe paNa ema ja che, kAraNa ke pachI joDAkSara AvavAthI dIgha thAya che. svAti (varanuM );(a) pramANe, vanavuM (ka)ane pA. 82, 2. (mar)ane(6) pramANe vicAra (Da) pramANe, rivara (pha)pramANe. (ba)nuM kAma paDatuM nathI temaja(I)nuM kAma paDatuM nathI, kAraNa ke jine svara rU jeDAkSara AvavAthI dIrgha thAya. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 200 3. (a) je dhAtu svarathI zarU thato hoya to pachInA vyaMjananI dvirakita thAya che ane hirakata vyaMjanamAM zuM lagADAya che. (ba) jyAre joDAkSaramAM 1, 3 ke 4 pahelo akSara hoya ane te prathama svara pachI Avato hoya to bIjA avayavanI dvirukti thAya che. jemake -mArA-trA (2, a); ar (, ba); maTi (3, a); madi, sA nizAnI lagADyAthI (mArgo pATha 17) ane mAdi (2pha). 3-35--3 (3, ba pramANe);e ja pramANe triphU (mArgo pATha 17 pramANe) ane vita. A ja pramANe a ifida. chellA be viSayamAM vana ane A kAre mukAya che, ane huM TU nI dvirukita karI 6 umerAya che. 4. (a) jo dhAtune ane 3 heya (hasva ke dIrdha) te dikti vyaMjanamAM phu ne badale te ja svara mukAya che; paNa je tenI pachI oSThavyaMjana , 6, 7, ke 6 ( je pachI ja Avela hoya to ) na Avyo hoya to uparane pheraphAra thAya. ke preraka kaatvA-java-jayavavavuM ane vivA; paNa dhAtune ane 3 che tethI gudA jUdA jUkAvat thAya che; ane mUke jU mAM sadhImA ke margvat ja thAya. paNa kUmatu ke apUghavat thatuM nathI (ba) su, chu,ku,ku, ane jumAM 6 vikalpa rakhAya che. udA, arivahU ke mazuyata zu nA preraka rUpa uparathI adyatana bhUta. pa nIcenA dhAtuono upAtya vikalpa hasva thAya che. prAjJa, mASa, mAsa, ray, , , , ane vaLI , su, surU ane cheDA bIja, jemake pittake hita i-f-fird mafrTara (2.I.)mAM ahIM lAgatI nathI. upAmAM hastha thatAM pIr3a-piDa-pipiD-pIpiD-apIpiDat . (2. I) mAM batAvelA svaranA pheraphAro -upanya harava thavuM (ba) ne badale mukavI, ane abhyasita vyaMjanasvarane laMbAvavuM, nIcenA dhAtuomAM thatuM nathI kahyuM, varU, , , 9 mRga mRgu, dAna, pA jemake-utha a tha, va-vAta. 14 - Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsakRta bIjI paDI 7. smR, du, tvara prath,pradU, stR bhane spRz mail631. vya nane ayama 2|vaamaa mApe cha. veSTa mane ceSTamA ine| vi48 a cyA cha.bhA asasmarat adadarat pore bhane avaveSTata ? aviveSTata. 8. gaNa nAM ye 35 // ajagaNat / ajIgaNata. 8. zri, dru bhane snu dhAtu me bhUNa 35mAtrI 12mA mAche, zvi viyetrIna 2 se che. dheneA (pAnu 204,4 dumI)6261 thayA pachI AsopAya che. mAmA salyAsa thve| me 1 0432nu cha. dhi-zizri+ ata-azizriyatnu 48,2 pramANe, asapirIche tathA; dhe-adadhata 10. sthApayatirnu atiSThipata; pAyayatinu apIpyata, mane vApayatirnu ajighrapat : aji ghripata. 11. dhAtune upanya hasva ja vikalpa rakhAya che, ane dIdha* visye sva thAya che. vartaya (vRta pre24) ayanA so5 42vAthA varta 3 vRt 352nA niyama pramANe; vat-vavarta-avavartat (2, 3 ane| manAnathA ) vRt-vavRta-vivRt-2, vIvRt 2,-avIvRtat.kIrtaya bhUta pre24 kRtnu aya nA so5 vAthA kIt bhane kRt tathA acikIrtat / acIkRtat mevA me 35 thAya che. 12. loka. loca , zAs , zlAgh , bAgha, seva, vepa, eja, lAdha, rAgha, tAya , dAza, yAca , mane rAja nA upAntya 21 thatI nathI. alulokat / atatAyat. 23. ve mane svap pre24 madyatanamA hu bhane sup tarI gavAnA cha. zvinu vikSye zu. bhaajUhavat 3 ajuhAvat. amUSupat azuzavat : azizvayat . 14. A prakAra Atmane ne paramaipadI che. hR ' ' pre24 ya. di.va. 5.1. ajIharam ajIharAva ajIharAma 2 na, ajIharaH ajIharatam ajIharat 3 le, ajIharat ajIharatAm ajIhagna 219 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 saMskRta bIjI copaDI - sAtmane 2. hi.. ajIhare ajIharAvahi ajIharathAH ajIharethAm ajIharata ajIharetAm 1la pu. 2 le , le ,, ba.va ajIharAmahi ajIharadhvam majIharanta saMskRta vAkaye kAzIM gantukAmaH zrInagarAnniragAtpaNDitaHsaha privaarenn| bhago aryamA savitA puraMdhirmadyaM tvAdurgApatyAya devAH / tasmingurvanucare gRhaM praviSTe yUyaM kimadhunodasthAta / gururayamiti matvA / asminnirjane vane naSTamazvamiyantaM kAlamanviSyannapi na smaasdm| idamAmraphalaM vRkSAdapaptat / yadi rocate gRhItvA svAdasca / he gaGge yadIdRzebhyaH pApebhyo mAmudadIdharastataH satyamanAthazaraNamasi viSNupadapaGkajodabhavAsi / prAtarArabhya paJcasaptatiM vRkSAnasiMcAma / vatsasya maraNena tadviSayakAH sarve manoraMthA me'dhvasan / krIDArthamupavanamagamatAM daMpatI tayonivRttayorAtmanaH karuNavArtA kathaya / ___ iyaM bAlikA duHkhavArtA zrutvAmuhat / AzvAsayainAmudakena ca sizca / imaM grAmamAgacchantau bhavanirdiSTe gahane vane nAnApakSigaNasamAkulaM mahAvaTavRkSaM tamadarzAva / upAdhyAyo devAnapUpujadadhunAtithayo yatheSTaM bhuzvatAm / asminmaNDape samAhRtAnbrAhmaNAnahamajagaNam / pazca zatAni teSAM vartante / pratebhyo'dhunA dakSiNAM dAtumArabhasva / Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 saMskRta bIjI copaDI macintitA saraNivarIyase'dhikAriNe nAracadataH sa tAM nirAsthannayInAM ca svayaM kAlpitAM prAvIvRtat / ' kiM yUyamavocata / punarapi kathayata nAhamavahito'bhUvam / prAtiSThipatsa bodhArtha kumbhakarNasya rAkSamAn // rAghavasyAmuSaH kAntAmAptairuto na cApieH / / muSTinAdadarattasya mUrdhAna mArutAtmajaH // muktvA ni:zrIkamapyataM magalI na gatAnyataH / bhramarAlI tvagAdvegAdidaM sadasadantaram // gujarAtI vAkyo 1. ame somarasa pIdho (vi) che ane amara thayA chIe. (muM) 2. devadatta A sonuM tAvyuM che tu9) enAM ghareNAM kare. 3. kaliMgane rAjAe pATaliputrane dhe che (I) paNa tenA ghaNA sinike kAramAMthI chUTA thayA che (eNrA) ane lUMTa zodhe che. 4. aSTAvakra bAra gAuthI AvatAM have thAke che (zraF); tene annapANI Apo. 5. bhUta che evo mAro vicAra pago che, evI mArI khAtarI te karI zakI nathI. (aa ). 6. pradhAne deza para nyAyathI amala karyo che. (jJAna), badhI prajA tene cAhe che, 7. geviMde Akho divasa khovAyelI copaDI zeAdhI paNa te na jaDI. (madhama, sam+A+) 8, yajJathaMbha karavA ame palAzanI DALI kApI nAkhI che. (f) 9 hajI tame tamArA hAtha dhoyA nathI? (#) . Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepiDI 10. mArA chokarAne Une* pANIe navaDAvyAM. ( ranA preraka ) 11. meM kahyuM ( ) te pramANe te hajI paNa pANI UnuM karyuM nathI ? (tap preraka) 12. mAlika marI javAthI temaNe ghara toDI paDAyuM (3+ preraka ke nA preraka), ane tenAM lugaDAM bALI naMkhAvyAM che. ( preraka) zabdakoza 22 anAtha pu. strI na. lAcAra, dhaNI | jatuwAma pu. zrI. na. javAnuM vagaranuM, AzrayahIna IrachanAra anuvara pu. cAkara, nokara TrevI pu. gRhastha hamezAM je madatta ne. kamaLa pavitra agni rAkhe che. te agninuM sahita(vadhAnuM bhU . . ) nAma che, gRhakRtya dhyAna rAkheluM, sAvadha tapikA pu, strI. na. tene lagatuM aSTAvakra pu. puruSanuM nAma che. tAr 1 ga. Atmane phelAvavuM aNa 4 ga. Ina joDe, rada karavuM 6 4.ga.Atmane prakAzavuM,dIpavuM kADhI nAkhavuM che 1 ga. parasma dhAvavuM, pIvuM. sAta pu. mitra, hita IcchanAra 36 joDe. kheMcI kADhavuM, bAhya strI. oLa, paMkti uddhAra kare 6 ni joDe, nIkaLavuM dAna 1ga paraai0 avAja karavo pApa pu. strI na. zekakAraka navIna pu. zrI. na. navuM lpita rRA nuM preraka karmaNi ofsavAra pu.cAkara mANasanuM ToLu bhUpha yojeluM, banAveluM gTAra pu. eka jAtanuM jhADa che. nmavarSa pu. rAvaNanA eka pudhi pu. eka devatAnuM nAma che. bhAInuM nAma che. gho pu. jagADavuM te * nAnAM preraka sAthe 3corona vApare. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI mana pu. eka devatAnuM nAma che. | af-fstrI. rasto, vastuonI zuM 1 ga. AtmAne , 4 ga. | racanA athavA goThavaNa paramai paDavuM savitR pu, sUrya mavat pu. mAMDa (lagna vagere ga ga. sucavavuM utsava prasaMge karela) rAmana pu. mAlika, dhaNuM manoratha pu. IchA malTI zrI. rAjahaMsI amara samRta ghUnuM bhU, kR. e mAtAmika pu. vAyuputra, hanu- | joDe, amara pu. strI. na. mAna. mAruti khAtarI karavIti joDe (preraka) 10 ga. AtmAne zodhavuM, khoLavuM pratItiM kR 44 10 ga. cheDI devuM cAhavuM dina 4 ga. tene cAhe che vaTavRkSa pu. vaDanuM jhADa tanmisniyati vada 10 ga. varavuM, pasaMda karavuM bhUta preta pu. vetA pu. virAva, vRta 1 jeDe (prerakamAM) dAkhala mULa vagaranuM nirvastra pu. strI. na. , karavuM, pravartAvavuM. chaMTa na, suna na. phA 10 ga. ThagavuM. chetaravuM, vAjabI rIte dharmA, thAna sa6 samanamA joDe, meLavavuM, vicAra zraddhA strI. vizvAsa pu. maLavuM, jaDavuM hajI paNa api a. mAtrapu. strI na rokAyeluM, pUrNa hAra (lazkaranI hAra, senAnI sAhata ta+A+da nuM bhU.kR. racanA) gRha pu. ekaThuM kareluM hovApaNuM mAtra pu. mastitva na. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha ra3 mi adyatana bhUtakALa (cAlu) 1. chaThTho prakAra 1. chaThThA prakAramAM trIjA prakAranA maNa dhAtunAM rUpe dhAtune lagADavAmAM Ave che. anna ne ja lopAya che. A rUpa pratyaya tarIke gaNAya che. te nIce pramANe che - e. va. di. va. ba. va. 1 le pu. tiSa face siSma 2 je ,, jIH siSTam siSTa 3 je , sattAna siSuH A sahelAIthI moDhe rAkhavA vidyArthIe ar dhAtunAM hyastana bhUtakALanAM rUpa samajavAM, paNa A ne lepa karI Si pUrve lagADAI che. r ne mAM pheraphAra thAya che. san badale kun 3 je pu. ba. va. ne pratyaya gaNave, ane bIjA ne trIjA pu. e. va. mAM hi lagADAI nathI. 2. AkArAnta dhAtuo ane 25, 25 ne nam A prakAranA che. 3. A prakAra pariSadane ja che. - 2, sAtame prakAra 1. sara nAM bIjA prakAranAM rUpo A prakAramAM dhAtune lagADavAmAM Ave che. ane A lepavAmAM Ave che. bIjA zabdomAM r ne lagADI tene keTalAka pheraphAra sAthe ghastana bhUtakALanA pratyaya lagADavAmAM Ave che. A rUpe pratyaya tarIke gaNAya che ne dhAtune lagADAya che. paramai0 Atmane e. va. di. va. ba. va. e. va. di. va. ba. va. 1 lo pu. 26 nA rAma ri nAdi tAmaNi 2 jo ke satata sata kathA: sAcA zam 3 je sat sattAnuM san tata sAtama na Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra6 saMskRta bIjI copaDI 2, A prakAra parasma ane Atmapadane che. 3. z, Sa, sa ha mata bhaniTa dhAtume mA yAntya i, u, R, Tu DAya tenA adyatana bhUtA 2mA prA2nA thAya cha. 4. dRz dhAtu apavAda che. 5. spRz, mRz bhane kRS vi48 2 2nA thAya che. 1, trIne pu. me. 1., pIle pu. sa. 4. sana 05. 4., jane pasI pu. 6. 4. mAtmanepamA duh, diha, lih bhane guh pAtusAmA sasA na so5 42vAthA bhane pratyayanA mAtI 2 mA sAthI vikalpa bIjA rUpa thAya che. ___glai 520 sa. 1. di. 4. . 1. 1so yu. aglAsiSam aglAsiSva aglAsiSma 2 le 5. aglAsI: aglAsiSTam aglAsiSTa aglAsIt aglAsiSTAm aglAsiSuH liha 5220 . alikSam alikSAva alikSAma 2 ne pu. alikSaH alikSatam alikSata pu. alikSat alikSatAm alikSan Atmane 1. so . alikSi alikSAvahi-alibahiM aliMkSAmahi 2 ne pu. alikSathAH-alIDhA:alikSAthAm alikSadhvam-alIdvam 3 ne pu. alikSata-alIDha alikSAtAm alikSanta a+liha sat ;liha-lida ( 413 &, 1 pramANe)-lik (548, 4 pramANe)-lika+Sat-likSat bhA0. 548,3+neAMdhapramANe alikSat a+diha+sat; diha-digh ( pATha 4, 5 pramANe )-dhi ( 544, 4 pramANe)-dhika bhAgI0 pA. 5:5 pramANe dhikSa t-adhikSata , Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjIce paDI 217 a+diza+sat;diz+diSa-dika+Sat-adikSat. a+kRS+sat kRS-kRk-akRkSata. aliha+sat; liha-liT 50 alikSat; liha+ta-liDhata 5.94, 1 pramANa-lida+dha pA. 15,2 pramANe -lida+Ta bhAI0 pA. 21 * nAMdha pramANe-lIDha 5. 65,3 pramANebhane 1614 a mAraNa pUrva bhUyo meTase alIDha. saMskRta vAkayo nityakarmAnuSThAnAyAsnAsIstacchUdrAdInmA spRkSaH / veNudhamanyAgnimadhmAsiSam / tadasminpradIpte vadAvAhutIH prAsya / bhoH purohita bhavadAzAmanusRtya baTave'haM sAvitrImupAdikSam / tadadhunAnyatkaraNIyaM darzaya / vivAhavidheritikartavyatAmatratyA brAhmaNA nAzAsiSurato mAM tatsaMpAdanAyAhvan / astamayAsAdravistimireNAvRtaM nabhaH tatkimadyApigAM nAdhukSata payaH / __ kRSIvalA bhUmimakRkSanparaM tvAmA'su sthite'pi sUrya parjanyo na varSati / ___ mA vayaM bhrAtaraH parasparaM dvikSAmetyasmAkaM pitAsannamaraNo rikthasya samAnAMzcaturo bhAgAnakarot / mahAkAryArambhe devo gurujanazca vanditavya iti vacanamanurudhya gRhadevatAM mAtaraM pitaramanyAMzca vRddhAnprANaMsiSma / kUpataDAgAdi nirmANAya mahAnto yatnA yuSmAbhiH kRtAste kasminparyavAsAsiSuH / / idaM madhu kiM nAlikSaH / rucikarametat / Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 saMskRta bIjI copaDI gujarAtI vAkayo 1. te potAnA dIkarAne bheTyo (46) ane chAtI phATe raDyo. (4) 2. ame amArA gheDA para cahyA chIe (A+ ) ane zatru sAmAM jaIe chIe. 3. gaI kAle ANelAM phUle karamAI gayAM che. (tre) temane pheMkI de ane navAM ANo. 4. caMdraketu ane lava kevI rIte bIjA sAthe laDyA ane rAme temane zAMta rahevA kevI rIte AjJA karI te amane kahIne te aTakyo. (vipakSa) paramai0) 5. meM hajI vicAra karyo nathI ke kayuM mAre mATe sAruM paDaze; kAyadAno abhyAsa ke vaidakane? (fka+skRza) 6. tame puSpa saMdhayuM? (grA) te ghaNuM sugaMdhIdAra che. 7. rAjA gAdI para beThe che (3+viA) ane pradhAnonI salAha le che 8. ame tamane ATalA vakhata sudhI saMkaTamAMthI ke IjAmAMthI bacAvyA (ii) ane have dagalabAja thAo che; bIju zuM vadhAre zekajanaka thaI paDe? 9. je strIe tane aNagamatuM koI divasa kaMI paNa karyuM nathI, tene teM kema tajI dIdhI ? (f) zabdakeSa 23 anupAna na karavuM te, bajAvavuM te | sApanamA pu. zrI.na.(Araje sarasa pu. suryanuM AthamavuM te pu. strI. na. pAsenuM, maraNa na. mAtra strI. candranuM chaThuM nakSatra mata) jenuM mota pAse AvyuM navRta(+)nuM karmaNi bhU.ka. | hoya te, ke nAkheluM bhareluM, DhaMkAyeluM | grAhuti strI, yajJanuM balidAna Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIja paDI rivartabdhatA strI kaMI karavAnI rIta | samAna pu. strI na. bAbariyuM vALA vidhyartha kRdaMta, je | pavitra strI. Rgvadane pavitra karavAnuM hoya te maMtra; ene bahudhA gAyatrI kahe vRvattA strI kuladevatA,gharane deva che, ane sarva brAhmaNe dararoja timira na. aMdhAru tenA japa kare che. ina cI. mUMgaLI jaga. parama aMta Avo, niyana na. nitya karavAnuM vari+Ava joDe, pariNAma dharmakArya AvavuM. patha pu. varasAda pravINa hIy "dIpavuM'nuM bhU.kR. | ijA anartha pu. hA strI. lATa joDe, cakacakti prakAzanuM naM candraketu (rAmanA bhAIlamaNane mApa pu. bhAga putra) tu pu. thi nemAlamilakata, dhana che chAtI phATa nakuma kri. vi. tti pu. zrI. na. svAdiSTa tarIke vaparAya che) dagalabAja thavuM 64 ga. parama kavitavya vananuM vidhyartha ku. dharmazAstra na namavA joga . vadhAre zokakAraka kuratA pu. Sa 1 ga. paramai0 varasavuM . strI. na. veju pu. vAMsa vaidakazAstra dina. Ayurveda pu. naM. pUrNa karavuM te siddha | sAmA javuM mafmAna karavuM te | sugaMdhIdAra sumi pu. strI nA Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha ra4 mA bhAga 1 lo adyatana bhUtakALa (cAlu) cotha ne pAMcamA prakAra 1. adhatana bhUtakALanA ghaNA ja sAmAnya prakAre cothA ne pAMcamA che. je kAIdhAtu bIjA koI prakAramAM gAgIyA nahi hoya te A bemAMthI koIpaNa prakAranA hoya che. te ja pramANe kAI dhAtu bIjA koIpaNa prakAra, vika9pe hoya ke parapadamAM ja hoya to tene bIje prakAra ke AtmapadanAM rUpo A bemAMthI eka rIte thAya che. 2. (a) pratyaya pUrve lagADavAthI pAMcamo prakAra cothAthI judA paDe che, tethI pAMcamAmAM sera dhAtuo Ave che, ane cothAmAM anid Ave che. (ba) ane su paramepAMcamA prakAranA aniTa hevA chatAM gaNAya che. (ka) ghu ane pUrve joDAkSara hoya evA jhukArAnta dhAtuo ane dIdha jhukArAnta dhAtuo jyAre AtmapadamAM hoya ane (Da) je dhAtuo vikalpa re che te bemAMthI game te eka prakAranA che. (I) che jyAre parasma hoya tyAre ane anna pAMcamAM prakAranA ja che. 3. tu ane n jyAre AtmapadanA pratyaya le che tyAre 6 letA nathI. 4. (a) sat "hevuM'nAM ghUstana bhUtakALanAM rUpanI nizAnI Ane lepa karI pratyaya tarIke dhAtune lagADavAmAM Ave che. (ba) 3 pu. ba. va. sana ne badale tu: che. (ka) pAMcamAM prakAramAM jyAre pUrve { Ave che tyAre bIjA ane trIjA puruSanA ekavacanamAM ja ne lopa thAya che. (Da) pA. 104, 4mAM ApelI davene thavAno niyama A kALamAM zvama mAM paNa lAge che. no [; ; tenI pUveAve tyAre paNa thAya che. 1. nanI pUrve ane pachI anunAsika ke aMtaHstha vyaMjana sivAya bIjo koI vyaMjana Ave to ne lopa thAya che. jemake abhi+sta= abhitta; abhaida+stAm-abhettAm. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI 221 cA prakAra. pAMca prakAra parama parame e. va. ki. ba. va. | e. va. di. va. ba. va. 1 le pu. ma . hA ! 1 le pu. pam sutra rUpa 2 je : ratam ta | 2 , : imu dui 3 je, saMta rAma tu: | 3 ,, tAm pu. Atmane 0 - AtmAne 1 lo pu ni ragi #fg | 1le pu. phaSi psarg maNi 2 je ,, stha: nAthA dama | 2 je, chA: rUpathAma dava 3 je ,, rata ratAnuM sata 1 3 je ,, rU9 rUpArAkU rUrata paramaipada cothA prakAra 5. parapadamAM cothA prakAramAM dhAtunA svaranI vRddhi thAya che. jemake mi=mastI. - pAMca prakAra 6. papadamAM pAMcamAM prakAramAM (a) anya 3, 3, 4 ne sTa hasva ke dIrthanI, (ba) je dhAtune cheDe ? ke TU hoya evA dhAtuonA umAnya 8, temaja va6 ne traH nA. sanI vRddhi thAya che jemake TU-gra + -sASis5, 46-arrijhama, Tu-afizSa... * 7. vyaMjanathI zarU thatA ane te che sivAya bIjA keI. paNa vyaMjana ati hoya evA dhAtuone ma. joDAkSarane lIdhe dIrdha na hoya te vikalpa tenI vRddhi thAya che. jemake -ajIta ke arrIta. 8. apavAda-- , 5, 6 aMte hoya evA dhAtuo ane kSaNa, cannAi , rA. , thyi ane keTalAka bIjA dhAtuomAM vRddhi thatI nathI. je zrama-aTANItu, 9. upAsya 6, 3, 4, sTra ane kAne fzvanA anya svarane pAMcamA prakAramAM guNa thAya che vin zud rAvata -sAta Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara saMskRta bIjI copaDI Atmapada ceAthe prakAra, 10. cothAmAM AtmapadI dhAtunA prakAraH (a) anya ke 3 hasva ke dIdhuM hoya te guNa thAya che, (ba)anyane tathA upAtya svaramAM pheraphAra thato nathI. na- g, yu-moda, mR-RSata 3. pu ba. va. pri-amita, anya dIdha mAM (1 le pATha, 9 mo niyama) pheraphAra thAya che, jJa mastIrNa, 2-kUrNa. 11. hasva svara pachI hara ane rathar:nA ne lepa thAya che. jemake -kRta, 12. Atmapada hA, ghA ane evA aMgavALA bIjA dhAtuo ane rathAmAM anya mA ne badale rU Ave che.no guNa thatA nathI. adita, adiSAtAm. pAcame prakAra 13. anya svara ke upanya vasvarane guNa thAya che. jemake TU-astraviNa, kuTu-govii. 14. Atmane pada thA prakAramAM ne anunAsika jarUra lopAya che. gama ane ca"paraNavuM"mAM vikalpa anunAsikane lepa thAya che. gharane badale vaparaaimAM khAsa ane Atmane mAM vikalpe vaparAya che. vadhu vRddhi thatI nathI. mANaAtmane -+ +na+stAra 11pramANe -sarva-mANata,di.va. mAtAmu-ba. va. mahaMta. bIju rUpa avaya. 3u+56 Atmane 3payata kapAsatAkui ke sattAvaMta, pAcaMratAI ramUnAmu Atmane-samawtake samaiA ityAdi. 15. gharanuM 3jA pu. e. va. mAra thAya che. te ne badale ! vaparAyo che. koi, rana, phudha ga. jU, tArA ane sthAna mAM take (4) ne badale 3 vikalpa pratyaya tarIke Ave che. 16. (a) gaNakAryarahita kALanI peThe adyatanane sahyabheda taiyAra aMgane AtmapadanA pratyaya lagADavAthI thAya che. (pATha 15, bhAga rajo 3 jo niyama) (ba) pahele, bIje, trIjo ane cho Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 saMskRta mI yAparI . prakAra mULabhedane ja che, tethI saghabhedamAM A prakAranA dhAtuo cothe pAMcamo ane sAtamo prakAra AtmapadamAM ja le che.(ka) adyatane bhUtakALanA satyamehamAM 3 MY. sa. va. bhAM madhA 4 dhAtumA sta (iSTa) sata 2 badale 6 le che. 17. A 6 pahelAM anya svara ane upA- 4 nI vRddhi thAya che, ane bIjA upAtya hasva svarone guNa thAya che; ane 17 ane (A+cam, kam bhane vam ) sivAyanA bhArAnta seTa dhAtumAnA anA 32332 thatA nathI. 18. i 5sAM satya A bhAM y merAya che. 18. hananA sva2nI vRddhi thAya che tyAre ha na gha thAya che. (418 21, 7 pramANe) bhR 5220 bha mAtmane0 sa. pa. di. 1. 5.1. sa.va. vi. 1. 5... 14. abhArSam abhAva' abhArma / abhRSi abhRSvahi abhRSmahi 2nne ,,abhArSIH abhASrTam abhASrTa abhaMthAH abhUSAthAm abhRtvam unne,,abhArSIt abhASAm abhAeM: abhRta abhRSAtAm abhUSata / a+ma+sIt-bhArapA. 221, 5 / a+bha+sta s12 vAna tavI 2 pramANe. abhArSIt (bhaa05|. 25. / cha pA.222,10(4) prbhaage-sne| * nAMdha pramANe) so5 5.222, 11 pramANe meTalelU 52bhai0 . abhRta. - sa. 1. la sAtmanaH hi.. 5. sa. 4. 6 va. ma.va. 1. so pu. alAviSam alAviSva alaviSi alaviSyahi .. alAviSma alaviSmahi 20ne ,, alAvIH alAviSTAm ___ alAviSTa alaviSThAH alaviSAthAm alavizvam-davam unle ,, alAvIt alAviSTAma alaviSTa alaviSAtAma ___ alAviSuH alaviSata a+lU Ita-launa It 5 / 22.1, a+lU+iSTa-llo pA. 222, 13 6 (ma) pramANu-alAvIt pramANa-alaviSTa Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 1prada sani che tethI cotho prakAra35+ -vAjI pA. 221, 5 pramANeary pA. 69, 9 pramANe prajA pA. 65, 4 pramANeprANInuM mArgo, pA. 93oMdha pramANe-mArza. di. va. +u+ tA-vA+tA pATha 24,1 ane 5 pramANeorSa+rAma==AchAkumArgo pA. 21 nedha pramANe-ajJAchAma, ba. va. akAda 2 pu. sAkSI mag-org. 1 le pu. 3prANA-abar-agrma. 2. tRpanuM eka rUpa atRpata che. A dhAtu pA. 105, 6 pramANe vikalpa le che tethI te cothA ane pAMcamAM prakAra che. sadgIta-ag vikalpa pATha 13, 19 pramANenA pATha 24, 5 pramANe-gANI, tR -tAI pATha 24,5 pramANe- tArkIta vi.atratA ane satattama kemake ne pATha 24,1pramANe lepa thAya che. pAMcamA prakAranuM rUpa satata thAya che. emAM pATha 24, 9 pramANe guNa thAya che; di. va. atafchAma I. A pramANe A dhAtunAM cAra rUpo thAya che. TUnAM rUpa Aja pramANe thAya che. 2. tyaT-+tyanakSata- pATha 24, pa pramANe- mArgo pA. 93=pramANe-tya-ti mArgo pA. 93+pramANe-cAkSIta; di. va. atyAma, AmAM pATha 24, 1 pramANe ne lopa thAya che. 4. I+4+ rA pATha 24, 5 pramANe-rAi pA.665 pramANe-dha6 pATha 9, 7 pramANe dhA mArgo pA pa. huM noMdha pramANesAkSIta; di. va. ++tAma-garA karatA. pahelAM te lopAya che, eTale mAtAjU-rA+tAm pA. 6 ka. 5 pramANe-rANa+dhAmuMpA. 65, 2 pramANe-arAdhAma pA. 7, pramANe, ba. va. udhAsu. 5. -+nI+vAra-rAta 28,1 pramANe, AyAta di. va. navA+tA. 5, 2201 pramANe, ttA na ne lepa karatAM pahelAM vana nA ne karavo-vAttAnuM 6. vada-1+2+fIta gAvA-vAda pA.64,1 pramANe-kApA.65 4 pramANe vALI -sAkSI. di.va. ja+a+ttAma-vA+tA Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saMskRta bIjI copaDI 25 ar ttay-vA+pA, 5ra pramANe-vAyu- pApApa. 3 pramANe- avodAma pA. 118, 2 pramANe. evA ja pheraphAra tema tta ane Atmane padaM ta, tharNa ane dava6 pahelAM thAya che. 7. zrad paramai0 ane AtmAne che. pAnuM 206, 4 (ba) pramANe adyatana bhUtakALanuM eka rUpa adhata che. bIjA mATe ma+ +nI-noMdha pA. 221,5 pramANe-rau mArgo, pA. pakoMdha pramANe-ajANa; di. va. zaikSaratAmU-audhatAma; lopAvAthI saughA pA. 65 2 pramANe-rAma pA. 7,6 pramANe -garama, ba. va. kautuka Atmane ++, n no lepa thayo eTale aMdhakatta-pachI upara pramANe -ara; bi. va. sahastrAtA, ba. va. ahallata. 8. trama Atmane- ta matta-sTama+zva- gha-aTa, hiM. va. 34+sTama-sAtA-38antama mArgo pATa pakAMdha pramANe 9. dArR avAran pA. raraM1,6 (ba) pramANe, na-manAlIta ke nArI pA. rara1, 7 pramANe ra-anIta. 10. vRd aniTu che eTale ke prakAra le che. ma+skR+nI pA. 109, 18 pramANa- strALu pA. 221, 5 pramANe- strALu pA. 69, 8 pramANe stra, pA. 65, 4 pramANe strI mArge. pA. 93+neAMdha pramANe-dakSIta. 11. zu paramene Atmane rahe che tethI pAMca prakAra le che; para avArata. Atmane padamAM pA. ra20,2 (Da) pramANe cotho ne pAMcame banne le che. adbhUta-ma+kRta pA. 221, 11 pramANe ata; ma+phur9+va+9 pA. 222,13 pramANe-avara-varkara vika9pa pA. 127, 3 pramANe-wvAi. : 12. madhirUM aniTa che, eTale ke prakAra le che; adhi +mA+ +ta-Si++g+rata-adhi++rata-zaig; athavA adhi+ mA +sta++rata pA. 129,2 pramANe madhyag 15 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 saMskRta bIjI copaDI saMskRta vAkyo duSTAJ zabdAnmA prayukSmahi mlecchAzca mA bhUmetyadhyeyaM dhyAkaraNam / - odanaM zAkAMzca mRdA apAcarato'dhunA sarvAnbrAhmaNAnbhojaya / kaniSThaM putramahamavayaM putraka kusumapuM gatvA tatraikasmingRhe mayA nikSipta dhanamAste tadagRhANa / mo'gacchat / nivRtya ca mAmabravIttAta bhrAtaro me tatrAgatyAsmabhyametaddhanaM pitAdAditi vadantaH sarvameva tadAdiSata / yattvaM satyamavAdIstuttubhyamahametadgavAM zataM dadAmi / tvamAtmanaH pUrvabhAryAmatyAkSIranyAM ca paryaNaiSIriti yadazrauSa tatkiM satyam / mugdhAkRtiratIva priyazcAvayoH zizuramRteti zokavikalo'haM bhAryA ca me / paraMtu kiM vRthAzokena satyameva tadyatkavirAha / kazcaikAntaM sukhamupagato duHkhamekAntato vA / nIcairgacchatyupari ca dazA cakranemikrameNa || RSayo vai sarasvatyAM satramAsata |te kavaSamailUSaM somAdanayandAsyAH putraH kitavo'brAhmaNaH kathaM nA madhye'dIkSiSTeti / sAcidhye mAmevAnyAnsarvAnanAdRtya rAjA'yaukSIdato'bhiyutena manasA mayA kAryamanuSTheyam / asminkSetre vipulaM dhAnyamavApsam / aGgIkRtaM mahatkArya pArayitumakSamA kyamudasrAkSma / . . akhilA manorathA me'phAliSurato'haM sukhamasvApsaM na kiMcida. vediSam / kiM nAdyApyagnirathamadrASTa pratyahaM triranena mArgeNa sa nIyate / muktakezIM mAM dRSTvA duryodhanasya bhAryA bhAnumatyahasIttanme dahati dehamitya bravIgImaM draupadI / Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI . asamartho'yamarjano.dhArtarASTraH saha yobumataH saGgrAmAnyavatiSTeti janA yuH / __bhAryA me putramasaviSTa / ato jAtakarmAdisaMskArANAM saMbhArAnkaromi / adhunaiva so'trAgatyAyaM puruSa:suvinIto'yaM duvinIta iti bahu pAlApIt / maivaM punaH pralapIdityekadA taM bhazaM tADaya / asmAbhirAjJaptaHpaurANikaH purANakathAH kathayitumArabdhaH tadehi zrotum / paricArakaM me dandarako'dAsIttattvarasva bhiSajaM gatvauSadha. mAnaya / iyantaM kAlamudyamaM kurvannapi sukhaM nAlapsi tsmaanniytirbliiysii| ___ mahatA prayatnena tena saMcitaM dhanamahathAstasmAtpApo'si garhaNIya carito'si / te'bhya gurbhavanaM tasya suptaM caikSiSatAtha tam / / avocatkumbhakarNastaM vayaM manye'bhyadhAma yat / na tvaM sarva tadoSI: phalaM tasyedamAgamat // prAzavAkyAnyavAmaMsthA mUrkhavAkyeSvavAsthithAH / adhyagISTAzca zAstrANi pratyapatthA hitaM na ca // mRrkhAstvAmavavaJcanta ye vigramahacIkaran / abhANInmAlyavAnyuktama sthAstvaM na tanmadAt / / tato'kandIddazagrIvastamA zizvasadindrajit / nirayAsI saMkruddha : prAcicacca svayaMbhuvam // moDalabdha brahmaNaH zastra syandanaM ca jayAvaham // prodapAti nabhamtena ma ca prApi mahAgiriH / yasminnajvAliSa gatrI mahauSadhyaH sahasrazaH // etaM ha vA aindraM mahAbhiSekaM vAsiSThaH sAtyahavyo'tyarAtaye jAnaMtapaye provAca / tasmAdvatyarAtirjAnaMtapirarAjA sanviSayA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 saMskRta bIjI copaDI mamanta marvataHpRthivIM jayaparIyAya / sa hovA ca vAsiSThaH sAtyahavyo'jaiSIrvaM samantaM sarvataH prathivIM mahanmAxgamayeti s| hovAcAtyarAtinitaSiryadA brAhmaNottarakurUAyeyamatha tvamu haiva pRthivyaiH gajA syAH senApatireva te'haM syAmiti / sa hovAca vAsiSTa: sAtyahavyo devakSe vai tanna vai tanmayo je tumarhatya drukSo dhai ma A'ta idaM dada iti / tato hAtyarAti jAnatapimAttavIrya nizumitratAnaH zuni: 8aa rAnA ghArA - gujarAtI vAkyo 1. duzmanoe vIsa gAma bALI nAkhyAM che.(ra) ane have mukhya zahera sAmA kUca kare che. 2. pAMjarAmAM purAyelAM pakSIo UDI gayAM che. (36+ Atmane ) 3. lAMbe vakhata thayAM je mitronI vATa jotA hatA te AvyA che. (A+ke ar+) ane hamaNAM ja gADImAMthI UtaryA che. (ka+jhU) 4. bAgamAM jhADanI DALIo ane kApI nAMkhI che. (jhUke ) 5. khetIvADI mATe siMdhune lagatI ghaNI nahere ame khodI che.(vana) che, jyAre teNe kahyuM ke saMskRtapaMDita daza divasamAM thAuM tyAre huM hasyo. (mi) 7. yajJadatta hamaNA chokarAnA upanayanane vidhi karyo (vivA ke manu+rathA). te vakhate brAhmaNone ghaNI dakSiNA ApI. * samAsane cheDe AvelA keTalAka zabdomAM anya varNamAM je pheraphAra thAya che te e ke na pUrvapada hoya evA tapuruSa samAsamAM eTale tapuruSamAM thatA nathI, * garama nuM di. e. va. : caturthI pachInA arthamAM vaparAya che. '+ Tu ne sAmAnya niyama pramANe sAtamo prakAra lagADe che ane tenA TU ne thayo nathI. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI 8. madada mATe pote geviMdane belAvavA mANasa mokalyuM che, e temane hamaNAM ja yAda AvyuM. (zna) 9. bItA mA (mA+mI), tuM jue che te nAga nathI paNa deraDuM che. 10. Akho divasa ghera besI rahevAthI ane bIjuM kAMI paNa na karavAthI dAridra ane ghaNuM duHkhakAraka darada thayAM (jhana ke nirUpat) 11. meM tamane kahyAM hatAM te ghareNAM tame karyA che? () jo tame kya hoya to batAvo. 12. mojaNIdAroe hajI jamIna mApI nathI. (IT) 13. ame badhA kAgaLo phADI nAkhyA che,() have te kAmanA nathI. 14. teNe davA vATI che (su), vAsaNa khAlI karyuM che (tti) ane bhU temAM nAkhyo che (), pANI reDayuM che, ka ne te devatA para mUkayuM che. 15. goviMdanI irachA pAra paDI che (vRg), ane te have sukhI che. 16. teNe badhAM sAMsArika kAmo choDI dIdhAM che (urityajJa ) ane have saMnyAsI thayo che (ri+). 17. temaNe gaI kAle ApelA paisA ame hajI lIdhA nathI. (ghati+) 18. temaNe zeThane ImAnadArIthI sevyo che. (a) 19. bajAramAM vepArIoe badhuM rU vecAtuM lIdhuM che (ra ) ane te paradeza mokalI dIdhuM che. (+f) 20. gharanuM chAparuM vAMdarAoe bhAMgI nAkhyuM che. (manna) 21. bApadAdAnI milakta bhAIoe vahecI lIdhI che. (mi ) 22, meM lekenAM maheNuM zAMta rIte sahana karyA che. () ane satata rAja karavA mAthe lIdhuM che (6) 23. be dezoe caDAI mATe lazkara taiyAra karyA che.(ramujana) * kanTena+vR ke ni+. ri pachI sin nuM nir thAya che. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 saMskRta bIjI copaDI zabdakeza 24 pu. zrI. na. azakta | | TyAvara pu.strI.na. jya lAvanAruM xfnAtha pu. AgagADI gAtAmana na. janmakriyA, janma asthati pu.eka kSatriyanuM nAma che | vakhata karavAne saMskAra anuSeya anusthA nuM vidhyartha | gAnatA pu. janatapano putra kR. karavAnuM tapana pu. julama karanAra, julama mitra pu. zatru tRpa 4 ga. paramaitra saMtuSTa thavuM, sAkSara karmaNibhA hukamakIdheluM tRta thavuM mAtta pu. strI. na. mA ane vaMza 1 ga. paramai0 DaMkhavuM 24 (aa "ApavuM" nuM karmaNi rAvI pu. sarpa bhU. kR) laI lIdheluM rA strI. avasthA, sthiti mAm satra joDe, yajJasamAraMbha 4 1 ga. paramai0 bALavuM kare, ghaNA yajJo anukrame karavA Lii 1 ga.Atmane pavitra karavuM uttarAyaH pu. ba. va. himA- | ane tethI karIne yajJa karavA layanI pelI pAranA dezanuM nAma che. | megya karavuM. (ghaNuM karIne AryalekanuM asala suvinIta pu. jI. na.vinayarahita sthAna e hatuM.). beadaba para kri. vi. upara 6 6 ga. Atmane mAM jeDe, gra pu. strI. na. ekasarakhuM | mAna ApavuM, Adara Apa udAttataH kri. vi. ekasarakhI rIte vikSetra na. devabhUmi indrava pu. IlUSAne putra niyati trI. nasIba, prArabdha sgha na. esaDa niH zukra pu. zrI. na. sarva thavA pu. puruSanuM nAma che. vagaranuM zaktihIna pitA pu. Thaga, apramANika puruSa, nI ki. vi. nIce ucApata karanAra nefma strI. paiDAnuM kendra kusumapura na. zaheranuM nAma che. | uta 36 joDe, UDavuM Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI paDI : 234 jAti joDe jANavuM, samajavuM, | sarasvatI strI. nadInuM nAma che. aMgIkAra kara, karavuM, AcaravuM. | savitha na. pradhAnapaNuM aurf pu. purANa sAcaThya pu. goranuM nAma che. zarR 1 ga. para0 phaLavuM, phateha gvanIta pu. strI. na. namra pAmavuM matta 1 ga paramai ne Atmane akhaMDa aviratam kri. vi. fka joDe vaheMcavuM, bhAga karavA ImAnadArIthI atyA, nigyA mamatI strI. dhRtarASTranA meTA | oSadha varSa na. SaSi strI, dIkarA duryodhananI patnI kAgaLa patra na. mana ava joDe, avagaNanA karavI | khAI kathA strI. marava na. teja, moTAI - khetIvADInA kAma mATe pitA: mAravata pu. rAkSasanuM nAma che, e kRSikarmaNe - rAvaNanI mAne bApa hato. , garIbAI rAzi na. Tuti strI, gii strI. chUTA kezavALI | gharaDAonuM pipaitAmachu pu.strI.na. mudhAoti pu. zrI. na. rUpALI chAparu chas na. paTaDha na. AkRtivALuM, ramyAkRti duHkhakAraka kathA pu. strI. na. karacha pu. mleccha pokAra pu. zrI. na. 1 ga. paramai0 joDe | nAga jaLanuM pu. nAna pu bAlavuM, bakabakavuM pUreluM niyatrita karmaNi bhU.kR. var 10 ga. Atmane ThagavuM niSadra kamaNi bhU.kR. vasiSTha pu. vasiSThane vaMzaja pAMjaruM ghara pu. rAzi pu. zAka - bajAra guthathinsI.Aury. zuUiA pu. zrI. na. zaktimAna bhUke kSoH pu. jULa na. zakya pu. rAjAnuM nAma che. milakata vitha na. vira na. vArisTa pu. strI. na. zekama | maheNuM 3uizma pu. magna, zekathI bAvaruM !' mojaNIdAra mUkAvavA pu. . ratra na. yajJana samAraMbha yajJadatta avara pu. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI rAja calAvavAne bhAra | roga kaatdha pu. rAyapUra strI. | vepArI pu. rAjadhAnI rAdhAnI strI. saMbaMdha rAkhatuM saMta bhU. kR. 3 vara pu. vivuM pu. | sarachamAna vartamAna kR. bhAga 2 je . AzIrvAdAtha 1. parasmapadanA A arthanA pratye hyastana bhUtakALanA pratyayonI pahelAM thA lagADavAthI thAya che. 3 pu.ba.va. cAlu che, ane 3jA ane rajA puruSanA e. va.nA pratyaya , pahelAM pAnA ne lepa thAya che. 2. vidhyartha AtmapadanA pratyayane ane te pratyayamAM AvelA tu ne m pUrve sa lagADAya che. AzIrvAdArtha Atmapada pratyayo e ja samajavA. divam nuM jIvana pA. 220, 4 (Da) pramANe thAya che. 3. parapadanA pratyaya avikArI che ane AtmapadanA vikArI che. . paratmapadI rUpanA niyamo 4. 15mA pAThamAM bhAga 2 mAMnA 2 nI (a), (ba), (ka) (I) , (pha) ane (ga) kalamo ahIM kAma lAge che. - pa. pA. 134, 2, (Da) mAM lakhelA dhAtuonA anya svarane ja thAya che. 6. AkArAnta dhAtuonA mAnI pUrva joDAkSara Ave te mAno vikalpa thAya che. jemake sTe- -jAta, cAratA[glaayaastaam 0. AtmAnapadI rUpe 7. te dhAtunI pachI pratyaya para mUkavAmAM Ave che, ane vera pachI vikalpa 6 mukAya che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta bIjI copaDI 8. dIdhakArAnta dhAtuo ane anya nI pUrve joDAkSara Ave te ( hasva) * kArAnta dhAtuo ane zRM vikalpa 6 le che. jemake vR-variSISTa, vRSISTa (nIvyA niyama guye|), nestR stariSISTa, stRSISTa. . jyAre pratyayanI pUrve 6 AvatI nathI tyAre anya praka athavA R nA athavA pAtya sva2nA guSya yatA nathA. namaH hR-hRSISTa,stRstariSISTa, stIrSISTa, muc-mukSISTa. 1. gaNakAryarahita kALanAM taiyAra karelAM aMgone AtmapadanA pratyaya lagADavAthI thatA sahyabhedanA niyamo uparAMta pA. 134, niyama 3 A artha mAM paNa lAgu paDe che. kR 52s#56 sa. pa. di. 4. . ma.va. 1 so pu. kriyAsam kriyAsva kriyAsma 2 le ,, kriyAH kriyAstam kriyAsta 3 ne ,, kriyAt kriyAstAm kriyAsu: kR yAtmana56 me. . . 6. va. ma. . . 1 so pu. kRSIya kRSIvahi kRSImahi 2 le, kRSISThAH kRSIyAsthAm . kRSIr3havam 3 ble, kRSISTa kRSIyAstAm kRSIran / (a) pratyayane lAgu paDatA niyame Apa nIcenAM rUpe samajAdishyaat , dikSISTa, rudhyAt, rutsISTa, ucyAt, smaryAt, staryAta, nIyAta, neSISTa, deyAt, dAsISTa, ghAkSISTha, gAhiSISTa, gheyAt ghrAyAt, tIryAta, pUryAt uhyAt, vakSISTa, modiSISTa, dhukSISTa dubAra (ba) nIcenA dhAtuonAM AzIrvAdAthe rUpo Apo hR Dha, vA. yaj, sai, naha ruh, liG, bandha, glai, hA, bhid, bhU, vRt, ruca, du, lU, so, stu, ru, zAs Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha ra5 me IcchAdarzaka rUpa 1. (a) dhAtune n pratyaya lagADavAmAM Ave che. ane pachI sAmAnya niyama (11mA pAThamAM ane pA. 209, 3 kalamamAM ApelA) pramANe dhAtune abhyAsa thAya che gaNakAvALA kALamAM smAM ja umerAya che. (ba) abhyasita akSaramAM mane thAya che. 2. dhAtu te che ke anid te upara dhyAna rAkhI nI pahelAM 6 mUkavI, paNa nIcenA apavAda dhyAnamAM rAkhavA. (a) guhU ane je ghAtune cheDe (hasva ke dIrdha) 3 heya tene 6 lAgatI nathI. jemake nivRtti, vumUta. (ba) 6 Atmane.. zuM Atma, , ATalA chaThThA gaNanA dhAtuo ane rima, pU Atmane , anna, I, 8 ane maNa eTalAne 6 lAge che. jemake jiriraIti, ridharija, I. (ka) dIrgha = athavA 6 aMte heya evA dhAtuo, ane zuM, rama, f, yu, ma, zag ne 6 vikalpa lAge che jemake ri-yuti ke vipati; fw- fSati ke zithiSati,I. 3. nIcenA apavAda dhyAnamAM rAkhI guNa viSenA sAmAnya niyamo dhAtune lagADavA- * (a) 6, 3, (traNe hasva ke dIrdha) aMte hoya evA dhAtuo ke upAnya hoya evA dhAtuomAM jyAre huM je tene lagADavAmAM Ave che ane jyAre A nI pUveAvatI nathI tyAre guNa thatA nathI. bha3 bubhUSati, ninISati. (ba) 26, vid ne mu guNa pAmatA nathI; je jU nI pUrve 6 AgaLa Ave te je dhAtune upAsyuM (sva) ke 3 hoya ane pahelAM koIpaNa vyaMjana hoya ane aMte e ke ka sivAyanA vyaMjana Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 saMskRta bIjI paDI hoya te dhAtu vikalpa guNa pAme che. jemake jita, mukurite ke mukti ItyAdi: 4. jhU pUvera Tu na Ave tyAre anya svaravALA dhAtuone anya ra laMbAya che. jemake niti (fka jItavuM '). 6 mAM paNa na laMbAya che. nizAMti. pa. (a) gra6 varU ane pradarDa mAM rU ane huM ne * ane thAya che. jemake suputi . (ba) jItu mAM 2 ne abhyasita akSaramAM zuM thAya che. (Da) nIcenA dhAtuomAM svarane zuM thAya che, ane dhAtuone abhyAsa thato nathI. fma, mA, mA , dhA ane hA, ghA nA aMgavALA dhAtuo, muM, sTama phAra, pata pa6 AmAMnA svarAMta dhAtuone lAge che. (Da) mApu nuM IcchAdarzaka rUpa bannati thAya che, ane jU nAM rIti ane nizadiSati thAya che. (I) ramanAM traNa rUpa thAya che. vividha kSati, vibhiSati. AMtananAM ritari, titaMti ane titaniti thAya che, ane patanAM utpati ane giutiSatti thAya che. (pha) pU AtmapadanuM jitavikate ane yunuM vivipati thAya che. (ga) % nuM arijita ane prati " khAtarI thavI " nuM vrataviti thAya che. da " javuM ' nuM janma thAya che. | (ha) abhyasita akSara pachI ni nA 6 ne zuM thAya che. hi ane hana nA ne thAya che, ane ji nA 2 ne vikalpa thAya che. 6. IcchAdazaka rUpa prerakanA athavA dazamA gaNanA aMga uparathI sAmAnya niyama pramANe thAya che. * taLu ane A r pUrve vikalpa se che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI 7. pA. 209, niyama 4 preraka ane dazamA gaNane aMga uparathI banelAM IcchAdarzaka rUpane lAgu paDe che. 8. (a) IcchAdarzaka rUpamAM dhAtu mULamAM je ( parasma ke Atmane0) ne pratyaya le te ja lAge che. (ba) jJA, , ane 1 nAM IcchAdarzaka rUpa AtmapadI che. +- 4 pramANe; kemake 2 pramANe ma ne phu lAgatI nathI-kI pA. 2, 9 pramANe; kemake ne 3 (a) pramANe guNa thatA nathI-vivA 1 (a) pramANe-pachI ne 6 thayo ane 1 pramANe tene A lagADyo eTale vijJAti siddha thayuM. grudhAtu 8 (a) pramANe paraupadI che. +-kR--dUra-mumUrdhati mUnma tum 1 (a) pramANe mUti emAMnA ne 2 (a) pramANe 6 Agama AvatI nathI ane (a) pramANe guNa pAmatA nathI. traNa nAnA kemake ra nI pUrva 2 (a) pramANe 6 Agama AvatI nathI- nivRt pa (a) pramANe nig-nivR-nivRkra+nivRti -nivRkSati. *-vidyut 5 (ba) pramANe-cit athavA rijIta 3 (ba) pramANe pUru Agama 2 pramANe ane 8 (a) pramANe Atmapada lAgyA eTale vithotiSate ke ritijajo. . mi -vilama 1(a) pramANe, 3 (a)pramANe guNa thatuM nathI. eTale vimittati. - 8 (a) IcchAdazaka rUpane 3 lagADyAthI "IcchanAra" darzaka nAma bane che. A kriyAvAcaka nAmo bIjI vibhaktinuM nAma (karma tarIke) le che. jemake vuiM : ram. (ba) mA lagADavAthI bhAvavAcaka nAma thAya che. jemake jijJAsA jANavAnI IrachA'. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saskRta bhI vyApArI 27 * saskRta pAyA .. .. prAripsitasya granthasyAvinaparisamAptaya iSTadevatAM stauti / svayaMvarakAle sItAM lipsavo rAvaNAdayo bahavoM rAjAno videhaangmuH| kiM tu rudradhanurnamayitumazaktAH sarve bhanAzA bbhuuvuH| abhitApasaMpadamathoSNarucinijatejasAmasahamAna iva / payasi prapitsuraparAmbunidheradhiroDhumastagirimabhyapatat // brahmatattvaM jizAsamAnaH kazcidAcAryamupetyAdhyApaya bho brahmetyuvAca / tasyAM sabhAyAmeva duryodhanaM gadAghAtena jighAMsubhImaseno yudhiSThireNa nivAritaH / yiyakSamANenAhUtaH pArthenAtha dviSanmuram / abhicadya pratiSThAsurAsItkAryadvayAkulaH / / prAsAdatalamArurukSuH sopAnapaktiSuH padaM nidhatte / yUropIyavaibhavaM didRkSamANAH pratisaMvatsaraM katicidbharata. khaNDIyA yUropAdidezAnagninaukAbhirgacchanti / brAhmaNo bubhaSU rAjarSivizvAbhitra ugraM tapazcakre / prabhUtavarSaNAdasyA nadyAH kUlaM pipatiSati / tadasminmA padaM nidhehi / * sUryavaMzasaMbhavAnAM rAjJAM yazo jigAsuH kAlidAsa Aha / kva sUryaprabhavo vaMzaH kva cAlpaviSayA mtiH| titIpurdustaraM mohAduDupenAsmi sAgaram // . bhUri ghanamAditsunA balenAnugamyamAnaH zaradArambhe digantA. jigISU raghurayodhyAyAH pratasthe / baTumupaninISugacAryaH svAdhikArasiddhaye kRcchatrayaM kuryAt / rAjagRhaMpravivikSuRSikumArako haThAniHsArito durvinItairipAlaiH / Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 saMskRta bIjI copaDI mAtmana: kauzalaM didarzayiSantyaGganA mahAntaM kAlamanRtyat / arthayante dvijanmAno yasmAdartha yiyakSavaH / arthApayatyasau samyag durbuddhaM vaidikaM vacaH // gujarAtI vAkya 1. kUtarA bharavAmAM che* (); tene cheDe nahIM. 2. jhADanI DALIne namAvavAnI icchA karIne (R5 preraka) teNe hAtha UMco karyo. ' 3. ghaNuM sakhata tophAna caDhI AvyuM, sUrya dekhAto baMdha thayo ane jANe pavana badhAM jhADone mULamAMthI ukheDI nAkhavA mAgato heya (utUra) ane badhAM gharane nAza karavA icchatA hoya evuM lAgyuM. (ma) 4 hajAra varSa sudhI vizvAmitra tapazcaryA karI ane tyAM sudhImAM tenuM badhuM kAThuM brahmanA tanmAtra tatvathI dIpita thayuM ane potAnA adbhuta tejathI AkhI sRSTine bALI nAkhavAnI taiyArImAM heya ema dekhAyuM. (6) 5. pitAnAM sagAM pitAnI sAthe laDavAne taiyAra (yupa) joIne tenuM moM phIkuM paDayuM. 6. A karuM UMghavAmAM che (aq); ghoDiyAmAM suvADe ane tene jhulAvI dhADe. 7. eka mANasa bAraNe ubhe che; jarUranA kAma mATe tamArI sAthe bolavA icche che. (3) 8. je saMsArabaMdhanathI mukta thavA icche che (mu) teNe tattvadarzI pAse javuM; brahmane oLakhI tenuM dhyAna dharavuM; * je jADA akSaramAM chApelA che tene ThekANe IcchAdazaka rUpa vAparavuM. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 239 - 9. je punarvivAhane rivAja calAvavA mAge che ( preraka), teNe te kAma ekadama zarU karavuM; vivAdano vakhata gaye che. 10, te laDAImAM eka sipAI hato ane te ghAyala thavAthI ghaNI ja tarasathI [pANI pIvAnI icchAthI] (m) pIDAye. 11. potAnI taravArathI dhRSTaketu eka RSine potAne zatru jANuM mAravA jato hato (+) tyAre meM tene hAthathI pakaDa. 12. gaMgAnA pavitra pANImAM nAhavAnI dhAraNA rAkhI (1) ane sAMkhyadarzana bhaNavAne be varSa tyAM rahevAnI icchAthI ( nivara) huM kAzI gayo. 13. phUla bhegAM karavAnI IcchAthI ( f) be kanyA bAgamAM gaI. 14. svayaMbhU Izvara sRSTi racavAnI IcchAthI (6) sarva avakAzane DhAMkI mUkanAra pANInI sapATI upara dekhAyA. 15. je pipaTa Aja savAre pAMjarAmAM purAyo hato te UDI javAnI taiyArImAM che. (9ii ke suta) zabdakeza 25 . adhikAra pu. koIpaNa dharmakriyA | amitA pu.ghaNe ja baLane tApa karavAne yogyatA artha 10 ga. Atmane yAcavuM mageguniSi pu.(mapara bIje thAya nAmadhAtu. paraai eTale pazcimane, ane maLyunidhi Atmane spaSTa karI samajAvavuM samudra) pazcimane samudra aravijayastrI. TUMkAviSayavALa, adhik kri. vi. (aa pu. cedine rAjA ane kRSNane zatru, | vinna pu. strI. na. vigharahita, e zabda uparathI) caidya tarapha IjA vagaranuM Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 saMskRta bIjI paDI jaNaarmri pu. pazcimane parvata | varta strI. cheDe, saMpUrNatva jenA upara sUrya, caMdra ane tArA | go3 pu. strI na, baLatuM, ugra Athame che evuM kalpeluM che te. vasTa na. sainya bhAvArthapaM. vidyArthIne jaIpahe- | manna manAza kare'nuM kamaNi rAvI veda zIkhave che te dharmaguru bhU. ku. nAza pAmeluM zAzA strI. umeda. mUri pu. zrI. na. ghaNuM chatA strI. ISTadeva, ArAdhya | sUra pu viSANu athavA kRSNanA devatA zatrunuM nAma che. 34 pu. strI. na. sakhata, tIkSaNa yuropIya pu. strI na. yuropakhaMDanuM 37pu. trApa, tarApo adhi De, caDhavuM kavi pu. sUrya varSa na. varavuM te, varasAda tirita sarva keTalAeka - 10 ga. ri joDe, sAmA thavuM kAryakrayA pu. strI.na. eka ja di pu. zrI. na. vedanuMvAravuM vakhate be vastuo karavAnI " saMmava pu. janma hovAthI vyagra thayelo aftha . eka darzana eTale phUTa na. kinAro zAstranuM nAma che. siddhi strI, saMpUrNatva SEdUcana che na.(prAyazcitta ane traNa) traNa prAyazcitta jhu (ka) nijo, hAMkI kADhavuM, kADhI mUkavuM ghara joDesaMgraha kare, bheguM karavuM vaMza pu. sUryanuM phaLa lijanatapu. dizAone cheDA, badhI sopAna na. dAdara, pagathiyAM dizAone deza TUTAna ki, vi. jorajulamathI suda pu.bI. na samajavuM kaThaNa paDe evuM, gUDha ugAmavuM 36naE preraka org pu. daravAna, dArarakSaka ghaDiyuM lI. na kA joDe jaI devuM upanayana camatkArI muta pu. strI. na turita strI, hAra, lITI [karavuM. ! cheDavuM tura va amiDe, kedanI tarapha kUdavuM | takarAra vAdavivAra Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI paDI 24 tattva jANanAra taravari6 pu. | pAMjaruM ijhara pu. tanmAtra tawntra na. pIDAyuM, pIDAyeluM mArta bhU.ka. tIrNa prava pu. strI, na. arjita kamaNi bha, kR. varIya pu. strI. na. phIkuM Trug pu. strI. na. viva tejasvI phelAvyamAna 5. strI. na. 5. strI. na. baMdha vazvana na. nirava pu. na. briAnamAra vartamAna kR. 1 rUDhi vidhi pu. kavi zrI. dIpatuM uttejita karmaNi bhU.kR. sakhata kaav3 pu. strI. na. vita karmaNi bhU. ke. samuM jJAti pu. vadhu pu. na dekhAI zake evuM adaratha pu. hiMDoLavuM, jhulAvavuM hoya strI. na. nAmadhAtu, mAroTa nAmadhAtu, pATha 26 me dhAtusAdhita zabda 1. sera dhAtuo pachI hetvartha kRdaMtanA pratyaya tunI pUrve 6 lAge che anid dhAtuone phu lAgatI nathI. je vika9pe te hoya che tene vika9pe lAge che. * ra. a. bhUtakRdaMtane ta avikArI pratyayaka tarIMka gaNAya che tethI guNa thato nathI. (pA. 16, 6 juo) ane pA. 2. 9 ane pA 11 6, 4 jevA niyamo lAgu paDe che. -ta, va- vata, ba. te dhAtuone lagADAtI su viSene sAmAnya niyama dhyAnamAM rAkhe; to paNa keTalAkane te lAgu paDato nathI. ke. nIcenA dhAtune 6 lAgatI nathI. (1) anya 3 4 ne zavALA dhAtuo. jemake-r-nuta, mU-bhUta, - . . ' * eTale aMgamAM guNa ke vRddhi na karAve evo pratyayaH Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 saMskRta bIjI copaDI (2) phu ane bIjA dhAtuo je koI paNa pratyaya pUrve vikalpa 6 le che. -cha (pA 127, 2 juo), rUma dha (pA. 234, 2, ka), li-pUta (pA. 234, 2, ka) muhU-mugdha ke Ta (pA. 105. 6 ane pA. 117, 1, a), mU- kata (pA. 244, 6, a) ane bIjA keTalAka vadhAre paNa che. Da. anya 6 ane 2 nI pachI ta ne badale ja Ave che, ane pUrvanA 6 ne paNa na thAya che. jemake mi-manna, zU- f. - I. gAkArAnta dhAtu hoya ane tene Adie 2, 3, 4, ke 2 vALA joDAkSara hoya to paNa tane ra thAya che; ane vaLI bIjA keTalAka dhAtu pachI paNa tane ra thAya che. apavAda-guru, fa 7 ga , , , ghA ane dara eTalAmAM tane badale vikalpa thAya che. ane daze, davA ane mahuM pachIta ne ra thatA nathI. pha. zo, ri 1 ga., mi, tri ane is eTalA jyAre 6 le che tyAre temanA svarane guNa thAya che. ga, ca, m nama, kAma, suna, mana, tam, , lim, [, ane ghananA anunAsikane lepa thAya che. jema amane jata, ne tnne| tata. ha, A sivAyanA je dhAtuone cheDe mamu ne na hoya, tevA dhAtuo jyAre letA nathI tyAre temane svara dIdha thAya che. jemake rAmU-phAta, -sAta, -rAta (pA. ra44, 6 (a) ane pa. 105, 6 pramANe). ja. jyAre sa pUrve 6 lAgatI nathI tyAre upAjya anunAsikane lepa thAya che, jemake, ranna-jI, saMjJa-34. * aMtastha athavA ananAsika sivAya koI paNa vyaMjanathI zarU thatA avikAraka pratyaya pUrve anya s ne ka thAya che; ane 4 pUrvanA 3 ke 4 jeDe maLe tyAre be svarone ThekANe vRddhi ke thAya che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 243 3. a. karmaNi bhUtakRdaMtane vata lagADAthI kari bhUtakRdaMta thAya che. jemake -tatva, Tarma-adhavata, tAjU, pAna prathamA ekavacana. ba. strIliMga phu umeravAthI thAya che. jemake tavatI. 4. e. pakSa bhUtakALanuM kari kRdaMta, parapadamAM ja ne AtmapadamAM mAna avikArI pratyaya pUrvanA aMgane (jevA ke 3 pu. ba. va.) lagADavAthI thAya che. ba jyAre A rUpamAM eka ja svara hoya ke A aMte heya te vaNa pUrve 6 lAge che. gharane paNa 3 lAge che. jemake -divasa pa-tiraNa, cAra-ca%ALA, dU-phruva-. - ka. 5, p. vi6 6 ga, vijJa ane ra pachI paNa vikalpa 6 le che. jemake mU-kawwva ke jJAnava. | Da vara ane mana pUrve 4, 3% I. dhAtuonA anunAsikane lopa thAya che. ane dIrgha kArAnta dhAtuo guNa pAmatA nathI. jemake anivAra, titIrthakara pahelA pheraphAra parAkSa bhUtakALamAM thatA nathI ane bIjo thAya che. " (I) parAkSa bhUtakALanuM trIjA puruSa bahuvacananuM rUpa kRdaMtanA aMga tarIke dvitIyA ba. va. thI AgaLa svasthI zarU thatA pratyaya pUrve gaNavuM Aja aMge strIliMganI nizAnI huM pUrve ane napuMsakaliMganA prathama, dvitIyA ane saMbodhana divacanamAM levAya che. riddhi-diguNaT tu. e. vivui trI, navam ke jJAvara uparathI kubA 4. e., jhag . amuka bAbatamAM A rUpamAM (Da) pramANe pheraphAra thAya che. 5. sAmAnya bhaviSyakALanuM kRdaMta karavuM hoya to parapadamAM ane Abhane padamAM mAra, pratyaya rahita te kALamAM aMgane lagADavAthI thAya che. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI pUrvanAmane anna pahelAM lepa thAya che. jemake, krathita "karanAra', 'karavAne', riSabhAi (ktari) "karanAra', (kamaNi) karAvanAra. vAta "jonAra, "jovAne, kapALa dekhavAnuM, dekhAnAra. cattanuM strIliMga karI ke ta thAya che. 6. a. avyayabhUtakRdaMtane vA pratyaya Tu dhAtu pUrve rU le che, ane dhAtune aMte ane jhanU Ave te dhAtu pUrve vikalpa phu le che. ba. A avikArI pratyaya che, paNa keTalIkavAra jyAre tenI pUrve { Ave tyAre svarane guNa thAya che. ka, upara kahelA 2, ga. ne huM tyAM pUve rU na lAge tyAre kAma lAge che. tana-tatyA ke tanivA. 6, a. pramANe ne A niyama pramANe mana-mavA, -rAvA ke sAmitvA I. . , 45, 6 ane namumAM avyayabhUtakRdaMtanA 4 pratyaya pUrve vikalpa anya anunAsikane lopa thAya che. je dhAtuo (ra,gamAM) upara ApelA che temAMnA bAkInA dhAtuomAM jarUra lopa thAya che. 7. a. vidhyartha karmaNikRdaMtanA pratyayo taya, nIka ane 4 che. ba. tathya ane anIya pUve anya svara ane upAtya sva svarane guNa thAya che. ka. tadamAM te dhAtu pUru lAge che. " Da. 1. 2 pUrve anya ane upanya 6 ane 7 ne guNa thAya che, ane anya mane ya thAya che. jemake ku-po-vya, nA . 2. anya ane thAya che. jemake rA-ya. 3. 4 kArAnta dhAtuomAM nI vRddhi thAya che. jemake -jAI. 4, zuM tu, phu (paramaine AtmAne) 6 gun ane 4 upanya heya evA dhAtuo pUrve potAnA svaramAM pheraphAra thavA detA nathI. 9 dhAtu sakarmaka hoya te kRdaMta "karmaNi thAya che, ane akarmaka heya te "bhAve" thAya che. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsakRta bIjI cepaDI hasva svara pachI ya pUrve ta mukAya che, jemake, atulya A niyamana keTalAeka apavAda che. te ghaNuM hovAthI lakhI zakAtA nathI. 8. a. 7 ane mA pratyayothI dhAtusUcita kriyA karanAra nAmo banAvAya che. ba. jhU pUrve anya svara ane upAtya hasva svarane guNa thAya che. ka. * pUrve anya svara ane upA- 3 ( aMte hoya evA te dhAtunA upAtya 34 sivAya)nI vRddhi thAya che, ane bIjA upAtya hasva svarane guNa thAya che. jemake nA-naitR ane nAyara, vaTavarR ane vAva, kuka-roTa ane roSa phAjU-zamalA ane AnamAtrAmAM thAya che. Da. nakArAnta dhAtuomAM A anna pUvera lAge che. jemake, sthA bhane dA 952thA sthAyaka ne dAyaka. I. vRddhi karanAra dhAtusAdhita pratyaya pUve dRna nA thAya che. jemake, ghAta (pA. 223. 18 juo). pha. jhU strIliMga kare ane enuM ijA tathA keTalIka vAra mA thAya che. 9. a. dhAtune mana e ane ti gADayAthI bhAvavAcaka nAma thAya che. ba. ti avikAraka pratyaya che. bhUtakRdaMtanA pratyaya pUrve je dhAtuemAM pheraphAra thAya che. te ja pheraphAra ghaNuM karIne tenI pUrve thAya che. jemake, ca-3, purU-muni . ka. pUrve keTalAka dhAtuomAM guNa ane keTalAkamAM vRddhi thAya che. mana pUrve anya vara ane upAtya hasva svarane guNa thAya che. jemake, mU-mAvA-mevA, ji-kaca, g-ghAtajana, kuSodhaghara. Da. anya ke jUno A sa pUrve ke " thAya che. jemake g-wva, su-yo. I. je nAmane cheDe ti heya te strIliMga che, A heya te puMliMga che. ane sara heya te napuMsakaliMga che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI saMskRta vAkyo tasmAdevaM viduSe brAhmaNAyaivaM cakrapa na kSatriyoM druhyAt / rAjA yakSyamANo brAhmaNaM pugedadhIta / *chandAMsi vai devebhyo havyamUvA zrAntAni jaghanAdhaM yazasya tiSThanti yathAzvo vAzvataro vohivAMstiSThedevama / asuraiH saha yotsyamAna indro varuNasya sAhAyyaM yayAce / varuNasAhAyyaM labdhavatasta smAtsarve'surA avibhayuH / dhyartha me janma na mayA kRtaM kartavyaM na bhuktaM bhoktavyaM na dRSTaM draSTavyaM na zrutaM zrotavyam / . niSeduSIM rAzI dRSTvA dAsyo'pi sapannIvRttaM kathayiSyantyo'dhastasthuH / . ___ brAhmaNebhyo dattasarvasvo raghuH pratyayAgatAyArthine dhanaM ditsuH kuberAttaniSkraSTuM cakame / kuberastu tenAbhiyAsya mAnamAtmAnaM prekSya svayameva tasya koze dhanavRSTi pAtayAmAsa tatsarva dhanamAtmane dadivAMsaM raghu vakSyamANAmAziSaM so'ryuvAca / AzAsyamanyatpunaruktabhUtaM zreyAMsi sarbAgyadhijagmuSaste / putraM labhasvAtmaguNAnurUpaM bhavantamIDyaM bhavata: piteva // tato raghuH putra prApAja nAma / taM katibhiH saMvatsarairvivAhayogyadazaM zAtva sAsainyamindumatIsvayaMvarAya vidarbhAnprasthApitavAn / * yajJamAM je maMtra bolAya che tenA chaMda deva pAse balidAna laI jAya che evI kalpanA hAva che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 saMskRta bIjI paDI mArge narmadArodhasyekarAtramuSitavatastasya senAnivezo vanyagajatbamRSizApAtsamApedAnena kenacidgandharveNa tumulazcake / tamApatantaM nRpateravadhyo vanyaH karIti zrutavAnkumAraH / nivartayiSyanvizikhena kumbhe jaghAna nAtyAyatakRSTacApaH // sa viddhamAtraH svIyaM divyaM rUpaM praap| tataH prajahaSe'pyAtmana upaca kruSe'jAya saMmohanAkhyamastraM dadau / evaM tayoradhvani daivayogAdAseduSoH sakhyamacintyahetu / eko yayau caitrarathapradezAnsaurAjyaramyAnaparo vidarbhAn // taM nagaropakaNThe tasthivAMsaM tadAgamanadRSTo vidarbhanAthaH pratyujjagAma nagaraM cAnIya sarvAM satkiyAM cakAra / / trailokyadIpake deve lokAntaramupeyuSi / tamastAntamabhUdvizvaM kaH sukhI mahadApadi // gujarAtI vAkyo 1. niSAda ke jeNe krauMca pakSInI joDamAMthI ekane mArI nAyu tu. (han ) tene vAbhAmi zA5 hI 2. je rAjakumAre tene so gAya ApavA vacana ApyuM hatuM (prati+zru ) tene RSiye mAzI hIdhe. 3. pAMDavo jyAre vAraNAvatI javAnI taiyArImAM hatA (ga ) tyAre vihure tamana zibhAbhae dhI. 4 nAma pachI jyAre mAtra pratyaya Ave tyAre te pratyayano artha 'bhAra' '' thAya che. viddhamAtra 'ghAyasa yatAM pA2 4.' * je zabdo ane zabdasamudAyo jADA akSaramAM chApelA che tene sthAna ta 152vAM.. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 saMskRta bIjI copaDI 4. teNe zahera bALyuM te pahelAM te senApatie temAMthI badhAM barachokarAMne bahAra laI lIdhAM 5. tene paiso pADe ApavAnuM kahetAM pahelAM (vArikA) nyAyAdhIze barAbara cAlavA zikhAmaNa ApI. 6. kAzImAMthI yajJadattane javAnI rajA maLI (anu+zaT) te pahelAM devadatte tene karelAM pApo mATe tapa karavA kahyuM 7. patine ghera jyAre zaMkutalAne mokalavAnI hatI (g+fg ke pra+gs) tyAre kacche tene agninI pradakSiNA karavA kahyuM ane pitAnI moTAI mATe magarUra na thavA zikhAmaNa ApI. 8. je lUgaDAM viSNune ApavAnAM che. (3) te ghaNuM sArAM ane kImatI che. 9. jhADa kApavAnuM che. (chidra ) 10. teNe A vicitra saMdezo mokalyo temAMthI zuM samajavAnuM ? (gdhu) - 11. jarAsaMdha ke jeNe badhA rAjAone jItyA hatA (f) ane keda karyA hatA te kRSNa ane bhImathI marAyo. . 12, tenAM vacana vizvAsa karavA yogya nathI. (vizvanuM), tenAM kAma niMdA karavA yogya che. (ra) 13. te khAvA yogya nathI (ma, ami+ava) ke pIvA yogya nathI. (5) ApaNe zA mATe zodhavuM ? 14. teNe DahApaNanAM cihno batAvyAM. have tene mUrkha gaNavAne nathI. (mana) Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI paDI 24 zabda koza 26 34 pu. radhunA dIkarAnuM nAma che. | vAta, ane mUta thayeluM) pharIthI atyAra kri. vi. athavA vi. pu. kahevA jevuM strI, na. ghaNuM vegaLuM, ghaNuM lAMbu ghAi pu. strI. na. athavA ki. dha kri. vi. nIce vi. navuM, tAju manu pu. strI. na. maLatuM yogya iza pu. mulaka saccatara pu. kharacara paNa na. kinAre mAthA strI. nAma lokAntaram na. (anyo lokaH rUvumatI strI.eka strInuM nAma che. TotaH) bIjI duniyA 3pawiTana. gAma athavA zaheranI va mAriASam jaDe, AzIrvAda pAsenI jagA pAdhara, sIma deve nma pu. hAthInA kapALanA bhAga vanyapu.strI.na. rAnI athavA vananuM uparane gALe thaLa pu. samudrane devatA 36 joDe, upakAra karavo vi pu.(ba.va. mAM vaparAya che. janma prati+3 joDe, sAmuM javuM dezanuM nAma che, hAla jene varADa caitraratha pu. gaMdharvane deza prAMta kahe che te deza. indra na. piMgaLa, chaMda vili pu. bANa sghaarIna.(ghana na. keDa,kaTine pUrva bhAga, ane adha aDadhuM ) vRSTi strI. varasAda pAchalo bhAga rApi pu. zApa ta6 4 parameTa duHkhI thavuM zAn Amane- 2 ga. mA joDe, pu. strI. na. prakAzamAna IrachavuM, AziSa ApavI. karanAra dina na.eka addabhuta astranuM dhApura De,koIne gora banAvavo nAma che. narmarA strI. nadInuM nAma che. satiya strI. paraNAgata,satkAra punAmRta pu. strI na (pura. | patnI strI. zoka (uccAra zakaya pharIthI kaheluM athavA pharIthI kahelI ' jevo karavo) Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 saMskRta bIjI paDI sava na. ( sadhaLuM ane meM tenA gherA pu.lazkarI chAvaNI sava na.dhana) badhI milakata,badhI | rAkTa na. sAruM rAja mAlamattA daLa na. balidAna stra pu. kImatI mA pu. cI. na. | nizAnI vi na. keda karavuM sArA niti pAchuM ApavuM pratikA kauMca(eka jAtanuM pakSI che.) pradakSiNA karavI ghakSiNA magarUra vitta maNi bhU , jarAsaMdha (magadha dezanA eka rUrinI strI. rAjAnuM nAma che.) rAsaMgha pu. gya rIte cAlavuM sAvAra pratatarehavAra virakSA pu. zrI. na. | pada, sadAcAreNa vRt niSAda (eka jaMgalI jAtanuM | vAraNAvatI (eka jagAnuM nAma athavA te jAtanA zAsanuM che.) vArAvatI rasI. nAma) nikhAra pu. vidura (vizeSa nAma che. vidura pu. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI upara maneyatna mATe cUMTI kADhelA pATha (1. aitareya brAhmaNa-pazcikA 7) harizcandro ha vaidhasa ezvAko rAjA'putra * Asa / tasya ha zataM jAyA babhUvuH / tAsu putraM na lebhe / tasya ha parvatanAradau gRha USatuH / sa ha nAradaM papraccha / yannvimaM putramicchanti ye vijAnanti ye ca na / / kiMsvitputreNa vindate tanma Acazva nArada // iti / sa ekayA + pRSTo dazabhiH pratyuvAca / RNamasmintsiMnayatyamRtatvaM ca gacchati / pitA putrasya jAtasya pazyeccejjIvato mukham // yAvanta: pRthivyAM bhogA yAvanto jAtavedasi / yAvanto apsu prANinAM bhUyAnputre pitustataH // zazvatputreNa pitaro'tyAyanbahulaM tamaH / athainamuvAca varuNaM rAjAnamupadhAva putro me jAyatAM tena tvA yajA iti / tatheti / sa varuNaM rAjAnamupasAra putro me jAyatAM tena tvA yajA iti / tatheti / tasya ha putro jajJe rohito nAma / taM hovAcAjani te vai putro yUjasva mAneneti / sa hovAca yadA vai pazunirdazI bhavatyatha sa medhyo bhavati nirdazo * as 'hA' yane 52|kss bhUtANa, vyAhi pustAmA Am yukta parokSa bhUtakALa banAvavAmAM mAtra sahAyakAraka kriyApada tarIke as va52rAya che. + mAnI pachI gAthA meTale ' ' za6 samaral. * A dazamAMnA phakta aDhI leka ApelA che. : anya - ane r vacce ta vikalpa mukAya che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 saMskRta bIjI copaDI nyastvatha tvA yajA iti / tatheti / sa ha nirdaza Asa / taM hovAca nirdazo'nvabhUdhajasva mAne neti / sa hovAca yadA ve pazodantA jAyante'tha ma medhyo bhavati dantA svasya jAyantAmatha tvA yajA iti| tatheti / tasya ha dantA jajJire / taM hovAcAjJata* vA asya dantA yajasva mAneneti / sa hovAca yadAve pazordantAH padyante'tha sa madhyo bhavati dantA vasya padyantAmaza tvA yajA iti / tatheti / tasya ha dantAH pedire / taM hovAcApatmata vA asya dantA yajasva mAneneti / sa hovAca yadA vai pazordantAH punarjAyante'tha sa medhyo bhavati dantA nvasya punarjAyantAmatha tvA yajA iti / tatheti / tasya ha dantAH punarja zire / taM hovAcAjJata vA asya punardantA yajasva mAneneti / sa hovAca yadA vaikSatriyaH sAMnAhuko bhavatyatha sa medhyo bhavati saMnAhaM nu prApnotvatha tvA yajA iti / tatheti / sa ha saMnAhaM prApattaM hovAca saMnAhaM nu prApnodya jasva mAneneti / sa tathetyutkvA putradhAmantrayAmAsa tatAyaM vai mahyaM tvAmadadAddhanta tvayAhamimaM yajA iti / sa ha netyutkvA dhanurAdAyAraNyamapAtasthau / sa saMvatsaramaraNye cacAra / , atha haivAkaM varuNo jagrAha / tasya hodaraM jajJe / tadu ha rohita: zuzrAva / so'raNyAgrAmameyAya tamindraH puruSarUpeNa paryaMtyovAca / nAnAdhAntAtha zrIrastIti rohita zuzruma / pApo nRSadvaro jana indra iccarataH sakhA / / caraiveti / caraiveti vai mA brAhmaNo'vocaditi ha dvitIyaM saMvatsaramaraNye cacAra / so'raNyAgrAmameyAya / tamindraH puruSarUpeNa paryetyovAca / "jan pAtunA madyatana bhUtAnA zrI puruSanA kyananu vaichi 35. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI 253 puSpiNyau carato jaGgha bhUSNurAtmA phalapahiH / *zere'stha sarve pAmAna. zrameNa prapathe hatAH / caraiveti caraiveti vai mA brAhmaNo'vocaditi ha tRtIyaM saMvatsaramaraNye cacAra / so'raNyAdagrAmameyAya / tamindraH puruSarUpeNa paryatyovAca / Aste bhaga AsInasyArdhvastiSThati tiSThataH / zete nipadyamAnasya carAti carato bhagaH / / caraiveti / caraiveti vai mA brAhmaNo'vocaditi ha caturtha saMvatsaramaraNye ccaar| so'raNyAgrAmameyAya / tamindraH puruSarUpeNa paryatyovAca / kaliH zayAno bhavati saMjihAnastu dvAparaH / uttiSThaMsratA bhavati kRtaM saMpadyate caran / caraiveti / caraiveti vai mA brAhmaNo'vocaditi ha paJcamaM saMvatsaramaraNye cacAra / so'raNyAgrAmameyAya / tamindraH puruSa. rUpeNa paryatyovAca / caranyai madhu vindati carantsvAdumudumbaram / sUryasya pazya zremANaM yo na tandrayate caran / caraiveti / caraiveti vai mA brAhmaNo'vocaditi ha SaSThaM saMvatsara maraNye cacAra / so'jIgata sauyavasimRSimazanayA parItamaraNya upeyAya / tasya ha trayaH putrA AsuH zunaHpucchaH zunaHzepaH zuno. lAgula iti hovAca RSe'haM te zataM dadAmyahameSAmekenAtmAnaM niSkINA iti / sa jyeSThaM putraM nigRhNAna upAca na vimamiti * zI dhAtuna vartamAnAnA 34 pu. 5. 4. nuvai 35. . Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 saMskRta bIjI copaDI no evemamiti kaniSTaM mAtA / to ha madhyame saMpAdayAMcakratuH . zunaHzepe tasya ha zataM datvA sa tamAdAya so'raNyAdagrAma meyAya / sa pitara metyovAca tata hantAhamanenAtmAnaM niSkrINA iti / sa gharuNaM rAjAnamupalasArAnena tvA yajA iti / tatheti bhUyAnvai brAhmaNayaH kSatriyAditi varuNa uvAca / tasmA etaM rAjasUyaM yajJakratuM provAca tametamabhiSecanIye puruSaM pazumAlebhe / tasya ha vizvAmitro hotAsIjamadagniradhvaryuvasiSTho brahmAyAsya udgaataa| tasmA upAkRtAya niyoktAraM na vividuH / sa hovAcAjIgartaH sauyavasirmahyamaparaM zataM dattAhamenaM niyokSyAmoti / tasmA aparaM zataM dadastaM sa *niniyoja / tasmA upAkRtAya niyuktA. yAprItAya paryagnikRtAya vizasitAraM na vividuH / sa hovAcAjIgata: sauyavasimadyaparaM zataM dattAhamenaM vizasiSyAmIti / tasmA aparaM zataM daduH / so'si niHzAna eyAya / atha ha zunaHzepa IkSAMcakreDamAnuSamiva vaimA vizasiSyanti hantAhaM devatA upadhAvAmIti / prajApatimeva prathamaM devatAnAnupasasAra / taM prajApatiruvAcA. gni devAnAM nediSThastamevopadhAveti / so'gnimupasasAra / tamagniruvAca savitA vai prasavAnAmIze tamevopadhAveti / savitAramupasasAra / taM savi tovAca varaNAya cai gardA niyukto'sIti tamevopadhAveti sa varuNa rAjAnamupasamAra / taM varuNa uvAcAgni devAnAM mukhaM suhRdaya tamastaM nu stuhyatha tyotsrakSyAma iti| so'gniM tuSTAva / tamagniruvAca vizvAndevAntuhyatha tyotsrakSyAma iti / sa vizvAndevAMstuSTAva / taM vizve devA Ucurindro devAnAmojiSTho baliSThaH sahiSThaH sattamaH pArayiSNutamastaM nu stuyaza tyotstrakSyAma : A dhAtunA pahelA eka svarane badale A ThekANe upasargane kirbhAva thayo ema lAge che. xvata mAnA 3. pu. me. 1. niyama pramANe to me 35. iSTe thA . Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 saMskRta bIjI paDI iti / sa indraM tuSTAva / tasmA indraH stUyamAnaH prIto manasA hiraNyarathaM dadau / tamindra uvAcAzvinau nu stuhyatha tyotsranAma iti / so'zvinau tuSTAva tamazvinA UcaturuSasaM nu stuhyatha tvotna. zyAmaiti / sa uSasaM tuSTAva / tasya * ha smaya'cyuktAyAM vipAzo mumuce / kanIya aikSvAkasyodaraM bhavati / utamasyAmevacyuktAyAM vipAzo mumuce / agada aizvAka Asa / 2. trayANAM dhUrtAnAm / kasmiMzcidadhiSThAne mitrazarmA nAma brAhmaNaH pratiyasati sma / sa kadAcinmASamAse pazuprArthanAya grAmAntaraM gataH / tatra tena kazcidyajamAno yAcitaH / bho yajamAna AgAminyAmamAvAsyAyAM yakSyAmi yajJaM taddehi me pazumekam / atha tena tasya zAstroktaH pIvaratanuH pazuH pradattaH / so'pi taM samarthamitazcetazca gacchantamavalokya skandhe kRtvA satvaraM svapurAbhimukhaH prtsthe| ___ atha tasya gacchato mArga prayo dhUrtAH saMmukhA babhUvuH / taizca tAdRzaM pIvaratana pazu skandhamArUDhamavalokya mitho'bhihitam / aho asya pazorbhakSaNAdadyatano himapAto vyarthatAM nIyate / tadenaM vaJcayitvA pazumAdAya zItatrANaM kurmaH / / ____ atha teSAmekatamo veSaparivartanaM vidhAya saMmukho bhUtvA tamuce / bho bhoH kimevaM janaviruddha hAsya kAryamanuSThIyate yadeSa sArameyo'paSitra: skandhArUDho nIyate / tatazca tena kopAbhibhUtenAbhihitamaho kimandho bhavAnyatpazuM sArameyaM pratipAdayasi / so'bravIdbrahman kopastvayA na kAryoM yatheccha gamyatAmiti / zunaHpe prAtaHkALanA satavana karavAmAM gAyelA kIrtana badala A zabda mUkela che. - Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 saMskRta bIjI copaDI atha yAvatkicidadhvAntaraM gacchati tAvadvitIyo dhRtaH saMmukhaH samupetya tamuvAca / bho brahman kaSTaM kaSTaM yadyapi vallabho'yaM te sArameyastathApi skandhamAropayituM na yujyate / athAsau sakopamidamAha / bhoH kimandho bhavAnyatpazu mAra meyaM vadasi / so'bravIdbhagavan mA kopaM kurvajJAmAnma yAbhihitam / tvamAtmarucitaM smaacreti| ___ atha yAvatstokaM vantiraM gacchati tAvattRtIyo'nya veSadhArI dhUrtaH saMmukhaH samupetya tamuvAca / bho ayuktametadyattvaM sArameyaM skandhAdhirUDhaM nayasi tattyajyatAmeSa yAvadanyaH kazcinna pazyati / athAsau bahu vimRzya taM pazuM sArameyameva manyamAno bhayAda bhUmoM prakSipya svagRhamuddizya plaayitH| tataste trayo militvA taM pazumAdAya prtsthire| brAhmaNabhujaMgamayoH / asti kasmiMzcidadhiSThAne haridatto nAma brAhmaNaH / tasya ca kRSi kurvataH sadeva niSphalaH kAlo'tivartate / athaikasmindirase sa brAhmaNoghartiH svakSetramadhye vRkSacchAyAyAM prsuptH| anatire valmI. kopari prasAritaM bhIpaNaM bhugama dRSTvAso cintayAmAsa / nUnameSA kSetradevatA kadAcidapi na pUjitA tenenaM me kRSikarma viphalIbhavati tadahamasyAH pUjAmaya kariSyAmi / ityavadhArya kRto'pi zrIra yAcitvA zarAve nikSipya valmIkAntikamupagamyovAca / go: kSetra. pAla mayatAvantaM kAlaM na jJAtaM yattvamatra basasi tena pUjA na kRtA tatsAMprata kSamasyeti / evamutkvA dugdhaM nivedya gRhAbhimukha prAyAt / Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI spa7 atha prAtaryAvadAgatya pazyati tAvahInAramekaM zarAve dRssttvaan| evaM ca pratidinamekAkI samAgatya tasmai kSIraM dadAtyekaikaM ca dInAraM gRhNAti / ___ athaikasmindivase valmIke kSIranayanAya putraM niyujya brAhmaNo grAmaM jagAma / putro'pi kSIraM tatra nItvA saMsthApya ca punagRhaM samAyAtaH / dinAntare tatra gatvA sa dInAramekaM dRSTvAgRhItvA ca cintitavAn / nUnaM sauvarNadInArapUrNI'yaM valmIka stadenaM bhujaMga hatvA sarvamekavAraM grahISyAmi / evaM saMpradhAryAnye: kSIraM dadatA brAhmaNaputreNa sarpo laguDena zirasi tADita: / sa ca daivavazAdamuktajIvito roSAttaM brAhmaNakumAraM tIvraviSairdazanastathAdazadyathA sa sadyaH paJcatvamupAgataH / / atha punarapi brAhmaNaH pratyUSe kSIraM gRhItvA tatra gatvA tArasvareNa sarpamastot / tadA so valmIkAntIna eva brAhmaNaM pratyuvAca / tvaM lobhAdatrAgata: putrazokamapi vihAya / itaH paraM tava mama ca prIti citA / taMva putreNa yauvanonmattenAhaM tADito mayA ca sa daSTaH / kathaM mayA laguDaprahAro vismartavyastvayA ca putrazokaduHkhaM kathaM vismartavyam / ityutkvA bahumUlyaM hIrakamaNi tasmai datvA punastvayA nAgantavyamiti kathayitvA vivaraM prvissttH| brAhmaNo'pi maNiM gRhItvA putrabuddhiM nindanasvagRhamAgataH / Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 saMskRta bIjI copaDI 3. (sata rinA nItizatamAthI) azaH sukhamArAdhyaH sukhataramArAdhya te vizeSajJa: / zAnalabadurvidagdhaM brahmApi naraM na raJjayati // 1 // labheta sikatAsu tailamapi yatnataH pIDaya pibecca mRgatRSNikAsu salilaM pipAsAditaH / kadAcidapi paryaTazazaviSANamAsAdaye - na tu pratiniviSTamUrkhajanacittamArAdhayet // 2 // vyAlaM bAlamRNAlatantubhirau geDu ma majjRmbhate chettuM vanamaNIzirISakusumprAmtena saMnate / mAdhurya madhubindunA racayituM kSArAmbudherIhate / netuM vAJchati yaH khalAnpathi satAM sUktaH sudhaasyndibhiH||3|| svAyattamekAntaguNaM vidhAtrA vinirmitaM chAdanamazatAyAH / vizeSataH sarvavidAM samAje vibhUpaNA maunamapaNDitAnAm // 4 // sAhityasaMgItakalAvihInaH sAkSAtpazuH pucchaviSANahInaH / tRNaM na khAdannapi jIvamAnastadvAgadheyaM paramaM pazUnAm // 5 // yeSAM na vidyA na tapo na dAnaM zAna na zIlaM na guNo na dhrmH| te mRtyuloM ke bhuvi bhArabhUtA manuSyarUpeNa mRgAzcaranti // 6 // varaM gahanadurgeSu bhrAntaM vanacaraiH saha / __na mUrkhajanasaMparkaH surendrabhavaneSvapi / / 7 // hartaryAti na gocaraM kimapi zaM puSNAti yatsarvadA pyarthibhyaH pratipAdyamAnamanizaM prApnoti vRddhiM parAm / kalpAnteSvapi na prayAti nidhana vidyAkhyamantardhanaM yeSAM tAnprati mAnamujjhata nRpAH kastai: saha spardhate // 8 ambhojinIvananivAsa kliAsameva haMsasya hanti nitarAM kupito vidhAtA / na tvasya dugdhajalabhedavighau prasiddhAM vaidagdhya kIrtimapahartumasau samarthaH // 9 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 259 keyUrA na vibhUSayanti puruSaM hArA na candrojjvalA na snAnaM na vilepanaM na kusumaM nAlaMkRtA mUrdhajAH / vANyekA samalaMkaroti puruSaM yA saMskRtA dhAryate kSIyante khalu bhUSaNAni satataM vAgbhUSaNaM bhUSaNam // 10 // vidyA nAma narasya rUpamadhikaM pracchannaguptaM dhanaM vidyA bhogakarI yazaHsukhakarI vidyA guruNAM guruH / vidyA bandhujano videzagamane vidyA parA devatA vidyA rAjasu pUjitA na tu dhanaM vidyAvihInaH pazuH // 11 / / sUnuH saccaritaH satI priyatamA svAmI prasAdonmukhaH snigdhaM mitramavazcakaH parijano niSklezalezaM manaH / AkAro ruciraH sthirazca vibhavo vidyAvadAtaM mukhaM tuSTa viSTapahAriNISTadaharau saMprApyate dehinA // 12 // prANAghAtAnivRttiH paradhanaharaNe saMjamaH satyavAkyaM kAle zaktyA pradAnaM yuvatijanakathAmUkabhAvaH pareSAm / tRSNAsrotovibhaGgo guruSu ca vinayaH sarvabhUtAnukampA sAmAnyaH sarvazAstreSvanupahatavidhiH zreyasAmeSa panthAH // 13 // prArabhyate na khalu vighnabhayena nIcaiH prArabhya vighnavihatA viramanti madhyAH / vighnaH punaH punarapi pratihanyamAnAH prArabdhamuttamajanA na parityajanti // 14 // priyA nyAyyA vRttimalinamasubhaGge'pyasukara masanto nAbhyarthyAH suhRdapi na yAcyaH kRzadhanaH / vipadyuccaiH stheyaM padamanuvidheyaM ca mahatAM satAM kenoddiSTaM viSamamasidhArAvratamidam // 15 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 saMskRta bIjI cepaDI svalpaM snAyuvasAvazeSamalinaM nirmAsamadhyasthika zvA labdhvA paritoSameti na tu tattasya kSudhAzAntaye / siMho jambukamaGkamAgatamapi tyaktvA nihanti dvipaM sarvaH kRcchragato'pi vAJchati janaH sattvAnurUpaM phalam // 16 // lAgRlacAlanamadhazcaraNAvapAtaM bhUmau nipatya vadanodaradarzanaM ca / zvA piNDadasya kurute gajapuMgavastu dhIraM vilokayati cATuzataizva bhuGkte / / 17 / / parivartini saMsAre mRtaH ko vA na jAyate / sa jAto yena jAtena yAti vaMzaH samunnatim // 18 // kusumastabakasyeva dvayo vRttimanasvinaH / mUni vA sarvalokasya vizIryaMta vane'thavA / / 19 / / tAnIndriyANi sakalAni tadeva karma sA buddhirapratihatA vacanaM tadeva / arthoSmaNA virahitaH puruSaH sa eva anyaH kSaNena bhavatIti vicitrametat // 20 // daurmantryAnnRpativinazyati yati: saGgAtsuto lAlanA dvipro'nadhyayanAtkulaM kutanayAcchIla khalopAsanAt / hIrmadyAdanavekSaNAdapi kRSiH snehaH pravAsAzrayA nmaitrI cApraNayAtsamRddhiranayAtyAgAtpramAdA nama // 21 // dAnaM bhogo nAzastisro gatayo bhavanti vittasya / yo na dadAti na bhuGkte tasya tRtIyA gatirbhavati // 22 // re re cAtaka sAvadhAnamanasA mitra kSaNaM zrayatA mambhodA bahavo vasanti gagane sarve'pi naitAdRzAH / kecivRSTibhirArdrayanti dharaNI garjanti kecithA - yaM yaM pazyasi tasya tasya purato mA brUhi dInaM vacaH // 23 // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI jADyaM hrImati gaNyate. vratarucI dambha: zucau kaitavaM zUre nighRNatA Rjo vimatitA dainyaM priyAlApini / tejasvinyakaliptatA mukharatA vaktaryazaktiH sthire __tatko nAma guNo bhavetsuguNinAM yo durjanairnAGkita: // 24 // lobhazcedaguNena kiM pizunatA yadyasti kiM pAtakaiH ___ satyaM cettapasA ca kiM zuci mano yadyasti tIrthana kim / saujanyaM yadi kiM nijaH sumahimA yadyasti kiM maNDanai: __ sadvidyA yadi kiM dhanairapayazo yadyasti kiM mRtyunaa||2|| na kazciccaNDakopAnAmAtmIyo nAma bhUbhujAm / hotAramapi juhvAnaM spRSTo dahati pAvakaH // 26 // ArambhagurvI kSayiNI krameNa ladhvI purA vRddhimatI ca pazcAt / dinasya pUrvArdhaparArdhabhinnA chAyeva maitrI khalasajjanAnAm // 27 // mRgamInasajanAnAM tRNajalasaMtoSavihitavRttInAm / lubdhakadhIvarapizunA niSkAraNavairiNo jagati // 28 // pAJchA sajanasaMgame paraguNe prItigurau namratA vidyAyAM vyasanaM svayoSiti ratirlokApavAdAdbhayam / bhaktiH zulini zaktirAtmadamane saMsargamukti: khale jvete yeSu vasanti nirmalaguNAstebhyo narebhyo namaH // 29 // pradAnaM pracchannaM gRhamupagate saMbhramavidhi: prityaM kRtvA maunaM sadasi kathanaM nApyupakRte: / anutseko lakSmyAM niramibhavasArAH parakathA: __ satAM kenoSTiM viSamamasidhArAvratamidam // 30 // saMpatsu mahatAM cittaM bhavatyutpalakomalam / Apatsu ca mahAzailazilAsaMghAtakarkazam // 31 / / saMtaptAyasi saMsthitasya payaso nAmApi na jJAyate muktAkAratayA tadeva nalinIpatrasthitaM rAjate / Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 saMskRta bIjI copaDI svAtyAM sAgarazuktimadhyapatitaM sanmauktikaM jAyate prAyeNAghamamadhyamottamaguNaH saMvAsato jAyate / / 32 // namratvenonnamantaH paraguNakathanaiH svAnguNAnkhyApayantaH svArthAnsaMpAdayanto vitatabahutarArambhayatnAH parArthe / kSAntyaivAkSeparukSAkSaramukha ramukhAndurmukhAndUSayantaH santaH sAzcaryacaryA jagati bahumatAH kasya naabhyrcniiyaa||33|| bhavanti namrAstaravaH phalodgamai vAmbubhibhUrivilambino ghanAH / anuddhatAH satpuruSAH samRddhi bhiH svabhAva evaiSa paropakAriNAma / / 34 // zrotraM zrutenaiva na kuNDalena . dAnena pANirna tu kaGkaNena / vibhAti kAyaH karuNAparANAM paropakArairna tu candanena / / 35 // pApAnnivArati yojayate hitAya guhyaM ca gRhati guNAnprakaTIkaroti / ApadagataM na ca jahAti dadAti kAle sanmitralakSaNa midaM pravadanti santaH / / 36 / / ete satpuruSAH parArthaghaTakAH svArthAnparityajya ye sAmAnyAstu parArthamudyamabhRtaH svArthAvirodhena ye / te'mI mAnavarAkSasAH parahitaM svArthAya nighnanti ye ye tughnanti nirarthaka parahitaM te ke na jAnImahe // 37 // itaH svapiti kezavaH kula mitastadIyadviSA mitazca zaraNArthinaH zikhariNAM gaNAH zerate / ito'pi vaDavAnalaH saha samastasaMvartake ___rahovitatamUrjitaM bharasahaM ca sindhorvapuH // 38 // tRSNAM chindhi bhaja kSamA jahi maI pApe ratiM mA kRthAH / satyaM bujhanuyAhi sAdhupadavIM sevasva vidvajjanAn / Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 267 mAnyAnmAnaya vidviSo'pyanunaya pracchAdaya svAnguNA nkIrti pAlaya duHkhite kuru dayAmetatsatAM lakSaNam // 39 // manasi vacasi kAye puNyapIyUSapUrNA stribhuvanamupakArazreNibhiH prINayantaH / paraguNaparamANUnparvatIkRtya nityaM nijahRdi vikasanta: santi santaH kiyantaH // 40 // ratnaimahArhastutuSuna devA na bhejire bhImaviSeNa bhItim / sudhAM vinA na prayayurvirAmaM na nizcitArthAdviramanti dhiiraaH||41|| aizvaryasya vibhUSaNaM sujanatA zauryasya vAksaMyamo zAnasyopazama: zrutasya vinayo vittasya pAtre vyayaH / akrodhastapasa: kSamA prabhaviturdharmasya nirvyAjatA sarveSAmapi sarvakAraNamidaM zIlaM paraM bhUSaNam // 42 // 4. (marI pUlAsamAthI *devi kimatra kriyatAM daivAyatte vastuni / alaM ruditena / na vayamanugrAhyAH prAyo devatAnAm / AtmajapariSvaGgAmRtAsvAdasukhasya nUnamabhAjanamasmAkaM hRdayam / anyasmiJjanmani na kRtamavadAtaM karma / janmAntaravihitaM hi karma phalampanayati pRruSasyeha janmani / na hi zakyaM daivamanyathA krtumbhiyuktnaapi| yAvatta mAnuSyake zakyamupapAdayituM tAvatsarvamupapAdyatAm / adhikAM kuru devi guruSu bhaktim / dviguNAmupapAdaya devatAsu pUjAm / RSijanaparicaryAsu darzitAdarA bhava / paraM hi devatamRSayo yatnenArAdhitA yathAsamI hitaphalAnAmatidurlabhA. je chokarA na hovAthI zokagrasta thayelI pitAnI rANIne eka rAjAe A pramANe kahyuM che. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI nAmapi dAtAro bhavanti / zrUyate hi purA caNDakauzikaprasAdAnmagadheSu bRhadratho nAma rAjA janArdanasya jetAramatulabalaparAkramaM jarAsaMdhaM nAma tanayaM lebhe / dazarathazca rAjA pariNatavayA api vibhANDakamahAmunisutasyarghya zRGgasya prasAdAnArAyaNabhujAnivApratihatAnudadhInivAkSobhyAnavApa caturaH putrAn / anye ca rAjarSayastapodhanAnArAdhya putradarzanAmRtasvAdasukhabhAjo babhUvuH / amoghaphalA hi mhaamunijnsevaa| ahamapi khalu kadA samupArUDhagarbhabharAlasAmApANDuramukhImAsannacandro dayAmiva paurNamAsI nizAM devIM drakSyAmi / kadA me tanayajanmamahotsavAnandanirbharI hariSyati pUrNapAtraM parijanaH / kadA hAridra. vasanadhAriNI sutasanAthotsaGgA dyaurivoditaravimaNDalA sabAlAtapA mAmAnandayiSyati devii| kadA sarvoSa dhipijarajaTilakezo gorocanAcitritakaNThasUtragranthiruttAnazayo dazanazUnyasmitAnanaH putrako janayiSyati me hRdayAhUlAdam / kadA gorocanAkapila. dyutirantaHpurikAkaratalaparaMparAsaMcAryamANamUrtirazeSajanAbhinaMdito maGgala pradIpa iva me zokAndhakAramunmUlayiSyati ckssussoH| kadA ca kSititalareNudhUsaro maNDayiSyati mama hRdayena dRSTyA ca saha paribhramanbhavanAGgaNam / kadA kesarikizoraka iva saMjAtajAnu. caGkramaNArambhaH saMcariSyatItastaH sphaTikamaNimayabhittyantaritAnbhavanamRgazAvakAnAjighRkSuH / kadAntaHpurikAnU puraninAdasaMga. tAngRhakalahaMsakAnanusarankakSAntarapradhAvitaH kanakamekhalAghaNTi kAravAnusAriNImAyAsayiSyati dhAtrIma / kadA mAtuzcaraNarAgo. payukta zeSeNa piNDAlatakara sena ka kinAM vimbayiSyati Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI 265 mukhAni / kadA kutahalalolalocano maNikuTTimeSvadhodattadRSTiranusariSyati skhaladgatirAtmanaHpratibimbAni / kadA narendrasahasraprasAritabhujayugalAbhinandhamAnAgamano bhUSaNamaNimayUkhalekhAkulI kriyamANaloladRSTirAsthAnasthitasya mama puraH paryaTiSyati sabhAntareSu / ityetAni cAnyAni manorathazatAni cintayato'ntaH saMtapyamAnasya yAnti rjnyH| mAmapi dahatyevAyamaharnizamanala ivAnapatyatAsamudbhavaH shokH| zUnyamiva me pratibhAti jagat / aphalamivAkhilaM pazyAmi jIvitaM rAjyaM ca / apratividheye tu vidhAtari kiM kromi| tanmucyatAM devi zokAnubandhaH / AdhIyatAM dhairye dharma ca dhii:| dharmaparAyaNAnAM hi sadA samIpasaMcAriNyaH kalyANasaMpado bhavanti / evamabhidhAya salilamAdAya svayaM karatalenAbhinavapallaveneva dhikacakamala-tulyamAnanamasyAHsAzrulekhaM mmaarj| Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. A graMthamAM AvelA saMskRta zabdane sAmAnya koza sana pu. strI. na. roga vagaranuM, aeLa pu. strI. na. ( nahi, nIrogI, svastha, Arogya vAhana strI. dayA) nirdaya, | mArA pu. RSinuM nAma che. dayAhIna kAra na. ghara pu. strI. na. (sa nahi, zita pustrI.na.( agni vina na. kaMIka) jenI pAse 'taNa tapeluM ) devatAthI tapeluM kaMI paNa nahi hoya te, garIba moratha pu. AgagADI anna pu. jUgaTAnA pAsA sariNAma pu. eka jAtane yajJa akSaNa pu. zrI. na. pAsAthI rama gnihotra na. agni devatAne vAnI kaLA jANanAra * Apela yajJa sakSara pu. strI kSatriya vinAnuM ag pu. kheLo sAkSanaipu pu. strI na, pAsA ati pu. zrI. na. niMdita, dUSita nAMkhavAmAM hoziyAra 36 na. avayava akSaNa pu. strI. na, azakta mana na. AMgaNuM sakSamA strI- (aa pu. eka choDanuM ane tenA bIjanuM nAma sAra pu. strI. aMgAre che, mADha strI. kaMThI, mALA ) varI pu. strI, na avicAya. rudrAkSanI mALA na dhArI zakAya evuM mAra: ki. vi. akSareakSara pu. raghunA putranuM nAma che; kSaerI na.pAsA nAkhavAnI kaLA pu. strI. na. nahi janmeluM na. AMkha satra pu. strI. na. haMmezanuM, akSarabdha pu. strI. na. kSobha na | niraMtaranuM. agastra ki. vi. pAme evuM, bIe nahi evuM | mA strI bakarI Dage nahi evuM. narta pu. brAhmaNanuM nAma che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI anna 7 ga, parama tela. | adhama pu. strI. na. nIca cepaDavuM; vi+ja khulluM apara sarva. pu. strI. na. karavuM, udhADuM karavuM. nIcaluM, nIcenuM asara na. kAjaLa, meza avarSa pu. duSkRtya a4i pu. khAbo vAgha avyaya. nIce, taLe 4 ga. Atmane zvAsa vira pu. jagA, akhatyAra, le, jIvavuM hoddo, keIpaNa dharma kriyA karavAne ag pu. strI. na. nAnuM; pu. yegyatA nAne rajakaNa aghiAghavana pu. jenuM dhanuSa to pu. strI. na. (mati kheMceluM hoya te ghaNuM) ghaNuM bhayaMkara, krUra mAdhAna na. jagA ativiSya pu. strI. na. adhIra pu. strI. na. sAbU ta ke (mati ghaNuM atizaya) ghaNuM gaMbhIra mana vagaranuM, alpa nirdaya, krUra manavALuM, adhIruM tinipu. strI. na. chekavyartha van pu. mAga timA pu. moTI cUka, ghaNuM avarSa pu. yAjJika, gora bephikarAI matu pu. strI. na. anupama mana 2 ga. paramezvAsa le; artham kri. vi. ghaNuM prama zvAsa levo, jIvavuM. atyAtipu.eka kSatriyanuM nAma che. ana n pu. baLada atyAyana krivi. athavA pu.strI. anuSThAna na. (mana nahi, na. ghaNuM lAMbuM, ghaNuM dUra anuSThAna na karavuM te, sAdhavuM amata pu. strI. na. AzcakAraka | te) na karavuM te, na karavAnI kasUra thatA pu. strI. na, AjanuM, a tyatA zrI. (apatya ne, Ajane lagatuM chokaruM) vAMjhiyApaNuM mathakamRti kri. vi. (ai Aja, anadhina pu. strI. na. mata mAMDIne, thI) AjathI atyAra pachIthI 3ya pu. DahApaNane abhAva Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 saMskRta bIjI copaDI anaE pu. strI. na. ayogya | #gujara pu. cAkara, nokara mana pu, agni anutte pu. namratA, garvAbhAva sattAna na. saMbhALa na levI te | anuuhata pustrI. na. avicchinna anAja pu. strI. na.niraparAdhI | avazva pu. jArI rahevuM te anAtha pu. strI. na. lAcAra, anumAna na. satI thavuM te, maradhaNI vagaranuM, AzrayahIna nAranI pAchaLa maravuM te anAthajata pustrI. na.(kanAra anurAga pu. prIti, maherabAnI jeno AraMbha nahi te, anAta anurUpa pu. strI. na. maLatuM, jene cheDo nahi te) AraMbha mujabanuM, pramANenuM ane cheDA vinAnuM anuvana na. malama, aMgane anAma pu. prAraMbha nahi te lagADavAne sugaMdhIdAra padArtha banAvo ta pu. strI. na. (mana | anuvidheya pu.strIna. anusaravA nahi, mAnava na. pramANikaNuM, | yogya, pramANe cAlavA yogya phata 35+nuM karmaNi bhU. | anuSakta (anu mane sakta santu kR. yukata) apramANika karmaNi bhU. ) sAthe raheluM, niSada pu. (nig pu. kabaje, joDAyeluM niyama) kabajAmAM na rAkhavuM te anuSThAna na karavuM te niraMkuzapaNuM manuSeya anu+thA nuM vidhyartha a4i pu. pavana ku. karavAnuM hoya te anirAkU kri. vi. vAraMvAra, | manuSya manu+vanuM vidhyartha ku. niraMtara, hamezAM bhaNI javAnuM niSaor pu.strI na beTheluM nahi te zarata pu. cheDe, nAza anIla na. sainya, senA mata puri strI janAnakhAnAmAM nIratha pu.strI. na. (mAna. rahenArI strI lazkara, rathA rahevuM) lazkaramAM 3natA-pu. yamarAjA eka sipAI janatAmara na. aMte javuM te manuni pu. strI. nadayAvAna | attaraH kri. vi. Akhare Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 268 mAtara na. phera praya pu. kaThoratA. sattarita putrI.na.taphAvatavALuM, atividheya pu. strI, nara upAya juduM paDeluM - rahita, duHsAdhya aA savapu. strI. na. Itara, | atikta pu. strI. na.pratibaMdha bIju rahita, aTakAvAya nahi evuM anyathAki.vi. bIjI rIte nahi to sAmA pu. strI. na. (ma nahi, ag: kri. vi. bIje divase vmatta bephikaruM) bephikaruM nahi karavA(ma7mAM te bole che. te, sAvaceta azvita manu+nuM karmaNibhU.kR. makavavatR pu. je bolato athavA yukta, rahita, bhareluM zIkhavato nathI. vathatu (66 4 ga. paramai0nuM madA na. kamaLa vartamAna ku. anupUrvaka)zodhatAM 34 pu. varSa sajI strI. pANuM (ba. va. mAM amAra na. aAtra, nAlAyaka. vaparAya che) amuka kAryane mATe nimita nathI te sAnniti strI pUjA zapatha na. avaguNakAraka cIja amita (milaga.parasma nuM kamaNi bhU. 5.) gAyeluM, sAyan na. apakIti apara sarva pu. strI. na. bIjuM gavAyeluM amicak kri vi. (vaida pu. sAdhanagna na. (patra na. cedine rAjA, je kRSNane zatru hajAra) hajAra aparAdho hato.) vaidya tarapha aparAmbunidhi 5.( apara bhInne eTale pazcima, ane agnidhi, amitApa pu.ghaNo ja baLatA tApa samudra) pazcimano samudra minAM pustrI.navIna, kamaLa sapavitra pu. strI. na. apavitra, abhimanyu pu. arjunane putra pApI : " maminula pu. strI. na. sAmuM apatina. satta+NinuM karma | jamiyura pu. zrI. na. guNI, bhU, je iracheluM hoya te | yogya, puNyazALI Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra70. saMskRta bIjI copaDI AmiranI pu. rAjasUya yajJamAM 1 arthathI eTale atithinI pUjA je kriyA karavAmAM Ave che tenuM | karavA athavA tene mAna ApanAma, te yajJa karavAne divasa vAnA sAhityathI ApeluM mAna. miidhA strI, vacana, nizcaya a 1 ga. paramai0, 10 ga. samiti (midhA nuM karmaNi meLavavuM, kamAvuM bhu. ka) belAyeluM artha 10 ga. Atmane yAcavuM; abhyAgata (abhinaA pU14 gam | gaLu araja karavI. nuM bhU.kR. AveluM; pu. pareze | artha pu. kharo bhAva, artha, m 1 ga. paramai0 hAlavuM IzkelI vastu amAvAsyA strI. amAsa arthatA pu. (saphAi pu. zaka, mitra pu. zatru bhaya) dhanane lagatA bhaya samudra ki. vi. paralekamAM | arthAi nAmadhAtu. paramai0 amRta na. IzvaranuM pINuM, amRta [, Atmane sapaSTa karI samajAvavuM amogha pu. strI. na. saphaLa, kharuM thana pu, garajavAna, jAcaka ame na. pANuM aTuM laga. ane 10 ga0 pIvuM, damavuM sanmAna strI. kamaLane choDa korI strI. (35rdha na. aDadhuM, mam 1 ga. Atmane 36 jorI strI. kareDa)aDadho karADa jeDe, udaya tha athavA pacAsa lAkha 3yar na, leDuM mana pu. devakagata, pUrvaja athavA pu. (raNa na. arvanuM pu. ghoDe jagala, vana, ane vAsa pu. sarNa 1 ga. paramai0 ane 10 ga. raheThANa) vanamAMnuM raheThANa ghaTavuM, chAjavuM. arigha strI. duzmananI bairI trukSma strI khoTuM nasIba, daridratA mahA pu. sUrya ne sArathi atraNa pu. zrI. na. susta, maMda, zaSa pu. na. ghA, jakhama ALasu. sauMvArapu.(hajAra pu.mAna)' sAma pu. nukasAna Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI ra71 ama pu. saMtoSa | va pa ga. Atmane meLavavuM, ahaNa pu. strI. na. nAnuM, DuM | bhegavavuM,vyApavuM;vi+ vyApavuM navA pu. strI.na. ghaNuM, ghaNuM a 9. ga. paramai0 khAvuM avavidha strI. TUMkA viSaya- sArA pu. strI, na. nabaLuM, vALI, TUMkI azaktimAna avazAna 3va+jJanuM karmaNi bhU. sarAna na. khAvuM te, bhojana kR. dhikkArAyeluM marAna na. strI. bhUkha jayAta pu. zrI. na. suMdara, pheda, veta, svaccha, puNyazALI azoka puAsopAlavanuM jhADa avara sarva - pu. strI. na. pAchaluM zvara pu. khaccara pachInuM azvamedha pu. eka prakArane yajJa savAmAna putrI.na. (sava+ (emAM azvanuM balidAna thAya che.) hanuM vartamAna kRdaMta) laTakatuM azvadA na.ghoDAcalAvavAnI kaLA avaDhe pu. garva azcinapu.(ki.va.mAMvaparAya che.) avara pu. strI. na, parAdhIna. svargalokanA vaidyo(sAthe janmelA) paravaza, Azrayarahita avarayam kri. vi. nakakI - aAvela pu. puruSanuM nAma che. avasthAna na. raheThANa ar 4 ga. nirU joDe, rada karavuM, sAhita(avazvanuM bhU, ku) kADhI nAkhavuM dhyAna rAkheluM 36 2 ga. parasma hovuM mavAn pu. strI.na. dakSiNanuM asaMyama kri. vi. nakkI vighapu.strI.na. aDacaNa vagaranuM sataputevA strI. (tapu. strI. vinAriAna pu. strI.na. nAza na sAruM, tevA strI. cAkarI) duSTa nahi pAme evuM athavA niMya puruSanI cAkarI vidyAnvitam kri. vi. tarata saranuM na. lohI sadA pu. strI. na. phare nahi asahya pu.strI.na. (tanuM vidhyartha evuM. nivikAra kRdaMta ja jeDe) sahevAya nahi tevuM Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ra7ra saMskRta bIjI copaDI pu. strI.na. (artpuchava, tatva) tava vagaranuM phAyadA | A maryAdA dAkhavanAra avyaya, vagaranuM, nakAmuM. avadhidazaka avyaya maNidhAra strI,(dhArAstrI, dhAra) lAvAra pu, AkAra, rUpa talavAranI dhAra. kAjArAvAyu pu. AkAzamAM vAyu sidhAvratana. talavAranI dhAra AkSepa pu. maheNuM, niMdA upara suI rahevAnA jevuM kaThaNa vrata sAtha strI. nAma aNu pu. jIva, prANa (A arthamAM mAjAmina pu.strI na. AvanArohaMmezAM ba. va.mAM vaparAya che, rI-ruM kemake prANu pAMca che), AGgirasapu. aGgirasane va za00 sAsuma pu. mAta varita pu. strI. na. AcareluM, asUyaya nAmadhAtu. dveSabhAva rAkhavo | | tevuM; na. AcaraNa, kRtya. aRjJa na. lehI AvArtha pu. vidyArthIne joI asta pu. sUryanuM AthamavuM te paherAvI veda zIkhave te dharmaguru sAstajiripu pazcimane parvata | Ani pu. strI, laDAI, yuddha jenA upara sUrya, caMdra ane tArA AjJacta karmaNi bhUku. hukama kareluM, Athame che evuM kalpeluM che te. mAtta puM, strI, na. (A+hatta, rA maritha ne. hADakuM ApavuMnuM karmaNi bhU.ka.) hana na. divasa laI lIdheluM madada: a. dararoja AtmaghAtakapu. na.(Atman pote artikri . vi. dahADo ne rAta vAta mAranAra) pitAne nAza artiram na. (samAhArada%) sAmAtinapu.strIna, ApaghAta dahADo ne rAta karanAra sAtamaHmana na manane kabaje ahorAtra pu. rAtadivasa rAkhavo te dvArA kri. vi. a. takSaNa, tarata | sAtamA pu. jene AtmA che 'ja, jaladIthI te mANasa Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saMta bIjI copaDI 273 saramAtapu.strIne potAne gameluM bApuna na. jiMdagI Amitina.(Aramana pate ane | marSanA strI. pUjA hita bhaluM) potAnuM bhaluM AerfSatapu.strI.na. saMtuSTa kareluM tamaya pu. strI. na. pitAnuM sArA + nuM bhU.kR. caheluM sara pu. lakSa, mAna mArta pu. zrI. na. duHkhita, pIDita bhAratu pu. mULa kAraNa A pu. zrI. na. bhInuM mAnara na. mukha A strI. caMdranuM chaThuM nakSatra mAnIta mA+nAnuM karmaNi bhU. | vAsTa na. jhADanA mULanI kR. ANeluM AsapAsa pANI bharI mUkavA mATe Attara pu. strI. na. aMdaranuM | kareluM kuMDALuM, kayAre saT[ pa ga. paramaitra meLavavuM, DhApa pu. vAtacIta saMpAdana karavuM, sava+sAi mArI strI. oLa, paMkti meLavavuM, pAmavuM. AvikSita pu.avi kssitne| putra sApa hAThyapu. strI. na. pAchalA mAtRta mA+nuM kamaNi bhU.kR. paherane lagatuM, UtaratA divasane bhareluM, DhaMkAyeluM lagatuM strI. umeda pAdura pu. strI na. thoDuM phIkuM zin strI. AzIrvAda sAta pu. mitra, hita IrachanAra | AviSa pu. sapa sAta putrI. na. AkhI nAmanI an 2.Atmane besavuM, di+ keTalIka RcA bhaNune abhiSeka - sAra besavuM+gha+A pUjavuM, karAyeluM. upAsanA karavI; satra amiSa pu. nA mAMsa Amodapu.sugaMdha suvAsa, khuza yajJa samAraMbha karo, ghaNu yajJo anukrama karavA. gAyatta pu. strI. na. AdhIna, sAranuM na. mukha sattAmAM raheluM, vaza mAsakramapu.zrI.na. (mAra mAyAzya pu. RSinuM nAma che. - pu. zrI. na. pAsenuM ane mArA mAyuaiAma pu. lAMbI AvaradA na. mata)jenuM mota pAse AvyuM IcachanAra hoya te, ke nAkheluM Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI mAtA pu. zrI.na. meLavAya tevuM , tartavyatAvI.kaMI karavAnI rIta yAsIna (mAm nuM vartamAna kR) | zundrAri(rUdane mAri prAraMbha) pu. strI. na beTheluM jemAM indra mukhya che te, Indra mAthAna. sabhAsthAna, sabhAmaMDapa | vagere. mAgha na. moTuM, mukha ruci na. jera (aMganuM) mAhyA pu. ruci indriyasauSThava na. (indriya na. gva pu. yuddha, laDAI avayava athavA indriya ane mAduti zrI. yajJanuM balidAna ! saugvana. khUbasUratI)rUpavALo ghATa, Arogya zarIra 6 2 ga. para javuM; miksa indrayArthIpase banana.(inadriya na. taraphajavuM; +rU jANavuMar+ indriya,artha pu.padArtha, 3ghasevana AvavuM; UgavuM, AbAda na Azraya karo te, upabhega) thavuM,udayatha; nirU+rU nIkaLavuM indriya viSayane upabhega karavo parirUM AsapAsa phare phare; te, viSayIpaNuM, viSayalaMpaTapaNuM rAti+pha jatA rahevuM;vi+1+ phumatI strI. eka strInuM nAma che 6 juduM paDavuM; r[+3T+ gbdha chaga.Atmane saLagAvavuM, phu tAbe thavuM, zaraNe javuM; cetAvavuM tapUrU ekaThuM thavuM,sAthe AvavuM. duI pu.strI.na.iDeluM ApanAra 4 1 ga. paai0 36 joDe, gvatA strI. iSTadeva, ArAdhya UgavuM, udaya, udaya thavo devatA, rakSaNa karanArA deva 6 2 ga. Atmane dhi joDe, abhyAsa kare. adhyayana karavuM 4 ga. Atmane 36 joDe, rphavA pu.sUyavaMzI rAjAone | UgavuM, UMce UgavuM mULa puruSa pratijoDe,jevuM saMbhALa levuM kuchuM pustrI.na.irachatuM, icchanAra | H 2rga. Atmane ane 10 ga. tatataH kri. vi. Ama tema | vakhANavuM ahIMthI tahIMthI | za pu. strI, na. AvuM Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra75 saMskRta bIjI copaDI : 1. ga. paramai0 ane 10 ga. karIne Arya lokanuM asala 36 joDe, bolavuM sthAna e hatuM.) zuM laga. Atmane dhaNuM thavuM, sattA strI. virATa nAmanA rAja karavuM rAjAnI putrI phaeNzvara pu. rAjA 3 ya na. upaluM vastra, uparane d 1. Atmane yatna karavo, pizAka takAsavuM sattAna pu. strI. na. catuM hAthAsathata pu. strI.na.(hAtha 3 avyaya vaLI pu.khoTo rasto, doSavALe mArga, 31 ga. paai0 javuM kathita AsthAnuMbhaku prApta 3% pu. strI. na. sakhata, tIkSNa, thayeluM)khoTe raste gayeluM AkaruM utpanna 36+ qbhU.kR. janmeluM, 32 kri. vi. jorathI, sakhata, UpajeluM Akara, karaDo 3usTa na. kamaLa a. kri. vi. moTethI . 346 pu. kheALe ka ga. paramai nAkhI devuM utkRSTa sarphIga nuM karmaNibha.. choDeluM tyAga karavo pu. strI.na. uttara dizAnuM 37 pu. strI.na. tarApo; koTiyu 34 pu. pANI uttama pu. strI. na. chelle 3 na. peTa, jaThara uttama pu. zrI. na. (3ttama 3mari pu. zrI. na. ( 3na. pu. strI. na. suMdara, zreSTha, Tana. peTa ane ma bharavuM )potAnuM peTa phaLa ane pratyaya) sArA phaLa bhare te, peTabharU. ekalapeTuM vALuM, sArA pariNAmavALuM , ane lebhI uttara sarva 05. strI. na. uparanuM, karAra pu. strI. na. umadA,meTA pachInuM manavALuM, udAra uttarakura:pu.ba.va.himAlayanI 334 pu. eka jhADanuM nAma che; pelI bAjunA dezanuM nAma che.(dhaNuM | na. e jhADanuM phaLa Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 saMskRta bIjI copaDI krama pu.mULa utpatti, nIkaLavuM te | upAnita kag+jhanU nuM preraka kAtRpu. yAjJika gera, tenuM kAma | karmaNi bhUA. upajAveluM eTaluM ja ke sAmavedanA maMtra | uparAya che. janAInI kriyA bhaNavA. 3panAra " kAmavRtti pu. uddhata svabhAva- DAmora pu. bhogavavuM te vALuM, amaryAda vAyu pu. zrI. na. upayoga hArdiA pu. puruSanuM nAma che. | kareluM, vApareluM kata pu. strI. na. garviSTha | sAta pu. zrI. namUeluM, baMdha utama 36+nanuM bhra. ku. | thayeluM kri. vi. tarIke vaparAya che.) | 3ra kri vi. upara bephikarAIthI, uddhatAIthI kAritA pu. strI. na. upaluM 3mUtaviramapu.strIna.(3mRta. 3yAma pu. saMtoSa 36mU utpanna thavuM . bhU - ku. 3pati pu. zrI. na. lAveluM jenAmAM acabA upanna thayA che te 3yana na. najarANuM hacamamRta pu. zrI. na. udyogI phATastha pu. strI.na. ThapakA lAyaka, unnati strI. caDatI moTAI dezapAtra kumAra pu. harSa, praphullita thavuM te, 3ota sattAnuM karmaNi bhU, ku. vikAsa phAvaTa na.gAma athavA zaheranI joDAyeluM, yukta 3ma sava bane pAsenI jagA, pAdhara, sIma 3mA sarva pu. strI. na. be pakSane agwAra pu. pagaraju kAma bIjAnuM lagatuM bhaluM karavuM te 3 strI. pRthvI kapawArinapu.strI.na upakArakaranA | 3patti strI. upakAra unnaI strI. eka nAgakanyAnuM nAma 3vya pu, khaja, saMdhare che, je thoDA divasa arjunanI athavA saMcaya karavo te bhAryA hatI. kavita 35+rinuM karmaNi bhU. | kurAnapu.asuronA gurunuM nAma kR. ekaThuM kareluM 36 1 ga. paramai0 baLavuM Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI paDI ri77 36m strI. prAtaHkALanI devI | divA savapu. zrI. na. ekeka, maLasaku dareka 36 kri.vi garamIthI UnuM UnuM patAza pu. strI. na. A tarehanuM, 3cra pu. sUrya AvuM 36mana pu. garamI nara na. pApa kavara pu. strI. na. moTuM, zreSTha, jADuM, jabaruM kartha pu. zrI. na. UbhuM, UMcuM pu. IkvAkune vaMzaja pdra pu. strI. na. indra saMbaMdhI jUSa pu. IlU SAne putra R 1 ga. paramai0 javuM varSa na. osaDa, davA Rga 1 ga. Atmane meLavavuM Rgupu.strI. na. sAduM, sIdhuM, sApha ghaNA strI. oraDo zna na. devuM kuLa na. kAMkaNa RtijJa pu. yAjJika gora varSa pu. vALa mukSan pu. IndranuM nAma che. ghara pu. sAdaDI rAghava pu. RSinuM nAma che. prArA kri. vi. eka vakhata tirit sarva keTalAeka gvAmana pu. strI. na.eka mananuM vajana na. suvarNa tra che. eka rAta nya strI. dIkarI gvAvAna pu. strI. na, ekaluM, gr4 pu. na. mAthuM, khoparI ekAMtavAsI jafTa pu. zrI.na.pILAza paDatA, gvAta pu. strI. na. ekasarakhuM tapakhIriyA, badAmI #Aratanu pu. zrI. na. nizcita 10 ga. Atmane prIti karavI guNavALuM, jenA guNa phare nahIM te frNa na. je kAma karavAnuM hoya gvAtataH ki.vi.ekasarakhI rIte ? te, kAya, katavya Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 saMskRta bIjI copaDI zarina pu. hAthI #vitA strI. kavitA, vidyA vaLa pu. zrI. na. zokakAraka cha pu. strI. na. duHkhitA MAra pu. strIna, dayALu | kAchuM vAima kri. vi. hAya hAya darzoTa pu. sApanuM nAma che. | ga.paraaivijeDe, khIlavuM # pu. vizeSa nAma che. (phUlanI mAphaka), vikasavuM jApatha pu. (phArman karma ane va thapukakusthane vaMzaja,rAma vani mArga, rasto) karmane thAvara pu. eka moTA vaiyAmArga eTale mokSa athavA nitya- karaNInuM nAma che. sukha meLavavAne dharma saMbaMdhI vAthI strI.apsarAnuM nAma che. kriyAkarma karavAM te. kAna na. vana, araNya 4tra na. strI vahu kAma pu. IcchA 46 pu. kajiyo kAmadu pu. zrI. na. kaI paNa haMsApu (pu.eka jAtane haMsa) | IcachA pUrNa karanAra vaDhAM strI. hunnara kAma pu. jenI IcchA pUrNa rApa pu. samuuM thaI che te. hari pu. kaLiyuga eTale cAra | jaya pu. zarIra yugamAMne chelle ane pApika jarA nuM preraka, kaMI paNa cIja hAla duniyAmAM je yuga cAle karAvavI che te, pAparUpI tattva jartinAra strI (ArtirI sTika pu. dezanuM nAma che. (ba. strI.kAtika mahinAne lagatI ane va. mAM vaparAya che.) gii strI. agiyAraza) vAhAnA pu(5 pu. sRSTinI kArtika mahinAnI agiyAraza avadhi, ane atta pu. cheDA) | jANa na. halakAI, laghutA, sRSTinI avadhine cheDe nIcapaNuM . varipata vastrAnuM preraka karmaNi bhU | zAmela na. dhanuSa, koma, bANa, kukapeluM, jeluM zodhI kADheluM ke mA +jA pu. strI. na. vAvaSa pu. puruSanuM nAma che. jenuM bANa kheMceluM che. te Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare te saMskRta bIjIce paDI 278, #Artha pu. strI. na. karavA lAyaka | kura pu. kUtaro kRtya, kAma * * sura pu. hAthI kAryavA pu. strI. na. (bIjAne Tu na, kaTuMba mATe) kaMIpaNa kAma je koI TTama pu. na. pharasabaMdhI; mA TTima maNinI pharasabaMdhI, vArthagrTa pu. strI. na. ekI phaTikanI pharasabaMdhI vakhate be kAma karavAne lIdhe pu. dhAnanuM mApa gabharAyeluM 34 na. kAnanuM ghareNuM varipu. keTalAka rAkSasonuM nAma che. yunipura na. zaheranuM nAma che, rAdhya na. kavitA vidabha athavA varADanI rAjadhAnI vArA pu.na. eka jAtanuM dhoLuM phUla vRtta na. Azcarya, jijJAsA goisama pu. strI. na. (vAi mArA pu. kumAra na. lAkaDuM, Dhoi pu. na. mATInuM mura na. rAtre khIlatuM kamaLa Dhe, ane tama sarakhuM, jevuM) suma pu. hAthInA kapALanA bhAga, lAkaDAM ane mATInAM DhephAM jevuM * uparane gaLe alha4 pu. zabda kumALa pu. rAvaNanA bhAInuM viMnA pu. devayonivizeSa nAma che. zivat pu. kaI jAtanI vastu ? kurukSetra na. kaurava laDyA te ziva pu. Thaga apramANika mANasa jagAnuM nAma vijayata pu. strI. na. keTaluM ne. kuLa ja pu. prakAzanuM kiraNa sujJa pu. strI. na. (na. vira pu. rAkSasanuM nAma che. kuLa, ane nA gana pedA thavuM fNo pu. zizu, chokaruM uparathI)kuLamAM janmeluM, kuLanuM (jemake siMhanuM) kuvA pu. ane sTava pu. rAmanA mrti zrI. kIrti dIkarAo che (nAmanI AgaLa mUkavAmAM kusumapura na. zaheranuM nAma che. Ave che.) kharAba, nidita ' yuddha na. kinAre Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. saMskRta bIjI copaDI dR 8 ga. parasma, AtmAne. | jo a. lIdhe, vAte karavuM, ma+zna Azraya levo, | pu. strI. na. AkhuM aMgIkAra karavo; adhika tAkavuM, v pu. vI. na. kadarI, halakA lAguM pADavuM; dhanya tAkIne, | manavALuM eTale saMbaMdha rAkhIne, lAgu grfnadhi pu. (HT strI. dayA pADIne; mag+mA+ dUra karavuM; ane nidhi pu. bhaMDAra) dayAne amU+ zaNagAravuM;Avi+9 bhaMDAra, ghaNo mAyALu khulluM karavuM, ughADavuM; 3+ pAsu pu, strI. na. mAyALu upakAra karavo, bhaluM karavuM; zA pu. zrI. na. azakta, pAtaLuM tina+ dhikkAravuM, nama+ 1 ga. paramai kheMcavuM; vi+ namaskAra kara, namana karavuM ni pra+zanikRSTasthitimAM ANavuM. # IjA karavI, apakAra kara; ri strI, khetI nirmA (ni) nirAkaraNa kReur pu. viSNune AThamo avatAra karavuM. tyAga kare, choDI devuM; vRdaUpakSa pu. aMdhAriyuM prati vera levuM. sAmA thavuM; va + vaza karavuM. cvardhana pu. puruSanuM nAma che. che pa ga. parama, Atmane surNAra pu. haraNa mAravuM kRNAhAO na. kRSNanI madada chUtraNa na. ( jU na. prAya- 6. ga. paramai0 vikheravuM; zcita ane gai traNa traNa prAyazcita | vi+ pAtharavuM. ta 6 ga. paramai0 kApavuM na. satyayuga cAra yugamAM | 9 ga. parasma, Atmane kRta pahelayuga, jagatano pahelo mAravuM, nAza kare tayuga ane uttama kALa kRta 10 ga. tArIpha karavI, tivA strI. dattaka lIdhelI(putrI) vakhANavuM, stuti karavI tina pu. strI. na. jenuM kArya yura pu. bAjubaMdha, bAhubhUSaNa, saphaLa thayuM che, kRtakRtya. sAruM, kANuM upara paheravAnuM ghareNuM guNavALuM dephA pu. vALa Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 saMskRta bIjI copaDI rina pu. siMha + 1 ga. ane 8 ga. paramai. tava na. ThagAI, kapaTa thAkavuM, marI javuM, parizrama jorI-di strI. karoDa pAmo, narama paDavuM, udAsImAM jo pu. kepa, gusso hevuM jorApAra na. tijorI phAnasa manuMbhU chu. thAkI gayeluM, janAra na. bALapaNa nigata thayeluM, karamAyeluM, nivRta (bhU.kR. nAma tarIke glAni pAmeluM vaparAya che) na. bUma phri 4 ga. paramai bhInA thavuM kam 1 ga. ane 4 ga. paramai fja laga. paramai0 zeka karavo cAlavuM, pagaluM bharavuM; Atmane | jija 9 ga. paramai duHkha devuM lAgu thavuM, asara karavI;matinnAmU | pIDA karavI, pIDavuM pelI tarapha cAlavuM athavA javuM, | kavi pu. na. napuMsaka judA paDavuM, oLaMgavuM, pAra javuM | zalaga.paramai03De UkaLavuM +upara thaIne cAlavuM. | sakhA -kSiNa 8 ga. paramai0 UgavuM, UMce UgavuM. ghAyala karavuM thI 9 ga. para , Atmane | sarvapina pu. strI na.(pu. kharIdavuMni ruzavata ApI | paLa ane davaMsina nAza pAmatuM pitAnuM karI levuM, niSkraya kSaNamAM nAza pAmatuM, kSaNika, Apa, khaMDaNuM ApI cheDA- kSaNabhaMgura vavuM; vi+ vecavuM. kSaNavatva na. kSaNabhaMgurapaNuM kIrITa pu ( strI. ramata kSara sapanuM karmaNi bhU.kR. gamata, rauDha pu. parvata) gamatane | ghAyala thayeluM mATe parvata, moja karavAne pavata | kSam 4. paramai0 mApha karavuM guSya 4 ga. para gusse thavuM; | kSamina pu. strI.na. kSamA karanAra sami+sandha kApavuM krodhakaro | kSaNa pu. nAza, ghaTADe purI 1 ga. parameSi joDe, raDavuM, | kSitti strI. pRthvI, jamIna zoka karavo nitIza (fkSatistrI.pRthvI) rAjA Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 saMskRta bIjI copaDI kSIra na. dUdha nAdAjhata na. vAstrI, racanA, suH 7 ga. paramai0, Atmane - samUha, samudAya, rAta na. so) khAMDavuM, bhUke athavA cUro karavo hAthIonI so hAra. seMkaDo kSudra pu. strI. na. halakuM, nIcA hAthIo suma 9ga.parasma kSebha pamADavuM, anagva pu. sArAmAM sArA hAthI gabharAvavuM, AkuLavyAkuLa karavuM jai strI. nadInuM nAma che. hotratA strI. (kSetra nA khetara | itarana. gaMDakIne kinAre ane sevatA deva) khetarapALa paratha4 na. hAthInAM lamaNA 1 ga. parameha kSaya pAme jatAvita pu. zrI. na mUeluM atijhI. Azraya, Azare, cAlavuM te 2 na. mANasanA zarIranA polA 1 ga. paramai belavuM bhAga jevA ke moTuM, nAka vagere. jatAM strI, gadA cAi pu. strI. na. (aa pu. jatuwAma pu. strIne javAne Atu talavAra) jeNe talavAra kheMcI jandharvakathA strI. gaMdharvanI chokarI rayaMtramugalapu.(vaTa puduSTa,muna mIra pu. na. gaMbhIra pu. sApa) duSTa mANasarUpI sapa 15 ma De, humalo kare; haju a. nizcaya prati+36 joDe, tarapha javuM. rAphira pu. strI. na. vira pu. jaha pu. viSNudevanuM vAhana kheranuM jhADa) kheranuM mazar strI sapajAtinA zatru vi6 7 ga. ane 4 ga. Atmane garuDane hukama ane 6 ga. paramai khinna thavuM ame pu. garbha nAkhuza thavuM, khoTuM lagADavuM amadRma pu. zrI. na. (jarmapu racA 2 ga. parasma kahevuM garbha rahe te,ane Ima AThamuM garbha rahyA pachI AThamuM mAnadhdha pu. na. jAna na. | Te 1. ga. paramai, ane 10 ga. AkAza, madhya pu. na. vacalo | halake vicAra bAMdhavo, niMdavuM bhAga) AkAzane vacale bhAga - maTara pu. gaLuM Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI 283 ati nuM bhU.kR. gaLeluM, | guvi4 pu. (juttama pu. killo) paDeluM killAnuM rakSaNa karanAra ja pu. strIna. dugama, bhedAya guda 1 ga. parame. AtmAne ke pesAya nahIM evuM; na.araNya, chAnuM rAkhavuM, gupta rAkhavuM jhADI dhu 4 ga. paramai. lebha karo jIvana.ajunanAdhanuSanuM nAma che. 1 ga. Atmane halakA vicAra jAra na. avayava, zarIra bAMdha, niMdavuM mAdholA ne. jAI pu. strI. ne. JvatA strI. kuLadevatA, gharanI chAchara, ane 3 na. pANa) athavA kuLanI devI chAchara pANI fdhana pu. gRhasthadharma pramANe vartanAra jAra pu.eka prakAranIlagna kriyA jUda ga. paramai0 gaLavuM, sajja che. e kriyA pramANevarakanyAnI paraspara anumati thaI eTale Atmane vacana ApavuM lagna thAya, bIjuM kazuM joIe T 9 ga. paramaiamDe, bolavuM no pu. Akhala; strI. gAya, tya pu. gRhastha hamezAM je | vANa, pRthvI pavitra agni rAkhe che te agninuM vira pu.viSaya,kaMipaNa pahoMcI nAma che, gRhakRtya zake eTalI hada niru strI. vANI janatA strI. nadInuM nAma che. vanastrI. eka jAtanuM cakamuLa pu. phAyade cakti pILuM anulekhana 1 ga. paraai rakSaNa karavuM pltha 9ga. paramai0 gUMthavuM, ekatra jIvita strI. guptapaNuM, rakSaNa karavuM, racavuM gurutastrI. moTAI dabadabo, bhapake bdhi pu. gAMTha gurthI, gurunuM strI. meTI, moTA pras (6)ga.paramai,Atmane0 kadavALI || levuM, grahaNa karavuM; manuSyaanu nahIM. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 saMskRta bIjI copaDI graha karavo, maherabAnI karavI; | ghavAra: saMkhyAvAcaka praha ba. nijha kabaje rAkhavuM; vi+ThU | va. cAra : laDAI karavI, vigraha kare; Ft. vara pu. na. sukhaDanuM lAkaDuM ghaTTa ekaThuM karavuM, saMgraha karavo. namo strI. (pu. gAmanA pu gAmane mukhI sukhaDanuM jhADa, ma strI .aMkura jAvana pu. paththara mAMjara, phUla athavA mera) & 1 ga. parasma thAkI javuM, caMdananA jhADanuM DacakuM, phaNage, glAni pAmavI mera, phUla vagere. jo pu. caMdra , ghadrakuma pu. rAjAnuM nAma che. divA strI, nAne ghaMTa, ghaMTaDI caMdrApI pu. rAjakuMvaranuM nAma che. vama 1 ga parasma cATI javuM, gharma pu. garamI pIvuM lA+ca+ Acamana karavuM jarmanapu. strI na. (gharmapu. uSNatA) . (thoDuM pANI mAM laI dharma garamIthI utpanna thayeluM kriyAmAM karavAmAM Ave che tema in 1 ga. paramai0 khAvuM pI javuM) ghara pu. strI, na, bhayaMkara bhayAnaka brA 1 ga. paramai0 3uDesUdhavuM campakapuSpareNu pu. (campaka pu. eka jAtanuM sugaMdhIdAra phUlavALuM jhADa caMpAnuM jhADa, reNu pu. rajA 2 ga. paramai0 prakAzavuM parAga, raja). rayAti pu. strI, na, vakratu cakra athavA paiDAnI mAphaka) caMpAnA phUlanI raja ke parAga jenI gati paiDAnI gati jevI ppAvana pu. caMpAnA jhADano che te, haMmeza pharatuM samUha vakSa 2 ga Atmane belivuM;mA+ varu 1 ga. para javuM, bahAra vas kahevuM +f++ samajAvavuM. gharakharAja pu. pagane raMgavA te, maNa na. pharavuM te pagane raMga QualfphA pu. RSinuM nAma che. | rAma pu. zrI. na. chelluM Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 285 parata gharanuM karmaNi bhU. ku. | jivara na vananuM nAma che. AcareluM, kareluM jitrArA pu. (vitra judI judI vaMta vandranuM karmaNi bhU.kR. tarehanI, ane sADhApa pu. vAtalepa kareluM, copaDeluM cIta) judA judA viSayo upara jarmavallura na. (varman na.cAmaDuM vAtacIta ane vakrura na. AMkha) zArIrika daSTi vira pu. strI. na. citravicitra kareluM, suzobhita kareluM vastra +vi joDe dUra cAlavuM, virapravRtta pu. strI. na. lAMbA eka kore cAlavuM vakhatathI cAlatuM vATu pu. na. madhura bhASaNa vidu kri. vi. lAMbA kALa pachI vALI pu. puruSanuM nAma che. arveTa pu. cAMDALa, bhagiyo cUta pu. AmravRkSa, AMbAnuM jhADa; varastuta pu. strI. na. cAra na. AMbAnA jhADanuM phaLa pu. bhATa) bhATathI vakhaNAyeluM pUrNa pu. na. bhUke, cUraNa; cUta rAhata pu. puruSanuM nAma che. bhUkAnA jevuM, dhuLa jevuM vAharapha strI.(khUbasUrata, a. je rapha saghaLAM avayavo jenAM cata na mana, citta saghaLAM avayava suMdara che evI strI 4 pu. zAlivAhana hiMdu varSane vArtha strI. khUbasUrata strI, | pahelo mAsa, caitra alabelI triratha pu. gaMdharva lekene deza tti 5 ga. paramai ne Atmane ekaThuM karavuM; sv+fjADAthavuM; nina+ri nizcaya karavo, TharAva cha 10 ga. 4 joDe, koIpaNa karo; vi+ri zodhavuM, khoLavuM, cIja DhAMkavI TUMDhavuM samari saMgraha karavo. chas na. chaMda, vRtta vis 10 ga. Atmane cetana chara na chaLa, kapaTa hevuM, gati hevI chAdana na. DhAMkaNa Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 saMskRta bIjI copaDI chi 10 ga. ane 7 ga. parasma | kamenA pu. parIkSitanA eka Atmane kApavuM, kApI nAkhavuM, | chokarAnuM nAma che. e ajunane bhAga karavA pautra hato nava gana "upanna karavuM, pedA nam 2 ga. parameLa khAvuM karavuM-nuM preraka nathituma kavAmana put na. jagata, hetvartha kRdaMta duniyA ane gamanapu.AtmA) jJArvata pu. kRSNanuM nAma che. jagatane AtmA kanu pu. prANI nAnnAtha pu. (na duniyA jhama mAn pu. strI. na. janmeluM; ane nAtha pu. dhaNI) jagatane pu. mANasa dhaNI, jagatpati, jagannAyaka, nAtara na. (anAma Izvara mAtarama) bIje janma vAnnaya pu. na. duniyA jJag 1 ga. paramai0 japavuM, dhIme nAtha pu.dhaNI, pati) jagatpati sAde bolavuM athavA paDhavuM tharA na. (ghana na. keDa, (maMtranI mAphaka) kaTine pUrva bhAga, koIpaNa vumaiDhanapu.rAkSasanuM nAma che. vastune pAchalo bhAga ane varSa 3ya pu. jIta aDadhuM) pAchalo bhAga thAvaNa pu.strI.na.chata lAvanAruM. nA strI. jAdhA jaya ApanAruM karA strI, jaTA, gUMcavAyelA jJA ga. parame. jAgavuM vALanuM jhUMDa jJAca na. jaDatA, sustI ka4i pu. strIna. lera kareluM mizra kareluM kAta na. samUha 3 pu. strI. na. jIva vagaranuM jJAtAnana.utpattikALane saMskAra acetana, nirjIva jJAtavara pu. agni jana samu jeDe, jamavuM, AbAda nAnaMtApa pu. janatAno putra thavuM, thaI javuM nAnuM pu. ne ghUMTaNa Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * saMskRta bIjI copaDI 287 nAyA strI. strI, bhAryA, patnI | =vaTa ga. parama baLavuM =AdanI strI. gaMgA, jahanuM putrI | tapavuM, dhagadhagavuM kavana na. jidaMgI, upajIvikA lavanAra strI. (kavanana jIvavuM tam 1 ga. paramai0 cholavuM kApI te jiMdaMgI, mArA strI umeda) nAkhavuM tattama kakaDA karavA, jIvavAnI IcchA ghAyala karavuM, zabdo vaDe vIMdhavuM. karavo pu. mRtyuloka, sajIva tara pu. na. kinAre kera prANuonI duniyA tatapu. koIpaNa sagAnuM (chokarAnuM SAvita na. jiMdagI ke bApanuM) ke vahAlAnuM nAma kavitadhUta pu. strI. na. | taravarina pu. strI. na. tatva jiMdagIthI athavA jIvatA rahevAthI jANanAra nAmozI pAmeluM ke mAnabhraSTa thayeluM tarIya pu. strI. na. tene lagatuM vRnma 1 ga. Atmane namaH tadUta kri. vi. tenA jevuM, joDe, yatna karavo, sAdhavuM, evI ja rIte siddha karavuM taSiyA pu. strI. na. tene lagatuM - 1, 4 ane 9ga. paramaitra ane tana 8 ga. parasma ne AtmAne 10 ga. gharaDA thavuM, kSINa thavuM tANavuM, pAtharavuM, pravartAvavuM, ghasAI javuM jema ke yajJa pravartAva athavA jaina pu. jinamatane anusaranAra, karo tana phelAvavuM. jaina lekamAM eka tanA pu. dIkaro zar (3) 9ga. paramaitra AtmAne jANavuM; mA+jJA paravAnagI - tanu tanna strI. zarIra ApavI, rajA ApavI; fma+A. taratu pu. derI, tAMtaNe oLakhavuM. . . tathI strI, vAjiMtra, vINA jJAnamArga pu. (zAnana jJAna, mA taradra nAmadhAtu athavA sAdhita pu. rasto) mekSa meLavavA mATe dhAtu (tA strI. ALasa IzvaranA jJAnane rasto uparathI) ALasu thavuM Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 saMskRta bIjI copaDI taraNe tenI vacce tIratha na. tIrthana. nadI jevI tA 1 ga, para tapa karavuM | pavitra vastu, ane 3Dha na. tay ga. Atmane san joDe, pANI) pavitra pANI duHkhI thavuM tumuDha pu. strI. na. pracaMDa, bhayaMkara, tapana pu. julamAM bhAre, khUba jAmeluM tapodhanapu. tapa che dhana jenuM te, | tura pu. gheDa RSi turasidi pu. IndranuM nAma tam 4 ga. paramai duHkhita thavuM Tram kri. vi. utAvaLathI tarI strI, macha jhUMparAgaDha na. (7LA pu. tarka laga. paramai0 ane 10 ga. tADa) khajUrInI jAtanA jhADanuM phaLa Atmane dhamakAvavuM, dhamakI tRpa 4 ga. parame tRpta thavuM, ApavI, Thapako de, nibhaTsanA saMtuSTa thavuM karavI tRg 4 ga. para, tarasyA thavuM tAdarzI pu. zrI.na. tevA jevuM tRUIT strI, tarasa, lebha tApa pu. tApa tR4 7 ga. para, mAravuM, nAza tA 1 ga. Atmane phelAvavuM karavo. tAra na taNe svaraH pu. zrI. na. saizvina pu.vI.na. prakAzanamAna tINuM to na. jaLa tAvAI ki. vi. teTalA vakhata tyAja pu. dAna sudhI traNa na. traNane samudAya tAva, kri. vi. te vakhatamAM, e traNa 1 ga. ane 4 ga. parasma daramiyAnamAM dhrujavuM, bIvuM; samu+traNa trAsa tima pu. zrI. na. sakhata, tIkSaNa pAmo. tithi strI. mahinAno koIpaNadivasa trAmAM na. rakSaNa timira pu. na. aMdhakAra vi: krikavi. traNa vAra tirthan pu halakA vagaranuM prANapu. | triva pu. traNa vastu eTale dharma strI. na. ADuM, bAju paDatuM trAMsu ! athavA puNya, kartha eTale paisA, Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 289 ane kAma eTale IcchA athavA | 1 ga. Atmane ApavuM IrachA pUrNa karavI e traNa hatA "ApavuM'nuM vartamAna ku. vastuone samudAya. raya na. dahIM vivighAthAna.(ravijhAna. TA pu. dAMta svaga, mAthAnasabhA)devanI raza pu. sApa sabhA ramayajatI strI. naLanI strI, surga. ane daga. parasma tUTavuM, sutA pu. kiM. va. dhaNadha bhAMgavuM, kaDAka daI kakaDA thavA NiyANI, jAyApati jetA strI. tretAyuga, cAra yugamAne pu. TaeNga bIje yuga 1ga. Atmane dayA AvavI Utro na. traNa loka yAguru na. dayALupaNuM cAla pu. rUkanuM nAma che, ziva, di pu. zrI. na. garIba trinetra triA raga. paramai garIba hevuM svi6 strI. teja, caLakATa daridra hAvuM 2 pu. abhimAna ra 1 ga. paramai0 ane 10 ga. 4 1ga. paramai phoDavuM, phATavuM Atmane DaMkha devo, karaDavuM varAna pu. dAMta ThThA strI. dADha, aNudAra dAMta rAma pu. strI. dazamuM laMbrina pu. tIkSaNa dAMtavALuM iaa strI, sthiti, avasthA prANu, sApa 2 1 ga. paramai0 baLavuM ravi sarva pu strI. na. dakSiNa tA 3 ga. parama , Atmane dizAne lagatuM ApavuM kSiNa pu. strI. na. dakSiNane tA 2 ga. paramai0 kApavuM yogya sArava pu. jya hata pu. dAMta vara pu. putra vA vA ApavunuM avyaya bhU. hAla pu. dAvAmi, vanamAM saLagate ke. ApIne agni, vana Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 saMskRta bIjI copaDI rAjaftha pu. dazarathane putra | dIvA pu. strI. na. prakAzamAna nita pu. dizAone aMta, karanAra saghaLI dizAonA deze sAhita strI. caLakATa vivijhA pu. (aa strI. tIrtha kri. vi. cirakAlapata, dizAo,vinA pujIta) dizA lAMbuM UMDuM onI jIta, sadhaLA dezonI jIta Tu pa ga. paramai duHkha devuM, rilsa pu. strInA jevAne Atura pajavavuM, paDavuM fkanevi ki. vi. daraja, svahita pu. zrI. na. duHkhathI pratidivasa pIDAyeluM vizva strI. divasa, svarga phumAn pu. zrI. na. duHkha hirA kri. vi. A divase bhegavanAra, du:khI viThya pu. strI. na. svargIya suMdara du:saMtApa pu. (phua ,saMtApapu. divyAzramapada na.(divya,Azrama tApa,garamI) dilagIrI, pIDA gH ne. Azrama) suMdara Azrama 'suvata pu. strI. na. duHkhI thayeluM virA strI. dizA dugdha na. 95 vid 2 ga. paramai0, Atmane surata pu. strI. na. jene cheDe lepa kare pahoMcavuM muzkela che te, apAra vasa ga. Atmane pavitra surApa pu. strI. na. duSkAya, karI yajJa karavAne yogya thavuM, muzkelIothI meLavAya evuM dIkSA levI duhA na. ayogya zabdo, sArI rIna pu. strI. na. garIba, garaja- rIte nahIM bolAyelA zabda vAna, duHkhI, lAcAra Tu na. saMkTathI gherAyelI jagA, nivadhu pu. (na,vadhu pu. dugamasthAna bhAI, garIbone baMdhu) paragaju Duta pu; strI. na duHkhita, duHkhI hInAra pu. eka jAtane sikako sthitimAM AveluM ( rAmana) suma pu. strI. na. muzkelIthI thI 4 ga. Atmane prakAzavuM ' vaza karAya evuM Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 2 supu.strI.na.pahoMcInazakAyaevuM | vizunI strI. devenI kUtarI nIti na. durAcaraNa te pu. strI. na devane pUjatujddha pu. zrI. na. samajavuM nAra, devapUjaka mukela, aprasiddha rA pu. deza Turmula pu. zrI. na. duSTa che mukha dina pu. zarIrI, mANasa; pu. jenuM te, durbhASaNa karanAra strI. na. zarIravALuM sughanamIte pu. diva. ke 1 ga. paramai0 ava joDe, duryodhana ane bhImasena (samAsa che.) pavitra karavuM, sApha karavuM dha pu. strI. na. vidvattAne 2o 4 ga. paramai0 kara joDe, vyartha garva karanAra kApavuM, kApI nAkhavuM sunIta pu. strI. na. uddhata vaSa pu. niMdA, badabo surata nA duSTa kRtya duSTapaNuM pApa kana pu. na. bAhu tuSTa pu. strI. na. nirdaya rohanA pu. (phona na. dehavuM kura pu. strI. na. oLaMgatA te, zAhapu.vakhata)dehavAne vakhata muzkela paDe evuM, durlaya aulya na. nabaLAI kun 2 ga. paramai0 ne Atmane ' | dehavuM ca na, duSTa masalata, beTI dU 4. Atmane duHkhI thavuM , 6 5 ga. Amane A joDe, zuti strI kAMti, varNa Adara Apa, mAna ApavuM yuna na. paiso, vitA 4 pu. strI. na. majabUta, sthira. thI strI. svarga gy 8 ga. paramaitra magarUba thavuM au na. paiso, dhana strI. AMkha, najara divya na. padArtha, dhana 8 9 ga. parama phADavuM 6 1 ga. paramai. deDavuM seva pu. strI. na. prakAzamAna droNa pu. vizeSa nAma che. deva zrI. kRSNanI mA TUtha na. cIjone samUha, joDakuM herakSetra na. devabhUmi dUra strI. be prakAranI revatA strI. devatA tAtha pu. zrI. na. dvArapAlaka salAha Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI paDI dvApara yu. trIjo yuga, dvApara yuga | vacana banAvanAra, dharmazAstra dvAra che. bAraNuM lakhanAra dvArapATha pudvArarakSaka thA 3 ga. paramai ne Atmane dvigu pu. zrI. na.bevaDuM mUkavuM,dharavuM ati+dhasaMtADavuM; dvijinman pu.(dvimejanman na. vizvaka baMdha karavuM; janma) be janmavALa, prathama vadhA dhyAna ApavuM ni+A traNa varNamAMthI game te varNamAMne mUkavuM uriyApaheravuM,pura+dhA koI zakhasa, brAhmaNa koIne gorakara; vizvAkaravuM, fjJani pu. nirdI strI jIbha bajAvavuM, zAsana karavuM, niyama be jIbhavALA, sApa bAMdha vidhAnakaravuM (dharmazAstramAM dinottamapu. brAhmaNomAM zreSTha 5 thAyachetema;sama+SA saMdhi karavI, briNa ra ga paramaine Atmane0 TADavuM 3vSNamunAjeDavuM. dhikkAravuM, dveSa kare dhAtra strI. dhAva briNa pu. zatru dhAmanuM che. teja, prabhAva dhAra strI. (pANInI), kera panArA strI. paisAnI icchA fdha 6 ga. paramai hama joDe, dhanuryA strI. (kyA strI. derI saMdhi karavI kimaThAnI]) dhanuSanI dorI ki a. dhikkAra avyaya sUcaka ghanI strI. bhUMgaLI dhI strI, buddhi dharghApu.(dharastrI.pRthvI,adhA pAvara pu. mAchImAra pu. pati) pRthvIpati, rAjA | dhuke paga. paramane Atmane parikI strI. pRthvI dhrujAvavuM, halAvavuM dharmakUpapu.strI.na. dharmane kalaMka dhura strI. puMsarI, jotara lagADanAra ane 9 ga. paramaiAtmane dharmaSagiAmApu-puNyane chaThThabhAga | anekagaparasma-dhrujavuM, halAvavuM dharmavAra pu.(dharma pu. kAyado | dhU(dhUna) 10 ga. vijaDe dhrujAvavuM sutra na eka vacana) kAyadAnAM | V 1 ga. parasma tapAvavuM Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 283 dhUpa pu. dhUpa | rajhama De, abhinandana karavuM dhUrta pu. dhutArA satkAra karavo dhRtara pu. strI. na.jhAMkhuM dhULanA | naH pu. rAjavaMzanuM nAma, e raMga jevuM vaMzane mANasa chuM 1_sava De, athavA preraka, nara pu. strI. na. narama ekasAIthI jANavuM nakkI karavuM nara pu. naraka, niya 6 36 joDe,uddhAra kara, tAravuM varmA strI. nadInuM nAma che. kheMcI kADhavuM catuthAta pu. strI. na.(14 5 ga. paramai0 hAma bhIDavI, pu. tulya pu. strI. na. sarakhu hoDa bakavI, koInI sAmA chAtI ane mAri strI. AkAra) calAvavI naLanA jevA AkAravALuM laga. parasma dhAravuM, stanapAna naudhArina pu. strI.na (na karavuM - pu. vapana, AkAra, ane hAni bairyadhara pu. strI. na. (pairtha na. | pu. dhAraNa karanAra) naLanuM rUpa dhIraja, hiMmata) dhairya che dhana | dhAraNa karanAra jenuM te . | strI, kamaLane choDa dama 1 ga. paramai0 phUkavuM navamA strI. noma the 1 ga. paramai. dhyAna dharavuM, pu. strI. na. navuM ciMtana karavuM; Tthe vicAra . nA vi joDe, nAza pAmavuM karo, ciMtana karavuM. nazvara pu. zrI. na. nAzavaMta ivam ki. vi. nakkI raNa strI. nAka daghana 1 ga. paramai0 zabda kara nad 4 ga. paramaine Atmane0 jeDe, taiyAra thavuM, sajja jaa pu. magara thavuM, kamara bAMdhavI pu.parvatamAM zreSTha,himAlaya | nAnA a juduM juduM, aneka na 1 ga. parame, zabda kara, prakAranuM, ghaNuM garjanA karavI, gAjavuM nA2 pu. RSinuM nAma che. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 saMsakRta bIjI cepaDI nArAyaNa pu. viSNunuM nAma | niyojana pu. pradhAna, kAmadAra nizAna ra (ra ga. Atmane nirarthavA pu. strI. na. nirupayogI, ASa, vaidika)nuM vartamAna kRnim | nakAmuM, vyartha, niSphaLa jeDe, tINa thatuM tIrNa karatuM | niraMtara kri. vi. aMtara ni:rA pu. zrI. na. zaktihIna vagara, pAse pAse tithala na. mekSa nimamavArapu.strI.na.utkRSTatA nid 3 ga. parame ne Atmane vALuM (bephikRta kAza), jyAM svaracha karavuM; mavadheivuM. apamAna nathI evuM, mAna sahita nika pu. strI na. potAnuM saguM) niratha pu. naraka nim 2 ga. AtmAne joDe, - nirata ma "nAMkhavuM, "kanuM dhoI nAkhavuM karmaNi bhU. ku. nira joDe, ritAnu pri. vi. atyaMta | vIkharAyeluM nipu.strI.na.haMmezanuM,niraMtaranuM nirAdara , strI. na. AhAra jitvArdhanana.dharma saMbaMdhInityakarma [ rahita, upavAsI nivAi pu. unALo, garama Rtu | nizRMkhatA strI. nirdayatA nidhana na. mota, nAza nirjana pu. strI nA janarahita, fjanAra pu. zabda ekAMta niti nindranuM karmaNi bhUta kR nirnara pu. deva niMdAyeluM, niMdavA yogya nithi pu. strI, na. dayArahita, vimAna niqda nuM varta ghAtakI mAna ku. sUI raheluM unA pu. strI. na. daza nivara pu. strI. na. phATa ke divasanuM (ka) cIrA vagaranuM, ghaTa, dhADuM nirdhara pu. strI. na. paisA nita kri. vi. nie vagaranuM, garIba niti strI, prArabdha, daiva | nirmara pu. strI. na bhareluM, pUrNa nipajatR pu. bAMdhanAra, sAMdhanAra | nigar strI, satya, kherApaNuM Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsakRta bIjI cepaDI 205 nivartana na. baMdha rahevuM te, para- | jUna kri. vi. nice . hejI karavA te, parahejI, aTakavuM | pUra pu. ToDo, jhAMjhara. te, pAchA pharavuM te kRSara pu. strI. na. mANasomAM nirA strI. rAta rahenAruM, eka jagAe sthira niSadhezvara pu. niSadha dezane | raheluM rAjA, naLa fma strI, paiDAne ghera nigzUnya pu, strI. na. ( nistrI. | nipuNa na. caturAI sthiratA, zUnya pu. strI. na. naiSadha pu. niSadha dezane rAjA, naLa rahita) sthiratA rahita,asthira | nya pravRtta pu. zrI. na. (nyAya niSThatA strI, niSphaLapaNuM pu. nyAya, vAjabIpaNuM pravrutta + nita pu. svabhAva vRta AgaLa cAlavuM"nuM bhUku) tti jeDe, upanayana kriyA jenI vartaNuMka vAjabI che te, karavI, jAI devI nyAyamAgamAM vartanAra nIja pu. strI na. nIcuM, halakuM, bolanAra adhama, UtaratI sthitinuM vyAyavAhina pu. strI. na. (cAra navA pu. zrI. na. nIca puruSa pu. vAjabI hoya te) vAjabI pAse janAra, nIca athavA bolanAra UtaratI sthitivALA mANasa cAa pu.strI.na. vAjabI, yogya, pAsenuM, nIcIjamIna tarapha vahetuM adala nyAyathI dUra nahIM evuM nI kri. vi. nIce tinipupu. strI. na. (nartta | gf strI. hAra, oLa" strI. rAjakIya bAbatanuM jJAna | padma saMkhyAvAcaka pra. ane di. athavA. vyavahAra, nipuNa pu. strI, ba. va. pAMca 1. catura) rAjanItimAM catura, | zna 1 ga. parame. paDhavuM vAMcavuM yavahAramAM hoMziyAra, zANe udayamAna( "paDhavuM, vAMcavuM? | ga. paramaine vakhANavuM . nuM karmaNi vartamAna kR) paDhAtuM, 7. zaMkA ke vitarkasUcaka avyaya vaMcAtuM Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagatuM 296 saMskRta bIjI copaDI g1 ga. vakhANavuM paNamAM mUkavuM | pArtha pu. cIja, vastu zarata athavA heDamAM mUkavuM | pati strI. rastA, vahIvaTa chUta ramavuM v na. divase khIlatuM kamaLa pata kami joDe; (koIpaNa padArtha | gna 1 ga. vakhANavuM tarapha kUdavuM; +36+w7UDavuM. | aft pu. sUrya, rakSaNa karanAra vakhata kri. vi. pataMgiyAnI peThe | para sarva. pu. strI. na. bIju pu. mahAbhASya nAmanA bIjAne lagatuM, bIjA pakSa meTA vyAkaraNa graMthane kartA utara che. paDavuM te, saguNamAMthI para pu. na. zreSTha vastu, Izvara bhraSTa thavuM te, bhraSTatA, nAza | migr strI. hAra, ela, pati pu. dhaNI, vara anukrama patita pu. zrI. na. pApI, dharmabhraSTa ghara ubhayAnvayI a paNa, ddhi pathaH (cfthana pu. "rasto'-nuM paramezvara pu.jagatane zreSTha rAjapaMcamI e. va. rastAmAMthI - kartA jaganiyaMtA, Izvara ofthana pu. rasta, mArga Trina pu. brahmadeva vacce na. hitakAraka cIja pAyA na je padArtha para dhyAna ga. Atmane gaLavuM, paDavuM, ApyuM hoya te sthAnathI khasavuMti+AjaNa | parArthaghaTavA pu. strI. na. pArakAnuM samajavuM aMgIkAra karavA karavuM, | bhalu karanAra AcaravuM prApta karavuM; samu+At | pu. strI. na. mUeluM thavuM ekaMdara maLIne thavuMtipa6 varidvata pari+nuM kabU . (prerakarUpamAM vicAravuM; dhyAnamAM gaNeluM levuM,siddha karavuM ApavuM,soMpavuM ghaurakSita pu. abhimanyune putra mu + g6 (preraka rUpamAM) sade kare. ane arjunane patra pa pu. paga ziva strI. nokarI, sevA para na. pagaluM ArAdhanA gii strI. raste, mAga | rivara pu.sevaka khijAra Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI vfjhara pu. cAkara, sevaka | cratA pu. cAkara, sevaka wfuta pu. strI. nagharaDuM, } ghoghAra pu. bhaluM kAma, paravRddha, jUnuM ... gaju kAma of rft+ANanuM karmaNi ja pu. varasAda bhU. kR. tajeluM varyazita pu. strI. na. jenI ricAra pu. strI. na.rimANI AsapAsa devatA pheravyo hoya te, nuM vidhyartha kR. tajavA lAyaka balidAnane mAryA pahelAM tenI risthi pu. strI. na. keAInI AsapAsa devatA laI jAya che. vacamAM AvanAra, harakata karanAra | pathatim kri.vi. joIe eTaluM, tatvaristhinI strI, tenA manasaMtoSapAmeeTaluM,IcchAnurUpa vacamAM AvanArI parvata pu. RSinuM nAma che. ifram pu. pAkavuM te,paripakava | sTAyamAna(gr+a 1 ga. thavuM te, paripakavatA Atmane javuM'nuM vartamAna paripluSTa pari+pluSnu bhU . ku, e rUpamAM 1 ne DhA baLeluM thAya che.) daDatuM variSag cra+ndrAnuM bhUku chInavI | paDhArA pu. eka jAtanuM jhADa che. lIdheluM, paDeluM, bhraSTa thayeluM ghagva pu. na. nAjuka pAMdaDuM parivartana na. pheraphAra pa 2 ga. paramai0 rakSaNa karavuM parivartana pu. strI. na. pheraphAra vAta puM. paDavuM te, patana thatuM, pharatuM, badalAtuM patita (qta nuM preraka kamaNi rivAra pu. rasAlo bhU. kuM.) pADeluM pArada pu. dhaNI, svAmI | pAtra na. yogya puraSa (dAna pariveNu pu. pIrasanAra ApavA mATe) grAn pu. saMnyAsI pu. musAphara para pu. AliMgana HTv pu. strIna. (pApa na. paritti strI. cheDe siddhAMta | ane kR karavuM) pApa karanAra Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 saMskRta bIjI copaDI Gudara pu. strI. na. pApa karanAra | guthA pu. pavitra athavA GraviNutama pu. strI. na kazuM saTTaNI mANasa ' ' pAra mUkavAne ghaNuM ja zaktimAna | punamUta pu. strI.na. (punarajI pArikSita pu. parikSitane putra || pharI boleluM, ane mUta thayeluM) vArtha pu. pRthAne putra, (pAMDavonuM pharI belyA jevuM nAma che) arjuna punarna strI. pharIthI paraNelI vidhavA, je vidhavAe punarvivAha karelo pAva pu. agni hoya te gvara pu. strI. na pavitra karanAra, puru strIzahera pavitra, svaracha gifdha pu. eka devatAnuM nAma che. ghArA pu. jALa puradvAra na. zaherane daravAje pinnara pu. na. kaMku pura a. AgaLa frupu.strI. na. anna ApanAra . pustAna kri. vi AgaLa, meM pinka pu. rAte raMga ,AgaLa pinAkina pu zivanuM nAma che. purodham pu. kuLagora vizura pu.zrI. na. duSTabuddhivALuM purohita pu. upAdhyAya vinatA strI. duSTa buddhi 9 ga. parasma poSaNa karavuM jiSa 7 ga. paramai0 daLavuM pukAra pu. vizeSa nAma che. fjA pu. strI, na. duHkha denAra gcha strI, poSaNa yUSa na. amRta puvgfmatra pu. rAjAnuM nAma che, putra strI (Tsu na. ane jta pu. puruSa tra strI hAra) phUlane hAra, gueIza pu. vizeSa nAma che; phUlanI mALA na. kamaLanuM phUla gfcqLI strI. pupayukta, saphaLa puSyavRt pu. strI. na. (puvg pu. 6 9 ga. paramaine AtmAne dharmakRtya, karavuM) puNyazALI, pAvana karavuM puNyavAna pUrNa nuM karmaNi bha. ku. bhareluM Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI pUforgana.mAMgalika prasaMgecAkarane | prApu. strI. na. garama, ane bIjAne ApelI bakSisa | ugra, tINuM pUrva sarva. pu. strI. na.AgaluM | pravRtti pu. prasaravuM te pracAra pUrva dizAnuM kayu ghu paDavuM nuM bhU.kR. pUrvarAga pu. (pUrva AgalI, na trI. rAta) pahelI rAta, rAtanA prajJApati pu. brahmadeva pUrva bhAga margzurAma (kA strI. saMtAna zu pu. Dhera ane kAma pu. pUrva pu.divasa pahelA bhAga IcchA) saMtati ane DhAranI 9 athavA 6 3 ga. parama IrachA karanAra bharavuM prajJAvAna pu. strI. na. (jJA g6 1 ga. ane 7 ga. parasma; strI. raiyata, jAhera na. julama, 2 ga. Atmane , ane 10 ga. ane uparathI utpanna sama joDe, samAgama kare; thatuM) raiyata upara julama karasaMbaMdha rAkha * vAthI utpanna thatuM strI, senA praNihita pra+ni ne dhArnu pRthajhana pu. halake mANasa, kamaNi bhU.kR mUkeluM; - sAmAnya manuSya niti sArI rIte vyavasthita pRthu pu. strI. na. moTuM kareluM, sArIrIteniyamamAM rAkheluM. 9 3.ga. ane 9 ga. para bharavuM] pratApanadhi pu. (tApa pu. - garamI) garamIne bhaMDAra vorforNA pu. purANa vAMcanAra pratikArI pu. upAya, pIDA dUra tathA samajAvanAra, purANa pratikAra karavA ne upAya Gs ne. puruSatva, parAkrama pratiniviNa pu. zrI. na. ghaNu mArI strI. pUnama divasanuM athavA jUnuM, sudhare prati strI, (ba.va.) prajA, | nahIMevuM ApamatIluM, vecchApradhAnamaMDaLa, svabhAva : cArI, haThIluM, jIddI prada pu. zrI. na. utkRSTa, moTuM | pratipakSa pu. zatru Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 saMskRta bIjI copaDI vividha na. pratimA, Ara. raheluM ane (ajavALAnA rUpamAM) sImAM paDe che te paDachAyo dekhAyeluM; na. savAra, prAta:kALa pratiSiddha prati+sidh nu kamAva pu. parAkrama, moTAI karmaNi bhU. . manA kareluM prati pu. eka puruSanuM nAma che. pratihAra strI. dvArapAlikA prArA zrI. eka strInuM nAma che. pratyakra pu. zrI. na. athavA pramAH pu. bhUlacUka kri. vi. tAju, navuM vyAna na. gamana, kUca tyi pu strI. na. pazcimanuM prayu pujJa nuM kamaNi bhU. pratyana a. (Ati dareka, 9. vApareluM na. divasa) dararoja pravAsanapu.musAphara, pravAsakaranAra yuvana na.pharIthIjIvatuM karavuM te | pravRghupariSa strI. (pravRttistrI. pratyutpannamati putrI na. (pratyu- khabara, ane kuSi meLavavuM tpanna prati+3+nuM bhU. 5 ) te) khabara meLavavI te, khabara hAjarajavAbI,samayaskRrtivALuM, aMtaranI prApti cAlAka, tINa buddhivALuM utravata praHzjJa nuM bhU.kR. deza nikAla karelo, saMnyAsI thayela bhUSaNa pu. savAra rIta : 'prakAzavuM"nuM prasanna z+ nuM bhU.kR. khuza bhU.kR. cakacakita, prakAzanuM thayeluM, saMtuSTa, anukula leza pu. prAMta, mulaka praNava pu pAka, phaLa athavA utpanna thayela padArtha pradyuta pu. kAmadeva prAhiSNa na. bahAdurI adhara pu. strI. na, kuzAgra buddhi pu. cI. na. pUrva dizAnuM vALuM, tIkSaNa buddhivALuM prApu. (ba. va. mAM vaparAya che.) panna pu. zrI. na. (A+mAnuM prANa, jIva bhU. 5) zaraNe thayeluM grLayAta pu. prANune nAza mavatR pu. prabhu prAku kri. vi. athavA zabdavmAta pu. strI. na. mA nuM a. (kriyApada sAthe vaparAya che.) bhU.kR. (aMdhArAnA rUpamAM jatuM | dekhItuM, ughADuM Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 pu. chokaro . saMskRtabIjI copaDI 301 dAtta pu. kera. kinAre. prApita ka+mAnuM preraka kartari | RNa 1 ga. paramai0 javuM bhU.kR. pamADanAra, ApanAra | 1 ga. para0 phaLavuM, prANADhi pu. zrI. na. (prApta ka+ | saphaLa thavuM sApunuM bhU.kR. prApta thayeluM, AveluM ! # da pu. strI. na. phaLa lenAra ane jA4 pu. samaya) jene samaya athavA jene amuka katyathI Avela che te, prasaMgane yogya napho maLyo hoya te. prAin aghaNuM karIne, sAmAnyarIte mUtrAdri pu. strI. na. (pUruM prArthanA strI. mAMgavuM te mULa) phaLa, mULa ane bIjI cIjo priya pu. strI. na. jene joIne part pu. DUsakAM bharavAM te prIti utpanna thAya evuM, manahara dekhAvavALuM yata a. Azcarya, kheda vagere jhiyAna pu. eka brAhmaNanuM - sUcave che. nAma che. vadhu 8 ga. paramai0 bAMdhavuM, ciraMvAra pu.(raMvAra pu. sAthe caTADavuM, jaDavuM rahevuM te) prIta rAkhanAra. * dhana na. kabajo, keda vaDha na.. sainya mANasanI sAthe rahevuM te ghagiurfdha pu. (3vidha pu. pra 9 ga. parasmata ane Atmane dharma, vizeSa guNa, AsapAsanI prIta karavI, khuza karavuM athavA vIMTaLAyelI bAbato) vAta nuM kamaNi bhU. kR. bAhya guNe, bAhya hetu khuza thayeluM gi6 a. bahAra hRvaMma pu. vAnara vahu kri. vi ghaNuM 1 ga. ane 9 ga. paramai | vahuvidha pu. strI. na. ghaNA prakAranuM baLavuM vApAhi na. (jJAna. samUha). 2 ga. paraai khAvuM | bANane samUha, Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 saMskRta bIjI cepaDI jApatha pu. (rUthina pu. mAga | brahmAdi pu. (brahman sane Adi raste) bANane mArga, jyAM prAraMbha) brahmA vagere devo sudhI pahoMce tyAM sudhInI jagA grAhya pu. brAhmaNomAM cAlatuM bANanI maryAdA amuka prakAranuM lagna vAvRSTi strI (vRSTi strI.varasAda) | tra 2 ga. paramai ne Atmane bolavuM bANane varasAda vAMDhAtA pu. savArane taDake ! panniA 5. (maji strI. prIti, vArdika strI. chokarI, niSThA, ane mArga pu. rasto) vAlpa pu. na. AMsu mokSa prApta karavA IzvaranI bhakti vAMdu pu. naLe sArathinuM rUpa dhAraNa athavA prItine mArga karyuM hatuM tyAranuM naLanuM nAma. mA pu. eka devanuM nAma, vimISA pu. rAvaNane bhAI . bhAgya, udaya zuddhikSaNa na. (kuttistrI. buddhi, kha4 magnanuM kamaNi bhU.kR. akkala, DhALa na. cihna). bhAMgeluM, nAza thayeluM, nAsI buddhinuM cihna gayeluM (raNamAMthI) kumukSita pu. strI. na. bhUkhyuM ma= 1 ga. paramaine Atmane pRtha pu. magadhano rAjA, e Azraya levo; vimana vibhAga jarAsaMdhano bApa thAya karavA; namu+vimena bhAga vola pu. jAgavuM te ApA, ApavuM. zrena na. sRSTinuM IzvarI kAraNa man 7 ga. paramai nAza karavo, ane tatva; pu. eka yAsikagora. bhAMgavuM jenuM kAma yajJa upara sAmAnya maTa pu. yoddho dekharekha rAkhavAnuM che. mad 1 ga. paramai0 bolavuM trivittinuM pu. strI. na. vedathI mathAnita putrI. na. (mAnita prakAzamAna vaidika kriyAnA Aca bhAjapUnuM karmaNi bhU.kR. raNathI prApta thatuM teja jenAmAM pakaDI paDAyeluM, vaza karAyeluM) hoya te. bhayathI vaza thayeluM Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 303 mA pu. duniyA, saMsAra mAM | mI 3 ga. parame. bIvuM mavana na. ghara - mISaNa pu. strI. na bhayaMkara mavitatA strI, deva, prArabdha ji. strI. kabajo upabhoga mu 7 parasmo mA 2 ga. paramai0 bhAsavuM, bhogavavuM, dekhAvuM, prakAzavuM Atmane khAvuM, bhojana karavuM mukama-mukha pu. sApa, nAga mA pu. bhAga mAdhe ne. nasIba sU strI. pRthvI mAthA pu (mathana, nasIba, mU ami jeDe, harAvavuM; cram sAruM nasIba, thA pu. prApti) dhikkAravuM, paribhava athavA sArA nasIbane yoga avagaNanA karavI. mar10 ga ramU+vi cheDe, | mUtasamAgama pu. prANuonuM sAthe bhAga Apa, ApavuM. AvavuM te mUra pu. strI, na. ghaNuM mAnu pu. sUrya mUUNu pu. strI. na. thanAruM mAnumata strI. dhRtarASTranA moTA | mR 3 ga. paramai0 ne Atmane dIkarA duryodhananI strI bharaNapoSaNa karavuM, laI javuM mArgava pu. RSinuM nAma che. | mRA 5 strI. na. ghaNuM, puSkaLa jabaruM mAla pu. padArtha e pu. deDako mary 1 ga Abhane prati joDe javAba devo. magara (pu. strI. na. bhoga utpanna mAthapu. bhASya eTale vivaraNa karanAra (mora strI) karanAra, TIkAkAra movRdaor strI, (mora pu.sAMsArika mAra pu. sUrya sukhane upabhoga, tRor strI. mitti strI. bhIMta, dIvAla tarasa) sAMsArika sukha bhogavami 7 ga. parama ne Atmane vAnI IcchA phADavuM graM 1 ga. Atmane ane 3 ga. mitta pu. strI, na. juduM | paramai paDavuM Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 saMskRta bIjI cepaDI bram 1 ga. ane 4 ga. parasma | madhurakri.vi.madhurarIta,madhurAIthI bhamavuM, pharavuM madhuri pu. mAkhI karaNa 6 ga. paramai ne madhyama pu. strI. na. vacaluM; na AtmAne zekavuM, bALavuM kamara. brA 1 ga. AtmAne prakAzavuM madhyAhna pu. madhya vacale ane brA 1 ga, Atmane prakAzavuM mana na. divasa) bapora jha brI. AMkhanAM bhavAM mana kA joDe, avagaNanA karavI sTAra 1 ga, Atmane prakAzavuM manasighana pu. strI. na. buddhimAna manuSya pu. mANasa madhavat pu. IndranuM nAma che manunamana pu. (manu pu. manumara na. kalyANa, udaya, pavitra dhyanA mULa puruSamAne eka) vastu, zubhakAraka cIja manuthI utpanna thayela manuSya mahApu. (masTa na. ane noratha pu. IcchA vAra vakhata) zubha samaya maga 10 ga Amane gupta mAlIpa pu. mAMgalika dIvo vicAra karavo, masalata karavI maSNu pu. strI. na. priya, madhura mAkSara na. maMtra athavA vaidika mavja na. alaMkAra bhUSaNa kavitAne bodha mA pu. mAMgalika prasaMge Ubho karele mAMDa matha 9ga.paramaidehavuM valovavuM maratA strI. maMdapaNuM, sustI, mav3 na. vartala, goLa karamAyelI sthiti mata na. abhiprAya, salAha,upadeza mara manuM bhU. kR. mada caDhela mamatA strI. (maH jaDa, mathi7 pu. rave marNa nasIba, amarNa kama martha kri. vi. mAre mATe nasIbavAna)kamanasIba, dudeva madha na. dArU mA pu. eka zilpInuM nAma che madhupa pu. AvelA atithine | magRha pu. eka kiraNa madha, dahIM vagerenuM arpaNa | mArI strI, haMsI Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI mata pu. deva | mAtA zrI. eka gaMdharvanI = " , rAjAnuM nAma che. | chokarInuM nAma che. mahasura pu. pavanane putra, mArutI, mokSa pu. (pu. Akhalo) moTe Akhale, meTa baLada hanumAna morapi pu. moTo samudra mA strI. hada morArina pu. zrI. na. ghaNuM mad 6 ga. paramai DUbavuM upakArI, ghaNuM AbhArI mata pu. ne, mAthuM mAM 3 ga. Atmane mApavuM mad na. teja, moTAI mana pu. mAna, magarUbI, garviSTapaNuM mavi na. moTAI, prabhAva mAnava pu. mANasa mahAga pu. meTA bakaro mAnavarakSaNa pu. manuSyarUpI rAkSasa mahAkAva pu. strI. na. (mAta moTA manuSya na. manuSyati ane nava pu. vega) moTA vegavALuM ! mAnonnati strI. (mAna pu. AbarU) mahAnubhAva pu. strI. na. kulIna mAnanI meTAI, ghaNuM mAna, prauDha mahAmida pu. (mahatta pu. zrI. na- mAna moTuM ane miA pu. pANI. mAmA pu. strI. na. mAruM chAMTavuM te; jemake rAja gAdI para | mAthA strI. IndrajALa, jAduvidyA, bese tyAre tenA mAthA para pANI phasAvavAnI yuti chAMTe che tema.) moTA rAjyAbhiSeka mArata puru pavana mAtarama pu. marutane putra, mArA pu. moTe rAjA mAruti, hanumAna mahAI pu. strI. na. ghaNI yogyatA mADhAra pu. mALI athavA kiMmatavALuM mArinya na. aMdhAruM, malinapaNuM mahAIphAyanovitapu.strI.na (mArTa mAlyavat pu. rAkSasanuM nAma che. na. pathArI, rita pu. strI. | e rAvaNane mAtAmaha hatA. na. yogya, TevAyeluM)kImatI pathArI para zayana karavAne TevAyeluM ' mAM na. mAMsa nam | Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 saMsakRta bIjI copaDI mAsa pu. mahine mUSa pu. uMdara; gRjalAla pu. mithaH ki. vi. paraspara, sAthe uMdarane rAja mithuna na. jeDuM, yugma mRga 10 ga. AtmAne zodhavuM, miyA kri. vi. phegaTa , kheLavuM 8 ga. parama , Amane | kRjatRAi strI. mRgajaLa nAza kare pRthA zrI. zikAra muTaranAra na, (naTana. | RturArina pu. zrI na. mRganI mugaTa) mugaTanA prakAzarUpI pANI | pAchaLa janAruM mA strI. chuTA ane vikharA- | pRjJa ra ga. paramai0 ane 10 yelA vALavALI ga. lehavuM, mAMjavuM, lUchI nAMkhavuM, muje strI ! metI sApha karavuM; pphrUra sApha karavuM maurika na.. tama+ vALavuM. muvaratA strI. vAcALapaNuM mULajI pu.nA kamaLanA choDanedAMDo kuvAsanadhapu.(3chuvAza | 6 9 ga. paramaitra khAMDavuM, pu. zvAsa le te pu. suvAsa cUrecUrA karavA sugaMdha) mukhane zvAsanI sugaMdha pRSA avyaya phegaTa mughAti pu. strI na. ramaNIya vidyA strI. kamarapaTa AkRtivALuM zreSTha pu.strI nA balidAnakavAyogya pu. viSNu athavA kRSNanA athavA balidAna karavA nameluM zatrunuM nAma che. enA strI.eka apsarAnuM nAma muE 9 ga. parasma coravuM | mithisTIgrI. mithilAdezanArAjAnI muda ka joDe, mUcha pAmavI, moha putrI sItA pAmo moha pu. mUrkhAI, moha mUkSamAra pu. mUMgApaNuM mauna che. maMgApaNuM mu 1 ga. paramUccha pAmavI | maurya na. mUrkhAI mUrdhana pu. mAthuM janA 1 ga. paramaitra manana karavuM, mutra na. pAyo vAraMvArakahevuM[++nAvAraMvAra Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 307 kahevuM. paraMparAthI cAlatI rIta | ghA 2 ga. paramai0 javuM; pramANe paThana karavuM, niyama karavo. | vinarakyA jatA rahevuM. cha pu. maleracha vAvajhona kri. vi. jIve tyAM kahai 1. ga. paramai0 thAkI javuM, sudhI jIvana paryanta glAni pAmavI vAva kri. vi. jyAM sudhI 5 2 ga. paramai0 jaDavuM janAra . yajJa karanAra guja na. jeDuM; vAtojuna na. caMza puM. yAga lUgaDAne jeTa cazaratu pu yajJa saMbaMdhIkRtyanebhAga | yu pu. na. dhUMsarI, jotara thazamaves pu. yajJa karavA taiyAra gunAtara na. (yu kALa-kRta, karelo mAMDavo tratA ityAdi, atara bIjo) yazavardhana pu. vizeSa nAma che. | bIje yuga athavA kALa thazaya pu. strI. na. yajJa saMbaMdhI gujJa 1 ga. paramai0 ane 10 ga. cata samU joDe prayatna kare, laDavuM | joDavuM; ni+yam nImavuM. ati a. jene mATe, jene lIdhe | yuga 7 para. ne Atmane cattataH kri. vi. nathI joDavuM; anuyu savAla pUcha; thAridhi kri. vi. dharmazAstramAM 3pur koziza karavI, udyoga kahelA niyama pramANe kare; ni+gujJa nImavuM. thai6 kri. vi. irachAne anusarIne | gujJa 4 ga. Atmane mane vRtti mana saMtoSe tevI rIte, manamAnyuM vaza karavI, manane kabajAmAM yam 1 ga. parasma kabajAmAM rAkhavuM . rAkhavuM cama pu. jamarAjA, antaka gujJa vi joDe, (karmaNi prayogamAM) yamunA strI. jamanA nadI - judA paDavuM, viyega thavo karI pu. mArga yuSa strI, yuddha, laDAI = 4 ga. parama yatna kare; | yuvati strI. juvAna strI prAya kazIza karavI. yuvana pu, juvAna Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 saMskRta bIjI copaDI gRpa pu. yajJakarma mAM pazu bAMdha , mitratA.(phimapu. kiraNa) vAne khIle. raNa 1 ga. parauM bUma pADavI jUronA pu. strI. na. yuropa 10 ga. choDavuM khaMDane lagatuM ra6 na.gusapaNe ekAMtapaNe chUpI zogitA yuga nuM preraka kartari | vAta,kivi. chUpI rIte, guptapaNe bhU kR. jeDAvanAra sahita pu. strI. na. vinAnuM thoramAra pu.(pu. yoddho, nA 2 ga. paramaitra ApavuM samAja pu. ToLuM) ddhAonuM rAdhA pu. raghune vaMzaja ToLuM, sainya nAgu 1 ga. paramaine ApavuM vana na. juvAnI vi cheDe, prakAzavuM rAvaLa na, rAjasamUha, saghaLA ra na. rudhira, lohI ! rAjAo - pu. meTe samAraMbha thavAnI nAgaDha na (rAjhana pu. ane jagA,nATaka sthaLa,raMgabhUmi,sabhA 38naghara, mahela) rAjamahela rAgata pu. strI. na. sabhAmAM rAjakUra pu. eka jAtane yajJa che, AveluM, raMgamaMDapamAM AveluM e rAjAo kare che. ravi joDe racavuM, karavuM rAI , preraka, ArAdhanA strI. deraDuM karavI, saMtuSTa karavuM Raa pu. na. laDAI, laDAI kara rAmamA strI. rAmanI strI vAnI jagA, yuddhabhUmi rAmaripu. (rAmavizeSa nAma che, tti strI. prIti ane phi AraMbha)rAma vagere, ra64 ga. paramai0 IjA karavI rAma ane bIjA puruSo man pu. utAvaLa, avicArIpaNuM | rASTra na. rAjya, prajA 1 ga. paramai0 3Na joDe, vitha na. dravya, saMpatti maravuM; vikama aTakavuM. 7. ga. paramaine Atmane - pu. strI. na. ramaNIya khAlI karavuM Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 308 dara ga. paramai0 zabda karo, | aMdu pu. strI. na. nAnuM bUma pADavI, zera karo gurugu ki. vi. vahelAM hA pu. zrI. na. paruSa, kaThora d 1 ga. ane 10 ga. parame vivAra pu. strI. na. ruce evuM, ne Atmane javuM; 36+4hyuM game evuM teDavuM, ullaMghana karavuM. hari pu. strI.na. suMdara, manahara stra 1 ga. parame. cha jeDa, ha6 2 ga. paramai raDavuM, zeka bolavuM, babaDavuM, vi+sTa zeka karo. rudana karavuM kara vilApa kara. adra pu. zivanuM nAma che. sTama mA joDe, amuka prANIne has 7 ga. paramai ne Atmane baLidAna karavA meLavavuM athavA aTakAvavuM, ghero ghAla nakkI karavuM.' pu. puruSanuM nAma che. 83 1 ga. Atmane aa joDe 46 strI. krodha AdhAra rAkhavo. had dhi joDe caDhavuM 461 ga. ane 4 ga. paramai0 ne AkAra "IcchavuM; amisTay abhilASa reNu pu. dhULa karavo, lobha karavo, tRSNa karavI. re pu. dhana DhA 2. ga. paramai0 ApavuM athavA roja pu. roga, maMdavADa, mAMdagI | DhAma pu. prApti phAyado TlevuM DhADhara na. lADa zera (na..iva. mAM vaparAya che, vaLa na khUbasUratI, ramaNIyatA AkAza ane pRthvI toya nA kinAro, taTa, tIra Dhi 6 ga. paramaitra ane Atmane rohita pu. harizcandranA putranuM lepa kare, paDavuM, nAma che. diz 2 ga. paramaitra ane AtmAne ceTavuM strI saMpattinI devI, zobhA | sTa 4 ga. Atmane sajajaDa vaibhava cATavuM athavA vaLagavuM, lIna amuka pu. lAkaDI, soTI thavuM, garaka thavuM, pIgaLavuM. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. saMskRta bIjI copaDI sTI 9 ga. parasma pIgaLavuM, lIna romana na. vALa thavuM; viskI pIgaLavuM. | jemA pu. RSinuM nAma che. TIna strInuM bhU.kR. gupta thayeluM. | DhosTa pu. zrI. na caMcaLa, capaLa, chUpuM thayeluM asthira surga . AtmAne jamIna upara Dhohavadha pu. (tro puna. leTuM, ALoTavuM vagha pu. beDI) leDhAnI beDI supa 4 ga. parasma0 nAza pAmavuM, | gupta thavuM, adaSTa thavuM, alepa thavuM sun 6 ga. paramai ne Atmane | vA: pu. (ba. va. mAM vaparAya che.) laI levuM, caravuM, lUMTavuM, chInavI| - , eka dezanuM athavA te dezanA levuM lakanuM nAma che. sudhA pu. zikArI, pAradhI vad garimU joDe,AzIrvAda - 9 ga. paramai ne Atmane var pati joDe, javAba deva, kApavuM, kApI nAMkhavuM pratyuttara deva, prativacana ApavuM jevA strI. lITI vaja pu. na. vajajara, ghaNe kaThaNa 61 ga. Atmane ane 10 ga.| paththara maka jaDe, jevuM avalokana karavuM. va 10 ga. AtmAne ThagavuM DhovAthati pu (ratha na. traNa vaTavRkSa pu, vaDanuM jhADa vastune samUha, ti pu. dhaNa) vaTavAnajI pu vaDavAgni, e samudratraNa leka, eTale pRthvI, svarga mAM rahe che ema kalpeluM che. ane pAtALane dhaNI. vaNikanA pu.(frNa pu.vANiyo DhavA pu. lakenI niMdA | vatratA strI, vAcharaDI [vepArI lokAntaram na. (anyo lokaH vatA strI. vahAlI, chokarI rojAtA5) bIjI duniyA vadhavA pu. mAravAnI rIta DholAvavA pu, lekae karelI vadhatama pu. (vadha mAravuM te A niMdA, dukkIrti hatama pu. thAMbhalo) phAMsI devAnuM rojana na. AMkha, netra lAkaDuM Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ze saMskRta bIjI paDI va6 8 ga. AtmAne mAMgavuM | van 2 ga. AtmAne paheravuM; vatiya tha6 nuM vidhyartha ku. | nivat preraka, pozAka paheravo. namaskAra karavAne yogya vatana na. kapaDuM, lugaDuM varatha pu.zrI. na vanamAM UpajeluM, vasantasenAghAtaka5.(vasantasenA vanamAM rahetuM strI. strInuM nAma che, ane vAta pu. nAza karanAra) vasaMtasenAne ka 1 ga. paramai0, Atmane mAranAra kAtaravuM, kApavuM vAvavuM nirUag vattA strI. carabI baLidAna ApavuM. "arpaNa karavuM, vasudhA strI. pRthvI vapu na. zarIra . vastugata na.(varatu na. ane jJAta vam 1 ga. para0 vamana karavuM na. samUha) vastune samUha UlaTI thavI var 1 ga. paramai ne Atmane va6 10 ga. Amane pasaMda karavuM . mA joDe, lAvavuM cA pu. pANI athavA samudrane | vahi pu. agni deva, jaladeva vAM 2 ga. paramai0 vAvuM vana na. bakhatara, kavaca vAratA strI. niMdyatA, Thapake devAlAyakapaNuM varSa na. varasavuM te, vRSTi | vAghA jAne preraka bheda, niru joDe pu. deDake helavavuM, bUjhavavuM vesTa 1 ga. Atmane DhAMkavuM | vAraMvAra kri. vi. vArevAre vahI pu. na. kIDIoe rahevAne vAra pu. megha, jalada, (pANI, mATe karelI TekarI ApanAra) vAdaLuM var 2 ga. paramai0 IrachavuM vADhiputra pu. vAline chAkare, prakAzavuM vAnaromAM mukhya vaSara pu. agnimAM balidAna vAgarika pu. RSinuM nAma che, nAkhatI vakhate vaujan zabdanuM | vAra puna. divasa, vAra uccAraNa; ene devatA gaNe che. ' vAva pu. Indra, 2 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAra saMskRta bIjI copaDI vArika pu. vasiSThane vaMzaja | viTu prerakani joDe, ApavAmAMDavuM vizvara pu. strI, na khIleluM, | arpaNa karavuM, khabara karavI praphullita, vikaseluM virya pu. (ba.va.mAM vaparAya che.) vijAta pu. strI. na. parAkramI, dezanuM nAma che, varADa prAMta. zauyavAna virAjamana nA( vipu.paradeza) vicAryamANa (vi pU 4 car paradeza javuM te nuM preraka karmaNi vatamAna ku.) vi pu. dezanuM nAma che. vicArAtuM (ba. va. mAM vaparAya che.) jivitra pu. zrI. na. abhuta, vi-vya nuM karmaNi bhU.ka vIMdheluM, ghAyala thayeluM navAI jevuM vicha 1 ga. paramai0 javuM, vidyA strI. vidyA pAse javuM vida vi jANavuM' nuM vartana vin 6 ga. Atmane ane chaga. mAne . joNud, jANanAra paramai0 36 joDe, kApavuM, bIvuM, vidviSa pu. zatru kaMTALavuM vidhA pu. sarajanahAra, sRSTikartA vi6 3ga. paramaitra ane Amane brahmadeva, deva vinag vikta nuM bhU.kR. juduM pADavuM vijhana bhinnakaravuM nAza pAmeluM viDa 10 ga macaDavuM, vivaza pu. baMdhana, pAza mazkarI karavI vipina na. vana vihata pu. strI. na. paisAvALuM vika brAhmaNa vi7 puzrI. na. (vinA vizuddha pu. deva ane tReir strI, IchA, tarasa) vimala pu. nAza IcchArahita vimAizvara pu. RSinuM nAma che. vi6 2 ga. paramai0 jANavuM vibhUti strI. saMpatti, udaya, vi6 7 ga. Amane dalIla prabhAva, mahattva karavI, takarAra karavI vimavitA strI buddhine abhAva Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 saMskRta bIjI copaDI vidura pu. strI. na. (jenuM mAM | vizva pu. sarvane rakSaka, Izvara pheraveluM che te) ADA mukhavALA, vizvavAr pu. jagatane rakSaka pratikUla - athavA Azraya virahita pu.strI. na. juduM pADeluM | vizvasaniyatA strI. vizvAsa virodha pu. sAmApaNuM,UlaTApaNuM | utpanna kare evI zakti viSa pu. maLatApaNuM vizvajJa pu. aSTA, brahmadeva vilita na. krIDA, khelavilAsa, vizvAvasu pu. gaMdharva nuM nAma che. vidyuta viSNunuM bhU. kR nAza viSya : pu. (ba.va.mAM vaparAya pAmeluM, che.) sarve devo vijAvidhi pu. (vivAdapu.lagna vi6 3. para0 ne Atmane ane vidhi pu. kriyA)lagnakriyA cAre tarapha pharI vaLavuM, gherI levuM vividha pu. zrI. na. judA viSaya pu. Indriyasukha ApajudA prakAranuM nAra padArtho vista +ksa joDe, praveza vijJAna pu. na. ziMgaDuM kara dAkhala thavuM viza pu. hiMduonA cAra varNo | vigudarina pu. devapuruSone sukha ApanAra viSNu (brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane. zaka)mAM trIjI vaNa; zrI. raiyata, vidagphArmana pu. vizeSa nA che. loko viraparva: kri vi. vistArathI vizani pu. katala karanAra tapasIlavAra vivAha pu. bANa vistAra pu. phelAvo viziSTa pu. strI. na. AbarUdAra viramaNa pu. acaMbe, Azcarya (mANasa) vihata pu. zrI. na. vidhita, jemAM vidyutapu.strI.na.(vi+nuM karmaNi aDacaNa AvelI hoya evuM bhU. ka.) vakhaNAyelu. prakhyAta | vida (fja pUrvaka 'tyAga vigTanaH kri. vi. sarva dizAe karavo"nuM avyaya bhUku) tyAga vizvanAtha pu. jagannAtha, Izvara | karIne, tajIne Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 saMskRta bIjI copaDI vihita vizvA nuM karmaNi bhU.kR. | kRSira pu. duSTa manuSya zAstramAMvidhAna kareluM,dharmazAstramAM | vRti joDe jatArahevuM sAskRta kaheluM, zAstranirdiSTa vIMTaLAvuM, pAchA pharavuM. vihIna pu. strI. na. vinAnuM, vRtA joDe(prerakabhedamAM)pravartAvavuM, virahita dAkhala karavuM. cAlatuM karavuM vira pu. strI. na. gabharAyeluM, vRtta na. banAva bebAkaLuM thayeluM, pIDita vRttAta pu. banAva hevAla ItihAsa varAha pu yuddhotsAha. zaMgArAdi vRttAntazravaNa na. (vRttAnta, zravaNa nava rasamAMne eka na sAMbhaLavuM te) ItihAsa athavA vIthinI strI. (zistrI| banelI vAta sAMbhaLavI te lazkara, senA) vIranI athavA yoddhAonI senA vRtti strI. AjIvikA, gujarAna guqrSa pu. strI na. varavAne IcchanAra | gRhanuM pu kRtrane mAranAra, Indra rR paga. para, Atmane DhAMkavuM vRthA ki. vi. phegaTa, vyartha ava+A+vR ughADavuM; mA+DyuM vRddha pu. strI. na gharaDuM kabajAmAM rAkhavuM, dAbavuM vi+ vRddhi strI. udaya samajAvavuM, vivaraNakaravuM 9 | vRzcila pu. vIMchI baMdha karavuM. vRy 1 ga. parama varasAvavuM, tru 10 ga. ni jeDe, sAmA thavuM, pratibaMdha kare, koIpaNa vAtanI vRSTi karavI, reDavuM, dhAra pADavI viruddha athavA te na karavA vRSara pu. zaka, pApI, halakI varaNane mANasa samajAvavuM. vR Ta na. (vRkSa pu. jhADa, ane vRSTi strI. varasAda mUDha na. mULiyuM) jhADanuM mULa 9 ga, parasma Abhane varavuM, = 1 ga. ane 7 ga. paramai , pasaMda karavuM. 2 ga. Atmane ane 10 ga. | rena pu. jhaDapa, vega, gati dUra rahevuM oft-ve strI.gUMthelAvALa,kabarI Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 saMskRta bIjI copaDI vejI pu. vAMsa tra ga. parasma kApaNuM karavI, venA strI. du:kha, pIDA phADavuM tra strI. lajA , zarama veja | 7. pAka zA a. pAdapUraNArthaka zAM 1. ga. Atmane A joDe, vaizya na. vedanA, pIDA AzA rAkhavI, umeda rAkhavI vaiSTha na. caturAI za 5 ga. parame. zakavuM, zakti vaidri pu. zrI. na. veda saMbaMdhI mAna thavuM vaiSara pu. strI. vedhasane putra rATa pu. na. gADuM vairi pu, vyAkaraNa jANanAra zAna na chINa vaiSa na. saMkaTa, vipatti zaruttA strI duSyata rAjAnI strI kacara rianna nuM bhU.kR. khulluM zava pu. strI. na. banI zake evuM spaSTa, ughADuM rAtrI pu. IndranuM nAma che. vyatirela pu. bAtala mUkavuM te, sAnita pu. zakra athavA Indrane abhAva jItanAra, rAvaNane putra hathita thathu nuM bhU.kR. pIDita rAmAM pu. zaMkha vagADanAra tha6 4 ga. paramai0 bhekavuM, , za 10 ga. paramai0 ThagavuM vIMdhavuM, ghAyala karavuM zavati pu. ( eTaleIndrANuM) thaya pu. kharaca Indra thAd na. vyAkaraNa rAtApu pu. strI. na. e varSa thApitapu. strI. na. mAMduM, regI jIvanAra tha8 pu. gAMDA hAthI zatrutam kri. vi. zatruthI thAka pu. mahAbhAratanuM prasiddha za6 1 ga. nAza pAmavuM, kSINa racanAra. RSinuM nAma che. thavuM trataRSi pu. zrI. na. jene vrata | jaiH kri. vi. dhIme dhIme athavA niyamo AcaravAnI hAMsa v 1 ga. paramai ne Atmane hoya te. | zApa devo; kvA avyayabhU.kR. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 saMskRta bIjI copaDI rAha pu. avAja, zabda ! rAtrapratiSedha pu. ( phana dharma zam a. sukha, kalyANa zAstra ane vidhi ! aTakAva zALArthina pu. zrI. na. Azraya dharmazAstramAM kahe pratibaMdha zadhanAra Aivina pu. mora phAramaes yve. na. bANane phirajU na. mAthuM banAvelo mAMDavo zirISa na. eka jAtanuM puSpa rAva pu. eka jAtanuM vAsaNa che. triAghAta pu. paththarane Dhagalo rArina pu. zrI. na. zarIravALuM; riA 7 ga. parasma pRthapha karavuM pu. manuSya, dehadhArI ' vizi6 tapasalavAra kahevuM, zaraNA pu. (rAti strI. rAtri) vizeSa kahevuM. rAtrine svAmI, candra zI 2 ga. Atmane sUI rahevuM, sArA pu. sasaluM UMdhavuM; ati caDhiyAtA zazAMku pu, candra thavuM, pAchaLa pADavuM, chatavuM, zvara ki. vi. hamezAM zIta pu. strI. na. ThaMDuM dharA 1 ga. paramai. vi joDe, tajJA na TADhathI rakSaNa mAravuM, nAza karavo zIta pu. strI. na. ThaMDuM zavidA strI. (aa ane vidyA) phaTa na. susvabhAva cAritra zastranI vidyA zazi strI. motInI chIpa rAtraraMpAta pu. (zatra, saMpAta pu. sura pu. strI. na. pavitra paDavuM te) zastraprahAra sura pucha pu. vizeSa nAma che. zAna. sarva prakAranAM hathiyAra | gunaHpa pu. vizeSa nAma che. ravi pu. zAka, bhAjIpAla gunotrA pu. vizeSa nAma che. rApa pu. zrApa, zarApa, zApa suhA pu. na. kanyAne mAbApane rAvavA pu. pazunuM baccuM je paisA ApelA hoya te asala rASTra 2 ga. para rAja karavuM, | te paisA kanyAnI kiMmata tarIke niyamamAM mUkavuM, zikSaNa ApavuM | ApavAmAM AvatA hatA.) Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 317 suzruSA trI. sevA pu. strI. na. mohaka) kAnane moha zu mA pu. zrI. na. zaktimAna | pamADanAruM nya pu. strI. na. khAlI, sahita - strI. hAra zUnyamuni zrI. sUnA mavALI, zremanuM pu. zobhA phIkAmavALI, jhaMkhavANa paDelI tra na. kAna skrina pu. zivanuM nAma che. zrotradraya na. be kAna na. ziMgaDuM zva vArtha na. AvatI kAlanuM kartavya za vi joDe, karamAvuM (karmaNi zcana pukUtarA prayogamAM) pzan 2 ga. parasma zvAsa levo; zeSa pu. na. bAkInuM, bIjA badhA rizya zvAsa le; vizvavuM auNa pu. rAjAnuM nAma che. | vizvAsa rAkha +mA+zvara phorisTa pu. strI. na. zokathI dilAso Apavo, vairya dharavuM vivala, zekapIDita zyApa pu. zikArI pazu, pazu rAma pu. strI. na. kALuM, nIla zrama pu. thAka saMghatata pu. strI.na. (saMsthA zra 2 ga. paramai0 rAMdhavuM | strI. saMkhyA, satata pu. strI. na. thata zrama nuM bhU.kR. thAkI gayeluM bahAra gayeluM) asaMkhya zrAvaNa pu. zrAvaNa mahine saMta +aa nuM bhUpR. ekaThuM 1 ga. paramai0 Atmane aro | thayeluM - joDe, vaLagavuM, Azraya le, samuka | saMghama pu. yuddha %i Azraya levo, AdhArarAkho. saMjJA pu. vizeSa nAma che. zrI 9 ga. para , Atmane rAMdhavuM saMtuSTa tun nuM bhU.kR. khuza zrI strI. dhana, lakSmI ' thayeluM. saMtoSa pAmeluM ri pu. viSNudevanuM nAma che. | saMda pu. zaka zu pa ga: paramai0 sAMbhaLavuM saMdhyA strI. sAMja, jhaLajhaLuM, zutinohara pu. zrI. na. (zruti saMdhyAkALa (savAre ane sAMje strI karNa, kAna; ane manohara | jhaLajhaLA vakhate ane bapore Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 saMskRta bIjI copaDI brAhmaNe IzvaraprAthanA siMdhyA | saMvAra pu. duniyA, prapaMca kare che te) saMsArasula na. (saMkSara pu.saMsAra, saMnarg pu. kavaca duniyAnI sthiti, suva na. sukha, saMparza pu. saMbaMdhI upabhoga) saMsArane upabhAga, saMpara na meLavavuM te duniyAnI sthitinuM sukha saMpradAya pu. rivAja, paraMparAthI saMskRtinA strI.(taskRtistrI. A) cAlatI rIta, zirasto duniyA, saMsAra, A strI, khADo saMmata pu. saMbhava, banI zake evI saMsArarUpI khADo. sthiti, zakayatA hiMmartA pu. zrI. na.yAda rAkhavA saMbhavita samU+mUnuM preraka karmaNi lAyaka bha. ku. dhAreluM, banI zake evuM pu. zrI. na. sarve saMbhramavidhi pu. paraNugata,paNe sArA pu. AkhuM, badhuM, samIpa Ave tyAre tene AdarasatkAra | sakrodha pu.strI.na. krodhamAM AveluM karavAne gabharATa tti pu. mitra sohana na. eka addabhuta zastranuM na pu. sAMsArika padArthomAM nAma che. Asakta rahevuM te, saMbaMdha saMyama pu. kabaje sacarAgrata na. (trata na. varata) saMfmana pu. jeNe ikiye vaza sadAcaraNarUpI niyama samajJa 1 ga. parame, vaLagavuM. karI che evo sAdhu puruSa, yati riti+tajJa dhyatijJa] saMvatara pu. varSa ekatra karavuM; sama++ saMvarta pu. goranuM nAma che. ceTavuM, joDAvuM saMvarta pu samudramAM rahenAra eka sati strI. sAruM kRtya, puNyakRti agninuM nAma che. sattama pu. strI. na. zreSTha, uttama raMvAra pu. ekatra rahevuM te, sobata havAnuev pu. strI. na. potAnI rAzi strI. saMsarga athavA zakti athavA moTAIne yogya saMbaMdha cheDI de te RpuruSa pu. sAro puruSa Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , saMskRta bIjI paDI 319 na. yajJane samAraMbha; satramUri | samasta pu. strI. na. badhuM strI, yajJabhUmi mADha pu. strI. na. vyApta, pUrNa rasaMgati strI: sadguNInI seAbata tamAma pu. sebata, sahavAsa sa6 (naM ) 1 ga. parame samAna pu. strI. na. sarakhuM besavuM; mA joDe pAse javuM; samAropita sama+A+rat 24 joDe, prasanna thavuM ra+ karmaNi bhU. kR, mUkeluM joDe, meLavavuM, jaDavuM madhu zrI. uduMbara jevA koIpaNa sat ka joDe, (preraka bhedamAM). khuza karavuM, prasanna karavuM pavitra jhADanImAgnimAM nAkhavAnI varata pu. zrI. na. sAruM ane naThAruM nAnI DALIo rAvAra pu. (rata pu. strI na. | samANita pu. zrI. na. IccheluM, sAru avara pu. AcaraNa, irachelI vastu vatana) sadAcaraNa; pu. strI. na: samuthama pu. udyoga sanavALuM rajaH kri. vi. | samuvr4 pu. strI na. caDheluM tarata ja, tatkALa, hAlamAM samupAdata ( +3+gA joDe, sattAtha pu. strI. na. yukta, vyAsa, dRnuM karmaNi bhU.kR.) ekaThuM thayeluM rakSita ki. vi. zuddha rIte, sArI saghanI strI. zaika ( zakaya) rIta : samANa pu. sabhAmAM besanAra, ratha pu. strI. na. sAruM sabhAsada ma4i pu. strI. na. (Ama bara pu. moTe rAjA, sArvabhauma bara ane briAya strI. karavuM te) rAjA jenuM vatana sarakhuM che te, sarakhI fr-ft strI, mArga, rIti, karaNavALo, niSpakSapAta vyavasthA ramata kri. vi. AsapAsa rAmA strI. devIdAsInuM nAma che, mAtA kri: vi. AsapAsa devonI kUtarInuM nAma che. tamAma kri. vi. maMtra sahita, saratA strI. nadInuM nAma che, maMtra paDhIne sarvataH kri. vi. dareka dizAe Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 saMskRta bIjI copaDI sarvabhUtAni na. pra. ane dvi ba. va. [ rahyA pu. madadagAra sAbitI badhI hayAta cIjo, savapadArtho | di pu. strI. na. vilakSaNa, sarvavira pu.strI.na.saghaLuM jANanAra zaktimAna sarvatra na. (varSa saghaLuM ane. sAMhaNa na. sAMkhyazAstra dhana) sadhaLuM vitta, sadhaLI saMpatti sAMnANu pu. strI. na. jeNe kavaca pahereluM che te sarvAbhipretahetu pu.(abhipretaabhi | sAkSAt kri. vi. pratyakSa ++nuM kamaNi bhU.kR. IcheluM sAgara pu. samudra save izkelI cIjenuM kAraNa sAvi ca na. pradhAnapaNuM saTi na. pANI lAcaraNa pu. goranuM nAma che vistR pu. sUrya sAdhu pa ga. paramaitra sAdhavuM, viramaya pu strI. na. vismaya | meLavavuM, siddha karavuM yukta, sAzcarya vadhArA pu. strI. na. sAdhAraNa solA pu. cI. na. (sAthe, madhyama paMktinuM zo pu. zoka ) zekayukta, | sAdhu ki. vi. sArI rIte duHkhathI pIDita . sAdhuvRtta pu. zrI. na. (sAdhu pu. sainika pu. strI. na. sipAI sAthe strI.na. sArI, vRtta na vartaNUka ) sarara 6 ga. paramaitra taiyAra thavuM, sArI vartaNUkavALuM sAmAnya pu. zrI. na. sAdhAraNa sajaja thavuM sAmadhenI strI, yajJane agni sad sat je zaktimAna thavuM, saLagAvatI vakhate bolavAmAM lAyaka thavuM, yogya thavuM, sarakhA Avate maMtra hoya ema lAgavuM. sAtha6 a. sAMje sada na. hajAra tAra pu. zakti, mukhya aMza taSa kri. vi. hajAra rIta, . nAme pu. saramAne putra, kUtare. hajAro kakaDAmAM sArdhama a, sAthe (tRtIyAne yoge tannA kri. vi. hajAro vaparAya che.) Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , saMskRta bIjI copaDI 3ra. sAmA pu. strI. na. sarva | gusthAna na.somayajJamAM je divase pRthvIne (rAjA) somavelIno rasa pIe che te divasa sAvadhAna pu. strI. na. (tta ane sudhAlyandrira pu.strI. na. (sudhA avadhAna na. dhyAna) avahita trI. amRta) jemAMthI amRta sAvadha, ekAgra Tapake te sAvitrI strI. Rvedane pavitra kumajhA trI. arjunanI patnI maMtra jene sAmAnya rIte gAyatrI sumikSa na. annanI puSkaLatA, kahe che, ane je dararoja badhA puSkaLa anna hovApaNuM, sukALa brAhmaNe bhaNe che te. sumi pu. strI. na. sugaMdha pAzcarthava pu.strI. na. (bahuvIhi purAya pu. (kura pu. deva, nATaya samAsaadbhuta vartaNuMkavALuM 5. sthAna) devanuM sthAna, svarga laThThANya na. maitrI, madada gujarAta nA suvarNa pu. sonAne artyi na. akSaravidyA, nibaMdha, | sikako ane zata na. so) vADamaya sonAnA so sikkA vitA strI. retI riddhi strI. saMpAdana karavuM te, | kurita pu. strI. na. namra kAyasAdhana karavuM te yatama pu. strI. na. jIva jAna, fe 1 ga. paramaitra zAsana karavuM pyArAmAM gayA mu paga. paramai ne Atmane tra 2 ga. Atmane prasava karo: sAmavelane rasa kADhavo . stra janma Apavo. tu 1 ga. paramai0 ane 2 ga. nna 4 ga. Amane i joDe, paramai0 De, prasava karavo, prasavavuM. utpanna karavuM janma Apa 6 ga. paramai0 preraNA karavI, su (zonI pUve mUkavAmAM Ave AgaLa haDaselavuM che.) sAruM, zobhana, suC ' | sUru zrI. (hu sArI, 3 istrI. muthI pu. vAnaromAM mukhya vAnaranuM vANa) sArI vANI sAruM bhASaNa nAma che. e rAmane madadagAra hato.' zuddha vivaraNa 21 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 saMsakRta bIjI copaDI sUt 10 ga. para0 sUcavavuM | tauvata pu. suyavasane putra vrata pu. sArathi rAza na. sAruM rAjya nnakRta pu. zrI. na. madhura, priya, | tAjI pu. sI na. sonAnuM baneluM satyapriya kAvat vartamAna ku. paDatuM,ThAkara sUryavaMza pu. sUryane vaMza khAtuM cu 1 ga. parame. devuM kati na. bhUlacUka TTa (preraka) na joDe, hAMkI mUkavuM ratanuM 1 ga. paramai bUma pADavI, sujJa rAma jeDe, joDavuM, samAgama garjanA karavI kara; 36+sRjJa tyAga kare. ratana pu. kuca, thAna, kAma senAnA pu. lazkaranI chAvaNI kSaya pu. jhUmakhuM te pu. strI. na. Indra sahita hatama 1 ga. Abhanetra ane pa sevana na. cAkarI karavI te, Azraya ga. paramai0 akakaDa athavA nizcala levo te, AcaravuM te thavuM, magarUba thavuM, coMTI javuM tevA strI. cAkarI tama 9ga, paramai aTakAvavuM, to 4 ga. parasma pUruM karavuM, akakaDa thavuM, magarUba thavuM anta ANI, nAza karavA; pari+avaze pariNAma thavuM; janma pu. thAMbhalo vi+Ara-na TharAva kare, tu 2 ga. para0 Atmane nizcaya karo, prayatna kara, vakhANavuM; mamatu stuti koziza karavI. karavI, stavana karavuM, vakhANavuM. noIvAra pu. zrI. na. sajIva, tR 5 ga. paramai ne AmanezvAsa sahita DhAMkavuM, pAtharavuM. vikheravuM, joDe aona na. pagathiyuM, nisaraNa 9 ga. parameha ne Atmane somavaMphAvibhUSaNa pu. zrI. na. DhAMkavuM; mA+7 DhAMkavuM, pAtharavuM, (roma pu. caMdravaMzane alaMkAra, astaraNa karavuM. caMdravaMzane zobhAvanAra strI strI, bhAryA, strI sabhya pu strI. na. zAMta, namra, thAva jaDe, rahevuM, vasavuM, sthiti anugra, manez karavI; 3+rathA pAse javuM. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 323 thAyarama pu.zrI. naH(thAvara, svamar nAmadhAtu. svapna AvavuM, pu. strI. na. acaLa, sthira, samaNumAM bolavuM ane kAma pu. zrI. na. cara). vayaMbhU pu.strI. na. pitAnI meLe carAcara utpanna thanAruM thita thA nuM bhU.ku raheluM vaseluM svayaMvara pu. (vayaMvarapu.pote zUrA pu. RSinuM nAma che, vara pasaMda kare che, ane jApu. sattA 2 ga. paramai nAhavuM samaya) svayaMvarane vakhata nAyu strI, snAyu nid ga. parame. sneha rAkhavo vayam a. jAte, pote svara pu. dhvani nuM 2 ga. paramai0 strAva thavo, | rAma pu. zrI. na. svarga paDavuM, pakaDavuM. IcchanAra nu pu. na. zikhara pRttAM strI IchA. ahata na. pitAnuM kalyANa 6 ga. paramai0 phoDavuM, vAti strI. eka nakSatranuM nAma bhAMgavuM, kUTavuM, phATavuM vAra pu. svAda kapuritAsiku na. vikaseluM thavA pu. strIna, madhura, ruce evuM atimuktalatAnuM phUla rAmana pu. dhaNI fmata na. moM malakAvavuM te svAyatta pu. strI. na. svAdhIna kRSijoDe, visarI javuM, vivRtta| - 1 ga. parameva svara karavo, visAreluM. avAja karo stha pu. ratha vera pu. pasIne, parasevo vartaNa na. potAnI pharaja | veDhA pu. parasevAnuM biMdu janavija pu. pitAnAM sagAMthI, viyoga hRA. pUraNArthaka vAtamAM vaparAya che. sara pu. zabda, garjanA : rAta kri. vi. haThathI, baLathI sarva 2 ga. parama sUvuM hRta dRnanuM karmaNi bhU.. marAyeluM, vana pu. samaNuM mAreluM Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ho ho ho ho 324 saMskRta bIjI cepaDI na 2 ga. paramaibhAravuMfmana tripu. strI. na. khUnI, mAMsa ke Anana mAravuM; ni+na | khAnAra, mAMsAhArI mAravuM, nAza karavo. diia pu. barapha, hima, ThaMDI hanuman pu. hanumAna, mAruti dimAvatra pu. himAlaya parvata hRta a. Azcaya athavA kheda daizvara pu. udaranuM nAma che. sUcaka avyaya hIra pu. strI. na. rahita tR pu. zrI. na. mAranAra hIrAmaNi pu. hIrA hRtha pu. ghoDe Tu 3 paraai0 hema kare hara pu. ziva hR34mA joDe, 1 ga. parame tti pu. brAhmaNanuM nAma che. | AtmAne ANavuM, levuM daridvAra na. himAlayanI taLeTI hRdayamaripu.strI.na. (hRdaya AgaLa eka pavitra sthAnanuM. na. hayuM, mana na. marmasthAna nAma che. , ane chi kApavuM) hRdayanA rizcandra pu. rAjAnuM nAma che. marmasthAnane kApanAra hRthya na. balidAna je saMbodhanane artha batAvanAra, hA 3 ga. paramaiva tyAga kare aho re TTA 3 ga. AtmAne javuM; 3 hetu pu. kAraNa UMcuM javuM caDavuM samUhAbesavuM dAridra putrI. na. haLadarathI pILuM, hatR pu. jenuM kAma maMtra bhaNavAnuM che e yAjJika gora TTAtha na. hasavuM nuM ra ga. Atmane chupAvavuM; hAthA ne hasavA jevuM kRtya +nu+ni+nu. di 5 ga. parame javuM; +fg ratra pu. zrI. na. ladhu, TUMkuM mokalavuM. ( 3 ga. parame zaramAvuM, fe 1 ane 7 ga. paramaitra ane lAjavuM 10 ga. mAravuM, hiMsA karavI, nAza karo. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-A graMthamAM AvelA gujarAtI zabdane - sAmAnya kAza | |Aghe dhakelAyeluM dUrasArita,tAakhaMDa aviratan kri. vi. | rita, ud+sRnu pre0 40 bhU.. agatya gurutva na., magva na. | ADe raste 3uthama kri. vi. agatyanuM kAma hAthe na. AMdhaLuM aradha pu. strI. na. aMgadeza athavA aMgaleke makAH Apa sAheba mAvAna athavA mavAnuM (ba. va. mAM vaparAya che.) pra. e. va. aja ana pu. AbarUdAra viziSTa pu. strI. na. ajavALiyuM pakhavADiyuM (cArja AbarUdAra kuLanuM minAvat mAsanuM) zukravakSa pu.. pu. strI. na. sTAra putrI. na. aDakatuM Dha pu. strI. na. AvavuM te mAmA na marma pu. atimuktavela timuratA strI. AzIrvAda sAir strI. agAdha mAgha pu. zrI. na. Azraya vagaranuM athi putrI. na. anna anna na. anAzraya pu. strI. na. amara 34 pR nuM bhU.ka. 4 joDe Azaro lIdhelI jagyAmAzrayasthAna amara pu. strI. na. Aso(mahinAnuM nAma che) cinapu. artha urtha pu. * ALasu aDhAra pu.zrI. na tadriDha artha vagaranuM jayubhUkR.anupapatra - pu. strI. na., avarNa nirdhAra pu.strI. na. aninI putrI. na. zi+ | IkvAkuo (rAmanA kuLanA rAjAo) v pu. strI. na. : rUkavA pu. (ba. va.mAM vaparAya che.) avicArathI mAt, mohAra IcachA jAA trI. jAma pu. kri. vi. iMdrajita rAvaNane putra draSita, aviveka damijAra pu. . ImAnadArIthI marA, nitha asala che, maranuM sa. e. va. | IjA anartha pu trI . saMdana. mala mardranuM sa. e. va. * A ugAmavuM 3+rAma nuM preraka AgevAnatirI pradhAnerAMgadhro- ucheravuM namunavarSa (vRdhanuM preraka hina pu. bheda), poSa athavA mai kR Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara6 saMskRta bIjI ce paDI UMcuM 32 pu. strI. na. | kadarI kArya pu. UjajaDa nirjana pu. strI. na. | kadI nahIM na aa , naiva, utAvaLathI najhamaF kri. vi. | vArita a. upara, tarapha prati (ene yoge | uparyukta jugAra ghaTadyuta na. nAmane dhi. vi. lAge che) [ (vTa na, chaLa ane phUla na. upavAsane dahADohajuvAni na. jUgaTuM) (3gvAra pu. upavAsa ane hira) kamaMDaLa mavhu pu. na. divasa) : kammara marthya na. upAya upAya pu, amyuiAtha pu. | kamAvuM 1 ga. paramaitra kaliMgadeza athavA kaliganA leke veda(eka vedanuM nAma che. pu. vArikA: (ba. va. mAM vaparAya che.) e kahetuM mAmadhAra mafmA nuM vartamAna , ekadama saTTA kri. vi. | kahevuM camiyA kahevAtuM samiti eka bIjA sAthe laDavuM te kAgaLa grI na. parasparasaMghaTTana na. kApavuM te che pu. kAma vArtha na jasTa na, e hetu oLaMgavuM m 1 ga. ane 4 ga. pAra pADavAne sTAvAze. parama satra kArtavIrya (eka rAjAnuM nAma che. osaDa varSa na. esaDamAM kAma ene parazurAme mAryo hatA.) Ave evI vanaspati, sAmAnya kArtavIrya pu. rIte vanaspati auSadhi-dhI strI. | kAraNa ke thata: a, ura a. kAvataruM vaparAdha pu. kaI jAtanuM darA pu. strI.na. | kila Tu pu. - kaThora paNa pu.strI. na. kaThora zabdo kImatI kArDa pu. strI , gSAra pu. zrI. na. kumArasaMbhava (kAlIdAsanA kAvyanuM kaMThI hAra pu. nAma che.) kumAraMmava pu. e Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI copaDI 3ra7 kuLa na. khUMcavI levuM. chInavI levuM 8 1 kRpAzIla nidha (dinad nuM bhUpha)| ga. 3g joDe. sada pAra pu. strI. na. | kheMcAyeluM viTAmita vi+juma nuM kRSNanI bahena || strI. karmaNi bhU.kR. keTalIka vAra vAtikRtvaH a. | khetIvADInA kAma mATe jiheto, keda karavuM tArA nikSag kRSikarmaNe keLavaNuM dhyAna na., vivArana. khoTuM pratika pu. zrI. na. kaikeyI (dazarathanI eka patnInuM khovAyeluM naI bhU . nAma che.) thI strI. ga kaI kaI prasaMge zA | gaI rAta jatA rAtri strI. koI koI vAra halAvatA gaNAyeluM mamata karmaNi bhU.kR. kuhADI para pu. prasiddha bhU.kR. kSititakarmaNi kUra rAzi pu. strI. na. * bhU.kR, rAjita karmaNi bhUka. krodhAyamAna thayeluM rUdra grudha nuM | garIbAI vAridra na., Tuti strI. garva karanAra 3drata bhU.kR. kauca (eka jAtanuM pakSI che) cannapu.) garviSTha varasa bhU.kR. kauzalazA (dazarathanI eka patnInuM | gAdhi (rAjAnuM nAma che.) jAdhi pu. nAma che.) varAyA strI. | gulAmagIrI sAthe na kSaya pAmeluM davA dabaMn nuM bhU. | gora 3thAya ,, purodita pu. , 3 4, 3+cha nuM karmaNi bhU.kR. ghaDo kumbha pu. ghaNuM muramu kri. vi. khAI luhayA strI. ghaNuM kharuM ce kri. vi. a., khAtarI karavI prati (preraka), prAyaH kri. vi. a. pratItiM kR gharaDAonuM pitRtAmada pu.zrI.na. khArIluM samarthana pu. zrI. na. | ghaDiyuM che . Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 saMskRta bIjI copaDI ca janAvara para pu. caMdraketu (rAmanA bhAI lakSamaNane jamadagni (RSinuM nAma che.) putra) vAtu pu. namAjha pu. camatkArika amuta pu. strI, na. jamIna bhUmi strI. cAhavuM citta 4ga. tene cAhe che, jarAsaMdha (magadha dezanA eka rAjAnuM tasminsnihyati nAma che.) Tridha pu. comAsuM (ba. va.mAM vaparAya che.) | jarUra hevI rRA 1 ga. Atmane av joDe. chAtI vakSa na. jaLakaNa cha pu. lIvara pu. chAtI phATa pramuavTa ki. vi jADuM zUDha pu. cI.na. viputra tarIke vaparAya che. pu. strI. na. chAparuM chavi na., ghaTa na. jAte vacam a. cheDavuM tuH 6 ga. paramai.. jAtrA yAtrA strI. chetaravuM satitta+kyA, jAla jhaTa na. vijhasTama, vad 10 ga. jItanAra vividhIpu pu. Atmane jIvatI navanatI nuM kartari chelluM jAma pu. zrI. na. vartamAna ku. strI. navA strI. chevaTa 3pu., avasAna na. (nava pu.jiMdagI, ane ta [aNa pariNAma pu. chevaTe 3ra vagera| ne ThekANe a. sAthe) choDI mUkavAmAM AveluM mukta juduM miksa karmaNi bhU. ku. mit karmaNi bhU.kR. [uparathI. uparathI. juduM juduM vividha pu.strI. na. jagA (hoddo) ghaTTa na. joDAyeluM niyu karmaNi bhUka. jaDamULathI kApI nAMkhavuM 3 | dhuri niyukta. 10 ga, mUDhathitu hetvartha| jeta zivA strI. jati vAnapraratha pu, yati pu. ' jyAre jyAre vAMcavA-taratA Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , saMskRta bIjI copaDI 3ra8 tejasvI relImAna vartamAna ku. jhUTavAyeluM bhAkSita AzApunuM vizvAzamAna vartamAna kR. karmaNi bhU.kR. te pramANe tathA ja, tathA, tham taiyAra thayeluM sAta bhU.kR.3 TIkAkAra rIvAra purI uparathI. TesvAbhimAna 5 tAchaDAI mahinA pu. Thapake deva nimarja 10 ga, pratijJAAi 6 ga. thALI zAstrI strI. thApaNa cAra punikSepa pu. thAMbhalo tama pu. DAMkhaLI (phUlanuM mULa) adhana na. DALI rAtA strI. De DuM karavuM ja 1 ga. * takarAra vAvivAra pu. tattva jANanAra taravavi6 pu. tanmAtra tawAtra na. tapa tadivi ba. va. tapAsavA niufthatu (f+ 10 ga. nuM hetvartha kR) tarapha safma (upa) tarehavAra vikSaNa pu. strI. na. tADa tA strI. tIrNa vastra pu.strI. na. varIya pu. zrI. na: tIDa Tima pu. teja rAya na. dagAbAja thavuM Tulsaga. paramai0 dayA racA strI., dayAthI pIgaLeluM racArja pu. strI. na. dayA vagaranuM nirdU pu. strI. na. dar varasa pratiraMvAram kri. vi. a. daravAje dvAra na. dariyAI kAphalo nausAdhana na. dariye arthava pu. dareka prati (upa.) dANa ghAya na. dipALa vivAddha pu. dIpatuM vanita karmaNi bha. ku. phApita karmaNi bhU.kR. dIdhatamasa (RSinuM nAma che.) rItama pu. duHkhakAraka dayathAra pu. zrI. na., Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI cepaDI udAra pu. zrI. na. 1 nAzakara3rUchida ga..nimna duSTa (puruSa) rATa pu, vaTa pu. | 10 ga. 3ra tuma hetvartha ku. durAtman pu. nipUfthatuma hetvartha ku. devakumArI aMdara strI,surAnA nAsavuM Tr, 1 ga Atmane strI. (purA nuM vasyA thAya che.) deDavuM te vidrAna na. nikhAlasa 44 pu. strI. na, dastI saMdhi pu, saha na. | gArnavayu pu. strI. na., sarasTa dhUta ramavuM vi6 4 ga. hIti | pu. zrI. na. vartamAnakALa 3 pu. e. va. | nitya zAzvata pu. dhI. na. nimakaharAmI kRtatA vI. dhana vagaranuM dhanahIna pu. zrI. na. | niraparAdhI anavani pu.zrI.na. dharmapustaka ghargharatha pu. nirarAdhina pu. strI. na. dharmazAstra dharmazAstra na. nizAnI cihna na. dhAma mAWH na., vAra pu. | niSAda (eka jaMgalI jAtanuM dhIme prazna kri. vi. a, athavA te tane sakhasanuM nAma) nA pu. na dekhAI zake evuM saraLa pu. | nIca puraSa jApura pu. strI. na. naLa (eka rAjAnuM nAma che.) puru pakaDAyeluM hIta-d uparathI nAga Lana pu, nA pu. pataMgiyuM pata6 pu. nAguM nagna pu. strI. na. pati nAtha !, ti pu. nATaya nAza na. paraMtapa (rAjAnuM nAma che)paraMtApu, nAnAmAM nAnuM ni putrI. na. paNaMda (saMjJAvAcaka nAma che.) nAmanuM nAma a, nAnA tR.e. | guda pu. (nAma zabda uparathI) pavana (bhAga, sarga) parvana na. nAza vaMsapu, nArA purAvApu.. pavitra vizudaza4 pu. strI na Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRta bIjI paDI pahAra turIyo mAra, pupUreluM nirAtrita karmaNi, bhU.kR. pahoLuM virATa pu. zrI. na. | nivRddhi karmaNi bhU.kR. paLa kSaNa pu. pUrva taraphanuM pUrva pu. zrI. na. pAMkha uSa pu. (sava), bAtha pu. strI. na. pAchAM jIvatAM thavuM punarga g | potAnuM raNa pu. strI. na. pAchuM ApavuM pratikatA poluM karavuM?rNana 3na86 pAchuM ApeluM prasthati prati+nuM hetvartha kR. preraka kamaNi bhU.kR. prakRti nisarga pu, prakRti strI, pAMcAlI (pAMcAladezanI rAjakumArI) ramava pu. vr%ArI strI. pradakSiNa karavI pratija . pAMjaruM pannara pu. pravAha strotam na. pATalIputra (magadha dezamAM eka prasavaNa (parvatanuM nAma che.) zaheranuM nAma che;) pAdaTIputra ne ! iva pu. pAtALa pAtara ne. . prAraMbha jha na , sAH pu. pApI, pApavALuM tApa pu. zrI. na. | prIti ti strI., manurAja pu. pIDA karavI 8 ga.pa athavA ni joDe, ru 10 ga. pharaja dharma pu. pIDAyuM, pIDAyeluM bhU. ke. pharamAvavuM. hiraNa 6 ga. A joDe. veMta kamaNi bhU. 3. punaHprApti (pharIthI meLavavuM te) phIkuM ghATu pu. strI. na. vivapu. pratyAgama pu. ba. punarlagna purAda pu. bajAra paMthafthA strI. na., . purANa (ghaNI cIjo viSe rg pu. paraMparAthI cAlatuM varNana je baMdha thaghara na., niH pu.na. graMthomAM hoya che tevA tathA dharma babruvAhana (arjunane chAkara) saMbaMdhI vidhi athavA paddhati gvAhU pu. viSe jemAM khyAna hoya che evI | bAMdhavuM nirU+mA 3 ga vadhu 9 ga. jAtanA graMthanuM nAma)purANa na. 1 bAbata viSaya pu. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 saMskRta bIjI cepaDI buma pADavI 42 ga, rA 1 | mahAbhArata (pAThu ane dhRtarASTranA ga paramaiva putro vaccenuM yuddha jemAM varNaveluM brahmahatyA brahmahatyA strI. che te vIrarasa kAvyanuM nAma che.) brAhmaNarAja brAhmaNarajJa pu. mAmArata na. mahendra (eka parvata ane tenI pAsenA bhakti mAM strI., revanaI strI. dezanuM nAma che.) mahendra pu. bhaNavuM ghaTa 1 ga paramai. maLeluM (jevI ke sabhA) misTara bhamaro bhramara pu. ' bhInuM adra pu. zrI. e. mAgeluM rdhita pra+nuM karmaNi bhUke zora pu, cUrNa na. bhUta preta pu , veDhADhapu. virAjapu. | mANasane ayogya mAnavAnaE pu. bhRgu RSinuM nAma che.) mRgu pu. . strI. na., niraju karma ma mAtra 45 ki. vi. magadha (ba. va. mAM vaparAya che.) | mAMdA . zrI. na. (amuka deza athavA tyAMnA mAryo(pIDAyelo)afmamUta mi+nyU lekanuM nAma) mAdhA. pu. nuM karmaNi bhU. 3. Ta magarUra kavi kamaNi bhU . | pu. zrI. ne, mAtra pu.zrI. na. zinI strI. mAlUma paDayuM athavA mAlUma paDeluM. matalaba vArtha na. upalabdha bhae bhU.samadhigata mathurA (jagAnuM nAma mathurA strI. | karmaNi bhU. kR. madada tathya na milakta vitha na.; fkara na. maraNiyA thaIne pratA kri. vi. a.) mukhya zahera rAdhAnI strI. aramanirapekSa kri. vi. a.. mulaka vighA pu. sAhana (tuvi.) kri. vi. muzkelI asaurArtha na vaNa na. tarIke vaparAyeluM che. | mULa mUDha na. marAyuM hata karmaNi bhU. 3. | mULa vagaranuM nirmUtra pu. strI. na. pleccha thavA pu. daI pu. | mULa vicAra tarave na., naya pu. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meta vagha pu. strI. . saMskRta bIjI copaDI 333 maheNuM uttama pura rAjagRha (magadha dezamAM eka zaheranuM mahenata karavI naM 8 ga. | nAma che.) rAga na. paramene Atmane rAjadhAnI rAjadhAnI strI. meLavavuM anna 1 ga. ane 10 ga. rAjAne adhikArI rAjapuruSa pu. upa+arja rAyacalAvavAne jammorArI meLApa mAmA na. strI. mojaNIdAra khumApa pu. rIjhavavuM te (rAjAe prajAne) moTethI rUcaH a. anuja na. rukimaNI (kRSNanI vahu) vimaft moDhe bhaNavuM va 1 ga. parameo | miryavaMza athavA miryavaMzano koI rU tU4 pu. vivuM pu. paNa puruSa northa pu. rUDhi vidhi pu. paddhati strI. maMtrI maMjhinuM pu. dharivaM pu. | rUbarU (keInI) samakSa kri. vi. pratyakSam kri. vi. yajurveda (vedanuM nAma che yajurapu. reNukA (jamadagninI vahu ane yajJadatta cAtta pu. parazurAmanI mA) reNu strI. yogyarIte cAlavuM vAtA roga thApi pu. sadAcAreNa vRt laIne hIvA nuM avyayarUpa ku. rakhevALavinAnuM akSitakarmaNibhUka. laDavA cudAya, yuda, g. radhuvaMza (kAlidAsane kAvyanuM laMbAI AyAma pu. nAma che.) raghuvaMza pu. laDAInuM sthAna sAmUmi strI. rayo kantharAiTu pu. (mathA na. lAta trattA strI. lAta mAre che valovavuM te ane trATa pu. hAtho) lattayA praharati. rasa rasa pu. lUMTa Dhojha na, suvTana na. rahevuM thA, rahyuM sthita bhU.kR. | labha stroma pu. rAjakIya vidyA nAtivAra na. ' lohI zafonta na. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 saMskRta bIjI copaDI | va | vaidakazAstra na che. vacana vacana na., kari lI. | jaLI strIo trajJAnA: jI. pra. ba. va. vacala pradeza sattA na.pAna. viTALiyA vAtapu. jJAvAtapu.! zakti prabhAva pu. vadhAre zekakAraka rUpAMtara putrI, na. | zamI (eka jAtanuM jhADa che.)phAnI strI. vaMzaja vaM pu. strI. na. kuza pu. strI, va, vaMphAka pu strI. na. zarIra nara na, Tre pu. zarIrano AkAra tanu navapura na. vAcharaDe valla pu. . arti sI. vAjabI yu sun nuM bhU karatA zAmaLuM = pu. strI. na. pu. strI. na. zikSaka daLariA pu. strI. na. vAjabI rIte ja pAna | zikSA 2ve pu. vAraNAvatI vArAvatI strI. (eka. zarapaNuM pratApa pu. rAtrama pu. jagAnuM nAma che.) zetaraMjI kutha pu. vAraMvAra nirAm kri. vi. 1 zerI 2 zrI. vALyuM nAmita nama nuM preraka kamaNi sthAparNa sthAparNa nAmanA goranA bhU.kR; rAme dhanuSa vALyuM mATe | kuLane eka zakhasa) cArja pu. rAmeNa dhanuSi nAmite zre rAjasattA rAtrI na., vicAra zraz . vizvAsa pu. | FAramag 4. saMda pu. strI, vidura (saMjJAvAcaka nAma che.) virapu. sakhata pravaipu. zrI na. vidyA vidyA strI. sagara (rAjanuM nAma) sara pu. virATa (rAjanuM nAma che. virATa pu. saguM vadhu pu. vadhujhana pu. jJAti vizrAmamahela vizrAvAH pu. pu. saMkhyA maMthA rI. tra (Indrane zatru) vRtra pu. satya ta na. veNu varaNa na. vavara na. satyabhAmA - (kRSNanI eka strInuM vepArI ghaniSa pu. nAma che.) saMghamAmAM strI. va bhiSaja pu. vaidya pu. saMtuSTa rAkhavuM anu+59 prerakabheda Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . saMskRta bIjI copaDI 335 saMdhyApUjana saMdhyAna na. | sugaMdhIdAra kufma pu. strI. ne, sabhA samAna pu., variSa strI | sudeva (saMjJAvAcaka nAma che.) kuvapu. tamAM strI. sUtra sUtra na. samaju dUni pu. strI. na., | sahelAI thA na. tura pu. strI. na. | so so ratA : a. samIpavartI niti muvidhAnuM saidmana (rAjAnuM nAma che.) kamaNi bha. ku. saujana pu. saMbaMdha rAkhatuM saMmata bha ku, saMjamAna vatamAna ku. hajI paNa yafy A saradAra vaMti pu., henAta pu. halakAI DhaghutA strI. sarayU (ayodhyA pAsenI nadI ) hAthakaDuM A pu. para strI. hAla saMprati kri. vi. a. saga ra pu. hAlacAla thAvara pu. sasare zvasura pu. "hAra (lazkaranI hAra, senAnI sAketa (zaheranuM nAma che.) tAjeta na racanA) kacUra pu. sAco paramezvara--satyaghaMTA hAMkI mUkavuM + 10 ga. pu. strI. na. vAmana pu. . hiMDoLavuM rosTara nAmadhAtu, sAdhAraNa sAdhAraNa pu. harI. ne, maroya nAmadhAtu. sAmAnya pu. strI. na. sAmarthya pramava pu. - humalo karavo jafma+ 1 ga. - parama sAmaveda (vedanuM nAma che.) sAmavera pu.| hata AnA na., karA pu. sAmA javuM ama+gaY sArI cAlanuM sucarita pu. strI nA | | hemAMgada(rAjAnuM nAma che) wArapu. hedo madhiyAra pu. sAruM samarthana pu. zrI. na., nigor pu. strI. na. * hovApaNuM mAgha pu, Aritava na. sivAya te a. hoziyAra vatura pu. strI. na., sukha muva . kura pu. zrI. na. che samANoghaM thaDa che. | | hIvAne Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Printed By; KANTILAL D, SHAH at "BHARAT PRINTERY" Newmarket, Panjarapole, Relief Rd. AHMEDABAD-1. Phone : 387964. Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GjhaGSSSSSSSSBED9G9G9G9CBP prinTIMga bAiviMga kAMtilAla DI. zAha bharata jhiMTarI jyamArkeTa, pAMjarApaoNLa, rIlIpharoDa, amadAvAda-1