________________ 138 સંસ્કૃત બીજી ચોપડી સંધિના નિયમો ધ્યાનમાં રાખી કરવાનાં છે વિશેષતા ન બતાવી હોય ત્યારે પ્રથમ વિભક્તિનું રૂપ એ જ સંબોધન એકવચનનું રૂપ છે. 2.fa3ur અને સાહપ્તા અને બીજું નામ જેમાં અંતે સાકારાન્તા ધાતુ હોય કે જે પોતે જ આકારાન્ત ધાતુ હોય એવાં નામો દ્વિતીયા બહુવચનથી આગળ સ્વરથી શરૂ થતા પ્રત્યયો પૂર્વે અને લોપ કરે છે. એ. વ. દિ. વ. બ. વ. પ્રથમ विश्वपाः . विश्वपौ દ્વિતીયા विश्वपाम् विश्वपौ विश्वपः 3. તનાં સંબોધન એકવચન, ષષ્ઠી બહુવચન, અને પહેલાં છ રૂપો દૃરિના જેવાં જ થાય છે. પંચમી, ૫ડી, સપ્તમી એકવચનનાં રૂપો પત્યુ-uત્યુ –uત્ય છે. 4. fણનાં પહેલાં પાંચ રૂપ તણા, નવા, તણા:, સરલાયમ્, રવાથ; દ્વિતીયા બહુવપ્ન વિન, પંચમી– ષષ્ઠી–સપ્તમી એકવચનનાં રૂપ અને ષષ્ઠીનું બહુવચન પશુ-કયુ - - નાનું થાય છે. સંબંધન એકવચન વાવે. 5. શ્રી, ધી, મૂ અને બીજાં નામે જે ધાતુઓમાંથી વગર પ્રત્યયે થયેલાં છે, તેમ જ શ્રી અને ખૂમાં અન્ય ફુ કે 3 હસ્વ કે દીધ હોય તેને અનુક્રમે રૂ કે 36 સ્વરથી શરૂ થતા પ્રત્યય પૂર્વે થાય છે. હીને નીના પ્રત્યય લાગે છે. શ્રી, ધી, ઝ ને આવાં બીજું સ્ત્રીલિંગ નામે ચતુર્થી, પંચમી, ૨ષ્ઠી, સામી એકવચન અને ષષ્ઠી બહવચનમાં વિકલ્પ લે છે. જેનું દ્વિતીયા એકવચન બ્રામ કેન્દ્રિયમ્ અને બહુવચન : કે છિય, સંબોધન એકવચન જિ. 6. અને છું હોય એવાં સ્ત્રીલિંગ ધાતુરૂપ નામે જેવાં કે ધી. શ્રી અને તરી, તારા અને સ્ત્રી પ્રથમ એકવચનમાં ને લોપ કરતાં નથી. * अवीलक्ष्मीतरीतन्त्री धीहीश्रीणामुदाहृत / सप्तानामेव शब्दानां सिलोपो न कदाचन / /
