________________ 180 સંસ્કૃત બીજી ચેપડી (તપુરુષ),ના:=ામીનાર (કર્મધારય),પુરો થાકૂ = guધ્યાગ્ર: (કર્મધારય). 2. પ્રથમ સિવાયની છ વિભક્તિ અનુસાર તપુરુષ સમાસની છે જાત છે અ. (1) દ્વિતીયા વિભક્તિમાં નામને -કિત, સતત વતિત, ત, મચત્ત, પ્રત અને શ્રાપન્ન સાથે સમાસ થાય છે. જેમકે iશ્ચિત =turશ્ચિતઃ લુણ ગાવ=તુ વાઘા મતદાતા (2) જ્યારે દ્વિતીયા. એક ચાલુ કાર્ય કે સ્થિતિને સમય દર્શાવતી હોય ત્યારે તે એ કાયકે સ્થિતિ દર્શાવતા બીજા નામ સાથે જોડાય છે. मुहुर्त सुखम्-मुहूर्तसुखम् . બ. તૃતીયામાં નામ (1) પરિણામ બતાવનાર શબ્દ સાથે જોડાય છે. (2) પૂર્વ સદા, સમ, 3 ને ન જેવા અર્થવાળા શબ્દો તેમજ વઢ, નિપુણ, મિશ્ર, અને સાથે જોડાય છે. (3) જ્યારે તૃતીયા કર્તાના અર્થમાં કે કમના સાધનના અર્થમાં હોય ત્યારે પણ કોઈવાર ક્રિયાપદ પરથી સાધિત રૂપ સાથે જોડાય છે. (4) ખોરાકને સ્વાદિષ્ટ બનાવનારી વસ્તુના અર્થમાં તૃતીયા વપરાઈ હોય અને તેની પછીના શબ્દોને એક જાતનું અન્ન” એ અર્થ થતા હોય તો તે બેને સમાસ થાય છે. જેમકે (1) રચા વાદુ:=ાટાઘાટુ: (2) મન પૂર્વેઃ= માસ પૂવે:, માત્રા વદરા:=માતૃદ, વારા હૃદEવા : (3) રિજ ત્રાતઃ=રિત્રાત:, નગ્નિ =નયમિક્સ: (૪)ૌરવઃ दध्योदनः 70 ક. ચોથી વિભક્તિમાં નામના (1) તે નામથી સૂચિત વસ્તુઓની બનાવેલી વસ્તુદશક નામ સાથે સમાસ થાય છે. જેમકે જૂથ વાર .(૨)તેમજ અર્થ, ,તિ,ગુણ અને રક્ષિતજોડે સમાસ થાય છે. અર્થ સાથે જે સમાસ થાય તો સમરત શબ્દ વિશેષણ થાય છે, અને તેને તેનાં વિશેષ્યનાં લિંગ અને વચન લાગે છે. જેમકેબ્રિજ્ઞાવાયમૂત્રક્રિાર્થના
