Book Title: Dharti Mata
Author(s): Gopaldas Jivabhai Patel
Publisher: Acharya J B Krupalani & Maganbhai Desai Memorial Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005919/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dharatImAtA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI. ema. ke. ema. TrasTa graMthamALA- 5 dharatImAtA 'sara AhabaTa hAvaDanuM basoIla enDa heltha"] saMpAdaka nepALadAsa jIvAbhAI paTela AcAryazrI je. bI. kRpalAnI ane maganabhAI desAI meriyala TrasTa satyAgraha chAvaNI, amadAvAda-54 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka pu0 che paTaeNla maMtrI, AcAryazrI je0 bI0 kRpalAnI ane maganabhAI desAI memeriyala TrasTa satyAgraha chAvaNI, amadAvAda-54 prathama AvRtti mudraka pareza kAntilAla gAMdhI sarvodaya presa, 6/48 satyAgraha chAvaNI amadAvAda-54 10 rUpiyA prata 1000 Disembara 1995 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakanuM nivedana svadezInuM vrata e koI paNa deza ke prajA mATe prANAdhAra gaNAya tevuM vrata che. tene tyAga karIne koI paNa deza jIvate rahevA mAge ke pragati sAdhI zake e azakya vastu che. gAMdhIjIe paNa saikAothI bhAgI paDelA bhArata dezane UbhuM karavA sauthI paheluM paradezI kApaDano bahiSkAra karavAnuM- are, paradezI kApaDanI hoLI karavAnuM pagaluM bharAvyuM hatuM. ane paradezI kApaDane garIba-gurabAne vaheMcI devAne badale bALI nAkhavAnuM temaNe sUcavyuM, tethI kavivara ravIndranAtha TAgere gAMdhIjInI bahu AkarI TIkA karI hatI. paraMtu vyomavihArI kavi karatAM gAMdhIjI vadhu vyavahAru tathA dharatInI vadhu najIka rahenArA puruSa hatA, eTale te potAnA nizcayamAMthI DagyA nahIM. garIbone madada karavA mATe paNa pote je kApaDane dUSita- tyAya gayuM hoya tevuM kApaDa ApavuM, e keTale darajaje ucita gaNAya? koI garIbanI bhUkha kharekhara saMtoSavI ja hoya, to tene vAsI - gaMdhAtuM - ukaraDe pheMkI devA jevuM khAvAnuM ApI zakAya kharuM? AjakAla, ane cakkasa kahIe te gAMdhIjInA gayA pachI, dezamAMthI svadezI nI bhAvanAne sadaMtara jAkAro ApavAmAM Avyo che. have to ghauM, khAvAnuM tela, kaThoLa, khAMDa ane rU jevI sAmAnya vaparAzanI cIjo paNa paradezathI maMgAvavAmAM Ave che. ApaNA dezanuM Ayojana e Dhabe cAle che. koI paNa vastu dezamAM ja utpanna na karI zakAya, tyAM sudhI te vastu vinA ja calAvI levuM, paNa paradezathI te vastu na maMgAvavIevuM to koI vicAratuM ja nathI. are, have te calaNI rUpiyAno sikko ane tethI ochI kiMmatanuM phuTakaLa paracUraNa paNa paradezathI AyAta karavAmAM Ave che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paradezanuM devuM karIne, paradezI vastuo maMgAvIne, paMcavarSIya yojanAo dvArA dezanuM Ayojana karavAnuM jyArathI svIkArAyuM, tyArathI prajAnA mAnasamAM ropavAmAM AvelI "svadezI'nI bhAvanA UkhaDI gaI. kAraNa, dezanI pragati karavA mATe jo paradezI vastuo khape, te pachI vaiyaktika bhegeTavarya mATe paNa kema na khape ? - e savAla UThe ja. eTale Aje prajAnAM khAna-pAna-kapaDAM-nAca-gAna-bola-cAla e badhI bAbatamAM paradezI ja pesI gayuM che. ApaNo videzo sAthe vepAra ja juo - ApaNe dara varSe ApaNo mAla paradeza nikAsa karIne 9,865 karoDa rUpiyA meLavIe chIe; paNa paradezathI 15,762 karoDa rUpiyAne mAla AyAta karIe chIe. chellAM 35 varSamAM ApaNI nikAsa 16 gaNI vadhI, paNa AyAta te 25 gaNI vadhI gaI che. vaLI, "svadezInA siddhAMtanuM eka bIjuM pAsuM paNa che. ApaNe paradezI vastuo na maMgAvavI joIe, tenI sAthe svadezanI vastuo paNa kamANI karavA khAtara paradezane vecavI na joIe. ApaNane ApaNA dezanI vastuo ApaNA jIvananI jarUriyAto pUrI karavA mATe vAparavAno haka hoI zake paraMtu ApaNA dezanI vastuo kamANI karavA mATe (ane e kamANIthI pachI vadhu mojazokha karavA mATe) paradezane vecavAnI na hoya. kAraNa ke, ApaNA dezanI kudaratI saMpatti upara ApaNA jeTaluM ja ApaNI bhaviSyanI peDhIono paNa haka che; eTale jeTalI vastuo ApaNe ApaNI jIvananI jarUriyAtane badale mojazekha mATe vadhAre vAparIe, teTalI ApaNe ApaNAM ja saMtAnonI - ApaNI ja bhaviSyanI peDhIonI corI lIdhI ke lUMTI lIdhI ema ja kahevAya ! ApaNe kaI cIjo paradezone dara varSe vecIe chIe, tenA AMkaDA juo - Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1400 karoDa rUpiyAnuM jarajhaverAta, 900 karoDanuM kApaDa tathA taiyAra kapaDAM, 385 karoDanuM lokhaMDa; 493 karoDanAM yaMtro; 362 karoDanI khanija dhAtuo; 373 karoDanAM cAmaDAM ke cAmaDAMnI banAvelI cIjo; 277 karoDanAM davA-dArU, 327 karoDanI mAchalI; 501 karoDanI cA; 183 karoDanI kaoNphI, 150 karoDanI tamAku 164 karoDanuM zaNa; 300 karoDanA zetaraMjI - gAlIcA i0. AjanuM arthazAstra paradeza sAthenA vepArane tathA levaDa-devaDanA vyavahArane dUSita nathI mAnatuM; eTaluM ja nahi paNa, Avazyaka tathA pragatinA kAMTAne AgaLa dhapAvanAruM gaNe che. paNa jeTalA pUrato e bAbatamAM svadezInA dvimukhIra siddhAMtane bhaMga thAya che, teTalA pUrata dezane mATe bojo-bhaya-khataro paNa Ubho thAya che. kAraNa ke, saMpattine potAnA bheganavalAsanuM sAdhana banAvo eTale dezanA ke paradezanA temAM bhAga paDAvavA icchanArAe paNa UbhA thAya ja. A "svadezI'nI vAta barAbara samajavA mATe mA ane bALakanA saMbaMdhano dAkhalo jue. mAnA dhAvaNa upara bALakane dhAvIne moTA thavA pUrata haka jarUra che. mAtAnA stanamAM dhAvaNa kudarate e mATe ja mUkyuM che. paraMtu mAnAM saMtAne e dhAvaNa ke tenuM mAkhaNa banAvI bIjAne vecI paisA kamAvA jAya, to te mAtRdroha karyo kahevAya ke nahi? tema ja dharatI paNa ApaNI mAtA che. ApaNA jUnA rASTragItamAM ApaNA dezanI dharatIne ja mAtA gaNIne vaMdana karavAmAM AvyuM che. 1. AmAMthI kAcA hIrA paradezathI maMgAvyA hoya tenI kimata bAda karavI joIe. ApaNe to kAcA hIrA upara pahela-pAsA pADIne je majurI karIe ane napho karIe teTalA ja ApaNuM. 2. dvimukhI - paheluM sukha te dezanI vastuo ja vAparavI; ane bIjuM mukhe dezanI cIja jarUriyAta pUratI ja vAparavI, paNa kamANI karavA paradeza vecavA na kADhavI te. 3. vaMdde mAtaram ! Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNI dharatImAtAnI saMpattine ApaNA jIvananA dhAraNa-poSaNa pUratI vAparavAne ApaNane haka che. tene paradezane vecI, kamANI karIne, bhogavilAsa vadhAravAne ApaNane kazo haka nathI. e te ApaNI bhaviSyanI peDhIonI ApaNe karelI corI ke lUMTa ja kahevAya. amerikAnA mULa vatanI - reDa iMDiyana - to anAja pakavavA dharatIne kheDavAmAM paNa pApa mAnatA. dharatI upara ApameLe je vanaspati Uge tenI pedAzathI ja jIvavuM joIe, evuM te mAnatA. mAtAnI chAtI cIrIne - kheDIne - pAka ugADavo ane khAva e temane mAnya nahotuM. ApaNA dezamAM prAcIna kALamAM dharatI kheDIne ugADeluM rU kAMtIvaNIne leke kapaDAM banAvatA. e kaLA teoe pUrepUrI hastagata karI hatI ema ja kahevAya. paNa e kApaDa paradezane vecIne, sonuM kamAIne, bhoga-vilAsamAM rAcavAnuM temaNe zarU karyuM, ke tarata dhADapADu paradezIonAM AkramaNa zarU thayAM ane sadIo sudhI ApaNe deza paradezIone gulAma banI rahyo. chevaTe gAMdhIjIe AvIne tene "svadezI" vratanA mArga upara pharIthI lIdho ane tene gulAmImAMthI mukta karAvyo. paraMtu, gAMdhIjI potAnI pAchaLa jene "vArasadAra TharAvI gayA, te paMDita javAharalAla neharue AvatAM veMta e "svadezI 'nA siddhAMtane tarata uthApI dIdho ane paradezI devuM - paradezI yaMtravijJAna - ane paradezI bhegeTavaryanA mArga upara dezane lIdhe. "svadezI vratanAM baMne pAsAM temaNe bhUMsI nAkhyAM. pariNAme deza Aje bhraSTAcAra - svArthaparAyaNatA - beImAnI ane bhogasukhanI je hIna kakSAe pahoMcyo che, te to badhAnI najara samakSanI ja hakIkata che. 1. e vanaspati carIne UcharanArAM prANIone zikAra karavAmAM bAdha nahotA mAnatA. 2. paradezI bhASA, paradezI dArU, lagnajIvanamAM saMyamane badale (saMtati-nirodha vaDe) bephAma svachaMda, saMpattimAtra tarapha TrasTIpaNunI bhAvanAne tyAga 40. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAsa karIne "svadezI' vratanA bIjA pAsAno je bhaMga AcaravAmAM Ave che, dezanI kudaratI saMpattine je rIte jIvananA dhAraNa-poSaNa karatAM bIjA ja hetusara vAparavAmAM - veDaphavAmAM Ave che, te tarapha saunuM dhyAna kheMcavAnI jarUra che. vaLI, vadhAre ne vadhAre pAka meLavavAnA lobhamAM TrekTarathI khetI, rAsAyaNika khAtaro, jaMtunAzaka chAMTaNAne upayoga vagerene AgaLa karatA paradezI kRSivijJAnane upayogamAM laI dezanI dharatIne je nukasAna pahoMcADavAmAM AvI rahyuM che, te vadhu khataranAka che. ApaNI bhaviSyanI peDhIne vArasAmAM evI barabAda karI mUkelI jamIna pAchaLa mUkatA javAne ApaNane zo haka hoI zake? uparathI, dezanA sAmAnya janane dUradarzana - AkAzavANInA pracArathI neharUe sarjelI "hariyALI krAMtine "jaya' pokAratA karI mukavAmAM Avyo che! paNa dezanI dharatInA e bagADa sAthe te dharatI upara thate dUSita pAka khAnAra prajAnI je mAThI vale thAya che, te sara AlbarTa hAva varSo pahelAM "saoNIla enDa heltha' nAmanA pustakamAM batAvI ApyuM che. paraMtu te tarapha dhyAna kheMcavAne badale, dUradarzanathI Adhunika kapIvijJAnane dezane khUNe khUNe dharatInI ne prajAnI barabAdI sAdhavA upayogamAM levAmAM AvI rahyuM che, te TANe, sara AlbarTa hAvarDanA pustakane saraLa gujarAtI saMkSepa dvArA saunI samakSa rajU karatAM, eka RNa adA karyA jeTale saMtoSa thAya che. putra che. paTela tA. 18-11-'85 maMtrI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ana" anukramaNikA prakAzakanuM nivedana cetavaNI gepALadAsa paTela khaMDa 10 Adhunika khetI 1. mAnava Arogya e svataMtra vastu nathI ! 2. kudaratanI kitAba 3. mAnavanI kitAba 4. yaMtrayuganI kitAba 5. vijJAnanI kitAba khaMDaH Adhunika khetI ane raMge 1. jamInanA re 2. pAkane thatA rogo 3. Dhora-DhAMkharane thatA re 4. jamInanI phaLadrupatA ane mAnava Arogya khaDa 7 : khAtara 1. khAtarane prazna 2. kapesTa taiyAra karavAnI Ira-paddhatinI TIkA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetavaNI sara AlbarTa hAvarDe dAMTAnAda karIne duniyAne ane khAsa karIne bhAratane saMbhaLAvI dIdhuM che ke, bejavAbadAra vaijJAnikonI jALamAM phasAI, lAko vadhu utpAdana karavAne lebhe, Adhunika kRSI - paddhatine apanAvIne dharatInI ane tene AdhAre jIvatA mAnavanI - are prANImAtranI --barabAdI sarajI rahyA che. temAMthI cetIne te veLAsara pAchA nahIM phare, to pachI temanI evI vale thavAnI che ke jemAMthI 'bhagavAna temane bacAve !' - ApaNA dezamAM saikAMothI paradezIonI gulAmI sahana karatA rahIne lokonI manevRtti evI hIna banI gaI che ke, temane paradezanuM ja badhuM sAruM - sAcuM - sudhArArUpa ke pragatirUpa lAge che. paNa paradezanuM badhuM ja sAruM ke sAcuM hotuM nathI. tyAM paNa sara AlbarTa hAvarDa jevA bahu ochA loko jIvanane lagatAM satyo ke tathyAne yathAtatha pAmI zakatA hAya che. ApaNA dezamAM jyAM gAMdhIjI jevAe darzAvelAM jIvanane lagatAM mULabhUta satyone bhUMsI nAkhI, Adhunika vijJAna-TekanAoNjInI aMdhAdhUMdha sthApanA karavAmAM AvI rahI che, tyAM sara AlbarTe ApelI cetavaNInI paNa koNa paravA karavAnuM che? paNa tethI je UMDI khAI tarapha ApaNe gabaDavA mAMDayuM che, tene taLiye pahoMcyA bAda ApaNe pAchA zI rIte nIkaLI zakavAnA hatA? eTale haju paNa vakhata che tyAM sudhI, sara 1. sara hAvarDa` bhAratamAM aMgreja sarakAranI nokarI khAvI gayA hatA. 9 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 AlbarTa hAvarDa uccArelI cetavaNI bane teTavAne kAne paDe evuM karavAnA AzayathI taiyAra kareluM A pustaka kasamayanuM haragija nathI. kudaratI bakSisenI rIte joIe te bhArata sauthI vadhu samRddha deze mane eka che. chatAM karuNatA evI che ke, e dezanI vastIne dareka bIje mANasa garIbInI rekhAnI heThaLa jIve che. ane garIbInI rekhA heThaLa jIvavuM eTale mAnavajIvananI kevI niSphaLatA, kevI vyarthatA, kevI karuNatA ! ane tevA mAnavajIvananI guNavattA paNa uttarottara ghaTatI ja jaya. koI paNa prajAnI saMpatti tenA loko, tenI jamIna ane tenA pANInA puravaThA uparathI - te ja kramamAM - AMkI zakAya. to prathama bhAratamAM ApaNe ApaNI jamIna ane pANInI saMpattinI zI vale karI mUkI che, te tapAsIe. mAsAmAM sAbaramatI nadInA pANIne raMga kaoNphI jevo kema thaI jAya che vAru? are, e te ApaNe rojiMdo roTalo ja te gaTaramAM taNAI jAya che! A badhI jamIna ane kAMpa paNa ghasaDAIne kyAM jAya che? te ApaNA nadI uparanA baMdho ane jaLAgArone pUrI kADhavA mATe jAya che! niSNAtoe gaNatarI karI che ke, ApaNA ghaNA baMdhone AvaradA evA vadhatA jatA pUraNane kAraNe, ardhA karatAM paNa ocho thaI gayo che; ane keTalAka kissAomAM te te eka-tRtIyAMza jeTalo ja banI rahyo che! A badhA baMdho bAMdhavA pAchaLa ApaNe daza hajAra karoDa rUpiyA jeTaluM mUDI rokANa karyuM che, ane te have upara jaNAvelA kAraNe mahadaze nakAmuM athata anutpAdaka banI rahyuM che. ApaNI nadIo paNa kAMpathI bharAIne chIcharI banatI jAya che, ane pariNAme temanI pANI vahana karavAnI zakti ghaTatI jAya che. atyAre te evI sthiti AvIne UbhI rahI che ke, sAmAnya varasAdathI paNa nadImAM pUra caDI Ave che !! paNa jamInanI phaLadrupa uparI-taLanuM Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama dhovANa thavuM tene artha zo thAya te jarA samajI levA jevAM che. e uparI-taLanI eka senTImiTara jeTalI jamIna taiyAra karatAM kudaratane pAMca karatAM vadhAre varSa lAge che; paraMtu teTalI jamIna dhovAI jatAM eka kalAkathI paNa ocho samaya lAge che! ApaNI jamInane ApaNe Avo durupayoga karIe chIe. ApaNe ApaNI jamInanA dhovANane aTakAvavA kaMI ja karatA nathI; UlaTuM jamInanA kavacarUpa jaMgalone satata ane bephAma nAza ja karyA karIe chIe. eka bAju ApaNe ApaNI jamInanAM poSaka tattvo ghasaDAI javA daIe chIe, ane bIjI bAju rAsAyaNika khAtara banAvanArAM rAkSasI kadanAM kArakhAnAM UbhAM karIne e ja piSaka tattvonA kaMgALa ajarUpa rasAyaNonuM utpAdana karavA karoDo rUpiyA kharcIe chIe. e rAsAyaNika khAtaro ApaNI dharatInI kevI barabAdI karI rahyAM che, te samajavA jevuM che. e rAsAyaNika khAtarothI pedA thata pAka evo nirmAlya hoya che ke tenA upara vAraMvAra jherI chAMTaNAM chAMTIne tenA upara thatAM jIva-jaMtuone mAryA karavAM paDe che. paNa e jherI chAMTaNAM, jamInanI aMdaranAM, paNa pAkane mATe upayogI evAM jIvANu noya nAza karI nAkhe che. ApaNA dezanI dharatImAM asaMkhya jIvANuo che- eka grAma jamInamAM lagabhaga traNa abaja - jeo jamInanI phaLadrupatA ane jamInanuM baMdhAraNa mahadaze jALavI rAkhIne tene svastha rAkhe che. aLaziyone ja dAkhalo lo - uSNakaTibaMdhavALI paristhiti teone atyaMta mAphaka Ave che. teo kudaratanAM khAtara utpanna karanArAM kArakhAnAM, rAsAyaNiko ane kheDUto - e badhuM ja che! te ja pramANe jamInamAM rahelAM nAITrojana pedA karanArAM baeNTiriyA evuM nAITrojana pedA kare che ke je choDavAo tarata ja - tatparatAthIAtmasAta karI zake che. prayogo uparathI sAbita thayuM che ke, khetIvADI heThaLanI eka hekTara jamInamAM eka varSe 500 kilogrAma nAITrojana pedA thAya che. kamanasIbe ApaNe ApaNI e mUDIne jANe nAza karavA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ja rAsAyaNika khAtara vAparavA mAMDayAM che. -mAtra e kAraNe ke vikasita gaNAtA dezo e khAtaro vApare che ! ApaNI jamInane maLelI khAsa kudaratI bakSisane kAraNe ApaNI khetInA vikAsa mATe judAM ja dhoraNo apanAvavAnuM ApaNe mATe Avazyaka gaNAya. paraMtu ApaNA kRSI-vaijJAnikoe pazcimanA dezanuM ja aMdha anukaraNa karavA jaIne A muddo samajavAnI darakAra ja karI nathI. te kRSI vaijJAnikoe A rIte ApaNA dezanI kudaratI saMpattine bhAremAM bhAre nukasAna pahoMcADayuM che. chANa e sendriya khAtara che ane badhI bAbatamAM rAsAyaNika khAtaro karatAM ghaNuM uttama che. chANiyuM khAtara vAparIne ja ApaNA bApadAdAe saikAo sudhI ApaNI jamInanI phaLadrupatA TakAvI rAkhI hatI. niSNAtoe gaNatarI karI che ke, dara varSe jeTaluM chANa ApaNA dezamAM baLataNa tarIke bALI nAkhavAmAM Ave che, te chANathI sIMdarI jevAM rAsAyaNika khAtara utpanna karanArAM ATha kArakhAnAM jeTaluM khAtara jamInane maLI rahe. ene artha e thayo ke, ApaNe loko khorAkane rAMdhavA mATe kherAkane ja bALI nAkhIe chIe. chANa-maLane chANa-kUpamAM saDAvIne utpanna karAtA mithena geMsa rAMdhavAnA ane dIvo karavAnA baLataNa tarIke kAmamAM Ave, eTaluM ja nahIM paNa, uttama sendriya khAtara paNa pUruM pADe. vadhAre jorathI varasAda paDavo ane vaMToLa UbhA karatA pavane phUMkAvA e uSNakATAbaMdha upara AvelA dezanuM lakSaNa hoya che. amerikA ane yuropamAM e jAtanI paristhiti nathI. eTale ApaNe lokoe ApaNA deza mATe judI jAtanI khetInI paddhati vicArI kADhavI paDe, jemAM vanavikAsane khetIvikAsanA TekAmAM goThavI Apyo hoya. e aMgenA prayAsane khAsI agrimatA paNa ApavI joIe. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA dezamAM lagabhaga 7 karoDa, 50 lAkha hekTara jamIna upara jaMgalo chavAyelAM che. tene abhyAsa karatAM have jaNAyuM che ke, temAMne ardho bhAga jhADa vinAne, jamInanI phaLadrupa uparI-taLa vinAno tathA cheka bisamAra hAlatavALo banI gayo che. je ardho bhAga bAkI rahyo che, te paNa svAbhAvika rIte ja bhAre dabANa heThaLa che. kAraNake, vastI vadhatI jAya che ane te pramANamAM baLataNa mATenAM lAkaDAM, ImAratI kAma mATenAM lAkaDAM ane bIjI DhagalAbaMdha jaMgalanI pedAzo mATenI mAga paNa vadhatI jAya che. paraMtu e badhI vastuo karatAMya, jaMgalo khetIvADIne ke sIMcAIvyavasthA vagerene je rakSaNa pUruM pADe che, te khAsa agatyanuM che. evI gaNatarI che ke, jaMgalovALI jamIna 2 karoDa, 50 lAkha hekaTara-miTara jeTaluM pANI saMgharI zake che. eTaluM ja pANI nadI upara baMdho bAMdhIne ApaNe saMgharavuM hoya, to e badho pAchaLa ApaNe eka lAkha pacIsa hajAra karoDa (1,25,000 karoDa) rUpiyA kharcavA paDe! vikAsanA hetuthI levAtAM pagalAM Ama paryAvaraNa ke kudaratI paristhitine vighAtaka nIvaDe, e moTI karuNatA kahevAya. "hariyALI kAMti * rAsAyaNika khAtaro ane jherI jaMtunAzaka chAMTaNAno upayoga Avazyaka banAvatI hoI, paryAvaraNanI dRSTie kudaratI paristhitine bhAre jokhamamAM mUkI rahI che. jaMgI sIMcAI yojanA e vaLI bIjI moTI Aphata banI rahI che. e yojanAo aMge nahero nAkhatA javAthI jamInamAM pANI pacyA karIne jamIna nIcenA pANInA taLanI sapATI upara tarI Ave che ane khetaro upara khAranI chArI pharI vaLe che. dAkhalA tarIke, surata ane kheDA jillAmAM pANInI sapATI UMcI tarI AvavAthI keTalIka * ApaNuM jUnA rASTragItamAM gharatI mATe "sasya-zyAmala" (pAkathI zAmaLI dekhAtI) vizeSaNa vAparyuM che. paraMtu "grIna revolyuzana" e paradezI zabda hovA uparAMta paradezI da95nA che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 sauthI vadhu phaLadrupa jamInane temanI upara khAra pharI vaLatAM satyAnAza vaLI gayo che. kheDA jillAnI UMDA kAMpa ane retIvALI jamInamAM pANI upara tarI Ave, enI te koIne kalpanA paNa na Ave. koDInAra pAsenA saurASTranA pazcima kinArA tarapha vaLI judI ja jAtanuM nukasAna thayeluM jovA maLe che. e pradeza atyAra sudhI gujarAtane ati samRddha zeraDInA vAvetara vistAra gaNAta. e have taddana barabAda thaI gayo che. A paristhiti jo haju vadhu cAlu rahI, te sIMcAInI yojanAothI vadhu jamIne vAvetara heThaLa AvavAne badale ghaNI jamIne anutpAdaka banI jaze. atyAranI bhAratanI paristhiti evI che ke, 32 karoDa 90 lAkha hekTara jamInamAMthI ardhA uparAMta jamIna "bImAra' banI gaI che; ane daza karoDa hekaTara jamIna te "atizaya bImAra' banI gaI che. e jamInanI bImArI, jene aMge ApaNe ochAmAM ochA sabhAna chIe, te che jamInanI phaLadrupatA pharI pAchI bharapAI karI ApavAnI ane ene punarjIvita karavAnI kudaratanI zaktiono nAza! judAM judAM jaMtunAzaka dravyonA upayogathI khetI-paryAvaraNa-taMtrane bhAre nukasAna pahoMcyuM che, je jaMtuo ane jIvANuo khetIne lAbhadAyaka hatAM, te nAza pAmI gayAM che ane tethI jamInanI utpAdakatAne khUba ja nukasAna pahoMcyuM che. A badhuM jemaNe samajavuM vicAravuM joIe, te rAjakAraNIo te bhoaizvarya sAdhI ApanAra pAzcAtya vijJAna-TekanolaoNjInA mohamAM evA mUDha banI gayA che ke, temane dezanI dharatInuM ke prajAnuM zuM thAya che ke thavAnuM che, te jovAnI ke samajavAnI AMkha ke buddhi ja rahyAM nathI. teone te dilhInI gAdI kayA pakSanA ke konA hAthamAM rahe tenI ja phikara che. bhAratamAtAnI paravA karanAra ke rAkhanAra gAMdhIjI, saradAra, kRpalAnI, maganabhAI desAI vagere jevA keI sapUte have Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mojUda nathI. dezanI prajAnI garIbAInI ke bekArInI paravA karavAne badale Aje to ekavIsamI sadImAM amerikA vagerene paNa Takkara mAre tevI Adhunika vijJAna-TekanolaoNjI kevI rIte hAMsala karI levI, enI vAtenA phaDAkA ja cAre ke sAMbhaLavA maLe che. AvI kaTokaTInI ghaDIe sara AlbarTanuM pustaka saMkSepamAM paNa saraLa rUpe gujarAtImAM utAravAno prayatna karyo che. gujarAta ghaNI kAMtienuM dhAma baneluM che. dharatInI ane prajAnI barabAdI karanAra kahevAtI "hariyALI krAMtinI pratikrAMtinuM paNa te dhAma bane, evI AzA sAthe, A pustaka mATenA be prAstAvika-bola pUrA karuM chuM. saMkalita] gopALadAsa paTela tA. 15-11-'85 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatra [vAkyane artha samajavA mATe vAMcatA pahelAM ATalI bhUle hAthe sudhArI levA vinaMtI che.] pAna lITI azuddha thAya che ke, thAya che, ke jayAM jAya! jazo. jazo, 25 ukarAoe ukaraDAoe 32 yaMtrathI yaMtrathI 6 14 15 aa. 38 16 38 18 51 28 pUratA 70 19 lohIna lehInAM pUranA jate; vanaspati - ja jatI vanaspati ja chellI lITI A pramANe vAMcavI- kRtrima khAtara jamInanI chidrALutAnAM bhAre nAzaka che. emAMnI rahevuM rahela 2 1 emAMthI 8 9 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaDa 1lA Adhunika khetI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnava Arogya e svataMtra vastu nathI! canAmaka khetInA puraskartA sara AlbarTa hAvarDa, hamezane mATe mAnavajAtane upakAraka banI gayelI vibhUtiomAMnA eka gaNAya. kRSividyAnA "RSinuM pada koIne ApI zakAya te te emane. bhArata mATe gAMdhIjInA Arthika-samAjika-racanAtmaka darzananI tela mUkI zakAya tevuM bIjuM darzana hoya, to te sara AlbarTa hAvarDanuM racanAtmaka khetInuM che. temanuM vidhAna che ke0 lokazAhIne kharo zastrabhaMDAra phaLadrupa jamIna che. 0 kAraNa, mANasajAtanuM bhautika, mAnasika, ane AdhyAtmika Arogya phaLadrupa- nIrogI - jamInanI nIrogI pedAza upara "sa Ta" avalaMbita che. 0 Arogya e prANImAtrane janmasiddha haka che. regI prANIone rogI vanaspatinI jema kudarata sahana karI zakatI nathI. temane te nAbUda ja kare che. 0 jamIna-vanaspati - prANI - manuSya e cAranI saLaMga sAMkaLa che. e cAre kaDInI majabUtAIne AdhAre ja AkhI sAMkaLanI majabUtAI ke upayogitA nirdhArita thAya che. 0 pachInI traNa kaDIonI nirbaLatA ke niSphaLatAnuM mULa kAraNa prathama kaDI eTale ke jamInanI nirbaLatAmAM raheluM che. jamIna jeTalI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA nabaLI ke piSaNarahita haya, teTalI ja te pachInI kaDIone nabaLI pADe che ane piSaNarahita banAve che. ane vanaspati tathA prANIsRSTie piSaNarahita banavuM eTale ja regI banavuM- vividha roganA upadrano zikAra banavuM. 0 nirbaLa ane poSaNarahita arthAtuM regI banelI jamInanI pedAza upara jIvanAra mAnavajAtane pachI vaijJAnikonA game teTalA jalada upAyo ke auSadha nIrogI rAkhI nahi zake. e prajae rogI banIne kSINa thavuM ja rahyuM! jenI zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika tAkAta khatama thayelI hoya, tevI prajane game teTalA vipula abhaMDAra, auSadhabhaMDAra ke dhanabhaMDAra bacAvI na zake! thora kahe che -junI prajAnI tAkAtanuM mULa temanAM naisargika jaMgala hatAM. e jaMgalo je jamIna upara UbhAM hoya che, te jamIna kSINa thavA mAMDe, eTale pachI e prajAo paNa kSINa thatI jAya. alekisa kerala jaNAve che-"atyAranA AhAramAMthI pahelAM jeTaluM piSaNa nathI maLatuM. rAsAyaNika khAtaro mabalakha pAka utArI Ape che; paNa jamInane sAthe sAthe te je ghAtaka ghasAro pADe che, te bharapAI karI ApatAM nathI. pariNAme e jamInamAMthI Utarate pAka poSaNanI dRSTie nirmAlya banatuM jAya che. vaijJAnikonuM saMzodhana rogonA mULa kAraNa sudhI pahoMcavuM hotuM nathI. AbohavA tathA AhAranI Adhunika mAnavanI zArIrika tathA mAnasika sthiti upara zI asara thAya che, te aMge temano abhyAsa uparachallo tathA adhUro che. eka rIte Adhunika vijJAne ja ApaNAM zarIra ane AtmAne nabaLAM pADavAmAM moTo phALo Apelo che." jyorja henDarasana jaNAve che - jamInane AdhAre jIvanAra sau koInI prathama pharaja jamInanI phaLadrupatA jALavI rAkhavI e che...sAcI khetI ene kahevAya ke ApaNane vArasAgata jevI jamIna maLI hoya Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnava Aregya e svataMtra vastu nathI! tene vadhu phaLadrupa banAvIne ApaNA vArasadArane ApatA jaIe; nahi ke nicovIne kucA jevI nirmAlya banAvIne ! sara AlbarTa hAvarDane anubhava che ke, phaLadrupa-puSTa jamIna upara UgatA pAkane roga lAgu paDatA nathI; tathA temane jaMtunAzaka jherI chAMTaNAMnI jarUra paDatI nathI. baLada vagere khetI-upayogI jAnavarone paNa phaLadrupa jamInamAM ugADelAM ghAsa dhAna vagere khavarAvavAmAM Ave. te AjubAju bIjAM DhoromAM paga-moM vagerenA game tevA rogone vAvara cAlato hoya to paNa, e jAnavarone kazo roga lAgu paDato nathI. bhale e jAnavara roganAM bhaMga thayelAM bIjAM jAnavaro sAthe moM-nAka ragaDI Ave. uparAMta, navuM sudhareluM biyAraNa vAparavAthI pedAzamAM 10 thI 15 TakA vRddhi thatI hoya, tyAre phaLadrupa rAkhelI jamInamAM e vRddhi bamaNI ane tramaNI thatI puravAra thaI che. phaLadrupa jamInamAM biyAraNanI koI jAta saukAothI cAlu rAkhavAmAM Ave to paNa te vaMdhya banI jatI nathI; jevuM rAsAyaNika khAtaro vAparavAmAM AvatAM hoya tevI jamInamAM banatuM jovAmAM Ave che. garIba dezamAM jAnavaronuM chANa moTA bhAge baLataNa tarIke vAparI naMkhAnuM hoya to paNa thoDA ghaNA chANa vaDe khetaromAMthI ja pAMdaDAM, DALakhAM vagerene je gATa maLato hoya che, tenuM "kaMpesTa' khAtara taiyAra karavAmAM Ave, to jamInanI sendriya khAtaranI bhUkha pUrepUrI saMtoSI zakAya tema che. paraMtu sara AlabarTa hAvarDano sauthI Toca kahevAya tevo anubhava to e che ke, saikAothI saphaLa puravAra thayelI khetInI paddhationA kharA duzmano te khetInI sarakArI saMzodhana saMsthAonA vaijJAniko ane amaladAro ja che. khetI aMge hAnikAraka jUTha cAlu rAkhavAmAM temanuM eTaluM moTuM sthApita hita UbhuM thayeluM hoya che ke, teo dezanI jamInane Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA ane dezanI bhAvI peDhIone kAraNuM nukasAna thAya te hade jaIne paNa peAtAnI bhUla ke ajJAna kabUla rAkhyA vinA peAtAnuM DIMDavANuM hAMkaya rAkhe che. < iMglaoNnDa vageredezAmAM vImA kaMpanIo, jemanuM hita lAkhA lokonA Arogya ane dIrghAyuSa sAthe saMkaLAyeluM heAya che, teoe, prajAne pUratuM khAvAnuM' maLe e hisAbe ja cAlyA karavAne badale " pUratuM pASaka khAvAnuM' maLavuM joIe enI agatya pAmI jaIne, khetIvADI aMgenA sAcA saMzAdhanane uttejana ApyuM, tyAre vaijJAnika rIte puravAra thatuM gayuM ke, jamIna-vanaspati-jAnavara-mANasanuM Arogya eka sAMkaLe saMkaLAyeluM che, ane te sAMkaLanA chUTaka aMkoDA phaMphosyA karavAmAM aTavAI rahevuM, e niSphaLatA ane nukasAna tarapha pragati karavA barAbara che. pachI tA sudhAraka khristI dharmasaMsthAoe paNa Arcabizaya oNpha kenTarabarI DaoN. TempalanA pramukhapaNA nIce bhegA maLIne TharAva karyo ke, pRthvInI sAdhanasAmagrI e Izvara taraphathI samagra mAnavajAtane maLelI bakSisa che, ane tethI tene vartamAna tathA bhAvI peDhInI jarUriyAto dhyAnamAM rAkhIne pUrI sAvacetIthI vAparavI joIe. ane anna jevI jIvananI meATI jarUriyAta bIjI kaI che? iMglaglaeNnDa vagere dezAmAM sarakAro 'sAmAjika saMrakSaNa ' (sAnziyala sikayoriTI )-ne nAme prajAne anizcita guNavattAvALA khArAka anizcita pramANamAM ApIne ja kRtArthatA mAne che, e meATI bhUla che. bhUkhamaro ane rogacALA sAme kharuM saMrakSaNa, pUrI tAkAtavAna eTale ke phaLadrupa jamInamAM ugADelA ane pUratAM prANavAna tattvovALA pUratA khArAka pUro pADavAthI ja sadhAI zake. ane tethI rASTrIya AyeAjananA nAmane pAtra koI paNa AyAjana (plAniMga) duniyAbharamAM jamInanI guNavattA, tAkAta ane Arogya vadhAravA ane jALavavA mATenuM ja hAvuM joIe. je sarakAro potAnI saMbhALa heThaLanI jamInonA, te cheka nirjIva - vAMjhaNI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kudaratanI kitAba banI jAya te hada sudhI vartamAna peDhIne hAthe durupayoga thavA de che, temanA jevI gunegAra sarakArI bIjI koI na hoI zake. teone guno mAnavajAta sAme gune che. kAraNake, teo mAnavajAtanI mAtA dharatI pratye vyabhicAra- atyAcAra AcaranArA AtatAyIo che. kudaratanI kitAba sara AlbarTa hAvarDa kRSizAstra aMge kudaratamAM pravartatA yaNa'nA mahAniyama pratye sau koInuM sauthI prathama dhyAna kheMce che. aMgrejImAM te niyamane "greTa laoN oNpha riTarna' kahe che. yajJa" nI vyAkhyA karatAM gItAmAM jaNAvyuM cheH "prajApatie prajAne utpanna karI che, paNa yajJanI sAthe ja. "e yajJa dvArA ja teo vRddhi ane Icchita phaLa pAmI zake, e temane sAthe sAthe Adeza apAyo che. ""yajJa dvArA kudaratanI zaktio - devane - poSe, ane e devo tamane pi'-ema ekabIjAne poSIne kalyANa pAmavuM, enuM nAma yajJa! "yajJa vaDe saMtRpta thayelI kudaratI zaktio tamane Icchita bhagapadArtha Apaze. paNa temaNe ApeluM bhogya, yogya vaLatara ApyA vinA bhagavanAro mahA zera che!" sara AlbarTa hAvarDa kahe che ke, kudarata moTAmAM moTe kheDUta che; te pitAnI khetI kevI rIte calAve che te nihALIe, te jaNAze ke, e pitAnI khetImAM vaLataranA mahAniyamane - yajJanA mahAniyamane bhArobhAra anusare che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA sara AlbarTa hAvarDane AkSepa che ke, Adhunika kRSi-vijJAnamAM ane tenA bhaNataramAM kudaratanA A mahA-niyamanA ja sadaMtara upekSA karavAmAM Ave che. 1. vividhatA ane sAtatya A pRthvI uparanA jIvananAM mukhya be lakSaNa varatAya che: vividhatA, ane sAtatya. vanaspati-sRSTi juo: tyAM keTaluM badhuM vaividhya che? paraMtu narI AMkhe dekhAya teTaluM vaividhya jotAM thAke te pahelAM sUkSmadarzakathI dekhAtuM vaividhya tapAsa, te vaLI vadhu gajabanI avanavI aphATa sRSTi najaDe paDaze. baMdhiyAra pANI uparanI lIlI sevALane ja tapAsa: te te phUla vagaranA anaMta choDavAo che! bhUrA-lIlA, ane lIlA, tathA prAraMbhika kakSAnA jIvothI niraMtara khadabadatA. paraMtu aphATa vividhatAnI aMdara thaIne pravartata sAtatyane mahAniyama pArakhavA mATe vizeSa sUkSma dRSTi joIze. e mahAniyama cakrAkAre kAma karatA hoya che. e cakra eTale janma, vRddhi, paripakavatA, mota ane mATI thavuM te pUrva taraphanA eka dharmamAM te A cakane "jIvanacaku' nAme oLakhAvavAmAM AvyuM che. A cakanAM parivartana kadI thobhatAM nathI tathA saMpUrNa hoya che: mota haMmezAM jIvana upara chAI jAya che, ane jIvana pAchuM mota ane mATImAMthI UbhuM thAya che! ApaNe jIvaMta prANIo hovAthI ApaNuM lakSa haMmezAM vRddhi ane vikAsanI prakriyAo tarapha vizeSa kendrita thAya che; mota ane mATI thavA tarapha teTaluM nahi. paraMtu pukhta buddhizALI prANI tarIke ApaNa 1. ApaNI bhASAomAM tene mATe "paMcatva pAmavuM', "pAMca to aeaaN paDI javAM', zarIranAM "pAMca tatve vizvanAM pAMca tattvamAM bhaLI javAM' evA proga rUDha che. ahIM mAtra mATImAM bhaLI javuM evuM eka ja ghaTaka lIdhuM che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kudaratanI kitAba mANasoe, vizvamAM e jIvana-cakranI vadhu gupta rahetI mota ane mATI thavAnI bAjunI agatya samajavAnI koziza karavI ja joIe. e bAbatamAM ApaNI sAmAnya keLavaNI atyaMta khAmIbharelI rahI che; ane enuM mukhya kAraNa kaMIka aMze vaijJAnikoe ApelI khoTI doravaNI che. vanaspati ane prANIsRSTine abhyAsa karatI vidyAzAkhAo - "baoNTanI" ane "jho oNlaji' - mAtra janma ane vRddhinA abhyAsa pUratI ja maryAdita rahI che; paraMtu vizvanA te ekame marI jAya che tyAre temanuM zuM thAya che ke, temanA avazeSonI AjubAjunI paririthati upara zI asara paDe che, tathA te kevI rIte navI vanaspati ane prANI-suSTino AdhAra bane che, tenA upara jarA paNa lakSa apAyuM nathI; ke bahu uparachalluM lakSa apAyuM che. paraMtu jIvananA prAgaTaya mATe je pUrva taiyArIne gALo hoya che. te janma ane te pachInA vikAsanA gALA karatAM ocho pragaTarUpe cAlato hovA chatAM, tenI agatya ochI nathI. vikAsa ane kSayanI baMne prakriyAone kudarata haMmeza ane acUka samatola ja rAkhyA kare che. ane A samatolapaNuM te jALavI rAkhatI hovAthI ja tene paDakArI na zakAya tevuM sAtatya prApta thAya che. 2. lIluM pAna anekhuM yaMtra! A pRthvI upara jIvana kevI rIte zarU thAya che? ApaNa e praznane mAtra eTalo ja javAba ApI zakIe ke, jIvanacaka cAlu rAkhavAmAM mukhya ghaTaka sUryano prakAza che. kAraNa ke sUryane prakAza ja zakti ("eNna') nuM mULa che. te zakti jhIlIne tene vanaspatisRSTi tathA prANInuSTine upayogamAM Ave tevI karanAra sAdhana lIluM pAna che. choDavAo potAne kherAka bahArathI mAtra bhego kare che, eTaluM ja nahi paNa, teo tene khAtA pahelAM khAvAlAyaka paNa banAve che. A bAbatamAM jAnavaro ane manuSyo karatAM teo judA paDe che. kAraNa Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA ke jAnavaro ane mANasA sUryamAMthI maLatI zakti sIdhI khAI zakatAM nathI. te te zakti peAtAnAthI khAI zakAya tevA khArAka rUpe taiyAra maLe to ja khAI jANe che; nahIM to bhUkhe marI jAya ! tyAre cheADavA te sUryanI zaktimAMthI peAtAne joIe te rUpe khArAka taiyAra karavAnuM kArakhAnuM calAve che. lIlA pAnamAM raheluM kalaoNraphila sUryamAMthI zakti pakaDanAruM tathA judAM judAM sthAnAethI joitA bIjo kAcA mAla meLavIne temAMthI pAtAne joItA rUpe khArAka taiyAra karanAruM yaMtra che. jemake, havAmAMthI te kArbana-DAyokasAIDa (2 bhAga oNkisajana ane 1 bhAga kArbana) cUse che; pachI vAtAvaraNamAMthI meLavelA vadhu oNkisajana tema ja jamIna ane temAM pacelA pANImAMthI maLatA bIjA sendriya ke nirindriya padArtho sAthe tenuM mizraNa kare che. Ama A badhA kAcA mAlamAMthI peAtAne joIe te rUpe khorAka e taiyAra karI le che- arthAt te badhAnuM kArbohAIDreTa, proTina ane carabI jevA sendriya padArthomAM rUpAMtara kare che. cheADavAnA kalevaranI aMdara e badhA sendriya padArtho uparAMta 90 TakA jeTaluM pANI tathA rAsAyaNika kSAronA nAnA jathA hoya che - kalaoNraphilanI baeNTarI jevuM lIluM pAna tethI karIne jIvananuM sAtatya sAdhanAra yaMtra che. e kAryakSama rahe e vastu tethI karIne khAsa agatyanI che. kAraNake, manuSya sahita badhAM prANIo lIlI vanaspati khAIne ja jIve che: sIdhe sIdhI ja, ke te vanaspati khAIne banelAM bIjAM prANI nAM zarIro dvArA. vanaspati sivAya ApaNuM pANa meLavavAnuM bIjuM koI sAdhana nathI. sUryaprakAza vinA ane temAMthI maLatI zaktine AtmasAt karavAnI pRthvI upara chAI rahelI lIlI zetaraMjImAM rahelI karAmata vinA, ApaNA badhA udyogA, dhaMdhA, ane milakatA gheADA ja vakhatamAM Thapa thaI jAyAM arthAt A pRthvIgraha uparanA badhA ja vyavahAra, A lIlI zetaraMjIneA mAnavajAta kevA upayoga kare che, tenA upara AdhArita Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kudaratanI kitAba 11 che. bIjA zabdomAM kahIe te e zetaraMjI jeTalI kAryakSama rahe, teTalA ja ApaNe prANavAna rahI zakIe ! paraMtu lIluM pAna pAte eka ja e badhuM kAma kare che ema nathI. jamInanI aMdara chAnuM daTAyeluM rahetuM mULa paNa cheADanI jIvanaprakriyAmAM moTo bhAga bhajave che. kalaoNphila dharAvatA lIlA pAnanuM kAma jo cheDane joItA khArAka taiyAra karI ApavAnuM che, teA mULanuM kAma pANI temaja bIjA joItA kAcA mAlanA moTo bhAga tene meLavI ApavAnuM che. jamInamAMthI mULa dvArA meLavAyelA kAcA mAla cheADamAM abhisaraNa karatA rasa dvArA pAMdaDAMne pahoMcADavAmAM Ave che. mULa uparanA tAMtaNA athavA vALa, dUra dUra phelAIne, jamInanA dareka kaNanI AsapAsa ane vacce patharAyelI rahetI pANInI pAtaLI chArImAM mizrita thayelA padArtho cheADamAM abhistRta thatA rasamAM pahoMcADe che. e chArImAM mukhyatve kArbana DAyokasAiDa ane oNkisajana jevA gaeNsA, tathA nAITreTa, poTeziyama ane phaoNspharasanAM mizraNA jevA bIjA padArtho bhaLelA hAya che. e badhA padArtho sendriya dravyAnA ke jamInanAM khanija dravyonA bhaMgAramAMthI AvelA hAya che. sendriya dravyonuM satata nirindriya dravyomAM rUpAMtara thatuM rahe che: te khanija dravyamAM pariNAma pAme che. jema ke, nAITreTa kSAromAM, mULanA tAMtaNAo athavA vALanuM kAma A padArthone jamInamAMnI chArImAMthI cUsI cheADamAM abhisaraNa karatA rasamAM pahoMcADavAnuM hoya che. e rasamAM AvelA e padArthonuM, pAna rUpI kArakhAnAmAM pahoMcI, khorAkamAM puna: rUpAMtara thAya che. ane Ama jIvana-prakriyA cAlu rahe che. jamIna barAbara phaLadrupa hAya, te tenI chArImAM A badhA kSAro puSkaLa pramANamAM bhaLelA hoya che. 3. sajIva dharatI dharatI athavA jamIna kharekhara tA sajIva prANIothI khacAkhaca bharelI hoya che. dharatIne mRta DhekuM mAnavuM enA jevI bhUla bIjI koI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra dharatI mAtA I zake nahi. eka mUThI bharIne jamIna khebAmAM lo ane juo te te jIvaMta prANIothI khadabadatI haze. jIvatI phUga, jIvANuo (baeNkiTariyA) tathA pANInA ekakoSI jIvo(proTajhoA)-nI vastInI mATImAM khAsI bhIDa hoya che. jamInamAM pravartatuM A dhabakatuM jIvana ja mahAna jIvana-cakro gatimAna karavAmAM agra bhAga bhajave che. e AkhI prakriyA sUkSmadarzaka kAca dvArA nihALI zakAya che. A saMkIrNa vasatImAM sauthI vadhu agatyano varga phUga che. sapharajananA jhADanA mULanI bAjumAM UMDe khADo khodI kAcanI UbhI bArI goThavavAmAM Ave, te sArA dUrabInathI ke sUkSmadarzaka kAcathI A phUganI badhI kAmagIrI nihALI zakAya che. jamInanAM chidromAM karoLiyAnAM jALAM jevA tenA dhoLA phelAtA tAMtaNA spaSTa dekhAya che. e tAMtaNAo juvAna sapharajananA jhADanA mULanA TocalA pAsenA bhAga tarapha, (jyAM mULanA vALa UgatA hoya che,) dhasI jatA hoya che. paraMtu A to kahANInI zarUAta ja che. phUganA tAMtaNA kuLanA A vALa pAse Ave ke thoDI vAramAM sapharajananAM mULa e tAMtaNAone pitAnAmAM aMdara kheMcI le che. e tAMtaNA pachI choDanA abhisaraNa karatA rasamAM bhaLI jAya che. e tAMtaNAomAM bharapaTTa proTina mojUda hoya che, ane daza TakA jeTaluM sendriya nAiTrojana paNa. A proTina mULanA kezomAM mojUda hotA AthA jevA rasamAM sahelAIthI pacI jAya che. pariNAme jhaTa bhaLI jAya evA je nAITrojana-saMkulo utpanna thAya che, te choDanA rasamAM thaIne vIlA pAnamAM pahoMce che. alabatta thoDA apavAdo che - jevA ke TAmeTA ane kobijavarganA choDo. te choDone mULiyAMnuM jhuMDa hoya che ane mULa uparanA vALa bahu lAMbA lAMbA jatA hoya che. A choDa phUgane sIdhI AtmasAta karI zakatA nathI. te A choDane poSaNa kevI rIte maLe che ? uparanI karatAM bIjI prakriyAthI : arthAt phaLadrupa jamInamAM mRta jIvANuonAM karoDo zarIro saDatAM hoya che ane jamInanA saMyukta kaNanI AsapAsa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kudaratanI kitAba tathA choDanA mULa uparanA vALanI AsapAsa vIMTaLAI rahetI pANInI chArImAM bhaLyA kare che. A mRta sendriya padArthomAM proTina khUba hoya che; ane tenuM nAITreTa jevA sAdA kSAromAM rUpAMtara thAya che. e kSAro pachI pelA TAmeTA vagerenA mULanA tAMtaNA dvArA chADanA rasamAM pahoMce che. Ama je choDa jamInanI phUgane pacAvI nathI jANatA, teo sendriya nAITrojana A prakAre meLave che. je dharatImAM AvI jIvANuvastI sArA pramANamAM hoya che, tevI phaLadrupa jamInamAM UgelA TAmeTA vagere ja roga sAme pratIkAra karI zake che ane mabalaka pAkane utAro Ape che. paraMtu A badhI prakriyAo dharatImAM daTAI rahetI heIne sUryaprakAzathI dUra rahe che. eTale, zaktinA e kendramAMthI kAMI zakti prApta karatI na hovA chatAM, A badhAM aTapaTAM kArya zI rIte kare che? lIlA pAnane badhuM soMpI de te pahelAM potAnuM prAthamika kArya teo zI rIte pAra pADe che? javAba e che ke, teo jamInanI aMdaranA sendriya padArthonA bhaMDArone kasavavA dvArA eTale ke dahana dvArA potAne joItI zakti prApta kare che. sAmAnya agninI peThe oNkasavavAnI A kriyAthI zakita chUTI thAya che. A dhImA dahana mATe joIne oNkisajana havAmAMthI kheMcavAmAM Ave che. varasAda jyAre nIce paDe che tyAre vAtAvaraNamAMthI ghaNA oNkisajana tenI sAthe ogaLato Ave che. tethI ja jhArA vaDe pANI pAIe tenA karatAM varasAda vaDe je pANI choDane maLe che, te vadhu phaLadAyI hoya che. temaja jamInane kheDIne khullI karavAnI jarUra paNa e ja kAraNe hoya che, jethI bahArathI vadhu oNkisajana dharatI pitAnI aMdara kheMcI zake tathA vadhArAne kArbana DAyokasAIDa bahAra pheMkI daI zake. leTinamAM jamIna ke pRthvIne "ghUmasa' kahe che, paraMtu kheDUte AjakAla mAtra jamIna ke dharatI mATe e zabda nathI vAparatA. jamInanI sapATI upara patharAta vanaspatino ke prANIone saDayA vinAne Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA kacaro ke maLa, tema ja jIvANuo ke phUga potAnuM kAma karIne mArI paravAre tyAre temanI sAthe bhaLatA temanAM zarIranA avazeSo maLIne je mizraNane bhaMDAra Ubho thAya che, tene mATe hAlamAM "sUmasa" zabda vAparavAmAM Ave che. te bhaMDAramAMthI pachI dharatInA jIvANuo ane tyAra bAda sIdhA anukame choDa, jhADa ane te pachI prANIo potAnA astitva mATe je kaMI Avazyaka hoya te meLave che. Ama, sUmasa e bhAre agatyanI vastu che. 4, dhrumasa kudarata sUmasanuM zI rIte utpAdana kare che ane te vaDe potAnA cakane gatimAna kare che, tene saMpUrNa dAkhalo jaMgalanI dharatI upara jovA maLe che. jaMgalanA koI jhADa nIce lAkaDIthI DuMka khedo : prathama te marelAM pAMdaDAM, phUlo, DALakhIo, chAlanA TukaDA, saDatA lAkaDAnA TukaDA ane evA badhAno khAso kImatI poco poco thara jovA maLaze. pachI jema jema nIce UtaratA jaze. tema tema e badhA page pa thara dabAIne kaThaNa thato thato mIThI madhura sugaMdhavALI jamIna banI gayelo mAluma paDaze. e kaThaNa bhAgane jarA vadhu khodazo eTale nAnAM nAnAM jIvaDAM ane vividha prANIsRSTi khadabadatI najare paDaze. kudarata sUmasa zI rIte banAve che tene A saMpUrNa namUna che. AkhA varSa daramyAna satata, niraMtara (alabarA amuka stuomAM vadhu pramANamAM) jaMgalane A kacaro jamIna upara bhego thaye jAya che; uparAMtamAM vanaspatisRSTi prANIsRSTi sAthe haMmeza saMmizrita hoya che. jAnavaro ane paMkhIo sarvatra hoya che ane narI AMkhe paNa joI zakAya che. ane prANIsRSTinI nIcalI koTIo - karoDarajaju vinAnI te karoDonI saMkhyAmAM hoya che. jaMtuo, aLasiyAM ane evI badhI koTIo te ughADI dekhAya che; paraMtu sUkSmadarzakathI to sAdA proTajhoA (ekakezI jIvo) sudhInI asaMkhya koTIo najare paDe che. A badhAM prANIo jIvatAM hoya tyAM sudhI temane maLa, ane maryA pachI temanAM Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kudaratanI kitAba zarIra jaMgalanI dharatI upara patharAI rahetI zetaraMjIno nA sUne bhAga nathI hotAM. A bhegA thayelA kacarA upara sUryaprakAza tathA varasAda pitAnI kAmagIrI bajAve che. jo ke, e banene vRkSanAM pAnanI ghaTAmAMthI caLAIne nIce pahoMcavuM paDatuM hoI, temane vega athavA tIvratA ochAM thaI jAya che. sUryane prakAza e kacarAne garamI pUrI pADe che ane varasAda tene bhejayukta rAkhe che. varasAdano jhapATo jema tenA upara sIdho nathI paThate, temaja sUryane dAhaka prakAza paNa sIdho nathI paDato. eTale e baMne pAsethI joI bheja ane joItI huMpha ja nIcenI zetaraMjIne maLI rahe che. uparAMta, havAnI avarajavara rahetI hovA chatAM sakhata pavananI ThaMDI pADI denArI ke sUkavI nAkhanArI asara sAme paNa pUratuM saMrakSaNa maLI rahe che. Ama pUratI havA, hUMpha ane bheja maLI rahetAM phUga ane jIvAzuo, jemanAthI dharatI bharapUra bharelI hoya che, teo potAnuM kAma karavA lAge che. nIce paDelo kacaro tarata pariNAma pAmavA mAMDe che: keTaleka kacare aLasiyAM ane jaMtuonAM zarIramAMthI pasAra thAya che; ane badhA ja kacaro najare na paDe tema bhUko thaI, khaMDAI, saDIne rUpAMtara pAmI, kALA-zyAma raMganI phaLadra 5 mATI banatuM jAya che, jenI mIThI maheka jaMgalanI dharatInI khAsa khAsiyata che. bhaviSyanI vanaspati mATe te kImatI poSaNa dharAve che. moTe bhAge ke pANIthI pUrepUrA chavAyelA rahetA kaLaNa-pradezomAM jaMgala jeTaluM sUmasa taiyAra thatuM nathI. kAraNa ke, jamInane pUrato oNkisajana maLato nathI; temaja bharAI rahetA pANImAM okisajananuM pramANa vadhu hotuM nathI. AvI jagAoe jIvANuone joIne oNkisajana havAmAMthI maLavAne badale proTina sAthenA vanaspatinA ke prANIonA avazeSomAMthI maLe che. paraMtu e saDA ane kohavATanI prakriyAmAM ghaNA Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA nAITrojana haMmezAM gumAvAya che; ane tethI UtaratI koTIne je zremasa pedA thAya che, tene "pITa' kahe che, ane tene baLataNa tarIke ja vAparI zakAya che. paraMtu A badho jamInanI sapATI upara Ubho thate smasane bhaMDAra choDanA mULamAM pahoMce che zI rIte? kAraNake choDanA mULaneya Tecane ke vALa jevA cheDAvALo bhAga ja e hRmasane AtmasAt karavAnuM kAma karato hoya che. kudarata pAse haLa ke kodALo ke pAvaDo nathI; paraMtu kudarate ene ukela bahu sAdI chatAM saMpUrNa rIte kADhayo che. tenI pAse kIDI, UdhaI, aLasiyAM jevAM jaMtuonuM AkhuM majura-daLa taiyAra che. teo hyumasane nIce choDanA mULa pAse pahoMcADI Ape che. rAta ane divasa, korA divasomAM ke varasAdanA divasomAM A prakriyA cAlu ja rahe che. alabatta, amuka gALAmAM te vadhu tIvra banatI haze. e kIDAone amuka vakhate sapATI upara AvavuM paDe che, ane amuka vakhate UMDA UtarI javuM paDe che. bagIcAmAM kharIne bhegAM thayelAM pAna beeka rAtamAM ja aLasiyAM kevI rIte khatama karI nAkhe che te juo, te navAI pAmI javAya. uparAMta, jhADanAM e mULiyAM jyAM maratAM jAya che, tyAM UdhaI ke aLasiyAM mATe UMDe UtaravAnI moTI Tanala ja maLI rahe che. vastutAe to aLasiyuM e hyumasane ke tenI sAthe mizrita mATIne khAIne maLarUpe je kaMI kADhe che, te vanasapatine AtmasAta karavA mATe khAsI taiyAra thayelI vastu ja hoya che. sapATI uparanI mATI karatAM A maLanI mATI sUmasanI bAbatamAM 40 TakA vadhu samRddha hoya che; eTaluM ja nahi paNa, mizra nAITrojana, phepheTa, ane peTAza jevAM agatyanAM khAdya dravyothI paNa bharapUra hoya che. aLasiyAMe khAIne kADhelI mATI, sapATI uparanI cha iMca jeTalI mATI karatAM mizra nAITrojananI bAbatamAM pAMca gaNI, phaoNsphaTanI bAbatamAM sAta gaNI, ane poTAzanI bAbatamAM 11 gaNI vadhu samRddha hoya che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kudaratanI kitAba evo aMdAja kADhavAmAM Avyo che ke, eka ekara jeTalI phaLadrupa jamInamAM dara varSe 26 Tana jeTalo aLasiyAne maLa umerAya che. taduparAMta temanA zarIranA avaze paNa khAtaranA puravaThAmAM sAro sarakho umero kare che. A pramANe kudarate jamInane pitAne ja khAtara utpanna karavAnuM kArakhAnuM banAvI rAkhI che. 5. khanija dravyenI agatya te zuM choDa mAtra ghUmasamAMthI ja potAnuM poSaNa meLavato hoya che? nA, kheDAtI jamIna nIce je AMtara-jamIna (saba-saoNila) hoya che, te paNa tenA piSaNamAM agatyane bhAga bhajave che. e jamIna khaDaka vagerenA ghasArAnI banelI hoya che, ane temAM poTAza, phosphaTa ane bIjAM virala khanija dravyo bhaLelAM hoya che. paraMtu choDa athavA vanaspatine e khanija dravyo zI rIte pahoMce che? ApaNe joI AvyA che nAnAmAM nAnA choDanA mULamAM paNa jamInanI bArImAMthI e dravyo cUsavAnI tAkAta rahelI hoya che. paraMtu e chArImAM ja A dravyo kevI rIte AvatAM hoya che? mukhyatve jamInanI aMdaranA pANI dvArA! e pANI kArbana DAyokasAIDa mizrita hoya che ane tethI te khanija dravyone ogALI nAkhavAnI tAkAta dharAvatuM hoya che. ogALI kADhavAmAM AvelI e khanijasa patti AMtara-jamInamAM mojUda hoya che. AMtara-jamInamAM rahelA pANIne cUsavA jatAM e mULa temAM bhaLI raheNAM khanija dravyone paNa cUsatAM jAya che ane potAnA rasa-pravAhamAM bheLavI de che. A khanija dravyo pachI te rasa sAthe pAMdaDAM sudhI pahoMcI jAya che pachI jyAre pAnakhara RtumAM pAMdaDAM paripakava thaI kharI jAya che, tyAre emAM sendriya rUpe jamA thayelAM khanija dravyo paNa jamInanA uparanA tharamAM bhegAM thAya che ane sUmasamAM bhaLI jAya che. jamInane svastha rAkhavAmAM pAnakhara tuM tethI ja Avo agatyano bhAga bhajave che. dha0 - 2 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA vRkSa A pramANe eka moTI abhisaraNa-prakriyA pAra pADatuM hoya che; tethI tenI agatya lakSamAM levAvI joIe. jaMgalo ane vRkSono nAza tethI jamInane paNa ghAtaka nIvaDe che. jaMgalanA nAzathI jamInanI aMdara laMgara nAkhIne vRkSonAM patharAtAM mULa paNa nAza pAme che, tathA uparane rakSaNAtmaka chAMyo paNa dUra thAya che. eTaluM ja nahi paNa, khanija dravyonuM abhisaraNa paNa tethI aTakI jAya che. dakSiNa AphrikAnA keTalAka moTA vistAronI jamInanI khanija dravyonI UNapa tenI uparanAM jaMgalonA mahAna vinAzane kAraNe ja che. mANasa kudaratanuM A jIvanacakra potAne tAtkAlika lAbha joIne toDI nAkhe che, ane je dharatIne AdhAre potAnuM jIvana che, tenI hatyA kare che. mAnavanI kitAba gayA prakaraNamAM ApaNe prastuta viSaya pUratI kudaratanI kitAba vAMcavA prayatna karyo. kudarata potAnuM kAma potAnA niyamo mujaba bajAvyuM jAya che. cAre tarapha temAM niyamabaddhatA che-vyavasthA che - UMDI hetumattA che. kudaratamAM, bhautika suSTinI sAthosAtha, tenA aMgabhUta vanaspatisRSTi ane prANIsRSTi paNa goThavAyelI che. pahelAM naryA patharA-pANakA hatA ane pachI prANIo AvyAM evuM goThavavAne mithyA prayatna vijJAna kahevAya che. paraMtu bhaktinI bhASAmAM ema paNa kahI zakAya ke khAnAra ane tene khAdya bhagavAne ekasAthe ja sajyAM che. kudaratamAM prANIo jyAM hoya che, tyAM khAdya vinAnAM kadI nathI jovA maLatAM. nAnAmAM nAno jIva paNa khAdyathI vIMTaLAyelo ane tene AtmasAta karavA prayatna Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavanI kitAba karate ja mAlUma paDaze. Ama kudaratanI zANI vyavasthAthI gaThavAyelI AkhI sRSTi kalpa, te temAM judA judA jIvo ane temane mATenA khAdya-bhaMDAra vyavasthita bharelA-goThavAyelA mAlUma paDaze. vaLI kudarata pitAne puravaTho jogavavAmAM kadI kaMjUsAI nathI karatI. jyAM joIe tyAM jarUrI karatAM ThaMIka vadhArenI ja jogavAI teNe karelI dekhAze. akhUTa sUryamAMthI zakti meLavI, pacAvI, vanaspati-sRSTi vilase che; te vanaspati sRSTinI aDhaLaka pedAza khAIne prANIsRSTi vilase che, ane te baMne sRSTine AdhAre manuSya-prANI vilase che. kudaratanI niyama-vyavasthAmAM "ativatI'prazna che ja nahi. tenA niyama ke jogavAI bahAra kAMI jAya ke tarata ja tenI saMhArazakti vividharUpe kAme lAgI jAya che, ane teNe joThavelI khAnAra ane khAdyanI samatulA ApoApa pAchI sthapAI jAya che. paraMtu kudarate potAnA lADIlA sarjana mANasane eka zakita vizeSa ApI che- cita, zakti. Ama te cetanA-zakti badhAM jIvaMta prANImAtramAM (vanaspati-sRSTi sudhdhAMmAM) che; paraMtu mAnavanI cita zakti ane khI cIja che. kahevuM hoya te ema kahI zakAya ke, kudaratanA aMtima tattvane - rahasyane sAkSAtkAra karI zake tevI tIvra cita zakti tene prApta che. mAnava paNa kudaratanI niyama-baddhatAmAM-zistamAM kudaratanA aMga tarIke goThavAyelo hoI, tene mATe badhI bhautika jogavAInI paNa ApoApa vyavasthA thaI hovA chatAM temAM te hastakSepa karI zake che. tenA hastakSepathI kudaratanI bIjI badhI ke bIjAnI vyavasthA bagaDe evo saMbhava kharo; paraMtu kudarate kadAca mAnavanA viziSTa adhikArane lakSamAM laI tenI cita zakti upara bharoso rAkhI, eTaluM jokhama kheDeluM che. alabatta, mAnavaprANI ane viziSTa adhikAra bhUlI, enI cita zaktine durupayoga karI, kudaratanI vyavasthAmAM raMjADa UbhuM kare, tyAre kudarata pAse tene vinAzane mahAniyama taiyAra che ja. AkhA pRthvI-graharUpI eka rajakaNa nAza pAmI jAya, tene tene kaze raMja thAya tema nathI. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA joke mAnava ItihAsa joIzuM to jaNAze ke, AsurI zaktine atireka thaI jyAre kudaratanI vyavasthA-dharma- tUTI paDavAnI avasthA Ave che, tyAre te zaktine dabAvI, dharmanI puna:sthApanA karanAra mahAnubhAve avatarIne "yajJa'nA mahAniyamane punaHsthApita kare che. ane tethI ja mAnavajAta tAtkAlika vinAzamAMthI- pralayamAMthI bacI jAya che. A prakaraNamAM mAnavanI AsurI vRttione Adhunika jamAnAmAM kevo udraka thaI rahyo che, te darzAvavA sara AlbarTa "mAnavanI kitAba kholIne sau koInuM dhyAna tene pariNAme udbhavelI gaMbhIra paristhiti tarapha kheMce che. prANIsRSTine kAyado joIe, to mAlUma paDaze ke, sUryanI zakti pAvIne taiyAra karelA khorAkathI paripuSTa thayela vanaspati khAIne prANIsRSTi vihare che. eka jagAe kherAka ocho thaI jAya, to te bIjI jagAe sthaLAMtara kare che. pazuonAM ToLAM laIne pharanAra mAnavajUthonuM paNa tema ja che. paraMtu mAnava prANIe, kaye vakhate, vanaspatinAM bIja saMgrahI, temane pharIthI vAvI, pAka taiyAra thAya tyAM sudhI eka ja jagAe vyavasthita rahevAnuM goThavyuM, tene itihAsa bhale noMdhAyo na hoya, paraMtu eTaluM jarUra kahI zakAya ke, jayArathI mANase jamInamAM bI vAvI pAka laNavAnI kRSi-vidyA hAMsala karI, tyArathI mANasa-jAtane ItihAsa ke saMskRti zarU thayAM. tyArathI ja mAnavajAtanA zANA puruSoe -Si e-avatAroe ghoSaNA karIne bhArapUrvaka ema zIkhavavuM paNa Avazyaka mAnyuM ke, kudaratanA bhaMDAramAMthI AvazyakatA puratuM lo kharA, paNa badalAmAM sAme vaLatara vALavAnI bhAvanA jarUra rAkhajo! ema karyA vinA kudaratane bhaMDAra bhegavavA jaze, te cora Tharaze ane coronI rIte sajAne pAtra thaze. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavanI kitAba 21 paraMtu mAnavajAtanI kamabakhtI ja evI che ke, te peAtAnI citzaktinA upayoga haMmezAM DahApaNabharelI rIte karavAne badale avaLe mArge javAmAM ja kare che. eTale dharmanuM -- yajJanuM saMzAdhana ane pAlana karavAne badale te vijJAnanuM -- kudaratamAMthI vadhu ne vadhu lUMTI kema levAya tenuM - ja saMzeAdhana kare che. ane pariNAme 'dhImethI paNa acUka pIsanArI ' kudaratanI cakkIne te bhAga bane che. - ' jamInamAMnA kasa cUsIne thayelA pAka ApaNe laNI laIe, pachI te kasa jamInane pAchA bharapAI karavAnI mukhya rIta, jamInane vAsela athavA paDatara rAkhI, temAM vanaspatine - jaMgalane - puna: jAmavA devAnI che. tethI karIne, kharI paDelAM pAMdaDAM - DALakhAM vagere jamInamAM paDI, aLasiyAM vagerenI kAmagIrIthI pAchuM ghUmasa jamInamAM pedA thAya che. jUnA jamAnAmAM AphrikA, bhArata, zrIlaMkA vagere dezAmAM e ja paddhati akhatyAra karavAmAM AvatI. ekanI eka jagAe vAraMvAra ekanA eka pAka levA, enA jevuM jamInanA sattvane cUsI khAnAra bIjuM kAMI nathI. ijiptanI nAIla nadInI AsapAsanA bhAgAmAM dara varSe uparavAsathI taNAI AvatA phaLadrupa kAMpa, nAnA nAnA pALA bAMdhIne khetaro upara patharAvA daI, jamInane phaLadrupa rAkhavAnI pati pracAramAM hatI. ethI dara varSe e jamIna uparathI pAka lIdhA karavA chatAM jamInanI phaLadrupatAne AMca AvatI naheAtI. evA pradeze| ja mANasanA sthira vasavATanAM ane meTI aitihAsika saMskRtinAM dhAma banI zake--ane banyA paNa che. * paraMtu pRthvI upara evA khuzanasIba pradeze bahu thADA hoya che. eTale peru jevA pradezamAM parvatanA DhoLAva upara paththaronI dIvAlA hAlamAM 'asvana badha' bAMdhI nAIlane khetarA upara kAMpa relAvatI aTakAvavAmAM AvI che, ane tenA pANIne ja sagrahIne vIjaLI pedA karI, rAsAyaNika pharTIlAIjharo dvArA pAka utArI, mabalaka kamANI karavAnI TUMkI dRSTinI vaijJAnika paddhati ijIpta apanAvI che, tathA AtmahatyAne paMthe prayANa Adaryu` che, e jIdI vAta. - sa.pA. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA bAMdhI, pagathiyAM pADI, khetI karavAnI paddhati akhatyAra karavAmAM AvI hatI. e dIvAla banAvavA mATe paththara evA sarasa ghaDIne besADelA hoya che ke, capunI pAtaLI dhAra paNa emAM pesI zake nahIM. parvatanA DhoLAva uparanAM te khetaro kaI kaI dAkhalAmAM to pacAsa pacAsa pagathiyAMnAM banelAM hatAM. dareka pagathiyAmAM, nIce thoDAka kAMkarA bharI, upara dUranAM jaMgalomAMthI UjharaDI ANelI phaLadrupa jamIna bharavAmAM AvatI. UMcANamAM bAMdhelA jaLAzayamAMthI UMcI nahero mAraphata cheka uparanA pagathiyAmAM pANI vALavAmAM AvatuM. evI eka 400 thI 500 mAIla lAMbI nahera jamIna-taLathI seMkaDo phUTa UMce pANI vahana karatI maLI AvI che. e pagathiyAMno DhALa eTalo ocho rAkhavAmAM Avato ke uparane pagathiyethI UtaratuM pANI nIcenA koI paNa pagathiyAnI jamInanuM dhovANa na kare. AvI kaparI sagavaDavALA pradezo paNa "maya" saMskRti jevI prAcIna saMskRtinAM dhAma banelA che. tIvra mahenatathI UbhAM karelAM phaLadrupa khetaronI pedAzathI je mAnava samudAya poSAto, te zArIrika zakita tema ja buddhizaktinI bAbatamAM bhAta pADe tevo nIvaData. lokhaMDa jevI kaThaNa dhAtuno paricaya peru dezanA prAcIna lokone hato ja nahi. te paNa AvAM pagathiyAMvALAM khetaronI dIvAlo ane lAMbI lAMbI nahero bAMdhavAmAM temaNe keTalI tIvra mahenata ane kuzaLatA reDI haze, tenI kalpanA ja karavI rahI. gilbITa ejansInI UMcI parvatIya khINamAM rahetI haMjhA jAtie paNa kudaratanA niyamo samajIne, temanuM pAlana karI, potAnI jIvanavyavasthA UbhI karI che. ane tethI ja temanI zArIrika tAkAta bIjA keTalAya dezanA loko karatAM bahu uttama kaTInI puravAra thaI che. eka huMjho parvata oLaMgI 60 mAIla dUra AthelA gilbITa zaheramAM jaI, pitAnuM kAmakAja paravArI, khAsa thAkyA vinA potAnA raheThANe pAcho AvI jAya che. phaLadrupa jamInanI pedAza ane sArA Arogya athavA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavanI kitAba jIvanazakti vacce ke mArmika saMbaMdha che, tene e loko uttama dAkhalo pUro pADe che. haMjhA lokonI khetI paNa jUnA para dezanI peThe parvata uparathI AvatA pANI vaDe pagathiyAMmAM thatI hoI, te pANI sAthe jamInane jarUrI ghaNAM to dhovAI Ave che ane nAIla nadInA kAMpanI peThe jamInane phaLadrupa banAve che. cIna dezamAM A rIte pANI sAthe kAMpa maLavAnI sagavaDa nathI. temAM te moTA moTA sapATa pradezamAM ja khetI thAya che ane tenI pedAza upara kadAca duniyAnI sauthI moTI vastI nabhe che. 4000 varSathI e loko e pramANe jamInane kheDayA karI ene kasa vAparatA AvyA hovA chatAM, DahApaNa pUrvaka jamInane banI zake teTaluM khAtara badalAmAM pUruM pADyA kare che. eka paNa sUkuM pAna, sUkI DALakhI, taLAvaDAne ke khAbociyAne mUThIbhara kAdava-kazuM teo nakAmuM javA detA nathI. mAnava maLa-mUtra, prANInAM maLa-mUtra, zaherone ke gAmane kacaro, e badhuM bheguM karI, cInI kheDUta pitAnA khetaramAM "kaoNpesTakhAtara' taiyAra karavAnA ukaraDA UbhA karate ja rahe che. komposTa khAtara banAvavAnI kaLA cInI kheDUtane jevI hastagata che, tevI kadAca bIjA koIne nahIM hoya; ane tethI ja jamInane vasela rAkhyA vinA, eka pachI eka ke eka upara eka doDhAtA pAko te potAnI jamInamAMthI niraMtara lIdhA kare che. uparAuparI pAka lIdhA vinA te dezanI moTI vasatIne nibhAva paNa na thaI sake. cInI prajA jeTalo bhAra jamIna upara koI prajAne nahi hoya; ane chatAM te zANI prajAe parApUrvathI cAlI AvelI rIta pramANe yajJanA niyamanuM - vaLataranA mahAna kudaratanA niyamanuM- yathAvata pAlana karyuM hoI, teonI jamIna saikAo thayAM phaLadrupa rahI che. grIsa dezane ItihAsa e rIte jotAM bahu karuNa che. enA nAnakaDA TApuo uparanI jamIna kayAre kevI rIte jaMgala vinAnI ane Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 dharatI mAtA have jhADa vinAnI thaI gaI, te kahI zakAtuM nathI. paraMtu atyAre e dezanI jamIna bisamAra hAlatamAM che. jaMgalA ane jhADA na rahevAthI jamInanuM eTaluM badhuM dhAvANa thaI gayuM che ke, bhejavALAM kaLaNA ke dhAvANathI paDelI meATI meATI khAI sivAya tyAM bIjuM kazuM rahyuM nathI. itihAsanA takhtA upara zarUAtamAM bahAdurI ane parAkrama dAkhavyA pachI I. sa. pUrve cAthA-trIjA saikAmAM e prajAnI paDatI zA kAraNe thaI, enI ghaNI ghaNI kalpanA karavAmAM Ave che. ema kahevAmAM Ave che ke, maleriyA roge e prajAne pAyamAla karI nAkhI. maleriyA kaLaNanA bhejavALA pradezeAmAM ja vadhu mAte; ane jaMgala vinAnA pradeza upara ja dhAvANathI evA kaLaNavALA bheja-pradezA UbhA thAya. eTale jamInanI sadhdharatA uparanA durlakSathI ja e bahAdura prajA barabAda thaI che, e samajatAM bahu vAra lAge tema nathI. romA ane bhUmadhya vistAranI bIjI prajAonA itihAsa paNa jamIna nabaLI paDI jatAM nabaLI paDI jatI mahAna prajAne ja karuNa itihAsa che. keTalAMya saikAM sudhI romana prajA pAtAnAM phaLadrupa khetaronI mAvajata kALajIthI karatI AvI hatI. paraMtu pachI bahAranI prajA ane dezAne jItavA tarapha vaLIne tyAMthI UjharaDI ANelI samRddhithI vilAsI banI jaI, zaheromAM ArasanA mahelA bAMdhIne te prajA paDIpAtharI rahevA lAgI. peAtAnAM khetaro te prajAe yuddhamAM paradezathI pakaDI ANelA gulAmAne soMpI dIdhAM; ane pachI te pUrI mAvajata vinA ane dekharekha vinA e khetaronI phaLadrupatA ghaTatAM temAMthI maLatara ochuM thatuM gayuM, eTale e leAkA khetaromAM thoDA gulAma-bharavADothI carAvAtAM Dhera ane jAnavaronAM ToLAM ja rAkhavA mAMDayA, ane peAtAne joItuM anAja pote jItelA AphrikAnA kinArA uparanA pradezone raMjADIne meLavavA lAgyA. paraMtu te pradezeAnI jamIna paNa kALajI vagaranI lUMTAlUMTathI ujjaDa raNa-verAna banavA lAgI ane atyAre tyAM phaLadrupa jamInakatAM verAna raNa ja vadhAre che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavanI kitAba 25 Ama eka parAkramI-zaktizALI prajA potAnI mA-dharatIne mAdroha karavA tarapha vaLIne jAte pAyamAla thaI ane bIjI ghaNIne pAyamAla karatI gaI, tyAre cIna, bhAratanA jevI prAcIna prajAo mA-dharatInA dhAvaNane ane tenI pUjAne na bhUlIne haju jIvatI che. alabatta, game tyAre teo paNa romananI peThe ghamaMDamAM AvI jaI, pitAnI dharatIne bhUlI, paradezathI maMgAvelA anAjane jore TakI rahevA icchavAne paMthe vaLI zake che; paNa paradezathI sarva vagaranuM game tevuM anAja khAIne koi prajA tAkAtavAna rahI na zake - e pATha ja romana prajAno itihAsa sau koIne zIkhavI jAya che. romanonI game te vale thaI, paNa yuropanA bAkInA pradezo kaMika vadhu bhAgyazALI hatA. madhya yugamAM tyAM badhe dhIme dhIme khetInI evI paddhati UbhI thatI gaI hatI, je ogaNIsamA saikA sudhI TakI rahIne su-phaLa ApatI rahI. e paddhati amuka mULabhUta to upara UbhI thayelI hatI. khetIvADInI sAthe DhorapAlana paNa sAthe sAthe ja cAlatuM. pariNAme jamI ne joInuM khAtara maLI rahetuM. e khAtara taiyAra karavAnI rIta joke saMpUrNa na kahevAya; ukaraDAne e Dhagalo, ApaNe AgaLa upara joIzuM tema, jarAya kAryakSama na kahevAya; paraMtu yuropakhaMDanI dharatInI phaLadrupatA jALavI rAkhavAmAM e ukarAoe kImatI phALo Apyo che, e vAta nakkI. te vakhatanI khADA-jAjarUnI paddhatio ethI paNa ochI saphaLa nIvaDI kahevAya. eTale ja pANIthI maLa vahI javAnI gaTaro zodhAI tenI sAthe e paddhati lupta thaI gaI. A gaTaro kImatI khAtarone have dariyAmAM ke nadImAM tANI jAya che. taduparAMta pahelAM je kacarApeTI hatI, tene kacaro paNa navI saphAI-paddhatio heThaLa bALI nAkhavAnuM ke khANamAM dATI devAnuM zarU thayuM che; tethI paNa e kacarAnuM je kAMI khAtara jamInane maLI zake te baMdha thayuM che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA jamInanI phaLadrupatA te jamAnAmAM jaLavAI rahevAnuM eka mukhya kAraNa jamInane avAranavAra vAsela rAkhavAnI paddhati hatI. eka varasa ke be varasa vArApharatI jamIna ghAsa-jhAMkharAMnI lIlI zetaraMjI heThaLa DhaMkAyelI rahe tenAthI, tathA e ghAsa-cAro caravA pharanArAM Dhora-jAnavaranAM chANa-lIMDIthI, jamInane joItuM khAtara maLI rahe che. 23 jyAM sudhI yuropakhaMDanI khetI A paddhatine vaLagelI hatI, tyAM sudhI te peAtAnI phaLadrupatA jALavI rAkhI zakI. jo ke, evI aNaghaDa paddhatithI dhIme dhIme jamInanI phaLadrupatA ghaTatI jAya kharI; ane iMglaeNnDanA dAkhalAmAM ApaNe joIzuM ke ema ja banyuM che. paraMtu evI evI aNaghaDa paddhatine paNa jIvaleNa phaTako paDayo te ghogika krAMtie UbhI karelI asAdhAraNa paristhitine. ene saMpUrNa dAkhalA IMglaoNnDa dezanA khetIvADInA itihAsa pUro pADe che; eTale ApaNe te tarapha vaLIe. 3 rAmanAe iMglaeNnDa jItyuM te pahevAM iMglaeNnDa dezanA mATo bhAga kaLaNa pradezA athavA * jaMgaleAthI chavAyelo hatA. ucca pradezAmAMthI thoDAka bhAgA upara ja ghAsa ke tUla pedA thatuM hatuM. vastI bahu thoDI ja hatI. romanoe e pradeza jItyA pachI khetI heThaLanA e pradezA peAtAnA saradArone vaheMcI ApyA. tene IMglaeNnDa dezamAM ke gaoNla (phrAnsa) dezanAM mukAyelAM rAmana lazkarI daLA mATe anAja ke prANI pUrAM pADavAnAM hatAM. te veThe pakaDelA gulAmeA vaDe khetI ke pazupAlana karAvatA. Ama iMngenDamAMthI vahaNA bharI bharIne ghauMnA pAka yuropamAM ghasaDI javAvA lAgyA. iMglaeNnDa dezamAM te vakhate evuM niSkRSTa prakAranuM haLa ( 'melDaborDa ') vaparAtuM hatuM ke je jamInane UMDe sudhI kheDIne ulaTAvI nAkhe. e haLa dharatIpUta te vApare ja nahi. paradezI vijetAo jemane e dezanI dharatI sAthe kazI sIdhI levAdevA hAya nahi - mAtra temAMthI dhAna Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavanI kitAba cUsI javAnI ke kheMcI javAnI ja dAnata hoya, teo ja dharatIne UMDe sudhI cIrI-phADI nAkhanArAM evAM haLo vApare. romanone kabajo iMglenDa deza upara 400 varSa rahyo. e daramyAna teoe e dezanI khetImAM ka noMdhapAtra ke kAyamI mUlyano sudhAro-vadhAro karyo nahi. mAtra potAnAM lazkaronI ke temane mATenI mAlasAmagrInI heraphera mATe lAMbA lAMbA ne pahoLA pahoLA rastA banAvyA eTaluM ja. emanI pacha sekasano iMglenDa deza upara caDI AvyA. temaNe dezanA jAna-mAlane sArI peThe hAni pahoMcADI. paraMtu A loko potAnAM bairI-chokarAM, Dhora-DhAMkha vagere laIne AvyA hatA, ane teo iMglenDane vatana banAvIne ja vasyA, - romana nI peThe paradezIo rahyA nahi. teo potAnI sAthe yuropanAM potAnAM mULa vatanamAM pracalita khetI-paddhati lAvyA hatA. alabatta, Akho deza amuka jamInadAro - jAgIradAro vacce vaheMcI nAkhavAmAM Avyo hate - jeo potAnA tAbA heThaLanI jamIna amuka sevAonA badalAmAM paddedArone kheDavA ApatA. jAgIradAro vaLI potAne maLelI jAgIra badala pitAnA rAjAne amuka sevAo arpatA. arthAta e pUrI sAmaMtazAhI paddhati hatI. e samaya daramyAna IMglenDa dezanI khetInuM mukhya lakSaNa khulluM khetara* hatuM. AkhA gAmanuM eka ja moTuM vizALa khetara hotuM, jemAM gAmanA badhA loko sahiyArI khetI karatA; ane potAne mATe temaja jAgIradAranesAmaMtane ApavA mATe joIte pAka pakavI letA. dareka gAmamAM AvAM be ke traNa moTAM khetaro rahetAM ane temane vArApharatI vAsela rAkhavAmAM AvatAM. Ama kula jamInano trIjo bhAga varasovarasa paDatara rahe, ane tenA upara gheTAM-bakarAM carAvavAmAM AvatAM. A khetaro uparAMta amuka bhAga bIDa-carA tarIke paNa phAjala rAkhavAmAM AvatuM, jemAMthI lokone joInuM baLataNa tathA Dhorane mATe ghAsacAro maLI rahetAM. * * vADa vagaranuM - bhAgalA vagaranuM. saMpA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA temanAM bhA2e haLA kheMcavA mATe ATha ghoDA joDavA paDatA. judAM judAM nAnAM nAnAM khetara heAya, te eTalA gheADA rAkhavA dareka khAtedArane pAlave nahi. 20 A 'khullA khetara'nI paddhatinA mukhya guNa vArApharatI khetarane vAsela rAkhavAne ja hatA. e pramANe jamItamAMthI je pAka levAya tenA badalAmAM jamInane phaLadrupatAnA kasa pAchA maLI rahetA. bhAratanA kheDUtA AvAM bhAre haLa vAparatA nathI. tethI jamInanI aMdaranA khanijatattvanA anAmata bhaMDAro upara khecI lAvatA nathI. uparAMta pAka levAne kAraNe je kasa cusAya, teTalA DhoranA khAtara.pUMjAthI jamInane pAchA vaLAte hAI, babbe hajAra varSathI satata khetI thatI rahetI hAvA chatAM tyAMnI jamInanI phaLadrupatA jaLavAI rahI che. varasAdI jamInamAM ekara dITha ghauMnA pAka 8 maNa athavA 658 ratala Utare che; ane sIMcAI heThaLanI jamInamAM 12 maNa athavA 987 ratala. keTalAMya saukAMthI A pramANa jaLavAI rahyuM che. paraMtu iMgleMDamAM sUryanA prakAza, bhArata jeTalA na hoI, tathA jamIna upara bheja vadhAre paDatA rahetA hoI, tathA temanAM haLa jamInane UMDe sudhI phADayA-cIryA karatAM hAvAthI, jeTalA kasa pAka mATe kheMcAtA jAya che, teTalo jamInane pAcho maLI rahetA nathI. eTale jamInanA kasa dhIme dhIme Utarate ja jAya che, evA aMdAja che ke te vakhate ekara dITha ghauMne utAro 468 ratalanA ja hatA; ane e paNa dhIme dhIme ghaTatA ja cAlyA hatA. khetInI e pati heThaLa jamIna tenA upara jIvanArAM prANIne pUratI tAkAta ke pUratuM Arogya bakSI zake evI na rahe. pariNAme 1348-9mAM ' kALuM mRtyu' nAmano roga AkhA deza upara phelAI vaLyo; ane teNe dezanI kula vastInA trIjA bhAgathI mAMDIne ardhA bhAga sudhInA lokonA bhAga lIdhA. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavanI kitAba daramyAna, jAgIradAra-sAmatane paNa potAnI jamInane judo upayoga karavAnuM sUchyuM hatuM! bhArata vagere pUrvanA dezomAMthI AvatuM suMdara sutarAu kApaDa, masAlA, tejAnA vagere kharIdavA temane badalAmAM sAmuM ApavA kAMIka joIe. lokhaMDa-polAda te bhAratamAM ja uttama kakSAnAM maLatAM; eTale iMglenDa jevA dezomAMthI Una sivAya bIjI koI cIja e lokone khapatI nahotI. pariNAme jAgIradAra-sAmetee potAnA bhAganI jamIna uparathI kheDUtone hAMkI kADhI, thoDA bharavADothI gheTAMnAM moTAM moTAM ToLAM ucheravA mAMDyAM, tathA khetarone vADethI AMtarI lIdhAM. taduparAMta, khetI karavA mATe sApha karelAM jaMgalonI pedAza pAchI meLavavA keTalIya jamIna upara pAchAM jaMgalo ugADavAnuM zarU karyuM. Ama je jamIne sahiyArI rIte kheDAtI ane AkhA gAmane peSatI, te have thoDA jAgIradAra-sAmatanI pitAnI aMgata mAlakInI banI rahI, temanA aMgata lAbha ane Avaka mATe ja temane upayoga thavA lAgyo. TUMkamAM jamInane aMgata naphA ane lAbhanA hetu mATe vAparavAne khyAla Ubho thato gayo ane vyApa gaye. tathA eka vakhata dharatI mAtAne evo upayoga zarU thayo, eTale pachI e "mAvaDI" maTIne "milakata" banI gaI ane tenuM te rIte zoSaNa thavA lAgyuM. thoDA vakhata bAda te aMgrejoe paNa paradezo jItI tyAMthI samRddhi ghasaDI lAvavAnuM ane bhogavavAnuM zarU karyuM; eTale pachI potAnA dezanI jamInane khetI mATe sAcavavAnuM ane tenI mAvajata karavAnuM ApoApa chUTI gayuM. eTaluM to zuM, paNa, tenA peTALamAMthI kolasA ane lokhaMDa khodI khAdIne bahAra mokalavA mAMDIne mabalaka naphAo UbhA karavA mAMDayA. thoDAM varSomAM te, temanA dezanI jamIna, kolasA-kolasI-rAkha, jaMgI yaMtro ane temanAM kALaaMdhAra kArakhAnAMthI ja chavAI rahI; tathA AkAza dhumADAthI ane jherI gesathI bharAI gayuM. pitAne joItuM anAja ke mAMsa teo bahArathI pote jItelA dezomAMthI ja meLavavA lAgyA. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA kudarata, paraMtu, pitAnAM saMtAnone eka-be vakhata cAnaka ApavAnuM cakatI nathI. aMgrejone pATha zIkhavavA ja be vizvayuddho AvI paDyAM, ane te vakhate sabamarInothI gherAyelA e TApunA lokone potAne joI anAjano puravaTho paradezathI lAvavAnuM zakya na rahetAM, potAnA dezanI jamInanA iMce IcamAMthI anAja ane khAdya meLavavAnI "yuddhane dharaNe" jhuMbeza zarU karavI paDI. keTalAMya varSothI paDatara rahelI ane ghAsa-cArA heThaLa rahelI jamIne, hyumasanA ekaThA thayelA bhaMDArane kAraNe, te lokonA prayatnone sArI yArI ApI. paraMtu laDAInA jamAnAmAM DhoronI sArI peThe katala thai gaI hatI tathA juvAna sazakta mANasane laDAInA upayogamAM laI levAmAM AvyA hatA, eTale kepesTa ke chANiyuM khAtara jamInamAM pAchuM vALa- 1 vAnuM banyuM nahi, ane jamIna sadaMtara nicovAIne kasa vinAnI thatI cAlI. ane kasa vinAnI jamInathI ucherAtA mANaso paNa evA ja nirmAlya banI rahyA. e kahevAnI jarUra nathI. paraMtu, yaMtrodyogI krAMtinI sAthe sAthe, "vaijJAnika' nAmane mAnavajAtane eka navo duzmana Ubho thayo hato. mANasonI turacha naphAkhora Akramaka vRttino sahAyaka banI, teNe dharatIne je raMjADa Ubho karyo - karAvyo, tenI kathanI juduM prakaraNa mAgI le che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMtrayuganI kitAba duniyAmAM Adhunika samayamAM 'vastIno bhaDAko' thayo kahevAya ' che. te bhaDAko yuropanI geArI prajAmAM mukhyatve thayA che. duniyAnA bIjA bhAgomAM mAnava jAta kudaratanA niyameAnA niyaMtraNamAM hatI; athavA to koI ne koI rIte kudaratanA niyamAnuM pAlana karavuM e vAtane dharmabhAvanAthI svIkAratI hatI. eTale kudarata paNa te lokonA badhA hisAba-kitAba jANe pAtAnA DAhyA hAthAmAM rAkhatI. kudaratanA niyameAne AdhIna jIvana jIvanArA te leAkAnI vastI paNa niyaMtrita ja rahetI. sAduM kudaratI jIvana jIvatI prajAonI vaMzavRddhi phATI paDe tevI kakSAe pahoMcatI ja nathI. jyAM mAnavasamudAyanA eka varga atizaya garIbAI-bhUkhamarAnI pIDAmAM sapaDAya che, ane sAmeA bIjo varga akudaratI bhAgavilAsamAM; te mAnavasamudAyamAM ja ativastInA 'kopa' thAya che. khAsa karIne kudaratanAM havA-pANI-dharatIthI vikhUTAM paDelAM zaheronAM gaMdAM ghAlakAM ane gaMdAM havApANImAM vasatAM, tathA ardhAM bhUkhyAM rahetAM mAnavaprANIomAM ja vastIne amaryAda vadhAro thatA jovA maLe che. iMglaeNnDa tathA yuropanA bIjA dezAmAM yaMtroghogI krAMti sauthI prathama zarU thaI. duniyAnI bIjI prajAemAM yaMtro joDavA mATe joItI zeAdhaka buddhi nahAtI ema na kahI zakAya. bIjA dezeAnA DAhyA puruSoe prajAnA meTA bhAgane bekAra banAve - nukasAna karAve evI yuktionI khAjamAM paDa 31 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 dharatI mAtA vAnuM TALyuM hatuM; - emaNe jIvana - philasUphI ja evI ghaDI hatI, ema kahevuM e satyanI vadhu najIka gaNAya. prAcIna kALamAM eka bAdazAha samakSa eka kuzaLa kArIgara meTA meTA kilAnA totiMga daravAjAo teDavA mATenuM eka yaMtra banAvI lAvyo. bAdazAhe joyuM ke A yaMtrathI bhalabhalA killA thoDA ja vakhatamAM bhedI zakAya ane lAkho loko upara vijaya meLavI zakAya. paraMtu te DAhyA rAjavIe te kArIgarane mabalakha inAma tathA kiMmata ApIne te yaMtra tenI pAsethI laI lIdhuM ane tenA dekhatAM ja toDI nakhAvyuM. yaMtrodyogI jamAne zarU thavA mATe traNa amAnuSI - akudaratI paristhitio sarajAvI joIe, ema bUkasa ADamsa jaNAve che: (1) jamIna vagaranA - hAMkI kaDhAyelA - bhUkhe maratA mANase - je game te kAma karI peTiyuM phUTI kADhavA kabUla thAya; (2) hAthapaga ke bAvaDAMne jere kadI bhegI na karI zakAya evI mabalakha calaNI mUDI eka jagAe bhegI thAya; ane (3) mAnavajAtanI sevAne badale paisA khAtara potAnI buddhine ke kuzaLatAne vecavA taiyAra thanArA kovida-tajajJo pUjAya evI sAmAjika aMdhAdhUMdhI UbhI thAya. AvI binasAMskRtika paristhiti UbhI thavA mATe dharmabhAvanAno khAsa hUAsa thayo hovA joIe. iMglaeNnDa jevA dezamAM vijetA sAmetee Unano vepAra karI parva taraphanA dezamAMthI AvatI vilAsa-sAmagrI meLavavA, khetaro uparathI hajAro kheDUtone hAMkI kADhI, tyAM gheTAMnA vADA banAvI dIdhA, e ApaNe joI Azna. e badhAM bekAra bhUkhyAM ToLAM laMDana vagere zahero upara AjIvikA meLavavA UmaTayAM. zaheromAM e bhUkhyA lokonI bhIDa na thAya te mATe temane mArI-pITI dariyAkinAre hAMkI kADhavA khAsa kAyadAo karavAmAM AvyA. svataMtra - svamAnI kheDUta eka vakhata Ama bekAra-bhikhArI banyo, eTale te game tevI paristhitimAM game te jaDa majUrInuM kAma karavA taiyAra thAya. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaMtrayuganI kitAba bIjI bAja, spenanA lokoe amerikA tarapha jaI mekisako ane perunA suvarNabhaMDAro usaraDI lAvavA mAMDayA hatA. temane dariyA vaccethI lUMTI laIne tathA hindustAna vagere dezomAM vepAra karavA nimitte jaI, tyAMnI nabaLI rAjakIya sthitine lAbha laI, mabalakha samRddhi lUMTI lAvIne briTananA nAnakaDA TApumAM pravAhI calaNI mUDIne mabalakha bhaMDAra Ubho thavA lAgyo hate. AvA aMdhAdhUMdhIbharyA anaitika jamAnAmAM buddhizALI tadabIrabAjone, lAkhene kAmadhaMdho toDI, mUThIbhara lokone lAkhonI kamANI karAvI Ape evAM meghAM yaMtro zodhavAnI sagavaDa UbhI thAya. pariNAme, mabalakha pravAhI mUDI tathA gulAmo jevA bekAra lokonI UbhI thayelI savalatane AdhAre yaMtrodyogavAdanAM pagaraNa yuropamAM maMDAyAM. e badhA kAramAM kALA itihAsanI sAthe ApaNA viSayane zI levAdevA che te have joIe. yuropanA gorA loko uttara amerikA, oNsTreliyA, nyUjhIlaeNnDa, sAutha AphrikA vagere dezo upara pharI vaLyA, tyAre tyAMnI prajAone mArI-kApIne ke temane dUra vagaDAmAM hAMkI kADhIne temanI "kuMvArI' aphATa dharatIne temaNe kabajo meLavyo. "kuMvArI' e arthamAM ke tyAMnA prAcIna vatanIo dharatIne kheDavAmAM kAMte pApa mAnatA hatA, athavA bahu ochI jarUra jeTalI ja kheDatA hatA. paraMtu e kuMvArI dharatInA mAlika thaI beThelA mUThIbhara gerAe te AvI phaLadrupa samRddha jamIna hAthamAM AvatAM evA makalAyA ke teoe jarAya javAbadArI dAkhavyA vinA e aphATa dharatIne phAve tema cUsavA mAMDI. eka mANasanA hAthamAM hajAro ekara jamIna hoya, eTale te zuM kAma be-pAMca vIghAne AdhAre jIvanArA kheDUtanI jema jamInanI dha0 - 3 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 dharatI mAtA kALajI rAkhe? teoe to e jamIna upara mabalakha pAka laNI laNI yuropanAM anAjanI taMgIvALAM bajAromAM vecavA mAMDayA. ane mANasonI - majUronI - achata, eTale teoe navA vikaselA yaMtravijJAnanI madada khetIkAmamAM paNa levA mAMDI. anAja uparAMta yuropanAM yaMtrone joIne kAco mAla - Una, rU, rezama, zaNa, rabara, ImAratI lAkaDuM ane telIbiyAM paNa vahANo bharI bharIne yuropamAM ThalavAtAM gayAM. AvA lAvArasI lUMTanA maLelA kAcA mAlamAMthI yaMtroe DhagalAbaMdha taiyAra karelI vaparAzanI cIjothI yuropanAM bajAro UbharAvA lAgyAM, tathA yaMtrodyogavAde mAnavane arpelI zArIrika majUrImAMthI kahevAtI mukta ane bakSelI sukhasagavaDonA svarganAM akhUTa guNagAna gavAyAM zarU thayAM. paraMtu e badhuM kudaratanA kAyadAthI viparIta rIte kudaratanA kAyadAne anAdara karIne ja cAlatuM hatuM - calAvavAmAM AvatuM hatuM. prAcIna kALathI duniyAnA paDa upara anAmata bhegI thayelI phaLadrupatA upara e kAramI tarApa hatI. pariNAme, be ke traNa peDhImAM te, gorAone kabaje AvelA e dezonI lAkho ekara dharatInA hAlahavAla thaI gayA. mANase ochA, ane Dhera nahIM, tathA chANane badale jherI dhumADe okatAM yaMtronI madada, eTale jamIna upara UgatA ghAsane khAtara banAvavA dAbavAnI mahenata levAne badale bALI nAkhavAnI paddhati ja apanAvavAmAM AvI. e rAkhamAMthI thoDAM khanija dravyo jamInane pAchAM maLatAM haze, paNa jamInane joItuM sajIva hyumasa e rAkhoDImAMthI aLasiyAM zI rIte pedA karI zake? UlaTo e aLasiyAMne te pelI dhIkatI dharAnI rItathI khurado ja nIkaLI jAya. A kALI kahANIne vadhu lAMbAvavAnI jarUra nathI. e saikAnuM jamInanI phaLadrupatAnI dRSTie saravaiyuM kADhIe, te uttara amerikA ekalAmAM I.sa. 1937 sudhImAM 25 karoDa ekara jamInanI phaLadrupatA nAza pAmI hatI. arthAta khetI heThaLanI jamInanA pUrA 61 TakA ! Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaMtrayuganI kitAba 35 e mahAna khaMDanI khetI viSayaka mUDIne traNa paMcamAMza bhAga eka saikA jeTalA gALAmAM Ama veDaphI mAravAmAM A hato. kudaratI saMpattine Avo durupayoga- AvI barabAdI- pRthvInA itihAsamAM kadI jovAmAM AvyAM na hatAM. dharatImAMthI jeTaluM laIe, teTaluM bIjI rIte pAchuM vALavAnI javAbadArI bhUlIne dharatIne cUsavAnA kAme mANasa lAgyo, eTale kudarate tenuM vera zI rIte lIdhuM, teno dIvA jevo dAkhalo osTreliyA ane nyUjhIlaeNnDanA pradezo pUro pADe che. te dezonI mabalakha jamIna gerAone hAtha AvI, eTale teoe tyAMnAM moTAM meTAM jaMgalo bALI nAkhI, gheTAM vagere ucheravAnAM bIDa banAvavA mAMDayAM. gheTAMnuM Una vecI mabalakha paisA kamAvA khAtara e bIDo upara paNa eTalI moTI saMkhyAmAM gheTAM rAkhavA mAMDayAM ke jamIna upara ghAsanuM eka taNakhaluM bace nahi. pariNAme jamInanI phaLadrupatA ghaTatI gaI. koI paNa dezanI jamIna upara mAtra gheTAM-meDhAM ja nathI ucheravAmAM AvatAM. mANasa paNa sAthe raheto hovAthI jhADa vagere paNa sAthe rAkhe che tathA anAjanI khetI paNa kare che. anAja laNI lIdhA bAda Dhora-DhAMkhane upayogamAM Ave evA pULA vagere pAchaLa bacatA hoya che. jamInane paNa sUkAM pAMdaDAM-DALakhAM vagere rUpe ghaNo bhAga pAcho maLe che, jemAMthI aLasiyAM jamInane joItuM dhUmasa pedA karI le che. paraMtu A pradezomAM to mAnavI mAtra 9gUMTArA tarIke ja Avyo hoI, tene potAnI anAja baLataNa vagerenI jarUriyAta bahArathI lAvavAnI sagavaDa hatI. eTale teNe to gheTAM-meDhAM ja jeTalAM bane teTalAM e pradezamAM vasAvyA karyA. adhUrAmAM pUruM bIDe banAvavA saMkhyAbaMdha jaMgalone nAza karavAmAM Avyo, eTale anAvRSTinAM ane sukavaNAnAM varSonuM kaubhAMDa zarU thayuM. pariNAme jamIna phaLadrupa maTatI gaI. ane jamIna phaLadrupa maTe eTale Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA temAMthI pedA thatu ghAsa paNa evuM sattvahIna banatuM jAya che, te ghAsa khAIne UcharatAM gheTAM-meDhAM mAraka rogo sAme jarA paNa jhIka na lI zake. pariNAme 1880 ane 1890 nAM varSo daramiyAna oNsTreliyA nyUjhIlaeNnDanA vizALa pradezomAM gheTAM-meDhAMmAM phelAyelA rogoe temane eTalo moTo bhAga lIdho ke gorA mAliko hAtha ghasatA rahI gayA. bIjI bAju, jaMgalo na rahevAthI jamInanuM moTA pramANamAM ghovANa zarU thayuM; ane temAM moTI moTI khAIo paDavAnI zarU thaI. thoDA vakhatamAM to moTA bhAganI sapATa jamIna dhovAIne narI khAIonAM kotaro banI rahI. emAM ghAsanuM eka taNakhaluMya UgI na zake, ane varase varasa e dhovANa vadhatuM jAya e juduM. vRkSonAM mULa ja jamInane bAMdhI rAkhe che, tathA varasAdanA jorane potAnAM ghaTAdAra mastako upara khALI rAkhe che. bAkI, khullI jamIna varasAdane sIdho mAro kevI rIte sahana karI zake? varasAda to moTA parvatane paNa ghasI nAkhI temanI kAMkarI-karaca-retI ane mATI banAvI de! eka vakhata khetImAM naphAno khyAla Ubho thAya, eTale pachI khetInI pedAzanI guNavattA upara lakSa apAtuM aTake ja. atyAre khetI aMgenuM saMzodhana paNa vadhu jathAmAM pAka kema meLavavo enI yukti-prayuktionI kheja banI rahyuM che. e anAja mAnava zarIrone ke prANIonAM zarIrone joItuM poSaNa tathA roga ane ghasArA sAme TakI rahevAnI tAkAta arpaze ke nahi, e jovAnI javAbadArI jANe koIne mAthe che ja nahi. AvI rIte jamInanI phaLadrupatA vaNasADavI e to apramANika vartamAnakALane samRddha karavA bhUtakALanI mUDI ane bhaviSyanI zakayatAone veDaphI mAravA jevuM che. uparAMta, A lUMTane taddana hIna koTInI lUMTa kahevI paDe, kAraNa ke, e to bhaviSyanI peDhIne je saMpattimAM Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaMtrayuganI kitAba 37 hisso che, te saMpattinI lUMTa che, jeno bacAva karavA mATe teo atyAre hAjara nathI. DenmArka dezano dAkhalo ahIM jotA jaIe. te dezane Ape DerI udyoga dharamULathI khoTA pAyA upara calAvavAmAM Ave che. DenmArkane kheDUta khetI karato ja nathI. teno udyoga mAtra utpanna thayelI pedAzanuM rUpAMtara karavAno udyoga che. ane tyAMne kheDUta kevo paisAkhora banI gayo che e to juo! pitAnuM badhuM sAruM mAkhaNa te laMDananAM bajAromAM vecI nAkhe che, ane potAnAM chokarAMne khavarAvavA mATe sastu mArgarina arthAt vanaspati ke prANImAMthI pedA karelI mAkhaNanA jevI dekhAtI carabI kharIde che. naphAkhorInI vRttie mAtra tenI khetInI paddhatio upara ja AkramaNa nathI karyuM, te vRttie tenI jIvana-philasUphI ja badalI nAkhI che; are, tenA pitAnA temaja tenA kuTuMbanA Arogyane paNa khatarAmAM mUkI dIdhuM che. dha repa opha dha artha" ("dharatI upara baLAtkAra') nA lekhako jaNAve che ke, dharatI uparanA phaLadrupa taLanuM vevANa eTalA vegathI cAlavA lAgyuM che ke, mAnavajAtanA bhUtakALanA badhA yugo daramyAna jeTaluM dhovANa nahi thayuM hoya teTaluM chellAM be dazakAmAM thaI gayuM che. ane pariNAma paNa kevuM AvavA lAgyuM che? dara varase Dhorane lAgu thatA avanavA kAramA rogo upara saMzodhana-nibaMdho lakhAye jAya che tathA kheDUta ane Dhora-dAktaronI niMda harAma thatI jAya che. A paristhitino upAya paNa sahelo che. Adhunika saMskRti upara saLaMga najara nAkhIne eka satya ApaNe joI levuM joIe ke, mANasajAte atyAranI je yaMtrodyogI saMskRti UbhI karI che, tene pAyo bahu nabaLo che. bhaviSyanI peDhIone paNa je milakatamAM hisso gaNAya evI jamInanI phaLadrupatAnA anAmata bhaMDAro upara hAtha nAkhIne ApaNe ApaNo khorAka meLavIe chIe, ane te paNa evo satvahIna thaI gayelo ke te ApaNAM zarIrone joItuM piSaNa ke saMrakSaNa pUruM Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38. dharatI mAtA pADI zake nahIM. potAnA jIvanane - kAryazaktine jokhamamAM nAkhanAra khorAka khAnArI - ane te paNa bhaviSyanI peDhInA moMmAMthI kADhI laIne potAnA pApI peTamAM ranArI - atyAranI mAnavajAta pragati ke saMskRtine badale kaMIka bIje ja mArge vaLI che, e ApaNe jeTaluM jaladI joI-samajI laIe teTaluM sAruM. dharatImAtAnuM satva kheMcI-cUsIne ja atyAranI IjanerI vidyA ane yaMtrodyoga UbhAM thayAM che; anAja saste bhAve mabalakha meLavavAmAM AvyuM che tathA yaMtrodyoganI pedAze sastI tathA aDhaLaka utpanna karavAmAM AvI che. paNa daramyAna te jamInane cUsI khAIne dharatInA paDa uparanI lAkha ekara jamInane kAyamanI vaNasADI mUkavAmAM AvI che. atyAre eka vakhatanI lAkha ekara phaLadrupatAnA bhaMDAra jevI jamIne upara hajAro mAIla lAMbI khAI paDI gaI che ane dara varase e khAIo vadhu ne vadhu vyApaka tathA UMDI banatI jAya che. hajAro mAila vistAravALA pradezo jyAM pahelAM lIlAMchama jaMgalo jhUmI rahyAM hatAM, teM thoDAM ja varSomAM marelI dhULanAM raNa banI gayAM che; ane pavananAM tophAna vaDe temAMthI dhULano je bavaMDara Ubho thAya che ane dUra dUra ghasaDAI jAya che, te joyo hoya to dharatInA pUtane te lehIna AMsu Ave. yuropa-amerikAnI badhI samRddhi, badhI saMskRti, je jamInonI barabAdI upara khaDI thaI che, tene hisAba lagAvIe, to koI ApaNane sudharelA ke buddhizALI mAnavo na kahe. A badhuM kayAM sudhI cAlaze? jamInanI uparanuM phaLadrupa paDa vaNasADayAnI sAthe sAthe tela, khanija dravyo vagere mATe tenuM peTALa paNa khotarI kADhavAmAM AvyuM che. saravaiyA taiyAra karanArAoe to jAhera karI dIdhuM che ke 1980 sudhImAM amerikAnI phaLadrupa jamInane cotho hisso ja bAkI rahyo haze ane bIjAM pacAsa varSo sudhI A ja prakriyA cAlu rahI, to Akho amerikA khaMDa bIjuM saharAnuM raNa banI raheze. gebInuM raNa tathA paeNlesTAIna Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 vijJAnanI kitAba ane mesopoTemiyAnAM raNo nIce keTakeTalAM prAcIna zahero ane gAme daTAyelAM paDyAM che ! tyAM paNa eka vakhata potAnI saMskRti ane AbAdInAM baNagAM phUMkanArI prajAo vasatI hatI, jemAM atyAranAM ApaNA jevAM ja kAranAmAM karIne pote sarajelA raNa nIce kAyamanI nAmazeSa thaI gaI che. nAIjIriyAnI sarahadanI uttara pradeza je kSetraphaLamAM dakSiNaAphrikA deza jeTalo moTo che, te chellAM baso varSa daramyAna eka ja nirjana banatuM jAya che. grIsa ane roma paNa temanI khetInI jamInanI barabAdIthI barabAda thayelI temanI prajAonAM kabrastAna nathI to bIjuM zuM che? vijJAnanI kitAba satyane zedhaka' e arthamAM Adhunika vijJAnIne samajo e vadhAre paDatuM che. satyanI zodha judI judI bAbato aMge judA judA loko pahelethI karatA AvyA ja che. mANasa jo buddhizALI prANI hoya, te te eTaluM to kare ja. judA judA jamAnAmAM judA judA vargo judI judI bAbate pAchaLa paDayA hoya che. jemake, dharmanI pAchaLa, dariyAI musApharI pAchaLa, ke judI judI tapasyAo pAchaLa. alabatta, eka ja jamAnAmAM paNa judI judI bAbate pAchaLa prajAnA judA judA loko lAgelA hoya che. paraMtu te badhAMmAMya eka lakSya te te jamAnAmAM sarvoparI baneluM dekhAya che, ane te sarvoparI lakSya tarapha vaLelAone ja pratiSThA maLatI hoya che. prAcIna kALamAM badhI jAtanI vidyAonI sAdhanA cAlatI hovA chatAM, pratiSThA te adhyAtmavidyAne - jIvananA aMtima hetune lagatI vidyAne - ja maLatI. eTale judA judA bhoga-padArtho aMge zodhakhoLa ke Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 dharatI mAtA udyama parizrama cAlatuM rahevA chatAM, adhyAtmavidyAne - dharmasAdhanAne - ja sarvoparI gaNavAmAM AvatI, ane e kAraNe bIjI bhautika vidyA ne chUTo dora nahote maLato: jIvanano aMtIma hetu je manAte, tene susaMgata maryAdAmAM ja tene rahevuM paDatuM, paraMtu yaMtrayuganI najIka ApaNe jema jema AvatA jaIe chIe, tema tema AdhyAtmika vidyAne gauNa karIne, are, takhtA uparathI cheka ja khaseDI mUkIne, bhautika vidyAe ja sarvoparI banatI jAya che. ane yaMtrayuganuM adhiSThAna thayA pachI te jIvananA aMtima hetune lagatI pravRtti hAsyAspada ja manAtI jAya che. A yaMtrayugane vijJAnI e judI ja jAtane jaMtu che. te satyane zodhaka che kharo, paNa mukhyatve tene nokarI ApanAra - paisA ApanAra - mAlikane joItA satyane ja; - jethI e satya jANI, tene upayoga karI, teno mAlika vadhu sattAvAna, vadhu dhanavAna ke vadhu ghAtaka banI zake. jIvananA aMtima hetunI zodhane tenA kSetramAM sthAna nathI - jaDa tattva sivAya bIjA koI tattvane pramANavuM e tenI AcArasaMhitAmAM ja nathI. vijJAnanI karuNatA e che ke, te haMmezAM vastune samagrapaNe jovAne badale, tenI TesTa-TayUbamAM ke sUkSmadarzaka kAcanI maryAdAmAM Ave teTalA bhAgane ja tapAsI zake che. dharatI e vividha prakAranA jIvanathI dhabakato samanvita jIvanavyApAra che; ane e rIte samagrapaNe - samanvitapaNe ja - tene vicAra ghaTe. e vastu vijJAnane mAnya na hoI zake. kAraNa, tenAM maryAdita sAdhane pelA samagane, tathA tenA samanvita jIvana-pApArane potAnA vyApamAM laI zakatAM nathI. eTale vijJAnI to dharatI upara UgatA choDane bALIne tenI rAkhanuM pRthakkaraNa kare, ane temAM je khanija dravyo tenA jovA - jANavAmAM Ave, te khanija dravyo dharatImAM bahArathI vadhu pramANamAM nAkhavAmAM Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijJAnanI kitAba Ave, te zuM thAya tenA prayoga kare. lAibIga (LIEBIG) nAmanA vaijJAnike 1840 mAM A pramANenA khetIne lagatA saMzodhananI zarUAta karI hatI. 41 enAM saMzAdhanAne AdhAre pachI rAsAyaNika khAtaronA yuga zarU thayA. zarUAtamAM te khAtaro be prakAranAM hotAM : nAiTrojana-AdhArita ane bIjAM peTAza phaoNspheTa-AdhArita. nAiTrojananA pahelA akSara N, poTAziyama keliyama )nA pahelA akSara K, ane phaoNspharasanA P, - e AdyAkSaro laIne A yugane N PK - yuga kahIe te paNa cAle. zarUAtamAM te vijJAnIo khetaro sAthe kaMIka saMparkavALA paNa hotA. paraMtu pachI teA prayogazALAnA tapasvIonA yuga Avyo. te prayogazALAmAM retI bharelAM kUMDAMmAM N PK drANA chAMTIne amuka chADa ugADe; ane pachI pA ke ardhA ekaranA vADAmAM e saMzAdhanAne AdhAre jarA vistArathI prayogo karI jue. sarakAro ane yunivarsiTIe AvI seMkaDo prayogazALA eka saikAthI calAvatI AvI che. teoe ema ja sthApita karyuM ke chANiyA khAtaraneA ke ghAsa-pAna vagerethI nIpajatAM kaoNposTa khAtarone jamInane kaze| lAbha nathI. amuka rAsAyaNika dravyo amuka pramANamAM dharatImAM umeravAmAM Ave, te pAka UtaryA kare - mabalakha UtaryA kare. AvI eka sarakArI prayogazALA jovA mATe sara AlbarTa hAvarDane javAnuM thayuM hatuM. tyAMnI badhI pravRttinA kayAsa kADhI te tyAM ne tyAM pratijJA laIne bahAra nIkaLyA ke, AvAM dharatI-vijJAnIonAM makkA jevAM pratiSThita gaNAtAM dhAmAmAM pharI kadI paga na mUkavA ! te noMdhe che ke, A vijJAnIo mukhya cAra bhUla kare che: (1) prayogazALAnA vADAnA nAnA TukaDAmAM mAthAkUTa karavAthI khetI viSe kazA sAcA nirNaya upara na pahoMcI zakAya. eka nAnA TuDA upara ghauM varSovarSa vAvyA karavA, e vastu ghauMnI khetInA saMzAdhana mATe kaI rIte pUratI gaNAya ? kAraNa ke, vya.vahArika jagatamAM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA te eka ja jamIna uparathI satata eka jAtano pAka kadI levAmAM AvatuM nathI. uparAMta khetaro vAsela paNa rAkhavAmAM Ave che. te kAraNe jamIna upara DALakhAM-pAMdaDAM paDe, Dhora-DhAMkhanuM chANa paNa paDe; tevuM kazuM A prayogazALAnA TukaDAnI bAbatamAM banatuM hotuM nathI. eTale e TukaDo dezanA vAstavika khetarane pratinidhi koI arthamAM banI zake nahi. (2) bIjuM, eka nAnA TukaDA upara cAlu vAvetara karyA karavuM, e vastu aneka vyAvahArika muzkelIo paNa UbhI kare che. eka pAka lIdhA pachI mahinAnA gALA bAda bIjI vakhata te ja pAkanuM vAvetara karavAthI nakAmA ropAonAM jALAM vadhatAM jAya che. UMDAM mULa nAkhatA choDanI khetI vacce vacce karatA rahevAmAM Ave, to upara pharI vaLatA nakAmA ropAonAM mULa dUra thaI jAya. te vastu pelA prayogazALAnA TukaDAmAM na bane. (3) trIjuM, e TukaDAone AsapAsanI jamInathI sadaMtara chUTA pADavA mATe koI upAyo levAmAM AvyA hotA nathI. eTale, AjubAjunI jamInamAMthI e TukaDAmAM jamInanI nIcethI dhasI AvIne aLaziyA vagere je kAmagIrI bajAvI gayAM hoya, teno yaza rAsAyaNika khAtarane maLe che. AjubAjunI jamInamAMthI dara varSe aLaziyAM keTalAya phUTa sudhI puna: praveza kare che. eTale rAsAyaNika khAtaranI kAmagIrIno prayoga karavo hoya, to daza ekara jamIna laI tenI AsapAsanA ardhA ekara jeTalA kinArAnA bhAganA pAkane gaNatarImAM levo na joIe. (4) ane cothuM, e prayogazALAmAM vAvetara mATe "vahAranuM' navuM bI dara vakhate upayogamAM levAmAM Ave che. je pAka e TukaDAmAM nIpajyo, e pAkanuM ja bI navA vAvetara mATe jo kAmamAM levAya, to rAsASaNika khAtaranI pAka upara thatI badhI asara jANavA maLe. to mAlUma paDe ke, ghauMnI e jAta 25 mAMDIne pacAsa varSamAM vAMjhaNI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijJAnanI kitAba 43 ja banI jAya che! - arthAt e ghauM bI tarIke vAparavA lAyaka rahetA nathI. 1914mAM paheluM vizvayuddha zarU thayuM, tyAre iMglenDa dezamAM broDabaoNkanI prayogazALAmAM karavAmAM AvelA rAsAyaNika khAtaranA prayogonAM pariNAmone mabalakha pAka utAravA mATe kAmamAM levAmAM AvyAM hatAM. dArUgoLAnAM kArakhAnAmAM dhaDAko karavA mATe havAmAMthI nAiTrojana meLavavAnI tarakIba kAmamAM levAmAM AvI hatI. jyAre laDAI baMdha thaI, tyAre dArUgoLo taiyAra karanArAM A jaMgI kArakhAnAne khetI mATe salphaTa oNpha eNmoniyAnuM khAtara utpAdana karanArAM kArakhAnAM tarIke kAmamAM levAmAM AvyAM. ane bajAra e pharTilAijharothI UbharAI javA lAgyAM. - 1939mAM bIjuM vizvayuddha zarU thayuM ane jarmana sabamarInane iMglaeNnDanI AsapAsa ghero zarU thayo, tyAre rAsAyaNika khAtaronI bolabAlA vaLI vadhI gaI. "vadhu pAka ugADo' e hukama saMrakSaNanA kAyadA heThaLa vyApaka banyo ane kheDUtane rAsAyaNika khAtaro kharIdavA ane yaMtro kharIdavA sarakArI tijorIonAM nANAM ThAlavavAmAM AvyAM. ema rAsAyaNika khAtaronAM kArakhAnAMvALA ane sarakArI amaladAro e baMne vargo sahiyArI kAmagIrI bajAvavA lAgyA. paraMtu tenI kAmagIrInI dharatI upara, pAka upara, ane e pAka khAnAra prANIo ane manuSyo upara zI asara thAya che, e jovA koIe pAchuM vaLIne joyuM nahi. mANasane bhUkhamaro dUra karavA jamInanI phaLadrupatAne =kasane je nAza karavAmAM Avyo, tenI kiMmata bhaviSyanI peDhIone hisAbe gaNavA koI thobhya ja nahi. paraMtu jamInane kAyamane mATe barabAda karatAM rAsAyaNika khAtaro dAkhala karAvyAM e ekalI ja bhUla vaijJAnikonI prayogazALAeAe karI na hatI. vaijJAnika vijJAnane rasAyaNavijJAna, bhautika vijJAna, vanaspati Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA vijJAna ema judA judA vibhAgAmAM vaheMcI nAkhe che. e ja manAvRtti khetI-vijJAnanI bAbatamAM paNa spaSTatA ane sagavaDane nAme zarU karavAmAM AvI. paraMtu khetIvADI e teA vyApaka jIvavidyAnuM sayAjana che. vijJAna zIkhavatAM karavAmAM Ave che tema, judA judA vibhAgAmAM tene chUTuM pADI devuM, e UMdhe raste, eTale ke, khATe raste hAthe karIne aTavAI maravA jevuM thAya. kAraNake, vanaspati ke prANI peAtAnI jIvana-prakriyA judA judA vaoNTara-prUpha vibhAgeAmAM vaheMcI nAkhIne calAvatAM hotAM nathI. teo 24 kalAkanA gALAmAM khAya che, zvAsa le che, UMghe che, pacAve che, halanacalana kare che, mAMdAM paDe che, vedanA bhAgave che, athavA sAjAM thAya che; ane peAtAnI AsapAsanI paristhiti, jevI ke mitro ane duzmananA temanA prati ucita pratikriyA paNa kare che. emAMnI koI kriyA te bIjI kriyAothI cheka ja vibhakta rIte karatAM hotAM nathI. ** paraMtu vaijJAniko judAM judAM aMgonA judA judA ja viziSTa abhyAsa mAMDe che. koI vaijJAnika peAtAnI maryAdAnI bahAra kaMI jovA ke bAlavA jAya. teA tenI sAme kAgAroLa macAvI mUkavAmAM Ave che. ane have to cheka chellA kAramA ghA karanAra AMkaDAzAstrIne madadamAM levAmAM AvyA che. have vaijJAnika sIdhA jamIna upara jaIne tapAsa karI AvavAne badale potAnI prayogazALAmAM purAI jAya che ane AMkaDAzAstranA gaNitanA AdhAre ja peAtAnAM saMzAdhanAne cakAsI jue che. eka vakhata vaoNbarna ekasaperimenTa sTezana taraphathI sara hAvarDane salAha mATe bAlAvavAmAM AvyA hatA. te sTezananA eka prAyeAgika TukaDo rAsAyaNika khAtara khAI khAIne taddana nirjIva banI gayA hatA. temAM kazuM ja anAja UgatuM baMdha thaI gayuM hatuM! zA mATe ema banyuM enA javAba zeAdhI ApavA sara hAvarDane kahevAmAM AvyuM. temanI samakSa varSavAra AMkaDAzAstranA koThA dharI devAmAM AvyA. sara hAvarDe e jAtanI jamIna upara AsapAsa kayAMya sArI khetI thAya che ke nahi tenI tapAsa karI. teA pAse ja khetaramAM methInI bhAjI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijJAnanI ktiAba 45 jevA ghAsa (lyusarna)ne mabalakha pAka levAmAM AvatA hatA. joke temAM bhUMDa-DukkaranA chANa-mUtranuM khAtara vAparavAmAM AvatuM hatuM. sara hAvarDe prayogazALAnA sattAvALAone paNa bhUMDa-DukkaranuM chANamUtra vAparI eka vakhata lyUsarnanA pAka vacce laI jajevA sUcavyuM. kAraNake, rAsAyaNika khAtarothI jamInamAMnuM ghUmasa vaparAI gayuM hatuM ane nIcenI jamIna evI sImenTa jevI jAmI gaI hatI ke, temAM thaIne havAnA praveza aMdara thatA ja na hatA. AvI retALa jamInamAM chANiyuM khAtara naMkhAya, UMDAM mULa nAkhanArA cheDa avAranavAra vavAya ane aLaziyAMne kAmagIrI bajAvavA devAmAM Ave, to ja jamInanI nIce sImenTa jevuM paDa baMdhAtuM aTake. AMkaDAzAstra ane ucca gaNita A vastu kevI rIte batAvI zake ? 5 paraMtu AMkaDAzAstra bIjI eka agatyanI vastu paNa nathI batAvI zakatuM : pAkanI guNavattA ! e pAka, khAnAranA zarIrane pUratuM pASaNa tathA roganA humalA sAme saMrakSaNa ApI zake evI guNavattA dharAve che ke kema, e te AMkaDAo nahi paNa jIvatuM prANI ja nakkI karI ApI zake. AMkaDAzAstrI te leAkhaMDanA kAMTA vaDe tALI zakAya evI bAbatAnI ja gaNatarI ane hisAbeA Ape. chevaTanA vizvayuddha pahelAM greTabriTana deze khetI saMzodhananI kAuMsila heThaLa je paMdara kamiTI besADI hatI, temAMnI ochAmAM ochI bAra te judAM judAM prANIo ane vanaspatione lAgu paDavA lAgelA rogeAnAM saMzAdhanA aMge hatI. khetI aMge vaijJAnika saMzAdhananAM je gADAM bharIne thAthAM bahAra paDayAM hatAM, temAMne trIjo bhAga pAka athavA DhoraDhAMkhane lAgu paDavA lAgelA rene lagatA hatA. jUnA rogeA phelAtA jatA hatA ane navA rogA dekhA devA lAgyA hatA. baTAkAnA pAkane khAI janAra jIvaDuM, ApaNAM DhoraDhAMkhane lAgu thayelA paga ane mAMnA rogA, ghAsanI mAMdagIthI marI jatA gheADAo, phUga, vAIrasa, ApaNAM Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4$ dharatI mAtA phaLa-zAka upara humalA karavA lAgelAM paropajIvI (paeNresAITa) jaMtu, phrAnsamAM drAkSanA velAo uparathI phUgane dUra rAkhavA vaparAtAM lIlAM ane bhUrAM tAMbAnA drAvaNanAM chAMTaNAM, jaMtunAzaka chAMTaNAM taiyAra karanArI ane vecanArI navI navI kaMpanIonA vastI-vadhAro, DhAradAktaronI cAmera UbhI thayelI ane vadhatI jatI mAga, DhoromAM kRtrima rIte vIryadAnathI UbhI karavAmAM AvatI olAdathI sArAM DhAra vaMdhya ane rogI banI javAnA vadhatA jatA bumATo... A yAdI haju laMbAvI zakAya. kheDUta judA judA rogonA humalAthI gabharAI rahyo che. jo khetI-vijJAnanI kAmagIrIthI A pariNAma ja AvavAnuM hoya, to mANase saveLA cetI javuM ghaTe. khetI-vijJAne dharatInA Arogyane haNIne mAnavajAtanA ane prANImAtranA Arogyane kevA khataro UbhA karyo che, e tarapha sau koInu dhyAna kheMcavA mATe ja have pachInAM prakaraNA sara AlbarTa hAvarDa roke che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa 2 Adhunika khetI ane rege Page #65 -------------------------------------------------------------------------- Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamInanA rogo 1. dhevANune rega atInI koI paNa paddhatinI saphaLatAno kayAsa kADhavo hoya, to tenI eka sAdI rIta e che ke, judA judA rogone sAmane te keTale aMze karI zake che, te tapAsavuM. jemake, (1) kheDANa jamInane barabAda karatA be sAmAnya roga - dhovANa ane khAra jAmavo te jamInane lAgu na paDatA hoya; (2) e jamInamAM UgatA pAke jaMtu, phUga ane bIjA cepI roge laI AvatAM atisUkSma jaMtune yathocita sAmano karI zakatA hoya; (3) te jamIna upara rahenArAM ane jIvanArAM DhoraDhAMkhanI vaMzavRddhi niyamasara thatI rahetI hoya ane te pote taMdurasta rahetAM hoya; tathA (4) te jamInano pAka khAine jIvanAra loko tathA Dhora-DhAMkha zaktimAna, khUba saMtAnotpAdaka tathA mAnavajAta jemanAthI pIDAya che e aneka rogothI moTe bhAge mukta rahetAM hoya, - to e khetInI paddhati saphaLa che ema kahI zakAya. khetInI Adhunika paddhatio khAsa karIne jyAM apanAvavAmAM AvI che, tyAM A cAre roga vyApaka pramANamAM jovA maLe che. te bhAgomAM eka yA bIjA prakAranI bImArI e ja sAmAnya paristhiti hoya che; ane taravaratI taMdurasatI e te apavAda ! 1. mULa Alkali - akalI - pANImAM ogaLI jato khAra (je teja bane mArI nAkhe che). 2. mULa Virus - vAirasa - cepI roganuM jhera athavA rogano cepa laI janAra ati sUkSma jaMtuM. dha8 - 4 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA atyAranA jamAnAmAM kheDANa jamInane lAgu paDato sauthI vadhu bApaka ane sauthI vadhu kAramo roga jo hoya, te te jamInanA dhovAbane che. jamInanI phaLadrupatAnA mRtyughaMTa vAgavAnI e zarUAta che. amuka prakAranuM khullA bhAgonuM dhovANa e te jamAnAthI cAlatI Avela kudaratI prakriyA che. nadInA uparavAsa bhAgo tapAsaze, to nadInA mULa AgaLanA UMcA parvata jyAM varasAdanuM pANI bheguM thaI vahevA mAraphate nadInI zarUAta thAya che, te parvata vistAranA cheDAnA bhAgenI jamInanA pAtaLA paDa heThaLa khaDako ghaNe ThekANe bahAra nIkaLelA hoya che. e khaDako upara satata AbohavAno ghasAro paDato ja rahe che, ane temAMthI je bArIka khanika rajakaNovALo gero paDato jAya che, te nadI mAraphate samudra tarapha ghasaDAto rahe che. khaDakanA khullA bhAga upara ja Ama ghasAro paDe che evuM nathI. jamIna nIce daTAyelA rahetA khaDako upara paNa bIjI rItanI prakriyA cAlu rahetI hoya che; UlaTuM jamIna nIce DhaMkAyelA khaDako upara e prakriyA vadhu tIvrapaNe cAlatI hoya che. kAraNa ke, jamInamAMthI aMdara UtaratuM pANI drAvaNanA rUpamAM kArbana DAyokasAIDa dhAraNa karatuM hoya che. te e khaDakonuM vighaTana karI tenAM rajakaNo moTA pramANamAM chUTAM karI nAMkhe che. dhIre dhIre te rajakaNo vaDe AMtara-jamIna (saba-saoNIla) ane pachI uparanI jamIna banatI jAya che. A rIte pAkane ane DhoraDhAMkhane joItAM khanija dravyo, jevAM ke phospharasa tathA poTAza ane bIjAM tattavo jamInamAMthI ja satata maLatAM rahe che. A prakriyAnI sAthosAtha ja jamIna upara paDatA ane ekaThA thatA je prANIja ane vanaspatinA avazeSo kudaratI krame mATI thatA jatA hoya che temAMthI sUmasa pedA thAya che. pelAM khanija dravyonAM * 1, "Tresa elimenTsa'. vanaspati ane DhoraDhAMkhanI bhautika prakriyA cAlu rAkhavAne Avazyaka evAM najIvA pramANamAM maLatAM khanija to. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 jamInanA rogo sUkSma rajakaNo ghaNI vAra sUmasanA khaMDo sAthe varasAdanA pANIthI nadI mAraphata nIcANa tarapha AvelA pradeza tarapha ghasaDAtAM jAya che. chevaTe teo khINa-pradeze AvI pahoMce che, jyAM keTalAya phUTa jADAInA temanA phaLadrupa tharo jAme che. jo ke nadI to e badhuM dhovANa dariyA sudhI ghasaDI javA kaTIbaddha thayelI hoya che; ane khINa-pradezanA kheDUte jo samajadArI na dAkhave ane kALajI na rAkhe, to te badhuM samudramAM ja ghasaDAI jAya. tyAM paNa kudarata mAtA te thothI nadInA mukha pAse navI phaLadrupa jamIna taiyAra kare che. pelA khINa-pradezanA abhAgiyA kheDUtonI bhUla mApha karI, kudarata mAtA temane navo pATha zIkhavI, e navI phaLadrupa jamIna sAdara kare che. Ama kudaratano dhovANane ane navI jamIna taiyAra karavAne svAbhAvika kAryakrama cAlatuM rahe che. paraMtu kudarate DahApaNa vAparI A vANanI prakriyA upara eka lagAma lagAvI ApI che. ane e vastu samajI levI bahu agatyanI che. kAraNa, mANasa eno lAbha uThAvI. pitAnI phaLadrupa jamInanuM vArSika dhovANa aTakAvI zake che. khaDakanA ghasArAthI utpanna thayelAM khanija dravyonAM sUkSma rajakaNAnI sAthe guMdariyA-simenTa jevAM bIjAM rajakaNo kudarata AsapAsanA sUmasa upara jIvatAM jamInamAM rahetAM jaMtuonAM mRta zarIramAMthI utpanna kare che e gaMdariyA rajakaNe be ITane joDatA simenTanA paDanuM kAma kare che; ane chUTAM chUTAM khanija rajakaNone eka bIjA sAthe joDI rAkhe che. paraMtu e guMdariyA rajakaNo, jyAM khaDakanA ghasArAthI khanija rajakaNo pedA thAya che temanI pAse ja pUratA pramANamAM pedA thavAM joIe. kudarata DahApaNa vAparI, nadInA mULa AgaLanA pradeza pAse AvelA pahADo upara jaMgalanAM jaMgala khaDAM karI rAkhe che. tyAM jhADanAM pAna vagere kharIne mATI thatAM khUba ghUmasa pedA thatuM rahe che. e sUmasa khAIne jIvatAM jaMtuonAM mRta zarIramAMthI ja peluM guMdariyA 2jakaNa maLatuM hoya che, je pUranA pramANamAM maLI rahe te ja pelAM khaDakanA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para dharatI mAtA ghasArAthI pedA thatAM khanija rajakaNAne pUrepUrAM joDI ApI zake; ane e rIte temanuM samudra tarapha thatuM aniyaMtrita dhAvANa aTake. Ama joI zakAze ke, nadInA mULa pAsenA jaMgalothI chavAyelA pahADI vistAra jatana karIne jALavavA ane pUratA pramANamAM vadhAravA e jamInanuM dhAvANa thatuM aTakAvavAnI vaDI cAvI che. e vastu samajyA vinAnA dhAvANa aTakAvavAnA nIce khINa-pradezomAM karAyelA prayatna kevaLa phAMphAM ja che. e vastu ApaNe jApAna ane cIna e be dezanA dAkha lAthI vadhu sArI rIte samajI zakIzuM. jApAna UMcI UMcI TekarIvALA pradeza che. tyAM jamInanuM dheAvANa aTakAvavuM e kharekhara muzkela kAma che. chatAM kudaratanI kAmagIrI ane DahApaNa nihALI, te dezanA lokoe peAtAnA dezanI kheDANa jamInanI phaLadrupatA jALavavAnuM tathA dhAvANa thatuM aTakAvavAnuM bhagIratha kArya pAra pADayuM che - kharcanI ane mahenatanI paravA karyA vinA, UMcANamAM AvelA pahADomAMthI jorathI dhasI AvatuM pANI, khINanAM cAkhAnAM khetarone dhAI kADhe, te te dezanI vastI bhUkhe maratI ja thaI jAya. te aTakAvavA mATe jApAnanI sarakAra jamInanI kiMmatathI dazagaNI kiMmata jeTaluM kharca kare che. nadInA mULa pAsenA pahADonA vistAramAM UgelAM jaMgalAne jALavI rAkhavA ekara dITha 453 yena* kharace che; jo ke, e pradezanI jamInanA bhAva ekara dITha 40 yena gaNAya. paraMtu eTaluM kharca karIneya e dezanA lAko khINa-pradezanAM cAkhAnAM khetarone bacAvI le che, jemanI ekara dITha kiMmata 240 thI 300 yena che. saikAMo pahelethI jApAnanA lokone A vaDI cAvI maLI gayelI che ane rASTrIya sarakAranI nIti barAbara tenA pAyA upara ja racavAmAM AvI che. te pahADI vistAranAM jaMgalAne jALavI rAkhavA pUratuM dhyAna Ape che. te bAjunAM jaMgalAne lAkaDAM mATe kapAvI nAkhavAnuM ke khetaro banAvavAnA lAbhamAM sApha karAvI nAkhavAnuM te jANe samajatA ja * 45 pAunDa, Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamInanA raMgo nathI. alabatta, pachI pagathiyAM pADI khetara banAvavAnI rItathI pANIne jorathI nIce vahI jatuM aTakAvavA bIjA upAyo teo le che ja. tyAre cIna deza enAthI UlaTuM ja udAharaNa pUruM pADe che. cInanI ekalI yAMgasiyAMga nadI (je pILI nadIne nAme oLakhAya che) te ja 2 abaja Tana jeTalI jamIna dara varSe ghasaDI lAve che. eTalI jamIna 400 corasa mAIlanA vistAramAM pAtharavAmAM Ave, te pAMca phUTa UMDuM paDa bane. cIna deze pILI nadInA uparavAsa vistAromAM paNa manuSyanI vasatI vadhavA dIdhI che. teoe tyAMnAM jaMgalo kApIne tathA jamIna sApha karIne khetI karavA mAMDIne potAne mATe A AkhA vikaTa prazna Ubho karyo che. e kAMpa nadInA paTamAM paNa karyA kare che. parigAme nadInuM taLa UMcuM AvatAM pUranA divasomAM pANI kinArA uparathI UbharAIne AjubAjunI vastIne raMjADe che. te rokavA mATe nadInA kinArAo upara sarakAra moTA kharce pALAo UbhA karAve che. paraMtu amuka amuka varSe pILI nadI e pALAone ghoI kADhe che, eTale e pALAone navesara tathA vadhu UMcA karavA sarakAra navuM ane vadhu kharca kare che. A prakriyAne aMta ja AvatuM nathI. mULa bhUla, sarakAre nadInA mULa taraphanA uparavAsa vistArane jaMgalo kapAvI, ghAsa carAvI, khetaro banAvI, boDo karI mUkyo, tyAM AgaLa thaI che. e bhUla sudhAre nahi, tyAM sudhI nIce pALAo baMdhAvavA karavAmAM AvatuM cAlu kharca nakAmuM ja jAya che ane javAnuM. Ama, nadInA mULa taraphane jaMgala vistAra dhovANa aTakAvavAmAM be rIte asarakAraka nIvaDe che: (1) jaMgalanAM jhADo, tathA jamIna upara UgatAM jheDAMjhAMkharAM varasAdanA pANInA mArAne adhavaca khALIne sUkSma pharapharamAM pheravI nAkhe che, jethI jamIna khodAtI - dhevAtI aTake che; tathA pahADomAMthI dhasI AvatA varasAdanA pANIthI paNa jamInanuM * cInanI atyAranI komyunisTa sarakAre A aMge zuM karyuM che, tene AmAM bhAgye samAveza thato hoya. - saMpA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 dharatI mAtA rakSaNa thAya che; ane (2) jaMgalanI nIce jamIna upara patharAtAM sUkAM pAMdaDAM, DALakhAM tathA prANIonAM maLa-mUtra bhegAM maLI hyumasanI utpati tyAM pUratA pramANamAM thAya che. temAMthI guMdariyA rajakaNe UbhAM thAya che. vaLI e hyumasa jamInamAM UtaratAM jamInanI chidrALutA vadhe che temaja pANIne aMdara samAvavAnI zakti paNa. eTale nadInA uparavAsa vistAramAM jaMgalanuM saMrakSaNa e ja nIcaNa taraphanA khINa-vistAranI phaLadrupa jamInanA saMrakSaNa mATenI vaDI cAvI che. alabatta, bIjA yAMtrika upAyo jevA ke, pagathiyAM pADIne DhoLAvane haLavo karI nAkhavo, pANInA vaheNane dhIme karavA ucita DhoLAvavALI nALo karavI, vagereno paNa yogya rathAne upayoga che; paraMtu mukhya kAma te nadInA uparavAsanA vistAromAM jaMgalanuM DhAMkaNa meLavavAnuM ane jALavavAnuM kahevAya. jamInataLa uparanA pANIne vahI javAne mATe karelI nALAmAM taLiye ane AjubAju ghAsa vAvI devuM e paNa agatyanuM che. e nALo pahoLI tathA bahu chIcharI hovI joIe. evI ghAsanI zetaraMjI upara thaIne javuM pANI caLAIne cokhuM banI rahe che tathA ghAsamAM saMgharAta kAMpa tene kImatI khAtara pUruM pADe che. e ghAsa cArA tarIke Dhoro mATe uttama nIvaDe che. paNa mANasajAtanA lobhane thobha nathI. eTale nadInA mULa pAsenAM jaMgalo paNa kApIkUpI, lAkaDAM vecI-sATI, sapATa thayelI jamIna upara khetI karavAne lobha te khALI zakato nathI. saikAothI te jaMgalo nIcenI jamInamAM dhUmasanA bhaMDAro ekatrita thayA hoya che. eTale zarUAtanAM varSomAM e jagAethI pAka paNa sAro Utare che. paraMtu pachI ekanA eka naphAkAraka pAka satata levAnI vRtti, tathA jamInamAM joItuM khAtara nAkhavAnI vRttino abhAva, ene kAraNe te jamInanAM khanija rajakaNo tathA temane joDI rAkhanArAM rajakaNo varasAdanA pANImAM vAvA lAge che ane nIce AvelA khINa-pradezo tarapha nadIomAM purANa ane Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamInanA rego pUrano bhaya Ubho kare che. e ja pariNAma nadInA mULa pAsenA pradezamAM vadhAre paDatAM gheTAM-bakarAM carAvI jamIna uparanI ghAsanI zetaraMjI dUra karavAthI paNa Ave che. (2) AkhI duniyA upara ekasAmaTI najara nAkhIe, te jaNAze ke, jamInanA dhovANathI atyAra sudhImAM pArAvAra nukasAna thayuM che, ane te jhaDapathI vadhatuM jAya che. pradezavAra joIe to alabatta e nukasAna pramANamAM ochuM yA vadhuM mAluma paDaze. jemake uttara pazcima yuropanA keTalAka bhAgomAM jamIne ghAsanA athavA kheDI nAkhavA vAvelA ghAsanA kAyamI ke tAtkAlika DhAMkaNa heThaLa rahe che; tathA tyAM haju vanajaMgalanuM pramANa sArI rIte jaLavAI rahyuM che, eTale dhovANane prazna khetInI draSTie agatyano banyo nathI. paraMtu uttara amerikAnA keTalAka bhAgo, AphrikA, oNsTreliyA, nyUjhIlaeNnDa ane bhUmadhya samudrane kinAre AvelA pradezamAM jaMgalone moTA pramANamAM kApI nAkhavAmAM AvyAM hoI, tathA jamInane vAsela rAkhyA vinA tenA upara satata pAko levAnuM ja cAlu rAkhavAmAM AvyuM hoI, phaLadrupa jamInanA moTA bhAge lagabhaga tadRna barabAda thaI gayA che, athavA thavAnI taiyArImAM che. amerikAmAM 1937 nI sAlamAM jyAre gaNatarI karavAmAM AvI tyAre 25 karoDa, 30 lAkha ekara jamIna arthAtu kheDANa heThaLa AvelI jamInane 61 TakA bhAga taddana athavA thoDe ghaNe aMze barabAda thaI gayo hato athavA moTA pramANamAM tenI phaLadrupatA gumAvI beTho hato. mAtra 16 karoDa, 10 lAkha ekara jamIna athata kheDANa jamInane 39 TakA bhAga Adhunika paddhatinI khetI heThaLa cAlu rahyo hato. ema eka saikA karatAM ochA samayamAM amerikAe potAnI khetInI mUDIno rANa-paMcamAMza bhAga gumAvyo hato. jamInano durupayoga karavA jatAM e mahAna dezane A mAThAM pariNAma bhogavavAnAM thayAM che. amerikAmAM vasavATa karavA gayelA zarUA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 dharatI mAtA tanA loko khetI-kAmanA anubhavI na hatA; ane jamInane napho prApta karavAnuM sAdhana ja mAnatA. e aphATa dezamAM eTalI meTI samRddha jamIna temanA hAthamAM AvI gaI hatI ke, napho ja zeAdhanArA leAkA vagara muzkelIe tenA manasvI upayoga karI zakatA hatA, ane temanA upara kazuM sarakArI niyaMtraNa na hatuM. have paristhiti lakSamAM AvatAM e bAbatamAM kaMika pagalAM levAI rahyAM che, paNa te bhAgye pUratAM kahevAya. AphikAmAM paNa gerA leAkAnA zeSaNe mAjhA mUkatAM jamInanuM dhAvANa zarU thaI gayuM che. dakSiNa AphrikAnA pradeza carANa ghAsanAM bIDA tarIke mazahUra hatA, te have kathAranA ardhuM-raNa banI gayo che. 1897mAM oNreMja phrI sTeTa paNa lasalasatA carANa ghAsathI bharapUra hatuM; tathA vacce vacce bavALAM taLAvaDAM camakArA mArI rahyAM hatAM. tyAM atyAre dhAvANathI taddana nakAmAM kotaro banI rahyAM che. 19 mA saikAnA aMta bhAgamAM ja dakSiNa taraphanA e gArAone khabara paDavA mAMDI ke jamIna upara vadhAre paDatAM gheTAM-bakarAM vasAvI, pramANa bahAranuM carANa karI nAkhI, jamInane cheka ja ughADI karI nAkhavAne kAraNe, phaLadrupa jamIna dhAvAI dhAvAIne badhe kotaro jevuM ja thaI rahyuM che. e dhAvAtI jamInanI mATIthI taLAva-sarovaro purAI jatAM bhoMyataLanuM pANI paNa ochuM thaI gayuM che. basuTAlaeNnDa paNa sAmAnya rIte pANI-bharapUra pradeza gaNAtA. tyAM vastInuM dabANa vadhatAM ghaNA meATA vibhAgA kheDI nAkhavAmAM AvyA ane bAkInA carANa bhAgA upara vadhAre paDatAM gheTAM-bakarAM vasAvavAmAM AvyAM. pariNAma je AvavAnuM te AvyuM ja. kenyAmAM chellAM daza varSImAM jamInanA dhovANanA prazna bahu gaMbhIra banI gayA che, dezI vistAromAM temaja geArA vistAromAM paNa. dezI vistAromAM mANasa pAse jema vadhAre DhoraDhAMkha, tema te vadhu dhanavAna gaNAya che, tathA kanyAnI kiMmata paNa sarvatra Dhora ApIne ja cUkavAtI hAI, DhoraDhAMkhanI saMkhyA ja mahattvanI banI rahe che,-temanI guNavattA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamInanA rAgo 57 nahIM. Ama carANa jamIna vadhAre paDatA DhoranA carANathI ughADI thaI jatAM, jamInanuM dhovANa ja moTA pramANamAM zarU thaI gayuM che. geArA vistAromAM to naphAnA hetu ja prAdhAnya bhAgavatA hoI, jamInanI phaLadrupatAnI jALavaNIno khyAla karyA vinAM pAka upara pAka levAmAM AvatA hoI, jamInanuM dhAvANa vadhI gayuM che. tIDanuM kAraNa paNa emAM umerAyuM che. evA dAkhalA paNa jovA maLyA che, jyAM tIDo ane bakarAMnI bhUMDI kAmagIrIne kAraNe, eka ja varSARtumAM eka phUTa jeTalI upara-taLanI jamIna dhAvAI gaI hoya. paraMtu bhUmadhyasamudranA kinArA uparanA pradezeA jamInanA dhovANanA cAMkAvI mUke tevA dAkhalAo pUrA pADe che. e pradeza prAcIna kALamAM jaMgalA ane bIDAthI bharapUra pradeza hatA. paNa chellAM 3000 varSathI tyAM jaMgaleA kApI nAkhavAnuM kAma cAlatuM AvyuM che ane atyAre te e AkhA vistAramAM jaMgalAnuM nAmanizAna rahyuM nathI. pariNAme ziyALAmAM acAnaka dhasI AvatAM pUrane kAraNe mULa jamInane moTo bhAga dhAvAI gayA che. uttara AphrikAmAM romanonA samayamAM phaLadrupa khetaro hatAM. romana lokoe e pradezAmAMthI mabalakha pAko khecI kheMcIne roma bhegA karavA mAMDayA. paNa jamInanI saMbhALa rAkhavAnI temate jarA paNa garaja na hatI; kAraNa ke, te pradezeA temaNe jItelA pradezeA hatA. pariNAme e phaLadrupa pradezA atyAre cheka ja raNa-pradezA banI rahyA che. irAnamAM paNa, tyAMnA saMkhyAbaMdha rAjAzAhI bagIcAo nAza pAmyA pachI, jamIna kevI retI jevI banI gaI, vAtAvaraNa kevuM gUMgaLAve tevuM ane sUkuM banI rahyuM ane jharA sukAI jaI kevA taddana baMdha paDI gayA, enI hakIkata itihAsamAM noMdhAI che. ijiptamAM paNa jaMgalA kapAI gayA pachI evA ja pheraphAro thaI gayA,--varasAda ochA thaI gayA ane jamInanI phaLadrupatA paNa ghaTI gaI. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA pelesTAIna eka vakhata kImatI jaMgalo ane phaLadrupa carANa jamInathI chavAyelo pradeza ho, tathA tyAMnI AbohavA ThaMDI tathA samazItoSNa hatI. atyAre tenA parvata khullA thaI gayA che, nadIo lagabhaga sukAI gaI che ane pAkanuM utpAdana to cheka ja ghaTI gayuM che. uparanA dAkhalAothI samajAze ke, jamInanuM dhovANa keTalA vyApaka pramANamAM thaI rahyuM che, tathA tethI kevuM gaMbhIra nukasAna thaye jAya che. tenuM mULabhUta kAraNa jamInano durupayoga che,-jene lIdhe jamInanAM phaLakA rajakaNone joDI rAkhanArA guMdariyA rajakaNo nAza pAme che. enA upAyo vicAratI vakhate paNa e praznanuM vAstavika svarUpa pichAnavAnI jarUra che - arthAta nadInA mULa taraphanA pradezamAM jaMgalo ane ghAsanuM DhAMkaNa pharIthI UbhuM karavuM joIe; te ja varasAdanuM pANI tyAMnI jamIno dhatuM aTake tathA tyAMnI jamInamAM pUratuM cusAya ane UMDuM Utare. tethI nIcenA pradezamAM pUra ane purANane bhaya paNa ocho thAya ke dUra thAya. 2. khAra jAma jamInane jyAre satata kisajana maLato baMdha thAyatyAre tyAM Ugelo choDa e jamInamAMthI poSaNa meLavI zakato nathI. e jamIna mRta banI jAya che. temAMthI koI choDa ke pAka kaMI rasa kheMcI zakatA nathI. jo e jamInane evI ne evI rahevA devAmAM Ave, to e sthiti kAyamanI banI jAya che. pRthvI uparanA uSNakaTibaMdhamAM ke ardha-uSNakaTibaMdhamAM AvelA keTalAka pradezamAM AvelI jamInomAM khetI karavI muzkela hoya che athavA khetI karI zakAtI ja nathI. kAraNa ke, e jamInamAM salapheTa, kalorAIDa, kArboneTa opha soDiyama vagere drAvya kSAro bahu bhegA thaI jAya che. evA pradeze Ukhara pradezo tarIke oLakhAya che. madhya eziyA, bhArata, irAna, irAka, ijipta, uttara AphrikA, ane amerikAmAM AvA Ukhara pradezo sAmAnya che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamInanA raMgo 59 AvI jamInamAM havA ke pANI aMdara UtarI zakatAM nathI. uttara bhAratamAM A sthiti AbehavAne kAraNe ja jamInanA baMdhAraNamAM thatA pheraphArone lIdhe pedA thAya che. tene kAraNe guMdariyA rajakaNo nAza pAmI jatAM saMyukta rajakaNo chUTA paDI jAya che. teo evA bArIka ane sUkSma hoya che ke, pANI sAthe bhaLatAM teo cIkAzavALuM evuM mizraNa pedA kare che ke, jayAre pANI sukAya che tyAre jamIna cATIne sakhata banI jAya che. te jamInane kheDavI ke aMdara pANInuM pesavuM muzkela banI rahe che. AvI jamIno ghaNI janI hoya che, teo kadI khetI heThaLa AvI hotI nathI. Ama kudaratI rIte pedA thatA Ukhara pradezo uparAMta khetInI bhUlabharelI paddhatithI paNa AvA Ukhara pradezo pedA thAya che. tevI bhUlabharelI paddhatiomAMnI mukhya nIce pramANe che : (1) naheranuM pANI vadhAre paDatuM vAparavuM : ema karavAthI je guMdariyA kaNo jamInanA saMyukata rajakaNone joDI rAkhatA hoya che, te chUTA paDI jatAM, upara jaNAvyA pramANe jamInanI chidrALutAne nAza thAya che, ane tethI aMdara oNkisajana ja thAya che. (2) eka ja jamInamAMthI cAlu ne cAlu pAka lIdhA karavo : eka ja jamInamAMthI cAlu pAka lIdhA karavAmAM Ave ane jamInamAM pUratuM dhUmasa pAchuM umerAtuM rahe che ke nahIM teno khyAla rAkhavAmAM na Ave, te jamIna Ukhara banavA mAMDe che. gaMgAnadInAM medAnamAM Ane bhaya vadhu rahelo che. kAraNa ke, e jamInamAM sUmasa bahu ochuM hoya che, ane jaMtuonI paristhiti tyAM evI che ke teo jamInamAMnA sendriya padArtho amuka RtuomAM vadhu pramANamAM khAI nAkhe che. vaLI havAmAna ati nIcethI ekadama ati UMcuM thaI jAya che, tathA taddana sUkI AbohavA uSNakaTibaMdhanI ekadama bhejavALI AbohavAmAM badalAI jAya che. eTale jamInanI jALavaNImAM saheja paNa bhUla thAya, te jamInamAMnuM masa Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA sadaMtara nAza pAmI jAya che, eTaluM ja nahi paNa je guMdariyA rajakaNa jamInanA saMyukta rajakaNone bAMdhatA hoya che, te nAza pAme che. pariNAme upara jaNAvyA pramANe jamIna coTIne sakhata banI jAya che ane tenI chidrALutA nAza pAme che. gaMgAnadInAM medAnonI jamIna upara khetI karanArA jUnA anubhavI kheDUta to saikAnA anubhave evI rIte khetI kare che, jethI te jamInanuM echuM dhUmasa cheka ja khUTI jatuM nathI. paraMtu e lokone paNa have pazcimanA vaijJAniko pAkanA utpAdanane vadhAravAnI kahevAtI prakriyAo zIkhavavA jAya che. enAthI jamIna khAravALI thavAnAM kAraNomAM nIce jaNAvelA trIjA khaMDamAM batAvyA mujaba barabAdI sarajAya che. 3. rAsAyaNika khAtare, khAsa karIne salphara meniyAne upayoga jyAM jamInamAM dhUmasane anAmata jaththo vadhu hoya che, tyAM paNa A khAtarane upayoga zabdomAM varNavI na zakAya tevuM nukasAna kare che. e khAtaramAMthI sahelAIthI AtmasAta karI zakAya tevA rUpamAM nAiTrojana maLI zakatuM hovAthI phUga ane bIjAM evAM jaMtuo jamInamAM pedA thAya che; teo jamInamAMnA sendriya padArthonI zodhamAM nIkaLI, prathama te dhrumasanA anAmata jathAne khAI nAkhe che, ane pachI rajakaNone coTADatA sendriya guMdariyA tavane khAvA lAge che. A guMdara e hoya che, je sAmAnya rIte kheDANa jamInamAM cAlatI prakriyAothI asara pAmatA nathIparaMtu kRtrima - rAsAyaNika khAtarothI uttejita thayela e ja prakriyAne sAmano karI zakato nathI. Ama khAra-jamInanI zarUAta jamInanI chidrALutA baMdha thaI kisajanane puravaTho jamInamAM pahoMcate aTakavA vaDe thAya che. pachI AMtara jamInamAMne okisajana khAnArAM jaMtuo ane phUge AgaLa Ave che. ema oNkisajanano puravaTho maLavAnuM sahelAmAM saheluM nAiTreTa rUpI je mULa te taddana khUTI jAya che. pachI teMdriya tatvomAM A Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamInanA rogo caDavA jevI prakriyA zarU thAya che ane sapharavALo hAiDrojana pedA thAya che, jethI jamIna maratI jAya che. e jamIna upara khAranuM paDa baMdhAya che athavA kiramajI- kALo raMga chavAvA lAge che. jobA khAramAM salphaTa ane soDiyama kalorAIDa hoya che ane kiramajI-kALA raMgavALA paDamAM vadhArAmAM soDiyama kArboneTa hoya che; te jamInamAMnA seMdriya padArtho sAthe mizrita thaI jamInamAM pANI cusAtuM baMdha karI de che tathA havAnI haraphara paNa rokI de che siddhAMtamAM te khAra-jamInane pAchI phaLadrapa karavAno upAya sahelo che. jamInamAM pahelAM jipsama (ciroDI) bheLavavI - jethI soDiyama mATI kaeNziyama mATImAM rUpAMtarita thaI jaze. pachI pANImAM bhaLI janArA khArone jamIna upara pANI pheravI dhoI kADhavA; ane seMdriya khAtaro jamInamAM umeravAM. paraMtu vyavahAramAM ghaNI jagAe e jamInane pAchI phaLakapa karavI e kharca ane mahenatanA pramANamAM khoTano dhaMdho thaI paDe che. eka vakhata phaLaka5 thayA pachI paNa tenI phaLadrupatA jALavI rAkhavI muzkela hoya che. paMjAbanA monTagomarI jillAmAM AvelI kalyAnA esTeTamAM khAra-jamInane nava-sAdhya karavAno eka prayoga A pramANe karavAmAM Avyo che :- prathama jamInanI sapATI uparanA khAro usaraDI levAmAM AvyA pachI jamInane kheDIne temAM "dhUpa' ghAsa (Cynodon dactylon, Pers. ) vAvavAmAM AvyuM. pachI tenA upara be varasa sudhI gheTAM ane Dhora caravA devAmAM AvyAM. pachI e ghAsa haLa vaDe jamInamAM ulaTAvI devAmAM AvyuM; tathA me ane jUna mahinA sudhI e jamIna tapavA devAmAM AvI. e jamInamAM pachI lIlA khAtarano pAka ugADavAmAM Avyo. tyAra bAda beeka vakhata temAM ghauM vAvavAmAM AvyA ane pachI kapAsa paNa. A paddhatimAM saMbhALa e vAtanI rAkhavAnI hoya che ke, jamIna upara bAra dekhA de ke, tarata tene usaraDI levo; ane ghAsanA pAka Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA mATe paNa naheranuM pANI ochAmAM ochuM vAparavuM. e ghAsanAM jamInamAM rahelAM thaDa ane mULa pachI kaThaNa jamInane paNa havA mATe joItI chidrALutA UbhI karI Ape che. jamIna upara paDatAM taNakhalAM ane DhoraDhAMkhanAM chANamUtranuM je kaoNpasTanuM paDa baMdhAya, temAMthI khUba dhrumasa paNa jamInane maLI rahe che. evI navasAdhya jamInane kadI ughADI na rAkhavI - tenA upara paDatA sUryanA prakAzanI zaktine vanaspatinuM utpAdana karavAmAM upayoga karatA rahevuM; temAMthI aMte hyumasa pedA thAya che. uparAMta temAM UMDAM mULa nAkhatA choDa vAvatAM rahevuM (cikorI, lyusarna, arahara i0) jethI AMtara-jamIna paNa bhedAya. Ama navasAdhya karelI jamIna upara ekara dITha 1600 ratala ghauM UtaryAnA dAkhalA che. kudarata alkalI khArI jamIna upara lAvIne bAramAsI naheronA pANInA upayoga sAme asarakAraka lAla battI dhare che. raNapradezo sudhI naheranuM pANI laI javAthI badhuM kAma patI jatuM nathI. e pANI evI rIte vaparAvuM joIe tathA khetInuM saMcAlana evI rIte karavuM joIe jethI jamInanI phaLadrupatA kAyama rahe. bhAre kharce nahera-vasAhate UbhI karavI, ane pachI beeka peDhI sudhI pAka lai, te bhAgane khAra-jamInano raNapradeza banAvI mUko, e te eka prakAre dharatInI lUMTa kahevAya. (ijipta vagere dezonA) jUnA kheDUta DahApaNa vAparI kadI bAramAsI nahoronI vyavasthA nahotI UbhI karatA. tene badale nadImAM pUra Ave tyAre pALA bAMdhI eka vAra jamIna upara pANI pharI vaLavA detA; pachI pANI sukAya tyAre kheDa karI vAvetara karatA. A rIte pANIno lAbha jamInanI chidrALutAno nAza karyA vinA laI zakAya che. mi0 kiganA zabdo kAyama mATe dhyAnamAM rAkhavA jevA che - bhArata, ijipta ane keliphorniyAmAM khAra-pradeze moTA pramANamAM UbhA thatA jAya che, e nahero vaDe pANI levAnI Adhunika paddhatinuM ja pariNAma che. Adhunika lokoe hajAro varSathI e ja Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAkane thatA rogo jamIno upara kheDa karatA AvelA prAcIna kheDUtonA anubhavane ane paraMparAne tilAMjali ApI dIdhI che. atyAranA navA UbhA thayelA khAra-pradezo evI paddhati akhatyAra karavAnuM pariNAma che, je paddhatione prAcIna loko nukasAnakAraka ja gaNatA hatA." pAkane thatA rege mIna upara thatA pAkane lAgu paDatA rogonA ghaNA prakAra che. pAkane rasa cUsIne phAlanArI phUga ane jaMtuo temAM sauthI vadhu sAmAnya che. AmAMnA ghaNA rogo yugothI cAlatA AvyA che, ane atyAranI khetIne ja lagatA che ema nathI. atyAranI khetIne je navA roga lAgu paDyA che, ane je aMge vaijJAnika saMzodhana karyA kare che, te kAna-ziyALa jevI "ilavarma" iyaLo, cepa lAvanAra jaMtuo "vAirasa", tathA choDanI prajananazAktane lagatA che. rAsAyaNika khAtarovALI Adhunika khetImAM A cheluM lakSaNa navuM jovA maLe che. dareka vakhate e khetI mATe pAkanI navI navI jAto lAvIne vAvavI paDe che; jUnI jAta napuMsaka-vaMdhya banI jAya che. pharI vAvavA mATe te kAmamAM laI zakAtI nathI. tyAre prAcIna paddhatithI thatI khetImAM eka ja jAta saikAthI vavAtI cAlI Ave che: haravakhata navI zodhavAnI jarUra paDatI nathI. Adhunika vaijJAnikonuM pAkanA rogo aMgenuM saMzodhana nirarthaka nIvaDayuM che, eTaluM ja nahi paNa, te samaya-zakti-paisA barabAda karanAruM tathA jamIna ane tenA upara thatA pAka tathA te pAka khAnArane nukasAna karanAra paNa nIvaDyuM che. vaijJAniko pAkanA choDane jIvaMta vastu gaNavAne badale tathA ApaNI peThe tenA ArogyanI khevanAmAM paDavAne Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 dharatI mAtA badale tenA upara thatA rogone ja agatya ApI, jherI chAMTaNA vagerethI temane surakSita karavA tAke che. tethI saravALe e choDa to ma ja jAya che; paNa e choDa upara thato pAka e jaMtunAzakonA jheranI asaravALo banI jaI, te khAnAra prANIo ke mAnavonA Arogya mATe paNa jokhama UbhuM thAya che. kharI rIte pAkane thatA rogo tenA choDanA Arogya sAthe saMbaMdha dharAve che, eTale te choDanuM Arogya zAthI kathaLyuM che te jANavA mATe te je jamInamAM Uge che te jamIna kevI kathaLI che, tenuM Arogya kevuM bagaDyuM che, te tapAsavuM joIe. temAM joIto sudhAro thatAM ja choDanuM ane pAkanuM Arogya ApoApa evuM sudharI jAya che ke e rogo tene mArI nAkhI zakatA nathI ke nabaLo pADI zakatA nathI. pariNAme tenA upara jherI chAMTaNAM chAMTavAnI paNa kaMi jarUra rahetI nathI. nIce, sara AlbarTa hAvarDa judAM judAM dhAnya, cA-kaoNphI, tamAku, ane judAM judAM zAka-phaLa vagere aMge karelA akhatarA tathA meLavelA anubhavonI rajUAta TUMkamAM karavAmAM AvI che. 1. zeraDI zeraDI vAvavA mATe pahelAM jamIna khodIne be phUTa pahoLA ane cha iMca UMDA cAsa banAvavA joIe. enI nIkaLelI mATInI dareka cAsane kinAre UMcI lAMbI pALa banAvI devI. navembara mahinAmAM e cAsa pALA sAthe taiyAra thAya ke tarata cAsane vadhu cha iMca kheDI tenI mATImAM kaoNposTa khAtara barAbara bheLavavuM. pachI temAM pANI pheravI, varApa Ave tyAre cAsa kheDI nAkhIne phebruArImAM zeraDInI vAvaNIne vakhata thAya tyAM sudhI jamIna paDatara rahevA devI. pachI cAsamAM zeraDI vAvyA bAda pANI pheravI, varApa Ave tyAre cAsanI jamIna haLavI kheDI nAkhavI; jethI aMdara bhInAza vadhu vakhata jaLavAI rahe. ema cAra ke pAMca pANa devAM paDe. dareka pANa dIdhA pachI varApa AvyuM cAsane haLavA kheDI nAkhavA. pachI te varasAda AvavAno thaze eTale Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 pAkane thatA rego pANa devAnI jarUra nahi rahe. zeraDInA ropA be phUTa UMcA Ave eTale (me mahinAnI madhyamAM) cAsanA khADA dhIme dhIme pUravA mAMDavA. jUna mahinAnI adhavaca sudhImAM e kAma pUruM thaI jAya eTale zeraDInA ropAnI AsapAsa mATI pUravAnuM zarU karavuM. A kAma julAInI adhavaca sudhImAM pUruM thavuM joIe. Ama karavAthI comAsAnI jhaDIothI zeraDInA ropA ADA paDI jaI bagaDI jatA nathI. Ama jamInane pUratI havA maLI rahe, pUratuM pANa maLI rahe, ane joInuM seMdriya khAtara maLI rahe, eTale te jamInamAM je zeraDInA repA thAya che, temane vAIrasa vagere roga lAgu paDatA ja nathI. tAjetaranAM varSomAM zeraDIne je vAirasa roga lAgu paDe che, tenuM eka mukhya kAraNa sapheTa oNpha meniyA jevAM kRtrima khAtaro vAparavAmAM Ave che te che. jo temane badale kopesTa jevAM sendriya khAtaro vAparavAmAM Ave, te choDa pote ja evo sudRDha tAkAtavALo thAya ke evA rogono sAmano karI zake. 2. kaeNphI vesTa iMDijha, bhArata ane AphrikAnA pradezanI mulAkAta daramyAna sara AlbarTa hAvareM joyuM ke, eka vakhata jaMgala nIcenI dharatI ke je sUmasathI bharapUra hoya che, tyAM jaMgala kApIne vavAyelI kaoNphI khUba phAle che; ane jyAM dharatI dhovANathI nabaLI paDI gaI hoya che, tyAM tene uchera maMdo paDI jAya che. madhya silonanA keTalAya bhAgo jemAM kaoNphInuM ja vAvetara thatuM AvyuM hatuM, tyAMnI jamInanuM dhovANa cAlu rahetAM temAM UgatA kaoNphInA choDane amuka phUgane roga (rust fungus) lAgu paDatAM keTalAya bagIcAo sadaMtara barabAda thaI gayA hatA. kaoNphInuM saphaLa vAvetara karavuM hoya, te pahelA zarata e che ke, jamInamAM sArI rIte taiyAra karela dhUmasano puravaTho jALavI rAkhavo joIe. ene mATe dareka bagIcA sAthe bhUMDa, bheMso ane bIjAM DhoraDhAMkhanA vADA dha0-5 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA joDAyelA rAkhavA ja joIe, jemanA chANamUtrathI puSkaLa kaoNpisTa taiyAra karI jamInamAM pUrI zakAya. ema karIe to katrima khAtara ane jaMtunAzaka chAMTaNAMnuM kharca karavAnuM paNa maTI jAya ane pAka paNa mabalakha Utare. 3, cA cAnA choDa upara jaMtuonA temaja phUganA rogo thatA rahe che. paraMtu temanAthI gaNatarImAM levuM paDe tevuM nukasAna thatuM nathI. kaoNphI karatAM cAne choDa sAmAnya rIte eTalo vadhu tAkAtavALo hoya che. paraMtu cAnA choDaneya ghAtaka rogo lAgu paDatA ja nathI ema nathI. ane jyAre jyAre e rogane sAmane jaMtunAzako vagere dvArA kRtrima rIte karavAmAM Avyo che, tyAre pariNAma zunyamAM ja AvyuM che. cAno choDa prAcIna jaMgalanI hyumasa bharapUra dharatIne choDa che. jyAM sudhI jamInamAM sUmasa hoya che, tyAM sudhI e choDa badhA rogono sAmano karI zake che. eTale cAnA dareka bagIcA sAthe DhoraDhAMkhanA vADA rAkhI, temanA chANamUtrathI kopesTa taiyAra karatA rahI e choDane ApatA rahevuM joIe; tathA pANInA nikAla jaladI thaI jAya tevI nALo taiyAra rAkhI jamInanI chidrALutA kAyama rAkhavI joIe. 4. karka (keke-cokaleTane choDa) vesTa iMDijhamAM kakenA pAkane phUgane eka roga lAgu paDatAM gaMbhIra kaTokaTI sarajAI che. paraMtu eka bagIcAmAM pariNAma sAruM AvatuM joI tenI tapAsa karatAM mAluma paDyuM ke, tene anubhavI mAlika kaoNpasTa khAtara jamInamAM bharapaTTe pUrate raheto hato. vesTa inDijhamAM, prathama te, jamIna tAjetaramAM jaMgalo kApIne meLavI hovAthI tyAMnI jamInamAM sUmasa khUba hoI, pAka sAro Utarato hato. paNa e sUmasa vaparAI jatAM ane navuM umeratA rahevAnI kALajI rakhAtI na hovAthI, chevaTe hisAba cUkate karavAno Avyo ane Akho dhaMdho khoravAI gayo. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAkane thatA rogo 67 paraMtu pachI kake ugADatA bagIcA sAthe DhoraDhAMkhanA vADAo rAkhavAnuM zarU karavAmAM AvatAM tathA vanaspati tathA chANamUtranuM kaoN pAsTa taiyAra karI jamInamAM umeravAmAM AvatAM, pharI pAchA e ja bagIcA sAro pAka ApavA lAgyA che. Ama, pAkanA rogA meAkalIne kudarata ApaNane cetavaNI Ape che ke, tame jamInane kevaLa cUsyA karo e ThIka nathI; tamAre temAM se Mdriya khAtara pUratA rahI tenI jALavaNI karatA rahevuM joIe. 5. 3 rUnA cheADa pate eTaleA tAkAtabhara che ke tene khetInI koI viziSTa paddhationI jarUra paDatI nathI. uparAMta te cheADa potAnA rUnA resA vAtAvaraNanA gaeNsA ane jamInamAMnA pANImAMthI banAvI letA hovAthI, jamInanI phaLa patAne vizeSa khAI nAkhatA nathI. uparAMta sukAI gayelA cheDanI sATI kADhI letA pahelAM e cheDanAM pAna tathA phUla jamIna upara jagarI paDatAM heAvAthI, tathA tenAM mULa jamInamAM ja rahetAM hAvAthI, ane tenAM bI baLada tathA bIjAM DhoraDhAMkhanA peTamAM thaI chANa rUpe jamInane ja pAchAM maLatAM hAI. jamInane pUratuM ghUmasa maLI rahe che. vaLI kapAsanA be cAsa vacce karAtI AMtara-kheDa phUla bese eTale baMdha karAtI hAvAthI, jamIna upara je ghAsa vagere chavAI rahe che, te pachInI kheDa vakhate jamInamAM ja dabAtuM hoI, jamInane hyUmasa maLI rahe che. eTale jamIna khUba ja nabaLI na paDI gaI hoya, te| A cheDane rogo khAsa nukasAna karI zakatA nathI. chatAM jyAM rogA nukasAna karI jatA mAlUma paDe, tyAM kapAsa vAvavAnI Adhunika paddhatinI ja kaMIka bhUla thatI hAvI joIe, ema mAnavuM rahyuM. rUnI khetI dvIpakalpanI kALI jamInAmAM mukhyatve thAya che; ane bIjI uttara-pazcimamAM gaMgAnadInA medAna-pradezAmAM ThalavAyelA kAMpanA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se dharatI mAtA, vistAromAM thAya che. e uparAMta dakSiNamAM bagIcAonI khetInA rUpamAM naheronA pANIthI amerikana rU ugADavAmAM Ave che. kALI jamInamAM thatI rUnI khetInuM nirIkSaNa karatAM jovAmAM AvyuM che ke, jyAM sendriya khAtarovALI phaLadra 5 jamIna hoya che, tyAM rUno pAka sAre Utare che. gAmaDAMnA lokonI khetaromAM maLatyAga karavAnI TevathI paNa jamInane ThIka ThIka khAtara maLatuM rahe che. paraMtu je jamIne khAtara vagaranI hoya che, tyAM pAka ocho Utare che. varasAda sAro paDe che te varSomAM rUno pAka saMtoSakAraka Utare che. paraMtu AvI jamIne varasAdanI mosama pachI satata jAmI jaI, temAM phoTo paDI jAya che, ane tethI choDanAM mULane nukasAna pahoMce che. badhI kALI jamInamAM Ama bane che; eTale AvI jamInamAM rUnI phasala jhaTa Utare evI jAto vAvavI paDe che. be vakhata rUno utAro laI letAM phasala pUrI thaI javI joIe. alabatta seMdriya khAtaro A sthitine haLavI karI Ape che, e noMdhatA javuM joIe. uttara-pazcima bhAratanI kAMpa-jamInamAM rUnI khetI naheranAM pANIthI karavAmAM Ave che. tenAthI jamIna jAmI jAya che. amerikana rUnAM mULa UMDAM na jatAM hovAthI te jAta ahIM vadhu phAvatI nathI. khAsa karIne paMjAbamAM rUno pAka UtaravAmAM bahu moDuM thAya che; ane cAra vakhata rUno utAro levo paDe che. A jamInanuM dukha e che ke, teo naheranA pANIthI IcAtI hoI, temanI chidrALutA ochI thaI jAya che ane khAra jAmato jAya che. ene sahelo upAya sUmasanuM pramANa jamInamAM vadhArIne jamInane sakhata jAmI jatI aTakAvavAno che. kAraNa ke, hyumasane lIdhe jaMtuonI vastI jamInamAM vadhI jAya che, ane emanI kAmagIrIthI jamInanI chidrALutA kAyama rahe che. vaLI guMdariyA rajakaNonI ucita vRddhi thavAthI jamInanAM rajakaNo chUTAM paDI jAmI jatAM nathI. vaLI dhUmasa maLavAthI rUnA pAkane lAgatA rogono paNa te Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAkane thatA rogo 69 cheDa sAmanA karI zake che. e mATe e jamIna upara DhoraDhAMkhanI vastI pramANasara jALavI rAkhavI e ati Avazyaka che. 6. cokhA duniyAmAM agatyanuM dhAnya gaNAya te te cAkhA che. tenA pAka badhI jAtanA rogothI mukta hoya che, eTale te ApaNane roganA aTakAva aMge ghaNA pATha zIkhavI zake tema che. eka tA, jagatanA ghaNA meATA pradezomAM cAkhAno pAka dara varSe saikAMthI, jarA paNa pherabadalI sivAya, lIdhA karavAmAM Ave che. koI varasa jamIna vAsela paNa rAkhavAmAM AvatI nathI. uparAMta, pAkanA utAramAM paNa vadhaghaTa thatI nathI, tathA jamInanI phaLadrupatA ghaTatI hAvAnuM lakSaNa paNa varatAtuM nathI. bIjuM, cAkhAnA pAka Ama satata lIdhA karavAmAM AvatA hovA chatAM dara varSe bahArathI nAiTrojana-khAtaro paNa umeravAM paDatAM nathI, jema bIjAM dhAnyanI bAbatamAM karavuM paDatuM hAya che. ceAkhAnAM khetaro peAtAnuM khAtara jANe pote ja meLavI le che. trIjuM, cAkhAnA pAka ghaNI vAra eka ja vizALa saLaMga pradeza upara chAI rahelo hoya che. eTale jaMtu ane phUganA rogone phAlavAnI svargabhUmi ja gaNAya. chatAM te ragonA humalA ceAkhAnA pAka upara thatA nathI. te jANe badhI jAtanA rogothI mukta che! AvAM aNaciMtavyAM asAmAnya pariNAmeAnuM rahasya zuM che? A koyaDAnA ukelanI dizAmAM prathama pagaluM bharIe ke tarata jovA maLe che ke, DAMgaranuM dharu haMmezAM UMcI, sArA khAtaravALI ane sArA pANavALI chidrALu jamInamAM vAvavAmAM Ave che. eTale emAM UgatA cheADa jANe sendriyarUpanAM nAiTrojana, phaoNspharasa ane poTAzanA bhaMDAra ja banI rahe che. pachI jyAre e cheDane upADIne kAdavavALA kayAraDAmAM vAvavAmAM Ave che, tyAre judI ja paristhitimAM tene navesara UcharavAnuM thAya che. enAthI pAka UtaravAmAM thoDuM moDuM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA thAya che; paraMtu jamInamAM sIdhI verelI DAMgara karatAM ene utAra sAro Ave che. Ama dharu vAvIne pachI upADIne khetaramAM vAvavAnI rIta phaLa, cA, kaoNphI, kake, tamAku, zAka vagerenA vAvetaramAM paNa phAyadAkAraka nIvaDe che. "zarUAta sArI eTale adhuM kAma patyuM jANavuM' - e kahevata jevuM AmAM thAya che. paraMtu cokhAne choDa potAnI jAtane khAtara zI rIte pUruM pADe che? teno javAba DAMgaranA kyAraDAmAM thatI zevALanI paratamAM rahelI nAiTrojana pakaDavAnI zaktimAM rahelo che. e parata trANa kAma kare che: te cokhAnAM khetaronA pANImAM havA bheLavI Ape che, te vAtAvaraNamAMthI nAiTrojanane cAlu puravaTho meLavI Ape che tathA te potAnI pAchaLa sendriya khAtara banAvanAra padArtha mUkatI jAya che. tema chatAM e paratamAMthI tathA jUnA choDanA mULamAMthI maLatA sendriya padArtho uparAMta uparathI khAtararUpe sendriya padArtho umeravAnI jarUra rahe che ja. to cokhAnA pAkane joItuM kaoNpesTa kevI rIte meLavavuM? je pradezamAM cokhAno pAka thAya che, te pradezomAM hyAsiMgha (hyacinth) nAmanuM pANImAM UgatuM barU puSkaLa pramANamAM thAya che. kudaratanI te svargIya bheTa ja gaNavI joIe. kAraNake, temAMthI kaoNpesTa banAvavA joIne ane jaladI mATI thaI jate; vanaspati-ja padArtha maLI rahe che eTaluM ja nahi paNa, kaoNpesTanI prakriyA daramyAna joI bheja paNa maLI rahe che. vadhArAmAM mAtra gAyanuM chANa ane mUtramizrita mATI joIe, je sthAnika rIte maLI rahe. baMgALAmAM jo hyAsiMghanuM kaoNmposTa banAvavAnI caLavaLa rASTrIya dhoraNe zarU karavAmAM Ave, te cokhAne pAka mabalakha Utare. jamInamAMthI choDane puSkaLa pramANamAM proTIna maLI rahe, to te choDa game tevA rogarUpI duzmanane sAmane karI zake, e pATha mukhyatve cokhAne choDa ApaNane zIkhave che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAne thatA rogo 7, ghau 1905 thI 1923 sudhInAM 19 varSa daramyAna sara AlbarTa hAvarDa bhAratanA ghaunA pAkane ja abhyAsa karatA rahyA hatA. ghauMne sAmAnya rIte geru (rust)ne roga vadhu lAge che. paraMtu ghauMnI amuka jAte gerunA game teTalA humalAno sAmano karatI mAluma paDI che. eTale yogya jAta vAvetara mATe pasaMda karavI e mukhya bAbata che. jyAM jamInanI chidrALutA ochI hoya che, ane jamIna ghauMnA vAvetara mATe anukULa hotI nathI, tyAM "ilavarma" IyaLone upadrava hoya che. paraMtu tevI jamInamAM paNa tAjuM taiyAra kareluM kaoNmposTa khAtara jamInamAM pUravAmAM Ave, te e upadrava dUra thAya che. chAparAMnA chAja tarIke jyAM ghauMnuM parALa vAparavAmAM Ave che, tyAM paNa evo anubhava che ke, kaoNposTa khAtarathI pakavelA ghauMnA parALanuM chAja daza varSa Take che, tyAre kRtrima khAtarothI pakavelA ghauMnA parALanuM chAje pAMca varSamAM saDI jAya che. 8. drAkSa duniyAnA sauthI jUnA pAkomAM eka drAkSa che. enuM vatana madhya eziyA gaNAya che. jyAM bAhya paristhiti pratikULa hoya che, tyAM kAcanA chAja heThaLa paNa tene, haoNlenDanI peThe, vyApArI dhoraNe pakavavavAmAM Ave che. 1910 thI 1939 sudhI sara AlbarTa hAvarDa e choDa aMge abhyAsa karatA rahyA hatA ane temAMthI roga ane tenI aTakAyata aMge sArA pATho zIkhyA hatA. e pAThonA traNa svataMtra vibhAgo kudaratI rIte ja paDI jAya che, ane e kumamAM ja temane nIce rajU karyA che. (1) 1910 thI 1918 nAM varSomAM unALA daramyAna temane hiMdustAnanI pazcimI sarahada upara Avela kaTA-khINamAM rahevAnuM thayuM hatuM. tyAMnA raNapradezomAM saikAothI moTA pramANamAM drAkSanI khetI saphaLatApUrvaka thatI AvelI temaNe joI. balucistAnanA kabIlAvALAo, Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA khINapradezanA DhoLAvavALA bhAgA jyAMthI pANI barAbara nIce vahI jAya che, temane ja drAkSanI khetI mATe pasaMda karatA. tyAMnI AMtara-jamIna nIrogI mULa-vikAsa mATe pUratI chidrALu hoya che. tyAM drAkSane UMDI sAMkaDI nALA khAdIne vAvavAmAM Ave che. ema khAdelI mATI vaDe e nALAnI kinArI upara amuka phUTa UMcI pALA karI devAmAM Ave che je garama sUkA pavanenuM jora jhIlI le che. e nALAnI bheAMyamAM pUratA pramANamAM kAMpesTa-khAtara bharavAmAM Ave che. drAkSa vavAI rahe eTale pANa karavAmAM Ave che. cheADa mATA thAya tyAM sudhI varasAda paDavAnA saMbhava hAtA nathI ane nALAmAMthI pANI barAbara nIce cAlyuM jatuM hAvAthI koI jagAe pANInuM kaLaNa thavAne saMbhava hotA nathI. naheranuM pANI paNa bahu ApavAnI jarUra hotI nathI; kAraNa ke, UMcI pALeA karI hAvAthI pANI jaladI sukAI jatuM nathI. Ama phUga ane jaMtunA humalA mATe joItI badhI paristhiti, arthAta velAnI AsapAsa bhejavALuM vAtAvaraNa, ane nALAmAM havAnI niyaMtrita avarajavara meAjUda hAvA chatAM, koI jAtanA rogA drAkSa upara najare paDatA na hatA. UlaTuM te cheADanAM pAna ane lAkaDuM baMne tAkAtabharyuM Arogya ane svAsthya darzAvatAM hatAM. drAkSanA utAra paNa puSkaLa thatA hatA; ane te lAMbA vakhata bagaDayA vinA rahI zakatI hatI. uparAMta eka ja jAtanuM vAvetara saikAMothI thatuM AvatuM hatuM. A leAkAnI bIjI eka noMdhapAtra khAsiyata e jovAmAM AvI ke, te badhI jamIna upara drAkSanuM vAvetara karatA naheAtA. jamInanA amuka bhAgamAM ja drAkSanuM vAvetara karIne saMtoSa mAnatA, ane bAkInI jamIna paDatara rAkhatA athavA temAM ghauMnI khetI karatA. ethI drAkSanA vAvetara mATe joItuM kaoN pAsTa-khAtara temane maLI rahetuM. tyAre yuropamAM drAkSanuM vAvetara jyAM thAya che tyAM jamInanA dareka phrUTa drAkSanA vAvetara heThaLa ja mUkI devAmAM Ave che. khAtaranA utpAdana mATe jarA paNa jamIna khAlI rAkhavAmAM AvatI nathI. 72 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAkane thatA rogo 73 (2) temane bIjo pATha AphrikAmAM drAkSanA vAvetara aMge maLyo - 1933 nI vAMtamAM kepa kaoNlAnImAM ane 1936 mAM AljIriyA tathA meArokkomAM. tyAM paNa roganA humalA madhyama pramANamAM thatA jovAmAM AvyA. paraMtu hindustAnanI pazcima sarahada upara cheDanAM pAna ane lAkaDAnuM jevuM Arogya jovA maLyAM, tevuM kazuM ahIM najare paDatuM na hatuM. ane tarata ja tenuM kAraNa paNa jaDI AvyuM. e loko badhI jamIna upara drAkSanuM vAvetara ja karatA; tethI kaoN MpAsTa khAtara taiyAra karavA mATe jarA paNa jamIna bAkAta rahetI nahIM. dakSiNa AphrikAvALAe te tarata e bhUla sudhArI lIdhI ane kaoN'peAsTa khAtara taiyAra karI karIne drAkSanA bagIcAne pahoMcADavA mAMDayuM; ane tenAM suphaLa paNa temane tarata cAkhavA maLyAM. paraMtu AljIriyA ane meArokkomAM tA AMsanA dakSiNa bhAgAmAM anusarAtI paddhatine ja apanAvavAmAM AvatI hovAthI, drAkSanA vAvetaramAM barakata AvatI nahotI. te vAta upara ja have nIcenA phakarAmAM paheoMcI jaIe. (3) sara hAvarDane chellA pATha mIDImAM 1937, 1938 ane 1939 mAM musApharI daramyAna zIkhavA maLyA. tyAM frAMsanA dakSiNa bhAgeAmAM anusarAtI paddhati ja amalamAM mukAtI hAvAthI, phrAMsanI paddhatinuM nirIkSaNa karavAnuM temane maLyuM. prathama to koM pAsTakhAtara tyAM nahivata vAparavAmAM AvatuM; bhAre kharce kRtrima khAtaro maMgAvavAmAM AvatAM ane pachI jherI jaMtunAzaka chAMTaNAM paNa cheADane judI judI phUgAnA rogonA humalAmAMthI bacAvavA mATe eTalA ja kharce vAparavAmAM AvatAM. Ama karavA chatAM khetImAM kazI barakata AvatI na hatI. ghaNI jagAe TrekaTarothI khetI karavAmAM AvatI; ane kRtrima khAtarothI drAkSa ugADAtI kharI, paraMtu te khAvA mATe nahIM paNa meTaromAM vaparAtA peTrolamAM umeravA AlkohAla banAvavA mATe ja vAparavAmAM AvatI hatI. eka ja vistAramAM jyAM drAkSanuM vAvetara tenI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 dharatI mAtA sALe kaLAe phAleluM najare paDayuM, tyAM tapAsa karatAM mAlUma paDayuM ke tyAM kRtrima khAtaro vAparavAmAM AvatAM na hatAM, paraMtu DhoranuM chANa-mUtranuM khAtara ja vAparavAmAM AvatuM. pariNAme te drAkSanA dArUnI khyAti paNa sArI hatI. ughADuM che ke, TrAMsa deze peAtAnA itihAsamAM amuka kALe drAkSanA vAvetara aMge khATuM pagaluM bharyuM ane drAkSanA vAvetara ane DhoraDhAMkha vaccenuM pramANa khAI nAMkhyuM. krAMti pachI zaherI vistAra vadhato gayo tema tema drAkSanA dArUnI vadhelI mAgane pahoMcI vaLavA teoe badhI jamInane drAkSanA vAvetara heThaLa mUkI dIdhI. chANiyuM khAtara ke kaoNpeAsTa maLavAnuM baMdha thayuM eTale kRtrima khAtaronA Azaro laI, phUga vagere jaMtunA rogAne sIdhuM AmaMtraNa ApyuM. pachI to te rogA dUra karavA jherI chAMTaNAMonA Azaro levA paDayA, ane ema dhIme dhIme emanI drAkSanI khetI je pahelAM khUba vakhaNAtI hatI, te cheka UtaratI kakSAe pahoMcI gaI. keLAM vagere phaLe pIca jevAM keTalAMka phaLajhADane be jAtanAM mULa hoya che : garama RtumAM UMDethI pANI kheMcavA UMDAM; ane pIcanA cheADa UcharatA hoya tyAre zarUAtanI bhejavALI jamInamAM pANI ane pASaNa meLavavA sapATI AgaLanAM TUMkAM, cheDa meTA thaye garamInI meAsamamAM paNa uparanAM TUMkAM mULane pANI ane khAtara maLe, te pIca phaLanI guNavattA ekadama sudharI jAya che. gvAvAnuM phaLajhADa paNa e ja jAtanuM che. enAM TUMkAM mULane paNa khAtara-pANI maLI rahe che te tenAM phaLanI jAta sudhare che, eTaluM ja nahi paNa, te rogAnA pratIkAra paNa sahelAIthI karI zake che. keLAMnA vAvetaranA anubhava paNa ema ja jaNAve che ke, kaoN pAsTa pUratuM ApavAmAM Ave, te keLAMneA utAra tathA guNavattAmAM Azcaryajanaka vRddhi thAya che. vesTa iMDijha ane madhya amerikAmAM jyAM pargatIya vistAranA DhALa uparanAM vizALa jaMgalA kApI nAkhI keLAMnAM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 pAkane thatA re go khetara karavAmAM AvyAM che, tyAM zarUAtamAM jaMgalanuM bheguM thayeluM sUmasa jamInamAM mojUda hatuM tyAM sudhI phaLane utAra sAro Avyo. paNa jema jema hyumasa thatuM gayuM, tema tema phUganA rogoe dekhA dIdhI ane bhAre upadrava macAvyo. uparAMta Adhunika bagIcAmAM DhoraDhAMkhanI jagA rAkhIne moTA pramANamAM kaoNpasTa meLavavAnI sagavaDa paNa hotI nathI. dakSiNa rahoDeziyAmAM eka bagIcAvALo potAno anubhava noMdhatAM kahe che ke, dakSiNa raheDeziyAmAM keLAMne kamAu pAka gaNavAmAM Avato nathI. cAra varSa sudhI huM paNa kaoNposTa vAparyA vinA mahenata karato rahyo. paNa pachI meM kaoNposTa vAparavA mAMDyuM eTale dara varSe choDa moTA thatA gayA, ane ume paNa moTI thavA lAgI. atyAre have 200 moTAM keLAMnI lUma e to mArA bagIcAmAM sAmAnya vastu banI gaI che. tyAM ja eka bIjo bagIcAvALo jaNAve che ke, huM moTI kaMpanIomAMthI ekanI nAraMgInI vADI joto Avyo chuM. te 20 varSa jUnI che. tene mATe salphaTa oNpha emoniyAnA moTA pramANavALAM kRtrima khAtaronuM puSkaLa kharca karavAmAM AvatuM hovA chatAM e bagIce barabAda thavA beTho che. jhADano moTo bhAga sUkAM lAkaDAM ja hoya che ane phaLono utAra naphAkAraka hoto nathI. paraMtu e ja vistAranA bIjA eka bagIcAmAM seMdriya khAtaro vAparavAmAM AvatAM hoI, te haju AbAda dazAmAM che. trIjA eka bagIcAmAM kRtrima khAtaro vAparavAmAM AvatAM hatAM. paraMtu pachI jhADane cAra phUTa jeTalAM rAkhI, uparathI chaTaNI karI nAkhIne kaoNposTa khAtara ApavA mAMDyuM, eTale have e jhADa majabUta ane nIrogI banatAM cAlyAM che. sTroberInI bAbatamAM eka akhatare evo karavAmAM Avyo ke, eka ja bagIcAmAM koM pesTa khAtara bharIne eka bAju vAirasano roga lAgu paDayo hoya tevA choDa vAvavAmAM AvyA; ane bIjI bAju evo roga lAgu na paDyo hoya tevA choDa vAvavAmAM AvyA. to nIrogI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA choDavAone pAsenA choDavAone vAirasa-cepa lAgu te na paDayo eTaluM ja nahi paNa vAIrasa lAgu paDelA choDa paNa sudharavA mAMDyA, ane temane sAro pAka UtaravA mAMDyo ! Ama vAirasano cepa e bahArathI Avato plega nathI, paNa jamInanAM Arogya ane puSTine ja savAla che. jamInane yogya khAtara maLI rahe te AvA rogo lAgu paDatA ja nathI. jherI jaMtunAzaka chAMTaNAM phaLa-jhADanA rogo upara chAMTatI vakhate e vicAra paNa karavAnI jarUra che ke, e phaLa khAnAra mANaso upara tathA pAkane madada karanAra (madha-)mAkhe ane aLasiyAM upara temanI zI asara thaze. 10. tamAku tamAkune pAka paNa sAro levo hoya te tenA dharune phaLadrupa ane sArI khAtaravALI jamInamAM vAvavuM. eTale e dharu ja evuM zaktizALI thaze ke pachI jyAre tene upADIne sendriya khAtara pUrelAM khetaramAM vAvavAmAM Avaze, tyAre te evAM phAlaze ke joIne navAI pAmI javAze; tathA roganuM to nAmanizAna nahi rahe. 11. kaThoLa akhatarA ane anubhava uparathI jaNAyuM che ke, je jamIne chidrALu hoya che. tathA tethI je choDa TUMkAM sapATI pAsenAM ja mULa nAkhe che, te choDa rogamukta rahe che. paNa jamInanI chidrALutA ochI hovAthI je jamInamAM choDane UMDAM mULa nAkhavAM paDe che, te pAka upara rogono humalo thAya che. iMdara bhaNI lIlA khAtara tarIke vAparavA zaNanA choDa ugADavAmAM Ave che. lekhake tenAM bI meLavavA choDane kheDI na naMkhAvyA paNa rahevA dIdhA. paraMtu Uba vaLI javAthI choDane bI bAjhayAM ja nahi. pachI lekhake bIje varSe kaoNposTa khAtara vAparIne e ja choDa vAvyA, te biyAMne mabalakha pAka maLyo. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAkane thatA re kaThoLanA pAka mATe paNa e ja niyama lAgu paDe che : kaoNpesTa khAtara vAparavAmAM Ave, te jarUra sAruM pariNAma Ave. 12. baTATA baTATAnA pAkanI bAbatamAM, vadhAre paDatA pANIthI jamIna jAmI jaI tenI chidrALutA jyAM ochI thaI jAya, tyAM te pAkanI cIro karIne sUkavo te te kALI paDI jAya che. pahelAM jyAM ghAsanuM bIDa hoya ane tethI jamInamAM sUmasa pUratA pramANamAM hoya, tyAM baTATAnI khetI zarU karavAmAM Ave che, to ekara dITha 25 Tana jeTalo pAka Utare che. paNa jema jema jamInamAM sUmasa ghaTatuM jAya che, tema tema supara phaoNpheTa khAtara vAparI pAkano utAro kAyama rAkhavA prayatno zarU thAya che. pachI pAkane saLo paDavA lAge eTale jherI chAMTavuM chAMTavAnuM zarU thAya che. dhIme dhIme e chAMTaNAMnuM pramANa vadhatuM jaI, ekare 15 iMdraveTa jeTaluM ane tethI paNa vadhu thaI jAya che. eTale baTATAnA roganuM kAraNa kharI rIte jamInanI phaLadrupatA ghaTatI javI e che. je khetaromAM kaoNposTa khAtara vAparavAmAM Ave che, te khetaromAM saLAno roga dekhA deto ja nathI, ane tyAM jherI chAMTaNAM paNa vAparavAM paDatAM nathI. keTalAka bhAgomAM "ilavarma' nAmanuM iyaLa jevuM jaMtu choDanAM mULa upara humalo kare che ane choDane vadhavA detuM nathI. e jamInamAM ghUmasanuM pramANa ghaTI jatAM guMdariyA rajakaNo nAza pAmI jaI, jamIna jAmI jAya che ane jamIna upara bhUrAM ane rAtAM kuMDALAM najare paDe che. vAraMvAra kRtrima khAtara ApyA karavAne lIdhe A pariNAma acUka Ave che, e ilavane kema mArI nAkhavo enuM saMzodhana vaijJAnika karavA mAMDe che tathA choDane e rogano pratIkAra karavA uttejita karavA kRtrima khAtaro pIrasAya che. paraMtu je ekamAtra sAcI rIta te ja ajamAvavAmAM AvatI nathI. kharI rIte khetInI jamIna ane DhoraDhAMkhanI saMkhyA Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA vaccenuM pramANa ghaTI javAthI A paristhiti UbhI thAya che, ane pachI rAsAyaNika khAtaro vaDe ene upAya karavAmAM Ave che enuM ja pariNAma A roga che. seMdriya khAtaranuM pramANa jamInamAM vadhAravAmAM Ave, te A vaijJAnika jaMjALamAM phasAvuM ja paDatuM nathI. Dhora-DhAMkhane thatA re * mIna nIrogI ane phaLadrupa heya, te tenA upara thata pAka nIrogI ane puSTikAraka hoya; tathA pAka nIrogI ane puSTikAraka heya, te tene khAnAra prANIo paNa nIrogI ane puSTa bane" - e pitAne siddhAMta cakAsI jovA sara AlabarTa hAvarDa A prakaraNamAM keTalAya prayoga tathA anubhavanA nAma-ThAma sAthe dAkhalA TAMke che. ApaNe e dAkhalAonI pramANabhUtatA tapAsavA besavAnI jarUra na hoI, te je nirNaya upara pahoMce che, te TAMkIne ja saMtoSa mAnIzuM. pusAne potAne anubhava TAMkIne te jaNAve che ke, Dhora-DhAMkhanA rogacALA jayAre AjubAju phATI nIkaLatA ane moMnA tathA kharInA rogothI saMkhyAbaMdha Dhora maraNa pAmatAM, tyAre pusA esTeTamAM rAkhavAmAM AvatAM Dhora-DhAMkhane paNa enI asara pahoMcatI. te pote kheDUta kuTaMbamAMthI UtarI AvelA hoI, A badhI bAbatonA khUba anubhavI hatA. tethI temaNe baLadanI pasaMda karelI jAtanI cha joDI pitAnA akhatarA mATe potAnA kabajAmAM alaga rAkhI. sArA havA-ujAsavALA DhALiyAmAM te baLadone rAkhavAmAM AvyA. te DhALiyAmAM pharasabaMdhI karAvavAne badale mATInuM ja bhoMyataLa kAyama rAkhyuM. temane mATe pIvAnA cokhkhA pANInI vyavasthA karIne sUmasa bharelI jamInamAM UgatuM puSTikAraka khaDa tathA dhAne temane ApavA mAMDyuM, tathA mArca 8 mIthI jUna 15 mI sudhI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dhora-DhAMkhane thatA rogo Ge garamInA 100 divasa daramyAna paNa lIlA cAro temane maLyA kare te mATe sIlA* taiyAra karAvyuM. pharasabaMdhIvALI jamIna DhoranI phATelI kharIAne goThatI AvatI nathI; paraMtu traNa traNa mahine temanA paga nIcenI mATI badalAvatA rahIe ane chANa-mUtrathI tara thayelI e mATIne kaoNpeAsTa khAtara banAvavAnA upayeAgamAM laIe, tA DhoranI anukULatA ane Arogya sacavAvA uparAMta ApaNane paNa kaoN pAsTa mATenI sAmagrI maLI rahe. ATaluM karyA bAda temaNe pusAmAM cepI rogAthI Dhorone bacAvavA mATe rasI mUkavA AvatA Dhora-dAkatarone samajAvIne peAtAnA baLadone rasI na mUkavA dIdhI. bahAra roga-cALA cAlatA hovA chatAM te baLadone koI roga lAgu na paDayo. temane je bIDa upara cepa lAgelAM Dhora caratAM hatAM te bIDa upara paNa laI javAmAM AvyA. ane pachI * DhAra-DhAMkhane unALAnA divaseAmAM paNa lIlA cArA maLatA rahe te mATe sIleAnA khADA banAvavAnI ane temAM meAsamamAM bAjarInA ke tevA bIjA lIlA UbhA cheADane kApIne saMgharavAnI rIta A pramANe che : cAra phUTa UMDA khADA kheAdavA ane temanI bAjue aMdara DhALa paDatI banAvavI. pachI AjubAjunI jamInamAMthI havA aMdara na dhUse mATe khADAnI cAre bAjuone jADA, bhIneA mATInI gArane lepa karavA. pachI bAjarInA lIlA UbhA cheADa kApIne taiyAra rAkhyA hoya, temanA nAnA TukaDA karIne khADAmAM bharatI vakhate pANInA chaMTakAvathI temane bhInA karavA, eka divasamAM ja A kAma pUruM thAya ema badhu geAThavavuM joIe. pachI khADA bharAtAM uparanA TekarAnuM kendra khetaranA jamInataLI 18 i.ca jeTalu U'cu' thAya, tyAra bAda tenA upara sUku dhAsa - parALa chAI devuM. pachI tenA upara eka phUTa mATI bharavI. e mATInA thara upara keTalAka bhAre paththa geAThavavA. A eka khADAmAM cALIsa baLada mATe 14 divasa cAle teTaluM sIlA sa`dharAya. tevA sAta khADA karyA hAya, teA 100 divasa mATenA lIlA cArAnI jogavAI thaI jAya. unALAmAM jyAre A khADA kheAdI aMdaranuM sIlA kADhavAmAM Ave che, tyAre te lIlu ja hAya, che ane DhAra tene hAMsathI khAI jAya che, Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA te temane cepa lAgelAM DhoranI eTalI najIka bAMdhavAmAM AvyA ke jethI teo potAnAM meM ekabIjAne ragaDI zake. tema chatAM moMnA rogone cepa A baLadone na lAgyo. Dhorane thatA nA ane paganA rogo vAirasanA rogo gaNAya che. paraMtu te paNa DhoraDhAMkhane pUratA poSaka AhAra na maLavAnuM ja pariNAma che, ema lekhaka potAnA anubhavone AdhAre bhArapUrvaka jaNAve che. kRtrima khAtarovALI jamInamAM Ugelo cAro ke dhAna vagere khAnArAM Dhorane e roga vahelo thavAno saMbhava che, ema paNa te noMdhatA jAya che. bIjo eka anubhava te e noMdhe che ke, phaLadrupa jamInamAM pakaveluM dhAna Dhora hase hoMse khAya cheeTaluM ja nahi paNa, bIjA dhAna karatAM ochuM khAya te paNa te barAbara dharAI jAya che. pariNAme anAjane paMdara TakA jeTalo bacAva thAya che. maraghA-batakAMne phaLadrupa jamInamAM pakaveluM anAja ApavAmAM Ave che, to nAnAM baccAMnI maraNasaMkhyA 40 TakAthI ghaTIne 4 TakA thaI jAya che. bhaMDone e anAja khAvA maLatAM temane kara (scour) roga dUra thaI jAya che. ghaDA ane gAyone prasUti veLA je muzkelIo paDe che, te paNa A anAja khAvAthI paDatI nathI. vaijJAniko vadhu anAja kema karIne Utare enI tarakhaTamAM ja rahe che. paNa e anAja guNavattAmAM kevuM thAya che, arthAt te anAja khAnAra Dhora-DhAMkha tathA mAnava prANIo upara tenI kevI asara thAya che, te vicAravA ke tapAsavA thobhatA nathI, AMkaDAzAstrIo paNa ekara dITha utAro tathA tene vecatAM thatI AvakanA ja AMkaDA mAMDyA kare che; paNa prANIonA Arogya upara ane komanA Arogya upara temanI zI asara thAya che, tenuM lekhuM mAMDatA nathI. piSaka ane nIrogI AhAra pasaMda karavAnI Dhora-DhAMkhamAM je sAhajika vRtti rahelI che, te vaijJAnikonAM saMzodhano karatAM jarAya UtaratI nathI, evo purAvo moTA pramANamAM bhego thato jAya che. be Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dhera-DhAMkhane thatA re jAtanAM ghAsamAMthI Dhora je ghAsa khAvAnuM pasaMda kare, ane je ghAsa tarapha meM paNa na mAMDe, temanuM prayogazALAmAM pRthakkaraNa karAvavAmAM AvatAM, je ghAsa Dhora-DhAMkha pasaMda karatAM te vadhu nIrogI ane puSTikAraka mAlUma paDyuM hatuM. kRtrima khAtarovALI jamInamAM UgeluM ghAsa Dhora-DhAMkha haMmezAM nApasaMda karatAM. bIjA eka dAkhalAmAM kRtrima khAtaro vAparavAmAM AvatAM hatAM te khetaramAM UgelA baTATA bAphIne pALelI bilADI AgaLa dharavAmAM AvyA, te teNe dharAra na khAdhA, paraMtu chANiyA khAtaravALAM khetaromAM ugADelA baTATA bAphIne ApavAmAM AvyA, te te tarata khAI gaI. skaoNTalaeNDanA eka kheDUte potAnAM khetaromAMnA ekamAM kRtrima khAtaro nAkhI ghauMno namUno vAvyo, ane bIjA ekamAM chANiyuM khAtara nAkhIne. pachI tene vicAra Avyo ke A be jAtanA ghauMmAMthI kayA sArA gaNAya tenI parIkSA zI rIte karavI? paraMtu tenA koThAramAM pesI jaI udaraDAoe tene javAba ApI dIdho.- chANiyA khAtaravALI DhagalI teoe sApha karI nAkhI, ane kRtrima khAtaravALI DhagalIne aDyA paNa nahi! bIjA eka khetaramAM eka kheDUte potAnA vADAmAM kRtrima khAtara vAparIne carANa mATenuM ghAsa vAvyuM. jyAre te taiyAra thayuM, tyAre potAnI gAyone e vADAmAM pesADavA teNe eka nokara ane kUtarAnI madada lIdhI, paNa gAyo e vADAnuM ghAsa khAvA aMdara peThI ja nahi, dha0 - Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamInanI phaLadrupatA ane mAnava Arogya gayAM be prakaraNamAM jamInanI phaLadrupatA ane temAM thatA pAka ane tene caranAra DhoranA Arogya varagheno saMbaMdha ApaNe joI AvyA. paraMtu jamInanI phaLadrupatA ane mAnava Ayogya vacceno saMbaMdha evI sIdhI rIte ApaNe bhAgye batAvI zakIe. kAraNa ke, mANasa jamInanA kaThaNa paDa upara thato pAka ja khAIne jIve che evuM nathI. te dariyAnI, nadIonI tathA jaMgalonI pedAza khAIne paNa jIve che, jyAM kRtriAma khAtaronI kazI asara khAsa pahoMcatI nathI.* uparAMta, mANasone kaMI DhoranI peThe akhataro karavA khAtara lAMbo vakhata eka jagAe ekaThAM rAkhI zakAya nahi vaLI mANase - ane Adhunika sudharelA mANase khAsa karIne - pAka jevo khetaramAMthI Ave che tevo ja upayogamAM letA nathI. jema ke, ghauM - DAMgara vagere dhAnyonAM uparanAM poSaka badhAM paDa kADhI nAkhI, sapheda roTI, tathA paoNliza karelA cokhA teo khAya che. vaLI dUdha - zAka - phaLa vagere tAjAM ja khAya che ema nathI, have te pAzcarAIjha kareluM dUdha, tathA phrIjhamAM nAkhelAM ke prijharaveTivomAM nAkhIne paeNka karelAM zAka-phaLa mahinAonA mahinAo pachI upayogamAM le che. te badhAnI * paraMtu have DI. DI. TI. vagere jaMtunAzakanI asara dariyA kinAre tathA nadImAM paNa pahoMce che ane e mAchalAM vagere pedAza khAIne DI. DI. TI. mAnava zarIramAM pAchuM AvI saMdharAya che, tathA teno mATe khataro amerikA-bhArata vagere dezanA mAnavA mATe Ubhe thayo che, e mAhitI tAjetaramAM bahAra AvI che. - saMpA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamInanI phaLadrupatA ane mAnava Aregya je asara thatI hoya, te chANiyA khAtarothI pedA thayelA pAkanI ke kRtrima khAtarothI pedA thayelA pAkanI mAnava Arogya upara thatI asaramAMthI kevI rIte bAda karavI ke umeravI, e kalpI zakAtuM nathI. tema chatAM, amuka saMjogAvazAt, amuka saMkhyAmAM mAnavaprANIne eka jagAe lAMbA vakhata ekaThAM rahevAnuM bane che te vakhate, temanA upara amuka niyata AhAronI thatI asaro noMdhI zakAya che. tathA A praznamAM rasa lenArA keTalAka pratiSThita niSNAta evA UbhA thayA che tathA UbhA thatA jAya che, je jyAM tyAMthI AvA purAvA maLe te bhegA karI pustakomAM, sAmiyakAmAM ke bIjAM copAniyAM rUpe prakAzita kare che. e rIte A prazna aMge jene vicAra karave heAya tene mATe pUratuM sahitya bheguM thayuM che. paraMtu ApaNe navA sudharelA kahevAtA mAnavIe, ApaNA ArogyanI paMcAta dAkataro, vaijJAniko ane heltha rminasTara tathA tenA khAtAne ja sAMpI dIdhI hAvAthI, A agatyanI bAbatamAM pe|te vicAra karavAnuM ke tapAsa karavAnuM cheDI dIdhuM che. ane dAkatarone tathA vaijJAnikone te roganA upacAranI bAbatamAM ja eTalI pratiSThA, eTalA paisA tathA eTaluM kAma maLatuM hAya che ke, e roga zAthI utpanna thAya che tathA temane utpanna thatA ja zI rIte rokI zakAya e paMcAtamAM paDavAnuM temane gamatuM ke pAlavatuM nathI. kAraNa ke ema karavA mATe temane cheka khetaro ane jaMgaleA sudhI pahoMcavuM paDe; are jamInanA haLanI aMdara saMzAdhana karavuM paDe! emane zaheromAM AvelI susaMpanna prayogazALAo, haoNspiTalo ke temanAM mabalakha sAdhano chADI dhULa-kAdava ke chANa-mUtra phIMdavAnuM zI rIte game ke pAlave ? Ama mAnava ArogyanI bAbatamAM ja sudharelA kahevAtA mAnavanI bedarakArI Azcaryajanaka che. kArAkorama parvatanA madhyamAM, ane kAzmIranI uttare AvelI huMjhA khINanA lAkeno dAkhaleA pahelA sphurI Ave che. te khINanI pazcime aphaghAnistAna, uttare raziyana pAmIra, ane pUrvamAM cAinIjha turkastAna Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA che. tyAMnA lokonA noMdhapAtra ArogyanI bAbatamAM ghaNA ahevAla prasiddha thayA che. gilagiTa ejaMsInA eka vakhatanA meDikala ophisara meMka kaeNrisane piTsabargamAM ApelA eka vyAkhyAnamAM nIcenA zabdo te leko mATe vAparyA che: "mArA e lokonA sahavAsa daramyAna temane maraDo, jaTharanAM cAMdAM, epenDIsAITIsa, kensara vagere rogo thayelA meM jANyA nathI. temanAM AMtaraDAMne thAka, ciMtA, ke zaradInI asara thayelI meM joI nathI. emanuM jhagArA mAranuM Arogya joyA pachI, ApaNI sudharelI prajAmAM e badhA rogonI takalIphane kAraNe thatAM rudane sAMbhaLI sAMbhaLIne mane kheda thAya che." huMjhA khINanA lokonuM e Arogya temanI khetInI paddhatine AbhArI che. teo vanaspatine, prANIono ane mAnavone badho kacaro tathA maLa kALajIthI jamInamAM pAcho vALe che. e lokonAM agAzIbaMdha khetarone je pANI pAvAmAM Ave che, te paNa alTaranA himapradezamAMthI saratI nadInuM ja AvatuM hoI, temAM khanija dravyovALo kAMpa puSkaLa hoya che. A kAraNe jamInamAMthI vaparAI jatAM khanija dravyo varasovarasa bharapAI thatAM rahe che. bIjo eka jUne dAkhalo je dhAyelo yAda Ave che, te siMgAparanA pablika heltha DipArTamenTe kAme lagADelA majUra-daLane che. e majUra-daLa 500 tAmila kulIonuM baneluM hatuM. te daLane bIjA vizvayuddha daramyAna siMgApora TApunA judA judA bhAgomAM kAme lagADavAmAM AvyuM hatuM. iMglenDa bIjA vizvayuddhamAM bhaLyuM eTale siMgAporanA heltha oNphisara DaoN. je. Dabalyu. zAphe Arogya vyavasthAnA kAme lagADelAM pitAnAM e mANasone mATe 40 ekara jamIna judI kADhI ApI. zarata e hatI ke, temaNe kaoNposTa khAtara taiyAra karI e jamInamAM pUratA rahevuM ane emAM vAvelAM zAkabhAjI tathA phaLa pote tathA potAnAM kuTuMbIo mATe ja vAparavAM-bahAra koIne vecavAM nahi. sthAnika khetIvADI khAtAe potAnA inspekaTaro ane sTAphanAM mANasone, kevI rIte Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamInanI phaLadrupatA ane mAnava Aregya 85 zAka-bhAjInI khetI karavI te temane zIkhavADavA mokalI ApyAM. teoe dareka majUra-vasAhatamAM jaI, e lokone zAkabhAjI kema rAMdhavAM tenuM paNa nidarzana karyuM. moTA jathAmAM koM pesTa taiyAra karavAnuM paNa zarU karI devAmAM AvyuM ane laDAInI zarUAtamAM ja 1000 Tana kaoNpasTano jatho taiyAra thaI gaye. pachInA mahinAomAM majUra-daLanAM mANasonI zarUAtanI upekSA ane bedarakArI dUra thaI gaI ane tene sthAne utsAha ane khaMta najare paDayAM. je loko sArAM zAkabhAjI pakave temane inAma ApavAnuM paNa zarU karavAmAM AvyuM. pakavelAM zAkabhAjInAM pradarzana paNa yojavAmAM AvyAM. pahelAM varSa pUruM thavA AvyuM tevAmAM ja e majUra-daLanAM mANasonAM zarIramAM vadhelI rogapratIkAra-zakti ane Arogya spaSTa varatAvA lAgyAM. nabaLAI ane mAMdagInuM te nAmanizAna na rahyuM ane yuddhane kAraNe vadhI gayelA kAmakAjano bojo paNa te mANaso sahelAIthI uThAvI zakyA. pachI jo ke jApAnano kabajo thatAM e akhatarAnI vadhu vigate ke AMkaDA nedhavAnA rahyA nahi. paraMtu e majUronAM bairAM-chokarAMnA ArogyamAM paNa thayelo noMdhapAtra sudhAro ughADo dekhAI Avato hato. rahoDeziyAmAM moTA pramANamAM akhatyAra karavAmAM Avelo bIjo eka dAkhalo paNa noMdhapAtra che. briTanane laDAInI taiyArIo mATe tAMbAnI jarUra hatI. tenA sAmrAjyamAM, uttAra rahoDeziyAmAMthI tAMbuM maLI zake tema che, tevI bhALa maLatAM, vaDA pradhAne laoNrDa geDijhane e kAma soMpyuM. paraMtu je bhAgamAM tAMbAnI khANonI zodhakhoLa tathA kAmakAja karavAnuM hatuM, te bhAga nirjana hate. Aphrikane paNa te bhAgamAM rahetA na hatA, kAraNa ke UMghatI mAMdagI, maleriyA ane bIjA uSNakaTibaMdhamAM jovA maLatA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA rogane kAraNe te kaTibaMdhanA madhyamAM Avela moTA jaMgala-pradezomAM mAnava vasavATa azakya banI rahe che. eTale e pradezomAM tAMbAnI khANonuM kAmakAja zarU karavA mATe prathama to e rogonA ja nirAkaraNane vicAra karavAne rahyo. have dAktarI upacAranI ghaNI zAkhAo che. prathama te rogane ja upacAra karatI (curative) zAkhA. te prathama roganuM svarUpa nakakI kare che, ane pachI te rogane bhega banelAnI davA vicAre che. bIjI zAkhA che, rogane thate ja aTakAvavAnuM vicAranArI (Preventive) zAkhA. te moTA mAnavasamAjane nIrogI kema rAkhavo tenA praznomAM Utare che. trIjI che, uSNakaTibaMdhamAM thatA rogono upacAra vicAranArI (Tropcial) zAkhA; tene jhoelajI (prANIvijJAna) nuM ja saMtAna gaNavI joIe, kAraNa ke, te e pradezamAM rahetAM jaMgalI prANIone abhyAsa kare che. ane A badhI pachI Ave che racanAtmaka upacAranI (Creative) zAkhA. ene viSe ghaNA ochA loko kazuM paNa jANatA hoya che. rogone kAraNe nirjana banI gayelA uttara rahoDeziyAnA pradezamAM e badhI paddhatio kAme lagADavI paDe tema hatuM. tema chatAM mukhya bhAra racanAtmaka paddhati upara ja mUkavAmAM Avyo. arthAta tyAM kAma karavA janArA lokone nIrogI khorAka pUro pADavAnI vAta upara. te lokone zremasathI lathapatha evI phaLadrupa jamInamAM pakavelo ane tethI jIvana-zaktithI UbharAte AhAra ja pUro pADavAmAM Avyo. tyAMnI jamInane khUba hyumasa-bharapUra banAvavA seMdriya khAtara puSkaLa pramANamAM umeravAmAM AvyuM. paMdara varSamAM te te bhAgamAMthI rogacALAnuM nAmanizAna nIkaLI gayuM; ane e bhAga ArogyadhAma gaNAvA lAgyo. tyAM nabaLI tabiyatanA loko tabiyata sudhAravA AvavA lAgyA! A dAkhalo e mukhya vAta ja siddha karI Ape che ke, lokonuM Arogya arthAta rogamukti teo kevo AhAra le che, te upara khAsa AdhAra rAkhe che. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamInanI phaLadrupatA ane mAnava Aregya 97 eka noMdhapAtra dAkhalA seMTa mArTina skUla, sigmAuthanA che. te bArDiMga-skUlane eka ekara jamIna hatI. bhAgyavazAt tenA mALI seMdriya khAtaronA ja himAyatI hatA. te koI jAtanuM kRtrima khAtara vAparatA nahi. te e jamInamAM dara varSe daza bAra Tana seMdriya khAtara bharatA, ane zAka-bhAjI phaLa vagere ugADatA. skUlanA vidyArthIone te ja bhojanamAM pIrasAtAM. pariNAme, paMdara varSanA gALAmAM AsapAsa keTalAya rogacALA phATI nIkaLavA chatAM A skUlanA cheAkarAone kaze roga lAgu paDayo nahi. UlaTuM nabaLA bAMdhAnA mAMdalA jevA je chAkarA skUlamAM dAkhala thatA, te paNa pachI paThThA navajavAna banI jatA. nizALanI e apUrva siddhi tyAMnI phaLadrupa jamInamAM ugADAtAM zAka-bhAjIne AbhArI hatI. tenA vidyArthIo Atma-vizvAsanI bAbatamAM tathA svAzrayanI bAbatamAM paNa AgaLa paDatA hatA. reva0 Dabalyu. esa. eNrI, je A ahevAla Ape che, te aMte jaNAve che ke, 9 thI 14 varSa daramyAnanA nAjuka samaya daramyAna je khArAka chekarAMne ApavAmAM Ave, tenA upara temanA bhAvI Arogya, tAkAta ane AtmavizvAsanA AdhAra rahe che, evI mane khAtarI thaI gaI che. cezAyaramAM AvelA vinsapharDamAM ke-opareTiva hAlasela seAsAyaTInuM eka kArakhAnuM che. te jyAM AveluM che te pradeza, pahelAM paDatara paDI rahelA hatA. temAM kaoNmpAsTa ane bIjA seMdriya khAtaro pUrIne tene have eka phaLadrupa bagIcAmAM pheravI nAkhavAmAM Avyo che. e kArakhAnAnA majUrone kenTinamAM e bagIcAmAM UgelAM zAka-bhAjI, baTATA vagere ApavAmAM Ave che. baTATA chAla sAthe ja bAphI nAkhavAmAM Ave che. khAtI vakhate paNa e chAla kADhI nAkhavAmAM AvatI nathI. roTI paNa daLelA AkhA-ghauMnI ja banAvavAmAM Ave che. pariNAme e kArakhAnAnA majUronuM Arogya, kAryakSamatA ane svAsthya tadna sudharI gayAM che. kAmakAjanuM pramANa paNa vadhI gayuM che. gerahAjarI nahIMvat che. A badhuM e kArakhAnAnA maeNnejaranI samajabUjhane AbhArI che. kArakhAnA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 dharatI mAtA upara kaze kharcanA vizeSa bAjo paDavA dIdhA vinA kAmadArone te pauSTika nIrogI khorAka sastA dare pUro pADe che. kAmadAronA kAmakAja karavAmAM utsAha ane temanAmAM varatAtA khaMtathI kArakhAnAne paNa pUro badalA maLI rahe che. arthAt, audyogika thAka ane kaMTALAnA praznanA ukela paNa phaLadrupa jamInamAMthI UtarelA pAkamAM na zodhavo joie ? eka khAsa noMdhapAtra dAkhalA nyUjhIlaeNnDaneA che. te deza gArAnA hAthamAM AvatAM, tyAM gheTAM ucherI Una paradeza caDAvI meTo napho karavAnA lAbhamAM, teoe nadInAM mULa AgaLanA UMcANa pradezAmAM paNa gheTAM carAvI jamInanuM dhovANa zarU karyuM, e hakIkatanA achaData ullekha agAu AvI gayA che. pariNAme e dezanI meTA bhAganI phaLadrupa jamIna dhAvAIne kotarAvALI banI gaI che. AkhA dezanI jamInanI phaLadrupatAnA khyAla karavAnuM te vakhate koIne sUjhayuM nahi; eTale te dezanI kaMgALa dharatImAM UgatuM dhAna vagere khAine te lokonuM Arogya paNa kathaLavA lAgyuM. leDI Iva bAlphara temanA 'dha liviMga saoNila' nAmanA pustakamAM (pA. 131) noMdhe che, " nyUjhIlaeNnDanI zALAomAM dAkhala thavA AvatAM dara sA cheAkarAMe paMdara jaNa te| evAM hoya che ke jemane dAktarI sAravAranI tarata jarUra hAya; tathA paMdara .Nane dAktarI tapAsa heThaLa rAkhavAnI jarUra hoya. ghaNAM cheAkarAMne nAka ane gaLAnI takalIpho hoya che ane echAmAM ochI be-tRtIyAMza saMkhyAne dAMtanA saDo lAgu paDayo hoya che. nyUjhIlaeNnDanA Arogya khAtAe ja e hakIkata jAhera karI che ke, nizALe javAnI uMmarathI pahelAMnI uMmaranAM lagabhaga 30 TakA cheAkarAMne nAka ane gaLAnI takalIpho hoya che, 23 TakAne graMthIo (glaeNnDsa)nI takalIpha hoya che ane 2 TakAne koI ne koI jAtanI phephasAMnI. zALAmAM dAkhala thayelAM cheAkarAMnA ArogyanI bAbatamAM sarakArI AMkaDA A pramANe che: 5 TakA phUlI gayelI graMthIonI takalIphathI pIDAtAM hAya che, paMdara TakAne haiDiyA pAsenI thAIraoNIDa glaeNnDanI vRddhi Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamInanI phaLadrupatA ane mAnava Arogya 89 thavA lAgI hoya che, 15 TakAnA kAkaDA phUlI gayA hoya che, 32 TakA dAMtanA saDAthI pIDAtA hoya che ane 66 TakA bIjI zArIrika UNapane lIdhe." A TANe DaoN. jI. bI. caMpamaeNna A karuNa citrAmAM dAkhala thAya che. temaNe okalenDanI mAunTa AlbarTa grAmara skUlamAM khorAkanA pheraphArane akhataro zarU karyo. 60 jeTalA chokarAo, zikSako, ane sTAphanA mANasone hyumasa bharelI jamInamAM pakavelAM zAka-bhAjI ApavA mAMDyAM. tenuM pariNAma te skUlanI meTrane A zabdomAM jaNAvyuM che : "sUmasa-bharapUra bagIcAnI pedAza kherAka ApavA mAMDavAnA pheraphArathI mAMDIne pachInA bAra mahinA daramyAna chokarAonI mAthAnI zaradInI takalIpha ochI thavA lAgI. pahelAM e chokarAomAM mAthAnI zaradI e sAmAnya vastu hatI. amuka dAkhalAomAM te e roga sadatara nAbUda ja thaI gayo. te ja pramANe zaradI ane inphaluenjhAnA kissAomAM noMdhapAtra ghaTADo thate cAlyo. zaradI te have bhAgye ja thAya che, ane InphalUenjhA paNa bahu haLavA prakArano. orIne rogacALo jyAre dezabharamAM phATI nIkaLyo, tyAre skUlamAM navA dAkhala thayelA chokarAomAM ene humalo joradAra hato; paraMtu zALAnI haoNsTelamAM eka varSa ke tethI vadhu samayathI rahetA AvelA chokarAo upara e rogano humalo haLavo hote tathA te jhaTa maTADI zakAto. "chellAM traNa varSa daramyAna zALAnA bhaNatarano bojo ane ramatagamatanA kSetromAM joItI tAkAta ane capaLatAnI bAbatamAM zALAnA chokarAo sArA nIvaDI AvyA che. phUTabaoNlanI sIjhanamAM bahu thoDA akasmAto thAya che, kAraNake chokarAonAM hADa ane snAyune pUrato vikAsa thayo hoya che. dAMtane saDo paNa saMtoSajanaka kahI zakAya e pramANamAM adRzya thavA lAgyo che." Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 dharatI mAtA lokonA dhyAna upara ThokIThokIne e vastu lAvavAnI jarUra che ke, AvatI kAlanuM temanuM Arogya Aje jamInanI je phaLadrupatA temaNe jALavI ke UbhI karI haze tenA upara ja AdhAra rAkhaze. phaLadrupa jamInano pAka e bAbatamAM zo bhAga bhajavI zake che tenA bIjA aneka dAkhalA ApI zakAya tema che. paraMtu jene kAna baherA ja rAkhavA hoya, teno upAya nathI. kRtrima khAtaro jamInanI phaLadrupatA ane Arogyane nAza kare che; ane sendriya chANa-mUtranAM khAtara tathA kaoNmposTa jamInane tAkAta ane jIvana Ape che. - eTaluM yAda rAkho ke, badhA roganuM hArda proTIna tatva jamInamAMthI choDamAM barAbara samanvita thavA ke na thavAmAM ja raheluM che. je choDamAM proTIna barAbara samanvita thaI jAya, te rogane pratIkAra karavAnI zakti te pAkane ApoApa prApta thAya che, ane tyAra pachI te pAka khAnAra mAnava ke prANImAM e saMkrAnta thAya che. eTale jamInamAMthI proTIna barobara choDane maLatuM rahe tathA temAM abhisUta thAya, to e pAka khAnAra mANasa ane DhoranA ArogyanI paNa ciMtA karavAnI na rahe. AbohavAnI tIvratA proTInanA saMkramaNane nukasAna karI zake che. tema chatAM tevA kissAmAM paNa jamInanI chidrALutA barAbara jALavI rAkhavAmAM Ave, to e tIvratAnI mAThI asara paNa ochI karI zakAya che. ane jamInanI chidrALutA jALavavAnuM eka mukhya sAdhana sendriya khAtarathI choDanA mULamAM jamA thayeluM sUmasa che. naheranuM pANI ae kRmI tAre mitrananI chidrALutAnAM bhAre nAzaka che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa 3 je khAtara Page #109 -------------------------------------------------------------------------- Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAtarane prazna AkhI duniyAnI khetIvADI sAme e prazna AvIne Ubho che ke. audyogika krAMtine lIdhe UbhI thayelI virATa mAnava vastInuM Arogya ane kAryakSamatA sArAmAM sArI rIte kevI rIte jALavavAM ? zaheromAM khaDakAyelI e totiMga vasatI khetaromAMthI anAja ane bIjuM utpAdana kheMcI jaIne khAI nAkhe che, paraMtu temane maLa-kacaro khetarone pAcho maLatuM nathI. e vastu jANe udyogone khetIvADI taraphathI maLatI kAyamI khaMDaNI jevI banI gaI che; ane ene pariNAme pRthvI uparanA moTA pradezonI jamIna kaMgALa banatI jAya che. ajANamAM eka prakAranI moTA pAyA upara dharatInI lUMTa ja cAlI rahI che. dharatInI phaLadrupatA, jemAM bhaviSyamAM AvanArI peDhIono paNa haka che, tene AkhI mAnavajAtanA hitane mATe nahi paNa vartamAna kALanI apramANika peDhInA bhogavaTA mATe vAparI nAkhavAmAM Ave che. AvuM kaMI haMmezane mATe cAlI zake nahi-cAlavA daI zakAya nahi. atyAranI saMskRtine sthAne eka navI saMskRti UbhI thavI ja rahI, je dharatInA paDa uparanI vividha amAnatane pavitra thApaNa rUpa mAne; ane temAMthI joI kherAka dharatInI mUDI khuTADIne nahi, paNa dharatI uparanI hariyALI zetaraMjInI kAryakSamatA vadhAravA dvArA meLave. A jagAe ja khAtarane prazna AvIne Ubho rahe che. TUMkamAM kahIe te, khAtara pUravAnI jarUra, kudaratanuM dharatInI phaLadrupatA jALavavA mATenuM je svAbhAvika cakra che, temAM ApaNe karelI 3 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 dharatI mAtA Dakhalane kAraNe UbhI thAya che. ApaNe khetInI prakriyA dvArA kheDa, vAvaNI, laNavuM vagere je kAMI karIe chIe, te kudaratanI 'vadhavuM ane kSINa thavuM' e rItanI je dhImI ane jaTIla prakriyA che, temAM gaMbhIra Dakhala ke ADakhII UbhI karavA rUpa che. alabatta, kudaratanI prakriyAmAM mAnave evI Dakhala ke ADakhIlI UbhI karavI ja paDe che; paraMtu e Dakhala dharatInA zASaNarUpa na banI rahevI joIe : e eka yajJakarma banI rahevuM joIe, jemAM dharatImAMthI jeTaluM laIe teTaluM tene pAchuM vALavAnI ApaNI javAbadArI ane dharmabuddhi bhArobhAra rahelI hoya. kheDUtanI prathamamAM prathama pharaja e gaNAya ke, teNe pAtAnI jAtane kudaratanA eka bhAgarUpa samajavI. kudaratI paristhitimAMthI cAlAkI vAparIne te hariMgaja chaTakI zakavAnA nathI, e samajI levuM. teNe kudaratanA kAyadA mAthe caDAvavA rahyA. kudaratI prakriyAmAM te je kaMI DakhalagIrI kare, te teNe e kAyadAnI maryAdAmAM rahIne ja karavI rahI. e ja kRSI-kaLAnuM hArda che. Adhunika vijJAna kudaratane eka evA kaMjUsa bhaMDArI mAne che, je mAnavajAtane joItA khArAka ApavAmAM AnAkAnI kare che ane vAra lagADe che. vijJAna peAtAnI karAmatathI kudaratanI ADoDAIne jera karI, atyArathI vadhI gayelI mAnavajAta mATe anAjanA bhaMDArA chalakAvI dIdhAnI baDAze| mAre che. paraMtu kharI rIte te te dharatInI mULa mUDI upara tarApa mAravA barAbara che. ane emAMmI saune mATe lAMbA gALe karuNa niSphaLatA ane bhAre utpAta ja sarajAvAnA che. khetInI kharI vaijJAnika rIta te e ya ke, kudarata A bAbatamAM zuM karI rahI che tenuM nirIkSaNa karavuM, tathA mAnavajAta kaI bAbatamAM enAthI ADI phaMTAya che te nakkI karIne sudhArI levuM. atyAra agAunAM pAnAMmAM e aMge ghaNuM kahevAI gayuM che; chatAM ahIM AgaLa TUMkamAM e badhuM pharI yAda karI javuM upayogI thaI paDaze. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAtarane prazna 95 (1) prathama te, khullA rahetA tathA jamInamAM dabAI rahetA khaDako upara pANI ane pavanathI je ghasArAnI prakriyA cAle che, ane jenAthI navI jamIna banatI rahe che tathA badalAtI rahe che, te prakriyAnI noMdha levI ghaTe. A prakriyA cAlu na rahe, te jamInamAM khanija tattvonA puravaThAnI sthiti karUNa banI jAya. (2) bIjuM, vRkSo e navI banatI AMtara-jamInamAMthI khanija to potAnAM mULa dvArA kheMcIne pacAve che ane pachI potAnAM kharI jatAM pAMdaDAM mAraphate te khanija tatvone seMdriya rUpe dharatInA paDa upara pAtharI de che. e rIte tathA aLasiyAMnI kAmagIrI dvArA AMtarajamInamAMnA ghaTako uparanA paDamAM satata umerAtAM rahe che. (3) trIjuM, vRkSa, ghAsa ane bIjI vanaspati sUryanI zaktine grahaNa karI upayogamAM le che ane pachI seMdriya avazeSa rUpe bahoLA pramANamAM jamInanA uparanA paDane phaLadrupa banAve che (4) cothuM, jIvatAM Dhora DhAMkhanAM maLa-mUtra tathA te marI jAya tyAre temanAM mRta zarIro mATImAM bhaLI jaIne je seMdriya khAtara bane che, te badhuM jamInanA paDa upara patharAtuM rahe che. (5) chevaTe, phaLadrupatAnAM A badhA ghaTako upara bheja ane havAnI prakriyA thaIne temanuM mizraNa thAya che ane pachI lakhe sUkSma phUga ane beMkaTIriyA dvArA tathA nAnA ane karoDarajaju vinAnAM jaMtuo dvArA temanuM prANIja, bhautika tathA rAsAyaNika rUpAMtara sadhAya che. A kudaratI prakriyAmAM khetInI kriyAthI keTalIka DakhalagIrI te anivArya bane che. prathama te khetI amuka niyata sthaLoe ja karavI paDe che; ApaNe khetarone ahIMthI tahIM khaseDI zakIe nahi. uparAMta amuka pAko ja amuka khetaromAMthI levAmAM Ave che. paraMtu jamIna vAsela rAkhavI, tathA vArApharatI pAka levA ke mizra pAka levA dvArA e DakhalagIrInAM pariNAmo haLavAM karI zakAya che. tema karavAthI je Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA vanaspatino ugAvo khetI mATe jamIna uparathI baMdha karAyo hoya che, tenI bharapAI thaI rahe che. alabatta, ghaNI vAra A bharapAI bahu adhUrI hoya che. paraMtu A lAMbAgALAnI DakhalagIrI uparAMta pAzcAtya khetImAM ane moTA bhAganI bagIcA ane vADInI khetImAM phaLadrupatAnuM cakra jALavI rAkhavAmAM vArSika, mosamI, ane rojiMdI bhUlo karAtI hoya che. e bhUlo ajANamAM karAtI hoya che, paraMtu tyAM AgaLa ja vadhu jokhama rahevuM che. prathama to vanaspatija avazeSe jamInamAM vaphAdArI ane cIvaTapUrvaka pAchA vALavAmAM AvatA nathI; keTalIka vAra temane bALI nAkhavAmAM Ave che. ane keTalIka vAra audyogika ane bIjA hetuo mATe temane tyAMthI upADI laI javAmAM Ave che. vaLI dazakAo sudhI zaheranA kacarAmAM teo daTAyelA rahe che. mAnavonAM maLamUtra te gaTaromAM dhoI kADhavAmAM Ave che, tyAre pALelAM Dhora-DhAMkhanAM chANa-mUtara kAM te bahu ochAM hoya che athavA temane ukaraDAnA DhagalAmAM bhegAM karavAmAM Ave che. ukaraDAnI paddhati athavA rIta game teTalI jUnI hoya, te paNa khetInI dRSTie bahu hAnikAraka che. A badhI kAmagIrInI asaro ekaThI thatI jAya che ane zuM pariNAma Ave che, tenuM kaMIka citra AgaLanAM pAnAMmAM AvI gayuM che. phaoNpheTane prata khAtara pUravAnI bAbata mAtra jamInanA uparanA paDa sAthe ja rAMkalita nathI; tene nIcenI AMtara-jamIna sAthe paNa levAdevA che. khAtara aMgenI koI paNa vicAraNAmAM khanija dravyonuM abhisaraNa AMtara-jamIna ane uparanA paDa vacce thatuM rahe e agatyanI bAbatano khyAla rAkhavo ja joIe ApaNe atyAre jyAM khetI karIe chIe, emAMnI moTA bhAganI jamIno pahelAM jaMgala heThaLa hatI, e vAta ApaNe samajI rAkhavI joIe. ane ApaNe khetI heThaLanI ke gocara jamInane thoDAM varSa Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAtarane prazna paDatara rAkhIe, te thoDA ja vakhatamAM jaMgala AvIne pAchuM potAnuM sthAna tenA upara jamAvI de che. jamInanI phaLadrupatA pharI sAdhya karavAnI kudaratanI e jagajAnI paddhati che. vRkSo ane enI nIce UgatAM jhaMDAM-jhAMkharAM jhaTapaTa hyumasanA bhaMDAro ekaThA karavA mAMDe che, vRkSanAM mULiyAM AMtara-jamInane badhI dizAomAM bhedIne phaoNsphasa, poTAza ane bIjAM alpa pramANamAM maLatAM khanija to mATe khaLAkheLa karI mUke che, temane teo cUsIne potAnAM pAMdaDAMmAM temanuM sendriya rUpAMtara sAdhe che ane pachI e pAMdaDAM jamIna upara garI paDe che, tyAre temanuM jamInamAMnI jaMtuonI vastIne khAvA mATe ghUmasamAM rUpAMtara thAya che. vRkSanAM mULiyAM, uparAMtamAM, AMtara-jamInane teDI ApIne pavana ane pANIne aMdara UtaravA mATe mArga paNa karI Ape che; temaja seMdriya padArthone puravaTho paNa umerI Ape che. A pramANe vRkSanAM mULiyAM AMtara-jamInanI sthiti sudhAre che; chidrALutA pharI UbhI karI Ape che, ane teTaluM ja agatyanuM che e ke, AMtara-jamIna ane uparanA paDa vacce khanija dravyonuM abhisaraNa sAdhI Ape che. jaMgalo pitAnI pAchaLa kevI phaLadrupa jamIna mUkatAM jAya che, e dareka jaNa jANe che. tenuM eka kAraNa e che ke, e jamInamAM khanija dravyonI UNapa hotI nathI. koMsTeTasa vagere khanija dravyonuM mULa jamIna heThaLanA prAthamika ke javALAmukhIe sarajelA khaDako che. te khaDakomAM "paTAiTa' nA rUpamAM puSkaLa phaoNpheTa hoya che. A prAthamika khaDakonA ghasArAmAMthI ja varasAdanA pANImAM dhovAIne samudramAM jaIne TharatA ThAramAMthI seDimenTarI 1 khaDako UbhA thAya che. e baMne jAtanA khaDako upara 1. pRthvInI upara dekhAtA moTA- UMcA pate prathama dariyAne taLiye TharatA kAMpa upara hara vakhata vadhatA jatA dabANathI banelA che. pachI dharatIkaMpa thatAM e bhAga UMco AvI jAya che ane nakkara parvata rUpe sthira thAya che. - saMpA dha0 - 7 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA thatI AbehavAnI temaja pANInI prakriyAthI je cu ke ghasAro paDe che, temAMthI AMtara-jamIna temaja uparanI jamInanuM paDa paNa UbhAM thAya che, e ApaNe AgaLa joI AvyA chIe. eTale jamInamAM jo phaoNpheTa ke bIjAM khanija dravyonI UNapa UbhI thaI hoya, to te ApaNI khetInI bhUla-bharelI paddhatithI ja UbhI thaI hoya. ane vastutAe paNa ema ja banyuM hoya che. varSo daramyAna dhIme dhIme AMtara-jamIna ane uparanA paDa vaccenuM khanija dravyonuM abhisaraNa aTakI gayuM hoya che. jemake, Dhora-DhAMkha satata pharatAM rahevAthI, khetInAM yaMtro pasAra thayA karavAthI, jaMgalane avAranavAra jamIna upara UbhuM thavA devAmAM AvatuM na hovAthI, gocara tarIkenI ghAsa heThaLanI jamInamAM avAranavAra UMDAM mULavALA choDanuM vAvetara na karavAthI, tathA rasAyaNone ati upayoga karavAthI jamInamAM uparanA paDa ane AMtara-jamIna vacce lokhaMDanA tavA jevuM paDa baMdhAtuM jAya che. temAMthI mULa pasAra thaI zakatAM nathI, nIcalA paDa sudhI havA jaI zakatI nathI ane pariNAme pAkane jamIna uparanA kheDelA pAtaLA paDamAMnuM sAva cUsIne ja jIvavuM paDe che. ema e uparanA paDamAMnAM phosapheTsa, poTeziyama ane bIjAM alpa pramANamAM maLatAM khanija dravyo khUTI jAya che. pachI DhoranuM rudhirAbhisaraNa barAbara na thAya tyAre jema tene sahana karavuM paDe che, temaja jamInane paNa sahana karavuM paDe che. maravA paDelI jamInane pharI sajIvana karavA mATe sauthI prathama karavAnuM agatyanuM kAma e che ke, AMtara-jamIna ane uparanA paDa vaccenuM phaoNsphaTa vagere khanija dravyonuM kudaratI abhisaraNa pharI prasthApita karavuM. Ane mATe tAtkAlika te jamInamAM "saba-saoNilara" nAmanA khAsa yaMtra dvArA cAra cAra phUTa vegaLA ane bArathI cauda iMca UMDA cIrA paDAvI devA. te yaMtrathI uparanuM paDa jarA paNa taLe upara thayA vinA nIcenA UMDA paDamAM ja jorathI DakhoLavA jevI kriyA thAya che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAtarane prazna tyAra bAda te jamIna upara pUratA pramANamAM Dhora-DhAMkha chUTAM mUkavAM. temane sAruM ane kharAba baMne jAtanuM ghAsa nIravuM. sAruM ghAsa temane khAvA mATe, ane kharAba ghAsa upara te chANa-mUtra kare ane paga nIce roLyA kare te mATe. e khetarane eka varSa bilakula vAsela rAkhavuM. thoDA samaya bAda temAM UMDAM mULavALA choDa vAvavA ane te moTA thAya eTale temane kheDI nAkhIne jamIna bhegA ja karI devA. ATaluM karyA pachI keTalAMka varSa bAda e jamInamAM khetI zarU karavI. Ama AMtara-jamInane toDI nAkhavAnI rItathI jamInamAM havA UMDI javA lAgatAM dhUmasanuM utpAdana pharI pAchuM barAbara zarU thaI jAya che. uparAMta bIjI rIta e che ke, hyumasa-bharapUra TukaDAmAM nAnAM jhADa ugADI, pachI temane upADIne bagaDI gayelI jamInamAM vAvI devAM. keTalAMka varasa A jamIna upara khetI na thAya; paraMtu tene badale vAvelAM jhADanAM lAkaDAMnI UpajathI tathA pachIthI jamIna nava-sAdhya thaI phaLakapa banavAthI maLI rahe che. Ama, navAM jaMgale UbhAM karavAnA kAryakramamAM bagaDI gayelI jamIna upara jhADa vAvavAnI vAtane paNa sAmela karI levI joIe. chANa saMgharavAnA ukaraDAmAM sudhAre AMtara-jamInane uthalAvavAthI khAtara aMgeno khanija dravyo pUrato prazna hala thAya che; paraMtu nAiTrojananA praznane hala karavo hoya, te uparAMtamAM chANanA ukaraDAno sudhAra tathA zITa-kaoNmposTiganI rIte apanAvavI paDe. dharatI e ja jIvaMta vastu hoya, to pachI chANane ukaraDo bahu tIvrapaNe jIvaMta vastu hovI joIe. kaoNmposTa te sUkSma jaMtuo ane phUga jevI jIvaMta vastuothI khadabadatuM ja hoya che. badhA kheDUta pitAnuM khAtara barAbara mATI jevuM thaI gayeluM hoya e pasaMda kare che. UnuM UnuM eTale ke tAjuM ja chANa-khAtara ghasAI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 dharatI mAtA gayelI jamInamAM pAka ugADavA mATe pUratuM upayAgI ke sahIsalAmata na nIvaDe. eTale khAtara pUrepUruM mATI jevuM taiyAra thayeluM ja pasaMda karAtuM hAya, ane karAvuM paNa joIe, te tevuM khAtara taiyAra karavA mATe kharAba dekhAvanA, durgaMdha mArato, kIDAothI khadabadatA, ane mAkhI nuM svarga gaNAya evA chANanA je ughADA ukaraDo nAkhavAnI rIta che, te khUba ja jokhamakAraka ane hAnikAraka gaNavI joIe. A gaMdI rIta jamAnAthI cAlatI AvelI bhale hAya, paNa tenI kAryakSamatAnI ke hAnikArakatAnI bAbata tapAsa karatAM acakAvuM joIe nahi. eka te| A paddhati kudaratI nathI. kudarata prANIonA maLanA A rIte DhagalA karatI nathI. Dhora-DhAMkha pharatAM pharatAM caravAnI temanI Teva maLeAtsarga anusAra gAcara jamIna upara dUra dUra - chUTo chavAyo ja- karatAM heAya che. caranArAM Dhora pAte jenA upara maLa-mUtra karyAM hoya che te bhAganuM ghAsa caratAM paNa nathI, e joIne ja ApaNane jarUrI sUcanA maLI javI joItI hatI. gheADA khAsa karIne potAnAM maLamUtrathI kharaDAyelA ghAsane sUMghatA paNa nathI. kudaratamAM kayAMya ( dariyAI paMkhI, jemane mALA karavAnI jagA bahu temanAM sthaLeA bAda karatAM) maLa-mUtrane DhagalA karAtA (thADAM TAMcI hoya che, ApaNane jovA nahi maLe. vAta ema che ke, chANa-mUtarane A rIte ghaNA mahinAo sudhI DhagalA karavAnI rItathI ochAmAM ochI traNa nukasAnakAraka prakriyAo amalamAM Ave che: prathama to, e DhagalAmAMnAM kImatI tattvAne keTaleAya hissA varasAdanA pANIthI dhAvAI jAya che. - jANe zarIranI dhArI nasa kApIne khullI karI rAkhI hAya ane leAhI zarIramAMthI vahI jAya ema. chatAM A jAtanI bedarakArI cIna deza sivAya bIjA badhA dezAmAM jovAmAM Ave che. kheDUtane jo Ama kImatI tattvA vahI javA devAM ja hAya, te pachI te temane mahenata karIne ekaThAM zA mATe kare che? Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAtaranA prazna 101 bIjuM, e DhagalAmAMthI nAiTrojana havAmAM UDI jAya che. vanaspatine joItA e kImatI khorAka Ama ameniyA rUpe ke nAiTrojana geMsa rUpe havAmAM UDI jAya, e keTalI nukasAnakAraka vastu gaNAya ? trIjuM, ukaraDAnA aMdaranA bhAgamAM havA jatI baMdha thaI javAthI, uparanAM be karatAM paNa vadhu kharAba nukasAna thAya che. vastu jamIna upara paDI paDI kSINa thatI thatI mATI thAya che, e te ApaNe jANIe chIe. paNa e prakriyAne gatizIla karanAra tattva oNkisajana che, je kSINa thavA lAgelI vastuonA tattvonI sAthe bhaLIne temane bALI nAkhe che. paraMtu jyAM oNkisajana maLatA nathI, tyAM kudarata kohavATanI rIta akhatyAra kare che, je gaMdha mAratA gaeNseAnI utpattithI tarata parakhAI Ave che. jyAM jyAM chANanA DhagalA kAMkriTathI cheAyelA khADAomAM karavAmAM Ave che, tyAM e chANane mATI banAvavAnI prakriyAne badale kAvaDAvavAnI prakriyA amalamAM AvelI tarata jaNAI Avaze; jyAM khodelI jamIna upara chANanA DhagalA karavAmAM Ave che, tyAM AjubAjunI jamInamAMthI havAnA saMcAra raheto hAvAthI oNkisajana maLatA rahe che. paraMtu koMkriTathI cheAyelA khADAmAM evA havAnA sAMcArana rahevAthI, durgaMdha mAratI kohavATanI prakriyA ja amalamAM AvatI hoya che. Ama, ukaraDAmAM kohavATanI prakriyA zarU thAya, eTale tyAM pachI chADane poSaNa ApanAra khAtara taiyAra thatuM nathI. emAM ghaNA lAMbA pheraphAro thayA pachI ja te gaMdhAtI vastumAMthI chADa kaMIke pASaNa meLavI zake che. Dhora-DhAMkhanA chANa-mUtranA mAtra DhagalA karavAthI upara jaNAvyuM tema tenuM dahana karIne mATI banAvavA joItA oNkisajana temAM maLatA nathI; eTaluM ja nahi paNa, e mATI banavAnI prakriyAne gatizIla karavA mATe chANanAM paDanI vacce vacce jamIna uparanAM pAMdaDAM-DALakhAM vagere vanaspatija padArtho paNa tene maLatA nathI. chANa-mUtra ane vanaspatija kacaro bhegAM maLe, te ja kudarata temanuM mATImAM rUpAMtara karavAnI potAnI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 dharatI mAtA svAbhAvika prakriyA sahelAIthI amalamAM mUkI zake che. kAMpesTa khAtara banAvavAnI rItamAM e siddhAMtane ja svIkAra thayelA che. A uparathI je agatyanA siddhAMta tAravI zakAya che te e che ke, Dhora-DhAMkha ane vanaspati baMnenuM milana mRtyu temaja jIvananI prakriyA daramyAna yogya pramANamAM thatuM rahevuM joIe, uparAMta, jamInane joItuM khAtara pUratA pramANamAM meLavavA chANamUtra eTalAM badhAM sarvatra maLI rahetAM nathI. eTale temanI sAthe vanaspatija kacaro meLavavAthI pUratuM khAtara paNa maLI rahe che tathA joItA svarUpe (pUrepUruM mATI thayeluM) paNa. zITa-kAMpeAsTa AMtara-jamInamAM UMDA cIrA paDAvavA, tathA chANa-mUtaranA ukaraDAne sudhAravo e be bAbato khAtaranA praznanA ukelanI dizAmAM prathama pagalAM che. A be pagalAM jamInane eka trIjI prakriyA dvArA hyUmasano puravaTho vadhAravA zaktimAna banAve che. e trIjI prakriyA eTale zITakAMpeAsTiMga. enI pachI svAbhAvika rIte ja ceAthuM ane chelluM pagaluM paNa Ave che -- vAtAvaraNamAMthI nAiTrojanane ekatrita karanArAM jamInamAMnAM ejhoTobekaTara jevAM jaMtuone uttejana ApavuM te. eka vakhata jamInanuM upaNuM paDa khanija dravyonA abhisaraNathI ane hyUmasanA puravaThAthI sudharI rahe, eTale pachI jamIna pote potAnI meLe peAtAne khAtara pUruM pADavAnI zITa-kaoNmpAsTiMganI prakriyA zarU karavAnI sthitimAM AvI jAya che. zITa-kaoNmpAsTiMga eTale jamInanA upalA paDamAM ghUmasanA ApoApa utpAdananI prakriyA. alabatta, ene mATe joItA kAcA mAlanA puravaThAnI prathama jogavAI karI levI paDe che: jemake, (1) anAjanA pAkanI laNaNI pachI rahetA karacA-khUMparA ane mULa jevA vanaspati-avazeSo; (2) jamInamAM ja pAchA kheDI nAkhavA mATe vavAtA UMDA mULavALA temaja bIjA chADavA;* ane (3) * temporary leys. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAtarane prazna 103 lIlAM khAtara, jamIna vAsela rAkhavI hoya tyAre vAvavAmAM AvatA thoDA samayamAM taiyAra thatA choDavA, nIMdAmaNa, vagere. A traNa jAtanA vanaspati-ja padArthomAMthI uttama prakAranuM sUmasa taiyAra karavA mATe ApaNe haMmezAM prANIja-avazeSo, jevA ke Dhora-DhAMkhanAM chANa-mUtara ke kamposTa khAtara temAM umerI ApavAM joIe. A urojaka sAmagrI uparAMta oNkisajana, bheja ane garamI paNa joIe. temAMthI oNkisajana te vAtAvaraNamAMthI maLe che; bheja jamInamAMthI, varasAdamAMthI ane jhAkaLamAMthI maLI rahe che, ane joItI garamI (ThaMDA pradezamAM paNa unALAnA aMta bhAgamAM ke pAnakharanI zarUAtamAM jyAre jamIna ThaMDI paDavA mAMDe tyAre zITa-kaoNmpAsTiMganI prakriyA zarU karavAmAM na Ave to) ApoApa maLI rahe che. laNaNI bAdanA jhUMparA-kacA, jamInamAM kheDI nAkhavA mATe ugADelA choDa, lIlAM khAtara, thoDA samayamAM taiyAra thatA vAvelA choDa ane nIMdAmaNa e badhuM jamInamAM bahu UMDe na daTAya to ja zITakaoNmposTiMganuM uttama pariNAma maLe che. eTale emanA upara jamInane jADo thara na thaI javo joIe, kAraNake, zITa-kaoNmposTiMgane havAno puravaTho vadhAre joIe. mATInuM paDa te aMdara badho jaththo bhejavALo rahe eTalA pUratuM ja upara chAvaravAnuM hoya che. laNaNI pachI jamIna sukAvA mAMDe te pahelAM A badhA upara khetaranI mATI chAvaravAnuM zarU karI devAmAM Ave, te bhejane puravaTho vadhu pramANamAM jaLavAI rahe. jamIna jo pUratI svastha hoya, to zITa-kaoNmposTa karelI jamIna upara thoDA samayamAM taiyAra thatA choDa vAvavAthI bIjI vAranuM kaumposTiMga sAdhI zakAya che. e choDa Dhora-DhAMkhane khAvAnA kAmamAM Ave athavA jamInamAM pAchA bhaMDArI devAya. A badhuM karavAne uddeza eTalo ja che ke, sUryanI zaktino pUro upayoga karI zakAya te mATe unALAnA * 1. catch crops. 2. ogasTathI okaTobara sudhInA traNa mahinA. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA pAchAtarA bhAgamAM ke pAnakharamAM jamInane kAI ne kAI pAka heThaLa rAkhavI; athavA jamInamAM pAchA kheDI naMkhAya evA ugAvA heThaLa rAkhavI. jamInamAMthI kaMI ne kaMI vanaspati haMmeza meLavatA rahevuM joIe ane pachInA varSa mATe tenuM ghUmasamAM rUpAMtara karavuM joIe. A badhuM thayA pachI chellA muddo nAiTrojana ekatrita karavA aMgenA rahe che. jamInanAM je jaMtu vAtAvaraNamAMthI A kAma karI Ape che, temane khArAka ane zAkta mATe pUratA seMdriya padArtho jogavavA joIe; eTaluM ja niha paNa, oNkisajana, bheja, ane kelziyama kArbAneTa jevA pAyA temane maLI rahevA joIe. jamInamAM cAka ke cUnAnA bhUko bheLavavAthI je sAro phAyado thatA jaNAya che, te nAiTrojana ekatrita thatA hovAne kAraNe ja thatA lAge che. sArI rIte taiyAra karelA kaoN pAsTanA DhagalAmAM e prakriyA thatI hoya che; te ja jamInamAM paNa cAlu rahevI joIe. 104 Ama, AMtara-jamIna sudhI UMDA cIrA paDAvavA, jAnavaronAM maLamUtra ane vanaspatinA kacarAnA pUro upayoga karavA, zITa-koMpeAsTiMga, ane nAiTrojana ekatrita karavA vagere kudaratI sAdhanonA upayoga karI letA pahelAM rasAyaNA pAchaLa paisA kharcavAnA vicAra paNa na karavA joIe. kudarata-mAtA ApaNane je zIkhavI rahI che, te paddhatiene ja anusarIe, te gheADA ja vakhatamAM ApaNane khAtarI thaze ke kudarata pAte sarvottama khetI-vaijJAnika che. zaheranA kacarAnA upayAga meATAM zahero ane nagaronI AsapAsanI khetInI jamInA mukhyatve temane joItAM tAjAM zAka-bhAjI, phaLa ane dUdha mATe upayogamAM levAtI hAya che. tethI A badhI jamInane saMpUrNa nIrogI ane phaLadrupa rAkhavI jarUrI che. e mATe moTA pramANamAM kosTanI jarUra paDe. paraMtu zaheromAMthI vanaspatinA kacaro tathA jAnavaronAM maLa-mUtra pUratA pramANamAM maLavAno saMbhava ja hAtA nathI, te pachI e kaoN pAsTa-khAtara kevI rIte Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAtarane prazna 105 meLavavuM? javAba e che ke, zaheranA potAnA kacarAne cUmasamAM rUpAMtarita karo! joke ApaNAM zahero potAnuM khAvAnuM gAmaDAMmAMthI meLave che, paraMtu zaherone kacaro ke maLa grAma-pradezanAM khetarone pAcho maLato nathI. Ama, zahera grAma-pradezanAM zoSaka banI rahyAM che. e vastu aTakavI ja joIe. zaherone kacaro tathA maLa khetarone pAcho maLavo ja joIe. myunisipAliTIo potAnAM zaheronA kacarAmAMthI moTA pramANamAM hyumasa yAra kare, te ja e vastu zakaya bane. potAnA kacarApeTInA kacarAne UMDA khADAomAM dATI devAne badale ke bhaThThIomAM saLagAvI devAne badale e badhA kacarAnuM gaTaromAM AvatA maLanI madadathI - mizraNathI -kaoN posTamAM rUpAMtara karavuM joIe. zaheronI gaTaromAM AvatA maLane zaheronA kacarAnuM kopesTa taiyAra karavAmAM upayoga karavo heya. te be rIte thaI zake (1) kAM to gaTaronA maLane sIdho ja kAmamAM levo, athavA tene gALI, ghaTTa bhAgane sUkavI tene pAvaDara taiyAra karavo ane bAkI rahetA pravAhIne karAI nathI cepamukta karavuM. jyAM Dhora-DhAMkhanuM chANa pUratA pramANamAM maLI zake tema hetuM nathI, tyAM zaheronA kacarAnuM kaoNmposTamAM rUpAMtara karavA, gaTarane maLa pUruM kAma daI zake che. pAvaDaranA rUpamAM maLa taiyAra karyo hoya, to vanaspatino kacaro sUko hoya tenuM vajana gaNI tenA 1 TakA jeTalo pelo maLano pAvaDara tenI sAthe bheLavavAmAM Ave, te sarasa kaoNpesTa jhaTa taiyAra thaI zake. zaheronI najIkanA vADIovALAne ke bagIcAvALAone potAnA vanaspati-ja avazeSomAMthI kaoNmposTa taiyAra karavuM hoya, to e pAvaDara jhaTa hAthavago thaI zake. gaTaramAMthI maLate pravAhI maLa paNa sIdho upayogamAM laI zakAya. te mATe prathama chIcharA lAMbA khADA taiyAra karavA joIe jemAM gAMsaDI nA ghAsanuM ke kacarApeTInA kacarAnuM paDa pAtharyA pachI tene pelA pravAhI maLathI bhIMjavavuM joIe. ema uparAuparI ghAsa-kacarAnAM ane Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 dharatI mAtA pravAhI maLanAM paDathI khADo bharI kADhavAmAM Ave, te traNa mahinA jeTalA samayamAM sarasa kaoNmposTa taiyAra thaI zake. mAtra e mATe ApaNI myunisipAliTIonuM ALasa ane jADaya ja thoDuM khaMkheravAnI jarUra che. dakSiNa AphrikAmAM te zaheronA kacarA ane maLamAMthI kaoNmposTa taiyAra karavAnI rASTrIya yojanA amalamAM mUkavAmAM AvI che. kamposTa taiyAra karavAnI iMdora-paddhatinI TIkA * kApesTa taiyAra karavA mATe je paddhati meM apanAvI che, ane jene meM "idara-paddhati" evuM nAma ApyuM che, te meM mArAM agAunAM be pustakomAM 1 savistara varNavI che. TUMkamAM kahIe, te vanaspatija ane prANIja kacarAne dUra laI jaI, khADAomAM bharI ke DhagalA karI, temAM nicovI lIdhelI vAdaLI (spaMja) jeTalo bheja Ubho karI, tene eka ke be vAra ulaTAvavAmAM Ave, to traNa mahine nAnA gALA bAda temAMthI bhUko thaI jAya tevuM kaoNpasTa khAtara taiyAra thAya che, je choDavAne kImatI piSaNa pUruM pADI zake. kaoNpasTa khAtara taiyAra karavAnA ghaNA rastA che; are, seMdriya padArthonA avazeSo eka jagAe Dhagalo vaLIne saDatA paDI rahe eTale tarata ochuMvattAM temanuM kA~pesTa taiyAra thavA lAge che. je padArtho ke avazeSonuM koMpesTa karavAnuM hoya, te padArtho anusAra judI judI rIte 1. "dha vesTa proDakaTsa opha egrIkalcara, ghera yuTilAIjhezana ejha ghamasa, (okasapharDa yunivarsiTI presa); ane "eNna egrIkalcarala TesTAmenTa" (okasapharDa yunivarsiTI presa). Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaposTa taiyAra karavAnI Ira-paddhatinI TIkA 107 apanAvavAmAM Ave che; paraMtu badhInuM hArda eka ja che : avazeSonA e DhagalAmAM havA ane bhejanI madadathI jaMtuonI prakriyA thavA devI athavA zarU karavI. kadI bhUlatA nahIM ke, jaMtuo e kacarAmAMthI koM pesTa taiyAra kare che, mANasa nahIM ! jaMgalonI dharatI upara ke kaoNpasTa mATenA DhagalAmAM pahelethI chelle sudhI e jaMtuo ja ApaNane kImatI sUmasa taiyAra karI Ape che kaoNposTa taiyAra karavAnI kaLA, e jaMtuo vadhumAM vadhu tIvrapaNe, kAryakSamatAthI ane utAvaLathI potAnuM kAmakAja karatAM thAya, te mATenI paristhiti UbhI karavAmAM ja rahelI che. iMdora-paddhatithI taiyAra thatuM kepesTa bIjI koI paNa paddhatithI taiyAra thatA prathama varganA kaoNpasTa jevuM ja hoya che. tene mATe koI peTaMTa levAmAM AvyA nathI; temaja tene aMge kazI guptatA jALavavAmAM AvatI nathI. alabatta, bajAramAM tenA anukaraNamAM ghaNI peTaMTa banAvaTo mUkavAmAM AvI che, jemAM ghaNI jAduI milAvaTo ane kArIgarI dAkhala karavAmAM AvI hovAno dAvo karavAmAM Ave che! Idora-paddhati have IleMDa, velsa, oNTaleMDa, uttara AyarlenDa, Ayara, yu0 sTenTa oNpha amerikA, mekisako, keneDA. osTreliyA, nyUjhIlenDa, dakSiNa AphrikA, raDeziyA, nyAsAlaeNnDa, kenyA, TAMgAnikA, pazcima AphrikA, bhArata, zrIlaMkA, malayeziyA, pelesTAIna, vesTa InDijha, kosTArikA, gvATemAlA, cIlI vagere dezomAM jANItI thaI che tathA upayogamAM levAmAM Ave che. A yAdImAM e dezanAM ja nAma che, jemanI sAthe lekhakane sIdho patravyavahAra thayelo che. A paddhatinI saphaLatAnI cAvI tenAthI je kaoNpasTa taiyAra thAya che tenI guNavattAmAM rahelI che. kaoNpasTa jeTalI ucca kakSAnI guNavattA dharAvatuM hoya, teTaluM ja te pAkane ke te pAka khAnArAM Dhora-DhAMkha ane mAnava-jAtane rogono sAmano karavAnI tAkAta pUrI pADI zake. mAtra seMdriya padArtho ane Idora-kaoN posTamAM Abha jamInano phera che, e hameza yAda rAkhavuM. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatI mAtA alabatta, Ira-kaoNpisTanI sauthI vadhu kaparI TIkA sarakArI khetIvADI khAtAnAM saMzodhana kendro, rAsAyaNika khAtaronA utpAdako ane temanI sAthe saMkaLAyelA vaijJAnikoe karelI che. temanI TIkAone sAra A pramANe che :- (1) ApaNe jamInamAMthI je pramANamAM pAka levo hoya che, te pramANamAM jamIna pAse pUratAM poSaka tattvo hotAM nathI. seMdriya khAtaromAM amuka pramANamAM khanija dravyo hoya che e vAta kharI; paraMtu seMdriya khAtaro ekalAM ja vAparavAmAM Ave, te pAka mATe Avazyaka hoya teTaluM badhuM te pUruM pADI zakatAM nathI. eTale bahArathI Avazyaka pramANamAM nAiTrojana, phospharasa ane poTeziyama umeravAM ja joIe. jema Dhora mATe joItuM khANa khetaramAMthI na maLI rahe to bahArathI lAvavuM paDe che, tema. uparAMta, seMdriya khAtaramAM poSaka tattvo mizra pramANamAM mejUda hoI, vyavahAramAM Avazyaka evuM gaNatarIbaMdha poSaka tattva jamInane pUruM pADavAnuM niyaMtraNa zakya hotuM nathI. (2) ApaNe rAsAyaNika khAtaro mAraphata je dravyo jamInamAM umerIe chIe, te badhI phaLadrupa jamAnAmAM sAmAnyapaNe mojuda hoya che ja. jamInamAMnAM poSaka dravyo moTA bhAge evI rIte mizrita thayelAM hoya che ke choDane teo pahoMce temAM ghaNI vAra lAge che, tyAre kRtriAma khAtaro mAraphata jamInamAM umerAtAM rAsAyaNika dravyo sIdhAM choDane jaladI pahoMcI jAya che, ane e agatyano muddo che. rAsAyaNika khAtara mATenI A vakIlAtanA traNa hissA che : (1) kudarata khanija dravyo pUratA pramANamAM jogavI zakatI nathI, tethI te dravyonI pUrti bahArathI karavI joIe; (2) kudarata choDane joItAM poSaka dravyo nizcita thaI zake te mAtrAmAM pUrI nathI pADatI, tethI temanA upara kazuM niyaMtraNa zakaya nathI; ane (3) kudaratanI prakriyA eTalI dhImI hoya che ke, AjanI jarUriyAta tenAthI pUrI na paDI zake. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kopesTa taiyAra karavAnI Idera paddhatinI TIkA 109 paNa A badho vagADaMbara murakha lokone vadhu mUrakha banAvavA je ghATa che. "kudarata pAjI che" ema kahevA karatAM te "kudarata uDAu che" ema kahevuM joIe. eka jhADanAM biyAMmAMthI koI ne koI jamInamAM paDIne jAme, te mATe te keTalAM badhAM biyAMne utAra saraje che? joIe te karatAM kaMIka vadhunI jogavAI thAya tyAra pachI ja te pitAnI prakriyA amalamAM muke che. jamIna pAkane joItAM poSaka tatvo pUrI pADatI nathI e kahetI vakhate e tapAsavuM joIe ke, e jamIna mULa to jaMgalathI chavAyelI hatI ane te vakhate tenI upara ane nIce phaLadupatAnA bhaMDAra bharelA hatA. mANase jaMgalo sApha karI nAkhI, e jamInanA aphATa bhaMDArone, pAchuM vaLatara ApavAnA niyamanI avagaNanA karyA karIne cUsI khAdhA; ane jamInane kaMgALa, nirmAlya banAvI dIdhI. tyAra pachI tene ema kahevAnuM che haka che ke, kudarata "pAjI' che, "kaMjUsa' che? UlaTuM kudarata ema sAmo AkSepa karI zake che ke, bhaviSyanI peDhIono paNa jenA upara haka che evI jamInanI phaLadrupatA veDaphI mAranArA bALa-hatyArAo, tamane pRthvI upara TakI rahevAno zo haka che? ane rAsAyaNika khAtaro jamInane joItAM poSaka dravyo bahArathI umerI Ape che, e dalIlamAM paNa kazuM tathya nathI. kAraNake kudaratI rIte maLatuM dhUmasa e choDa mATe Avazyaka evo khorAka che; tyAre rAsAyaNika khAtaro to TaoNnika jevAM uttejaka dravyo che. te kherAka nathI. choDane sIdhAM evAM uttejaka dravyo ApIne kudaratanA mULabhUta cakrane toDavuM e kevuM khataranAka che, e te haju javAnI - sAbita thavAnI vAta che. varasovarasa evAM kRtrima uttejaka dravyo upara ja nabhanArI jamIna chevaTe kSayarogano bhoga banyA vinA na ja rahe. uparAMta, khorAka jevI vastune jathA karatAM guNavattAnA dhoraNe karavI joIe. kRtrima khAtarathI taiyAra thatA pAkane je pramANamAM jIvajaMtuonA humalAmAMthI bacAvavA uparathI jherI chAMTaNAM chAMTavAnI jarUra paDe che, te uparathI cepyuM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 dharatI mAtA jaNAI Ave cheke, e pAka vadhu ne vadhu nirmAlya thatA jAya che, ane e pAka khAnAra Dhora-DhAMkha ane mANasAnuM Arogya paNa eTale aMze jokhamAtuM jAya che. jIvaneApayAgI vastune jaDa jaththAnA dheAraNe AMkavAnI na hAya; te vastu jIvanane keTale aMze sudRDha ane kAryakSama banAve che, e uparathI ja enI kiMmata AMkI zakAya ane A pustakanAM AgaLanAM pAnAmAM e ja vastu ThokI ThokIne kahevAmAM AvI che. kRtrima khAtarovALAnI bIjI dalIla e che ke, cheDane joItAM poSaka dravyA kudarata nizcita thaI zake te mAtrAmAM pUrAM nathI pADatI. paraMtu jyAM kudaratane peAtAnA mArga levA devAmAM Ave che, tyAM Ave hisAba rAkhavAnI jarUra ja nathI paDatI; kAraNa ke, kudaratanA bhaMDAra ta evA vipula hoya che ke, cheADa jeTaluM laI zake te karatAM paNa vadhunI jogavAI tenI AsapAsa ja taiyAra hoya che. AvI badhI mApI - tALIne poSaka dravyo pUrAM pADavAnI vAta to mANase bagADelI ane cUsI khAdhelI jamInane mATe ja chAje che. ane kRtrima khAtaravALA paNa kayAM dareka khetaranA dareka IMcanI tapAsa karIne gaNatarIbaMdha pASaka dravyo nakkI karI Ape che? jamIna e jIvaMta vastu che, jaDa DhekuM nathI ke jethI ekAda jagAethI lIdhelI mATI uparathI AkhA vistAranI tAsIra nakkI thaI zake. zarIramAM eka jagAe phollA thayA hoya, te uparathI AkhA zarIrane eka phollA na gaNI zakAya ema ! khetaranA eka cheDo dhAvANathI nirmAlya thaI gayA Aya; ane bIjo cheDo pAsenA jhADa uparathI garatAM pAMdaDAM vagerethI ke pAse Dhora-DhAMkha pharatAM rahyAM hovAthI bharapaTTe hyUmasavALA paNa rahyo hAya. ane e lokonI trIjI dalIla te cheka ja pAyA vagaranI che. jyAM AgaLa jamInane yogya vaLatara pAchuM vALI svastha sthitimAM rAkhavAmAM AvI hoya che, tyAM pAkanA eka vadhu utAra sahelAIthI laI zakAtA hAya che. kAraNa ke phaLadrupa jamInamAM cheDa vahelA Uchare che; ane vahelA phaLa ApavA lAge che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaeNpAsTa taiyAra karavAnI iMddAra-paddhatinI TIkA 111 ane A badhuM chatAM IMglaeN DanI pArlAmenTamAM laoNrDa TeviyaoNTa ane temanA TekedAroe ApelI caeNleja haju UbhI ja che. temaNe peAtAne paise eka ja jAtanI jamIna upara be meTAM khetaromAM lAMbA vakhata akhatarA karIne nakkI karI jovA khetIkhAtAnA pradhAnane jaNAvyuM hatuM ke, kRtrima khAtarovALuM khetara saravALe vadhu anna Ape che - vadhu Arogya bakSe che-- vadhu kAryakSamatA UbhI kare che, ke kAM peAsTa khAtaravALuM khetara ? jo rAsAyaNika khAtarovALA vaijJAniko ane saMzodhakone peAtAnI zeAdha bAbata pUrI khAtarI hatI, teA temaNe A caeNle ja svIkArI levI joItI - hatI. sara AlbarTa hAvarDa aMte eka paDakArarUpa nivedana potAnA pustakamAM kare che, te khAsa noMdhapAtra che 66 1940 sudhImAM te huM evA nirNaya upara AvI gayo chuM ke, khetI ane mAnavajAta upara AvI paDelI aneka kAramI AphatomAM eka sauthI vadhu kAramI Aphta, kRtrima khAtarothI jamInane dhImuM jhera daI niSprANa karI nAkhavAmAM Ave che, e che." -------------- [samAsa] Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parivAranI zikSApatrIo 0,75 2.00 vicAramALA saMpA kamubahena putra chopaTela ['satyAgrahanI suMdara vicArakalikAono saMgraha.] ciMtAmaNimALA saMpA. kamubahena putra cho. paTela ['navajIvana' mAsikanAM vicAra-pu. sacitra.]. amaravela saMpA, kamubahena putra che. paTela [dezadezanAM DAhyA strI-puruSanAM vicAra-mauktike.] Atma-zedhanamALA saMpA, kamubahena putra che. paTela - [AtmasaMzodhanane lakSamAM rAkhIne cUMTelAM subhASite.] pArasamaNi saMpA. kamubahena putra cho. paTela ['zikSaNa ane sAhitya' mAsikamAMthI cUMTelAM subhASito ane suvAkyo.]. avaLa-vANuM saMpA. kamubahena putra che. paTela [cAbakhA, koraDA ane kaDavI-vANI jevAM suvAkyo.] vicAra-maNimALa saMpA. kamubahena putra che. paTela ['satyAgraha'nI vicArakalikAono AgaLane saMgraha] metImALa saMpA. bhagavAnadAsa motIvALA [preraka vicAra-kalikAo.] manikA saMpA. vijayazaMkara maMtra bhaTTa [saMpAdake vAMcelAM aneka pustakonA sArarUpa mULa phakarA.] prAptisthAna varDa kalAsika myujhiyama eDavAnsa sinemA sAme, bhadra, amadAvAda-1 phona : 394342; 446578 2.0 0 2.00 200 3.00 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalA hari lI