________________
આની પરથી ફલિત થઈ શકે.
ત્યારે બ્રિટિશ-શાસનનો પાયો બદ્ધમૂલ બની રહ્યો હતો. એની નીતિ તો ભારતીય-પ્રજા પાસેથી સંપત્તિ ચૂસવાની જ રહી હતી. એમાં પણ સંસ્કૃતિની લૂંટ કરવાની નેમ તો બ્રિટિશ-શાસનની કોઈ પણ વૃત્તિપ્રવૃત્તિની પાછળ છુપાયેલી જ રહેતી. રેડિયોનું માધ્યમ ત્યારે ધીમે ધીમે વ્યાપક બની રહ્યું હતું. રેડિયોના માધ્યમે એવું એક વિષવૃક્ષ વવાયું હતું કે, એ જેમ જેમ ફુલતું-ફાલતું જાય, એમ પ્રજા પાસેનું સંસ્કૃતિ-ધન મોટા પાયે અદશ્ય રીતે લૂંટી શકાય તેમજ દશ્ય રીતે સંપત્તિની લૂંટનો પણ આશય હોય, આની પ્રતીતિ એ દહાડે પ્રજાને પણ થવા પામી કે, બ્રિટિશ અમલદારો તરફથી ગોંડલ-સ્ટેટ પર એક દિ એવું ફરમાન આવ્યું કે, હવેથી રેડિયો સાંભળનાર મફતમાં નહિ સાંભળી શકે, જેના ઘરમાં રેડિયો હોય, એને માટે અમુક કર ચૂકવવો ફરજિયાત ગણાશે.
રાજકોટથી આવેલ આ ફરમાન વાંચીને ભગવતસિંહજીનું ખળભળી ઊઠેલું ખમીર છાનું ન રહી શક્યું. જેઓ પ્રજા પાસેથી એકાદ પૈસો કર રૂપે પણ રાજ્યના વહીવટ માટે લેવા નહોતા માંગતા, તેઓ આ રીતે બ્રિટિશ-રાજ્યને પ્રજાનો પૈસો પડાવી લેવાની કઈ છૂટ આપી દે ખરા?
ભગવતસિંહજીએ આ ફરમાન સામે વિરોધનો વાવટો ફરકાવતા ચોખ્ખચોખ્ખું લખી નાંખ્યું કે, ગોંડલને આ ફરમાન કોઈ પણ રીતે માન્ય થઈ શકે એમ નથી. રાજ્યના વહીવટ માટે પણ પ્રજા પાસેથી ક૨ લેવાની જ્યાં મારી મનોવૃત્તિ નથી, ત્યાં આ ફરમાન હું કઈ રીતે સ્વીકારી શકું ? મારી પ્રજા રેડિયો વિના ચલાવી લેશે, પણ રેડિયો-ટેક્સ ભરવાની લાચારીને તો એ વશ નહિ જ થાય. તમે થાય એ કરી શકો છો. બાકી રેડિયો-ટેક્સને તો અમે કોઈ કાળે મંજૂરી નહિ જ આપી શકીએ. રેડિયાને ગાતો અને બોલતો રાખનારા વિદ્યુત-તરંગોને રાજકોટથી આગળ ગોંડલ સ્ટેટ તરફ વધતા રોકી શકવા તમે શક્તિમાન હો, તો તમને રોકવાની છૂટ છે. બાકી રેડિયો ટેક્સને તો ગોંડલ સ્ટેટ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૩
૧૫
