________________
કાફલો એ દહાડે પગ પછાડતો રાધનપુર તરફ રવાના થઈ ગયો. નવાબની નારાજી બદલ ગમે તેવી તારાજી સહર્ષ વધાવી લેવાના નિર્ણય સાથે પટેલ અને એમના સાગરીતો ગામમાં પાછા ફર્યા. શિકારની ધારણા તો ધૂળમાં જ મળી ગઈ હતી, એથીય વધુ તો કાફલો ભૂંડી રીતે અપમાનિત બન્યો હતો. આ કાળજાને કોરી ખાતી વાત હતી. એથી મનોમન ધૂંધવાતો કાફલો વિલે મોઢે પાછો ફર્યો અને નવાબ સમક્ષ બનેલી ઘટનાને વઘારી-વધારીને મરચું મીઠું ભભરાવવાપૂર્વક રજૂ કરતાં કાફલાએ એકી અવાજે એ જ વાત કરી કે, બિલિયાના પટેલે કરેલું આ અપમાન અમારું નહિ, નવાબનો મોભો ધરાવનારા ખુદ આપનું જ હડહડતું અપમાન ગણાય. માટે પટેલ સીધો દોર થઈ જાય, એવી કડક શિક્ષા થવી જ જોઈએ.
આવી પૂર્વભૂમિકા બાંધીને એ કાફલાએ જે કાન ભંભેરણી કરી, એથી નવાબના હૈયે ચિનગારી રૂપે ચેતાયેલી પટેલ તરફની અપ્રીતિ ભડભડ કરતી ભભૂકી ઊઠી. પટેલની આમન્યા મનેકમને જાળવી જાણવી પડતી હતી. નવાબના દિલને ડંખ્યા કરતી આ બાબત એ બળતામાં ઘી બનીને હોમાઈ અને તાતું તીર છૂટે, એવું એક ફરમાન નવાબ તરફથી છૂટીને પટેલનું કાળજું વધી ગયું. એ ફરમાને એવો ફેંસલો ફાડ્યો હતો કે, પટેલ ! તમારા બે ગુના અક્ષમ્ય ગણાય. ખેતરમાં પાકેલા અનાજના પ્રમાણમાં તમે ઓછો ભાગ રાજમાં જમા કરાવ્યો છે અને અમારા માણસો સાથે તમે જે અયોગ્ય વ્યવહાર કર્યો છે, એને અમે અમારું અપમાન ગણીએ છીએ. આ ગુના બદલ તમે કાં તો નવાબના પગ પકડીને માફી માંગી જાવ અથવા ચોવીસ કલાકમાં રાધનપુરની હદ છોડીને જ્યાં ફાવે ત્યાં પહોંચી જાવ.
નવાબે ફરમાન રૂપે છોડેલું આ તાતું તીર સણ...સણ કરતું બિલિયા પહોંચ્યું. શૂલ સમા એ ફરમાનને ફૂલ સમું ગણતા મોતી જાયલની જવાંમર્દી ઓર ખીલી ઊઠી. એમણે મનોમન એ જાતનો નક્કર નિર્ણય
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૩ –
– 99 પ૯
