________________
જગા પટેલે કચવાતા મને કાઢી આપેલી એ સામગ્રી જોઈને રાજ્યના અધિકારીઓએ વિનંતી કરી : પટેલ ! એવી સામગ્રી આપવી જોઈએ કે, જેથી રાજ્ય તરફથી થતી અતિથિઓની સરભરા એકી અવાજે વખણાઈ જાય. માટે જરાક સારાં ગાદલાં-ગોદડાં કાઢી આપો, તો સારું.
રાજ્યાધિકારીઓની વિનયપૂર્વકની આ વિનંતી-માંગણી એકદમ વાજબી હતી, પણ જગા પટેલે આ વિનંતીનો વિપરીત અર્થ કર્યો. એમણે કહ્યું : નવાંનક્કોર ગાદલાં-ગોદડાં કાઢી આપીએ તોય તમને એ ઓછું જ લાગે, એવા તે કેવા મોટા અતિથિઓ પધાર્યા છે ?
જગા પટેલના આ વ્યંગબાણ સહી લેવા જેવા ન હતા, એથી રાજ્યાધિકા૨ીઓએ કહ્યું : પટેલ ! આપણા આંગણે પધારનાર હરકોઈ અતિથિને આપણે મોટો જ માનીએ, તો જ રાજ્યને શોભે એવી સરભરા કરી શકીએ. માટે અમે તો બધા જ અતિથિઓને મોટા માનીએ છીએ. અતિથિઓને મોટા કે નાના ગણવાનો તમારો માપદંડ જરૂર જુદો જ હોવો જોઈએ, એથી જ તમારે આવો પ્રશ્ન પૂછવો પડ્યો હશે, એમ લાગે છે.
પટેલ જરા ઉગ્ર બની ગયા. એમણે જરાક ગુસ્સા સાથે કહ્યું : અવારનવાર તમે ઘોડે ચડીને ગાદલાં-ગોદડાં લેવા આવો છો, ત્યારે અમે આવી સામગ્રી તરત જ કાઢી આપીએ છીએ અને ઉપરથી પાછું તમે આવું સંભળાવો છો ? ખેતરમાં પાકેલા ધાન્યના રાજભાગની જેમ આ રીતે અતિથિઓ માટે સામગ્રી આપવા અમે કંઈ બંધાયેલા નથી કે, તમે આવું સંભળાવો, ફરજિયાત નહિ, જે ચીજ મરજિયાત હોય, એના માટે આવું દબાણ હોઈ શકે ખરું ?
પટેલની આ વાત સાંભળીને રાજ્યાધિકારીઓએ પણ મગજ પરનો કાબૂ જરાક ગુમાવીને કહ્યું : મરજિયાત કે ફરજિયાત જે ગણો એ, પરંતુ
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૩
૧૧૦
