________________
માફી માગી. પરંતુ પટેલ તો જાણે હઠે જ ચડ્યા હતા, એમણે તો પોતાનું એ જ ગાણું દોહરાવવાનું ચાલુ રાખ્યું કે, આવા રાજ્યમાં સ્વમાનપ્રિય માણસ એક દિવસ પણ રહી જ કેમ શકે ?
પટેલનો આવો હઠાગ્રહ જોઈને દરબારને એ દિવસો, એ રાત અને ખાડામાંથી ગાડું કાઢવામાં મદદ કર્યાની એ ઘટના યાદ આવી ગઈ. જ્યારે વધુ રાજ્યભાગ ચૂકવવો ન પડે, એ માટે ચોરીનો આશ્રય લઈને રાતોરાત જ અનાજનું ગાડું ગજા ઉપરાંત ભરીને લઈ જતા પટેલ અધવચ્ચે જ ફસડાઈ પડ્યા હતા, ત્યારે ગાડાને બહાર કાઢવામાં દરબારે પોતે મદદ કરી હતી. ચોરીના એ બનાવને દરબારે વર્ષોથી આજ સુધી ગંભીરતાપૂર્વક પેટમાં જ છુપાવી રાખીને પટેલની આબરૂ જાળવી જાણી હતી અને આ ચોરીની કોઈને ગંધ પણ આવવા દીધી ન હતી. પટેલ ગામ છોડીને બીજે જાય, એ દરબારને માટે પણ ઇષ્ટ નહોતું. આમાં એઓ રાજ્યના ગૌરવને પણ કલંકિત થતું જોતા હતા. દરબારને થયું કે, ચોરીની આ વાત કાનમાં કહ્યું અને પટેલ સાનમાં સમજી જાય તો, તો સારું, નહિ તો પછી જેવા ભાવિભાવ !
પટેલને નિર્ણય ફેરવવા મજબૂર બનવું પડે, એ માટેનો છેલ્લો દાવ અજમાવતાં દરબારે કહ્યું : પટેલ ! તમારા મનના માલિક તો તમે જ છો. હું તો તમને માત્ર વિનંતી કરી શકું, હું કંઈ તમને વડોદનો ત્યાગ ન કરવાનો હુકમ તો ન જ કરી શકું. પણ હું એટલું તો જરૂર કહી શકું કે, જો વડોદનો ત્યાગ કરીને જઈ જ રહ્યા છો, તો સ્થિર થવા માટે એવું જ કોઈ ગામ ગોતજો કે, જ્યાંના દરબાર ખાડામાં ખૂંપી ગયેલા ગજા ઉપરાંત ભરવામાં આવેલા અનાજનાં ગાડાંને બહાર કાઢવામાં મદદગાર બની શકે, એવા પરગજુ અને ગંભીરપેટા હોય !
આટલું કહીને દરબારે મુકામમાં જતા રહેવાની તૈયારી કરી, એમનો આ છેલ્લો દાવ એકદમ સફળ નીવડવા પામ્યો. સાનપૂર્વક કહેવાયેલા દરબારના આટલા શબ્દોના શ્રવણથી એમની ગંભીરતા અને પ્રજા~~ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૩
૧૧૨ ૨૭–
