________________
એની પત્ની પુનસરી અબળા હોવા છતાં ક્ષાત્રવટના કારણે સિંહણ સમી ભાસતી, શરણાગતની રક્ષા કાજે જીવનને હોડમાં મૂકી દેવાની એની હિંમત આસપાસનાં ગામોમાં એકીઅવાજે વખણાતી. ચારણ ખેતાજીને પણ આવા સંસ્કારો બાળપણથી જ મળેલા. આમ, સરખેસરખી જોડી તરીકે ચારણ અને ચારણીના નામકામ ચમક્તાં હતાં.
એક દિવસની વાત છે. ચારણી પુનસરી ખેતરનું કાર્ય પતાવીને ગામ તરફ પાછી ફરી હતી. ઉનાળાના દિવસો હોવાથી પરસેવે રેબઝેબ બનેલી એ એક વડલા નીચે આરામ કરવા બેઠી. થોડી સાહેલીઓ પણ સાથે હતી. અલકમલકની વાતોનો રંગ જ્યાં બરાબર જામ્યો, ત્યાં જ એમાં ભંગ પાડતું એક સસલું ભયથી બેબાકળું બનીને દોડતું દોડતું ત્યાં આવ્યું અને એ પુનસરીના ખોળાને નિર્ભય સ્થાન સમજીને ત્યાં છુપાઈ ગયું. ભયની કંપારી અનુભવતા એના દેહ પર પુનસરીએ જ્યાં હેતાળ હાથ જરીક ફેરવ્યો, ત્યાં સસલું નિર્ભયતા અનુભવતું નિશ્ચિત બની
ગયું.
પુનસરીને લાગ્યું કે, કોઈ શિકારી આની પાછળ પડ્યો હશે, માટે જ આ સસલું ભયથી ફફડી રહ્યું હશે, આનો પીછો પકડતો શિકારી આવતો જ હોવો જોઈએ. માટે હવે આની રક્ષા મારો ધર્મ બની જાય છે. જીવદયા ઉપરાંત શરણાગતની રક્ષા ખાતર પણ મારાથી હવે આ સસલાની ઉપેક્ષા ન જ કરી શકાય. મરીને પણ આ સસલાને બચાવવા જે ભોગ આપવો પડશે, એ ભોગ આપવા જતા હું જરાય પાછી પાની નહિ જ કરું. ચારણીની વિચારધારા આગળ વધે, ત્યાં જ મારમાર કરતો કાનો રાઠોડ શિકારીના રૌદ્ર સ્વરૂપમાં આવીને ખડો થઈ ગયો. પુનસરીના ખોળામાં લપાયેલા સસલાને જોતાંની સાથે જ એણે રાડ પાડી : ઓ ચારણીબાઈ ! આ સસલું મને સોંપી દે. આનો પીછો કરતાં કરતાં હું થાકીને લોથપોથ બની ગયો છું. એથી આનો બદલો લેવા આ સસલા પર હું સિતમ ગુજાર્યા વિના નહિ જ રહું.
સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૩
-૧૦ ૪૫
