________________
પંજો પંજાબ પર ફરી વળતાં એ “કોહિનૂર-હીરાની પનોતી-પડતીની યાત્રા પુનઃ આગળ વધી. ભારતમાં પેદા થયેલો એ હીરો પોણા બસો વર્ષના ગાળા પછી ભારતમાં થોડાં વર્ષ રહ્યા બાદ પુનઃ બ્રિટનની મુસાફરીએ ઊપડી ગયો.
ઠેર ઠેર પનોતીનાં પગલાં પાડીને ધનોતપનોત કાઢી નાખવાની કાળી-કથા લોહીની લેખિનીથી લખતો રહેનારો એ કોહિનૂર ભલે શબ્દાર્થથી પ્રકાશનો પર્વત ગણાતો હોય, પણ યથાર્થ દષ્ટિએ તો એને અંધકારનો ઓછાયો જ ગણવો પડે. કારણ કે ૧૮૫૦ માં એ બ્રિટન પહોંચ્યો, ત્યારે લોકજીભે એમ કહેવાતું કે, બ્રિટનમાં સૂર્ય કદી આથમતો જ નથી, મધરાતે પણ બ્રિટનમાં સૂર્ય ઝગારા મારતો જ રહે છે. પણ કોહિનૂર હીરાનું આજનું સરનામું ગણાતા બ્રિટનમાં ફટાફટ લોકોનાં ઉઠમણાં થતાં રહેતાં હોવાથી વર્તમાનમાં એમ કહેવા લાચાર બનવું પડે એમ છે કે, જ્યાં મધરાતે પણ સૂર્ય આથમતો નહતો, એ બ્રિટનમાં હાલ મધ્યાહે પણ સૂર્યનાં તેજ સાવ ઝાંખાં પડી ગયેલાં જણાય છે. એથી એક એવી શંકા જાગી જાય તો એ અસ્થાન નહિ ગણાય કે, આ વિપાક કોહિનૂર' હીરાને પ્રદક્ષિણા દેતી જ રહેલી પેલી પનોતીનો તો નહિ હોય ને ?
કોહિનૂર તો જગ-મશહૂર હોવાથી એની કાળી કથા પ્રકાશમાં આવી, પણ આવા તો કેટલાય કોહિનૂરો અનામી-અજાણ્યા-અજ્ઞાત હશે, એની આસપાસ રચાયેલી કાળી કથાવ્યથાઓનો તાગ તો જ્ઞાની સિવાય કોણ પામી શકે ? જો એ બધી કથા વ્યથાઓ પરનો પડદો હટી જાય, તો
અર્થમનર્થ ભાવય નિત્ય આ ધર્મ-ગીતના ગુંજારવથી ધરતી અને આકાશનો ગુંબજ ગાજી ઊઠ્યા વિના રહે ખરો ?
૫૪
–
- સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૩
