________________
બાપુને જાગી ગયેલા જોઇને સફાઇ કરનારા માણસોમાં દોડધામ મચી ગઇ. કારણ કે વહેલાસર સફાઇ પૂરી કરવાની કડક આજ્ઞા હતી. એમાં એક હરિજનને એમ લાગ્યુ કે, બાપુની નજરે પોતાની નોંધ લઇ લીધી છે. એથી એકદમ ગભરાઇ જઇને એણે દોટ મૂકી. જાણે કોઇ ભૂતાવળથી ભાગી છૂટવા મથતો હોય, એ રીતે જીવ લઇને ભાગી રહેલા એ હરિજનને જોઇને બાપુના દિલમાં આશ્ચર્ય અને કુતૂહલ જાગ્યું કે, આ માણસ એકાએક જ શા માટે આ રીતે ભાગી છૂટ્યો હશે? એમણે સેવકને આજ્ઞા કરીને એ માણસને પાછો બોલાવ્યો. સેવકે એનો પીછો પકડીને હુકમ કહી સંભળાવ્યો, એથી તો એવા ભયની ભૂતાવળ એને વધુ ઘેરી વળી કે, જાગતાની સાથે હું નજરે પડ્યો, એથી ક્રોધિત બની ઉઠેલા બાપુનો ભભૂકી ઉઠેલી આગ જેવો આક્રોશ મારે ખમવો જ પડશે. હું કેવો અભાગિયો કે, કોઇની પર નહિ, અને મારી પર જ બાપુની નજર પડી.
ભયથી ભાગતા એ માણસની દશા સૂડી વચ્ચેની સોપારી જેવી થઇ જવા પામી. હવે પોતે ભાગી જાય, તો બાપુના હુકમની અવગણના રૂપ બેવડો ગુનો ગણાય અને બાપુ સમક્ષ હાજર થાય, તો તો બાપુના ક્રોધની અંગે અંગને દઝાડતી આગમાં સામેથી જઇને ઝંપલાવવું પડે. પરંતુ બાપુનો હુકમ સ્વીકારીને પાછા ફર્યા સિવાય છૂટકો જ ન જણાતાં એ હિરજન ભયથી ફફડતો ફફડતો પાછો ફર્યો અને બાપુની સમક્ષ વગર કહ્યે જ ગુનાની કબૂલાત કરતાં એણે કહ્યું : બાપુ ! આપ જાગી જાવ, એ પૂર્વે જ સફાઇ કરી દેવાના આદેશની અવગણના કરવાનું કુટુ ફળ મારે ભોગવવું ન પડે, એ માટે જ હું ભાગી છૂટ્યો હતો, પણ આ અક્કરમીનું દુર્ભાગ્ય બે ડગલા આગળ હોવાથી આપની નજર મારા પર જ પડી. આપને અપશુકન થવામાં નિમિત્ત બનવા બદલ હું માફી માંગુ છું. આથી વધુ તો હું શું કહીં શકું ? હવે મને મારવો કે જીવાડવો, સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૩
૪૧
