________________
છે, તમારી પાસે સંરક્ષણ માટે એકાદ લાકડી પણ નથી, શું તમને કોઇ પણ જાતનો ડર સતાવતો નથી ? મુખમુદ્રા પર નિર્ભયતા જે રીતે છલકાઇ રહી છે, એ જોતાં એમ લાગે છે કે, પોતાની ત્રાડથી ભલભલાને થથરાવી મૂકતા વાઘ-સિંહ જાણે તમારી સમક્ષ પાળેલા કૂતરા જેવા આજ્ઞાંકિત બની ગયા છે. તમારી આવી નિર્ભયતાનું રહસ્ય હું સમજી શકતો નથી, માટે મારી જિજ્ઞાસા જરૂર તૃપ્ત કરશો.
ધ્યાનમગ્ન સંતે થોડી પળો બાદ આંખ ખોલી, એમને થયું કે, આ કોઈ શિકારી લાગે છે. ભારતીય સંસ્કારોની છાંટ જોવા ન મળવા છતાં એના ચહેરા પરની જિજ્ઞાસા જોઇને સંતે નવો જ મુદ્દો રજૂ કરતાં કહ્યું કે, વાઘ-સિંહથી ડરવા જેવું જ ક્યાં છે ! ડરવા જેવું તો પોતાના મનમાં જ ઘુરકિયાં કરતાં જંગલી પ્રાણીઓથી છે, આ જંગલમાં વસવાટ કરનારા વાઘ-સિંહ તો પાળેલા કૂતરા જેવા છે, એને વિકરાળ બનવા પ્રેરનાર તો આપણે જ છીએ. આપણા કાળજાની ક્રૂરતા બંદૂક બનીને જ્યારે આ કૂતરાઓની ઉશ્કેરણી કરે છે, ત્યારે જ તો આ કૂતરાઓ વાઘ-સિંહ બનીને આપણો કોળિયો કરવા ધસી આવે છે. આનો અર્થ તો એ જ થયો કે, કુહાડીને હાથો આપણે જ આપીએ છીએ. અને આપણે જ આપણી હત્યામાં હેતુ બની બેસીએ છીએ.
એન્ડરસનને આ બધી વાતો નવી અને મગજમાં ન ઊતરે એવી જ લાગતી હતી, એને તો હથિયારો પર જ આંધળો વિશ્વાસ હતો. એ વિશ્વાસના પાયાને ડગમગાવી નાખતી આ વાતો સામે એણે પ્રશ્ન કર્યો કે, જંગલી અને વિકરાળ પ્રાણીઓ તરફની આપની આવી લાગણી અને આવું વહાલભર્યું વલણ જોઇને મારા હૈયે આશ્ચર્ય સમાતું નથી. આ કંઇ નાના બાળકો નથી કે, પ્રેમનું પ્રદાન કરવા દ્વારા એમની પાસેથી પ્રેમનું પ્રતિદાન ઇચ્છી શકાય ? આ તો જંગલી જનાવરો છે, એને પંપાળવા જાવ, તોય કાળનો કોળિયો બની જવાનો વિપાક જ વેઠવો પડે. માટે હૈયામાં આવા પશુઓ તરફ કૂણી લાગણી જાગે, એ સંસ્કૃતિની રસધાર ભાગ-૩
૨૯
