________________
येन ना प्राप्ते यो विधिरारभ्यते, स तस्यैव बाधकः ॥ ४० ॥
अपवादात् कचिदुत्सर्गोऽपि ॥ ५६ ॥ જેની અવશ્ય પ્રાપ્તિ રહેતે છતે જે વિધિ આરંભ કરાય
કોઈક સ્થળે અપવાદથી “ઉત્સર્ગ પણ બળવાન છે. (૫૬) તે તેનો જ બાધક થાય છે, અન્યનો નહિં. (૪૦)
નારિણા પ્રવૃત્તિ / પ૭ n aaજિત્યમનિયાર્
અનિષ્ટને માટે શાસ્ત્રની પ્રવૃત્તિ નથી. અર્થાત્ ઈષ્ટની અનિત્યકાર્યથી નિત્યકાર્ય બળવાન છે. (૪૧)
સિદ્ધિ કરવી હોય ત્યાં શાસ્ત્રની પ્રવૃત્તિ કરવી. (૫૭) [જ્યાં અનેક કાર્યો સાથે પ્રાપ્તિ હોય ત્યાં બળવાન કાર્ય પાક 9.86.૪૨ ૪૧ 4 59 60.0ાઇમર છે ઇ ૧૨ કુલ : #g, કરવું. હવે “કોણ કોનાથી બળવાન છે જેનું સ્વરૂપ મા ઈતિ શ્રી તપગચ્છાધિપતિ શ્રી વિજયનેમિનીચેના ન્યાયોથી બતાવે છે –
| | સૂરીશ્વર-પટ્ટાલંકાર - શ્રીવિજયેલાવણ્યસૂરી- . અન્તર* વહિરાત માં ૪૨ .
કિ થર-શિષ્યરત-પચાસપ્રવર–શ્રી દક્ષવિજયગણિ- . બહિરંગ કાર્યથી અંતરંગ કાર્ય બળવાન છે. (૪૨)
(૪૨) વર-શિષ્યરત્ન-પભ્યાસશ્રીસુશીલવિજયગણિના છે નિરવા સારા 1 કરૂ !
છેગુફિતો ન્યાયસમુચ્ચયપ્રથમોલ્લાસભ્ય સાવકાશ કાર્યથી નિરવકાશ કાર્ય બળવાન છે. (૪૩) | B સંક્ષિપોર્થ છે __ वार्णात् प्राकृतम् ॥ ४४ ॥
Bકાશ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ ૦ 9:02. ee e છેહર વર્ણના કાર્ય કરતાં પ્રકૃતિનું કાર્ય બળવાન છે. (૪૪)
[ દ્વિતીથોટ્ટાર -] ___ स्वृद् वृदाश्रयं च ॥ ४६ ॥ વૃદ્દ અને વૃને આશ્રયીને થનારું જે કાર્યું તે બળવાન શુતિ સાથvપ્રચયાતનામણિ પ્રશ્ન છે ૧ u છે. (૪૫)
જ્યાં કેવા પ્રકૃતિનું ગ્રહણ કર્યું હોય ત્યાં સ્વાર્થક ૩૫મિ વિમેરિડ છે ૪૬ પ્રત્યયાન્ત પ્રકૃતિનું પણ ગ્રહણ થાય છે. (૧) ઉપપદ વિભક્તિ કરતાં કારકવિભક્તિ બળવાન છે.
प्रत्ययाप्रत्यययोः प्रत्ययस्यैव ॥२॥ સુવતરફેઃ છે ક૭ છે.
જ્યાં પ્રત્યય અને અપ્રત્યય બનો સંભવ હોય ત્યાં અંતરંગ કાર્યથી લુન્ કાર્ય બળવાન છે. (૪૭) પ્રત્યયનું જ ગ્રહણ થાય છે. (૨) જે સ્ટોઃ ૪૮ .
- શતાવરવારનવારેa / રૂ 1 સર્વથી લોપ બળવાન છે. (૪૮)
અદાદિ અને અદાદૈભિન્ન ધાતુનો જ્યાં સંભવ હોય लोपात् स्वरादेशः ॥ ४९ ॥ લોપથી સ્વાદેશ બળવાન છે. (૪૯)
ત્યાં અદાદિભિન્ન ધાતુનું જ ગ્રહણ થાય છે. (૩)
प्राकरणिकाप्राकरणिकयोः प्राकरणिकस्यैव ॥ ४ ॥ કાકાનમઃ r પર તે આદેશથી આગમ બળવાન છે. (૫૦)
પ્રાકરણિક (પ્રકરણ પ્રાપ્ત) અને અપ્રાકરણિક (પ્રકરણ જાનમાર સર્વાસઃ ૫૧ છે
| અપ્રાપ્ત)નો જ્યાં સંભવ હોય ત્યાં પ્રાકરણનું જ ગ્રહણ આગમથી સર્વાદેશ એટલે સર્વના સ્થાનમાં થતો
તે થાય છે. (૪) જે આદેશ તે બળવાન છે. (૫૧).
निरनुबन्धग्रहणे सामान्येन ॥ ५ ॥ परामित्यम् ।। ५२ ॥
નિરનુબન્ધનું (અનુબધરહિત પ્રત્યયાદિનું) જ્યાં પરથી–નિત્ય બળવાન છે. (પ)
| ગ્રહણ કર્યું હોય ત્યાં સામાન્ય સ્વરૂપે કરીને ગ્રહણ થાય नित्यादन्तरङ्गम् ॥ ५३ ॥
છે. અર્થાત્ નિરનુબન્ધ અને સાનુબન્ધ બન્નેનું ગ્રહણ નિત્યથી અન્તરંગ બળવાન છે. (પ૩).
થાય છે. (૫).
દત્તરદાચૈવ अन्तरङ्गाश्चानवकाशम् ॥ ५४॥
છે અંતરંગથી અનવકાશ બળવાન છે. (પ)
સાહચર્યથી સદશનું જ ગ્રહણ થાય છે (૬) રાપવા પણ
___ वर्णग्रहणे जातिग्रहणम् ॥ ७ ॥ ઉત્સર્ગથી (સામાન્યશાસ્ત્રથી) અપવાદ (વિશેષ- વર્ણનું ગ્રહણ કરે છતે જાતિનું ગ્રહણ થાય છે. અર્થાત શાસ્ત્ર) બળવાન છે. (૫૫)
!તત્ક્રાતીય સકલનું ગ્રહણ થાય છે. (૭)
