Karmagrantha Part 4 Shadshiti Nama Tika

Author(s): Devendrasuri, Abhayshekharsuri, Dhirajlal D Mehta
Publisher: Jain Dharm Prasaran Trust Surat

Page 89

66
અને સૂક્ષ્મસં૫રાયચારિત્રમાં એમ આ પાંચ માર્ગણાઓમાં પોતપોતાના નામવાળું એક-એક જ ગુણસ્થાનક હોય છે. મિથ્યાત્વમાર્ગણામાં પહેલું, સાસ્વાદન માર્ગણામાં બીજું, મિશ્ર માર્ગણામાં ત્રીજું, દેશવિરતિ માર્ગણામાં પાંચમું, અને સૂક્ષ્મસંપરાય માર્ગણામાં દસમું ગુણસ્થાનક હોય છે.
મનયોગ, વચનયોગ, કાયયોગ, આહારી અને શુક્લલેશ્યા એમ પાંચ માર્ગણામાં સામાન્યથી ૧ થી ૧૩ ગુણઠાણાં હોય છે. તેરે ગુણસ્થાનકમાં મનવચન અને કાયાના યોગો સંભવે છે. તેમાં એટલી વિશેષતા છે કે મનયોગના અને વચનયોગના પહેલા-છેલ્લા સત્ય અને અસત્યામૃષા એમ બે-બે કુલ ચાર યોગોમાં ૧ થી ૧૩ ગુણસ્થાનક હોય છે તથા અસત્ય અને સત્યાસત્ય એમ શેષ બે-બે, કુલ ૪ ભેદમાં ૧ થી ૧૨ ગુણસ્થાનક હોય છે. કારણ કે તેરમા ગુણઠાણે વર્તતા કેવલી ભગવન્તોમાં મન-વચનનો પહેલો-છેલ્લો એમ બે બે ભેદ જ હોય છે. ઔદારિક કાયયોગમાં ૧ થી ૧૩ ગુણસ્થાનક, ઔદારિક મિશ્રમાં પહેલું, બીજું, ચોથું (વિગ્રહગતિમાં), અને તેરમું કેવલી સમુદ્ધાતમાં, વૈક્રિય કાયયોગમાં દેવ-નારકીને આશ્રયી ૧ થી ૪ અને લબ્ધિધારી તિર્યંચ-મનુષ્યોને આશ્રયી ૧થી ૭ ગુણસ્થાનક હોય છે. તેમાં પણ ત્રીજું ગુણસ્થાનક માત્ર દેવ-નારકીને આશ્રયી જાણવું. પાંચમું લબ્ધિધારી તિર્યંચ-મનુષ્યને, છઠ્યું-સાતમું લબ્ધિધારી મનુષ્યમાત્રને અને પહેલું-બીજું અને ચોથું દેવ-નારકી તથા લબ્ધિધારી તિર્યંચ-મનુષ્યને એમ સર્વને આશ્રયી જાણવું. વૈક્રિયમિશ્ર કાયયોગમાં દેવ-નારકીને આશ્રયી પહેલુંબીજું અને ચોથું, લબ્ધિધારી તિર્યંચને પહેલું, બીજું, ચોથું અને પાંચમું તથા લબ્ધિધારી મનુષ્યોને ત્રીજા વિના એક થી છ સુધીનાં ગુણઠાણાં હોય છે. આહારક કાયયોગમાં છઠ્ઠુ-સાતમું એમ બે, અને આહારકમિશ્રમાં માત્ર છઠ્ઠું જ ગુણસ્થાનક હોય છે. કાર્પણ કાયયોગમાં (વિગ્રહ ગતિને આશ્રયી) પહેલું, બીજું અને ચોથું તથા (કેવલીને આશ્રયી) તેરમું. એમ કુલ ૪ ગુણસ્થાનક હોય છે. આ પ્રમાણે વિશેષભેદ વાર યોગમાર્ગણા જાણવી.
આહારીમાર્ગણામાં ૧ થી ૧૩ ગુણઠાણાં હોય છે. તેરે ગુણસ્થાનકોમાં ઓજાહાર, લોમાહાર અને કવલાહાર પૈકી યથાયોગ્ય ક્યારેક એક પ્રકારનો આહાર અને ક્યારેક બે પ્રકારનો આહાર હોય છે.