Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 13

• પ્રસ્તાવના ૭
9
ગ્રંથરાજ મળશે. સાગર લવણાકર પણ છે, રત્નાકર પણ છે. જેમ જોશો તેમ મળશે. જો તમને એ શુષ્કતર્કનો નિરર્થક અખાડો લાગશે, તો તેમાંથી તે જ મળશે. જો તમને એ ભાવનાનો અખંડ સ્રોત લાગશે તો અમૃત મળશે. આ ગ્રંથરાજથી તૃપ્તિ તેટલી જ તીવ્ર, અપૂર્વ અને અજોડ થશે, જેટલી તૃષા
તીવ્ર !
આ ગ્રંથરાજનો મહદ્અંશ કદાચ વાચકની દૃષ્ટિ હેઠળ પસાર થઈ ચૂક્યો હશે. હાલ આ પાંચમા ભાગમાં ૧૧-૧૨ ઢાળ સમાવિષ્ટ છે. આના પ્રત્યેક પદ પોતાના ઉદરમાં મહાન્ અર્થ છૂપાવીને બેસેલ છે. જેમ જેમ પદ ઉકેલાશે, તેમ તેમ પ્રકાશ લાધશે. અપૂર્વ આનંદની અનુભૂતિ પ્રગટશે. મોક્ષમાર્ગનું દિગ્દર્શન થશે, જીવનની ખામીઓ પકડાશે... કદાચ વિશ્વાસ નહીં આવે. પણ, આ સત્ય છે. આત્માર્થિતા પ્રગટાવી તે તે દૃષ્ટિકોણથી આ ગ્રન્થરાજને અવગાહો. દરેક ગાથાના અંતે આપેલ આધ્યાત્મિક ઉપનયના સહારે કોઈક વિચારમૌક્તિકો એવા હાથ લાધશે કે જે જરૂર આત્માની મોહનિદ્રાને ઉડાડશે.
અહીં સમીક્ષા પણ છે, સાથે સાથે સુલેહ પણ છે. તર્કકર્કશતાની સાથે સંવેદન પણ ભર્યું પડ્યું છે. શ્રીફળ જેવા આ ગ્રંથરત્નમાં અમૃતથી ય મીઠું-મધુરું, સત્ય ભર્યું પડ્યું છે, ચાખો ત્યારે જ જે સમજાય તેવું.
હવે આ ગ્રંથરાજનું કંઈક વૈશિષ્ટ્ય જોઈએ. ૧૧-૧૨મી ઢાળ આ ભાગમાં સમાવિષ્ટ છે. મુખ્યતયા દાર્શનિક જગતના વીખરાયેલા મૌક્તિકોને અહીં કંઈક પરોવશું. છેલ્લે છેલ્લે એ માળાને આ ગ્રંથરાજના ગળામાં આરોપવાનો, આભાસિક તો આભાસિક, આનંદ તો મળશે જ ને !
૧૧મી ઢાળમાં ગુણનું નિરૂપણ તથા સામાન્ય સ્વભાવનું નિરૂપણ દિગંબર દેવસેનને અનુસારે કરવામાં આવેલ છે. ૧૦મી ઢાળમાં દ્રવ્યનું નિરૂપણ થઈ ચૂક્યું હોવાથી ૧૧મી ઢાળમાં ગુણનિરૂપણ અવસરપ્રાપ્ત છે. ગુણોમાં પણ સામાન્ય ગુણ અને વિશેષ ગુણ - એમ બે ભેદ પાડવામાં આવ્યા છે.
• દાર્શનિક જગતમાં સત્ત્વ અને વસ્તુત્વ બન્ને પર્યાયવાચી રૂપે પ્રદર્શિત થતા આવ્યા
છે. મહોપાધ્યાયજીએ તે બન્ને વચ્ચે પણ ભેદ સાબિત કરેલ છે. ગાથા-૧.
• સામાન્યગુણો ન્યાયજગતની જાતિને મીલતા-ઝૂલતા છે. જો કે મહોપાધ્યાયજી મહારાજે ‘દ્રવ્યત્વ વગેરે જાતિ નથી, પણ ગુણ જ છે' - તેવું સયુક્તિક સાબિત કરેલ છે.
ગાથા-૧.
વિશ્વની માળખાકીય વ્યવસ્થાને સુસ્પષ્ટ રીતે રજૂ કરનારા શ્રીમહાવીર મહારાજાના એક-એક વચનના તાત્પર્યને પી-પીને મહોપાધ્યાયજી મ.સા. સદા સત્યનું દિગ્દર્શન કરાવવા લાલાયિત રહે છે. પરમાત્મા પ્રત્યેની અગાધ શ્રદ્ધાના બળે તેઓ પ્રસંગોપાત્ત અન્યદર્શનોના ભ્રાન્તિમૂલક અને ભ્રાન્તિજનક સિદ્ધાન્તોની સમીક્ષા કરીને જ રહે છે અને એ સમીક્ષા માટે ઉચ્ચરાયેલા કે લખાયેલા વાક્યો અપાર વેધકતાને ધારી રહે છે. કારણ કે તેની પાછળ તર્કપૂર્ણ અગાધ શ્રદ્ધા બેઠી પડી છે.
મહોપાધ્યાયજી મ.સા.ના પ્રત્યેક વિધાનો પાછળ ગૂંથાયેલ અર્થગાંભીર્યને સમજવા માટે દ્રવ્યાનુયોગપરામર્શકર્ણિકા એક અદ્ભુત માધ્યમ બની રહે છે. દરેકે દરેક પદાર્થની તલસ્પર્શી છણાવટ આ વ્યાખ્યામાં મળી રહેશે. દરેક શાસ્ત્રપાઠને એવા પરિપ્રેક્ષ્યમાં રજૂ કરેલ છે કે તે શાસ્ત્રપાઠ અત્યંત