Agam 02 Ang 02 Sutrakrutanga Sutra Part 03 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 242

समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ११ मोक्षस्वरूपनिरूपणम् २३१ ___ अन्वयार्थ - (जे य) ये च (अइक्कता) अतिक्रान्ता:- अतीतकालभवाः (बुद्धा) बुद्धाः ऋषभादितीर्थकराः (जे य) ये च (अणागया) अनागताः-भविष्यकाल भाविनः (बुद्धा, पद्मनाभादितीर्थकराः (तेर्सि) तेषां सर्वेषां तीर्थकराणां मुनीनां च (सती) शान्तिः अहिंसारूपा मोक्षरूपा वा (पइट्ठाणं) प्रतिष्ठानम्आधारो वर्तते । कथमित्याह-(जहा) यथा (भूयाण) भूतानां पाणिनाम् (जगवी) जगती-पृथिवी प्रतिष्ठानम्-आधार:-आधारभूता वर्तते तथा ॥३६॥
टीका-ननु-एवं भूतं भावमार्ग महावीरस्वामी एवोपदिष्टवान् , उताहो अन्योऽपि, एतादृशभावमार्गस्योपदेष्टाऽभूत, भविष्यति वा ? इत्याशङ्कय सत्रकारो मावस्त्रोतसोऽनादितां प्रतिपादयति-'जे य' इत्यादि । 'जे य येव 'अइक्कता' शान्ति 'पइहाणं-प्रतिष्ठानम्' आधार हैं 'जहा-यथा' जैसे 'भूयाणभूतानां' प्राणियोंको 'जगती-जगती' पृथ्वी आधारभूत है ।।३।।
अन्वयार्थ-जो ज्ञानी पुरुष भूतकाल में हो चुके हैं और जो ज्ञानी भविष्य में होंगे, उन सब का आधार अहिंसा या मोक्ष रूप शान्ति ही है। जैसे माणियों के लिए पृथ्वी आधारभूत होती है ।।३६॥
टीकार्थ-इस प्रकार के भावमार्ग का उपदेश महावीर स्वामी ने ही दिया है अथवा किसी अन्यने भी? क्या इस मार्ग के उपदेशक भूतकाल में भी हुए और भविष्यत् में भी होंगे? इस प्रकार की आशंका करके सूत्रकार भावस्रोत की अनादिता प्रतिपादन करते हैं___ जो ज्ञानी ऋषभ आदि तीर्थंकर भूतकाल में हो चुके हैं एवं जो पद्मनाभ आदि तीर्थ कर भविष्यत् काल में होंगे, यहां अतीत और अनागत काल के ग्रहण से यह भी समझ लेना चाहिए 'पइटाण-प्रतिष्ठानम्' साधा२ छ. 'जहा यथा' म 'भूयाण-भूतानो' legयोनी माधार भूत 'जगती-जाती' पृथ्वी छ. ॥३१॥
અન્વયાર્થ-જે જ્ઞાની પુરૂષ ભૂતકાળમાં થઈ ચૂક્યા છે. અને જે જ્ઞાની ભવિષ્યમાં થશે તે બધાને આધાર અહિંસા અર્થાત મોક્ષરૂપ શાંતિજ छ. 7 प्रमाणे प्राणियोने मारी पृथ्वी आधारे ३५ छे. ॥३६॥
ટીકાર્થ–-આ રીતે ભાવમાગને ઉપદેશ મહાવીર સ્વામીએ જ આપેલા છે, અથવા બીજા કેઈએ પણ કહેલ છે ? શું આ માર્ગના ઉપદેશક ભૂતકાળમાં પણ થયા છે અને ભવિષ્ય કાળમાં પણ થશે ? આ પ્રમાણેની શંકા કરીને સૂત્રકાર ભાવસ્ત્રોતના અનાદિપણાનું પ્રતિપાદન કરે છે
ઝાષભ તીર્થકર વિગેરે જે જ્ઞાનીઓ ભૂતકાળમાં ઉત્પન થઈ ચૂકેલા છે, અને જે પદ્મનાભ વિગેરે તીર્થકરો ભવિષ્યમાં ઉત્પન્ન થશે અહિયાં અતીત
श्री सूत्रकृतांग सूत्र : 3