Book Title: Agam 02 Ang 02 Sutrakrutanga Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 290
________________

समयार्थबोधिनी टीका प्र.श्रु. अ. १२ समवसरणस्वरूपनिरूपणम् २७९ विद्ययैव-श्रुतनिरपेक्ष केवलं ज्ञानेनैव परिमोक्खं' परिमोक्षम्-सर्वकर्मक्षयरूपं मोक्षम् 'आहंसु' आहुः-कथयन्ति किं श्रुतपठनेनेति । परन्तु नैतत्कथनम् अक्रियावादिनां समीचीनम् यतः कुत्रचिद् विपर्यासे जाते सर्वथा तस्य त्यागो न श्रेयसे भवति । कि मृगतृष्णायां जलज्ञानं यदि विपर्येति, तदा-तावता दृष्टान्तेन कूपसरोवरादौ जलस्याऽसद्भावो भवति किम् ? नैव भवतीति । यदि-चक्षुरययार्थज्ञानमुत्पादय तीति कृत्वा नहि कश्चिच्चक्षुरेव तावतोपाटयति । कुत्रचित् व्यापारे लामाभावे किं सर्वत्र व्यापारः परित्यज्यते ?। किश्चिनिमित्तं सत्यं भवति कस्यचिन्नैमित्ति. कस्य किश्चिदसत्यमपि क्वचित्, तावता तज्ज्ञानमेवाऽसत्यमिति कृत्वा दृष्ट्वा च' कहते हैं। परन्तु अक्रियावादियों का यह कथन समीचीन नहीं है। एक जगह कहीं विपर्यास होने से सर्वथा उसका त्याग कर देना कल्याणकारी नहीं है। मृगतृष्णा में जल का ज्ञान होना विपरीत ज्ञान है तो क्या इस दृष्टान्त से कूप और सरोवर आदि में होने वाला जलज्ञान भी विपरीत हो जाएगा ? वहां भी जल का अभाव हो जाएगा? ऐसा नहीं होता। किसी समय किसी के नेत्र ने यदि विपरीत ज्ञान उत्पन्न कर दिया तो क्या वह अपने नेत्र को ही उखाड़ कर फेंक देता है ? कभी व्यापार में लाभ न हुआ तो क्या व्यापार करना ही त्याग कर दिया जाता है ? कोई निमित्त सत्य होता है और किसी नैमित्तिक का कोई निमित्त कहीं असत्य भी हो जाता है तो इतने मात्र से उस ज्ञान को सर्वत्र असत्य मान कर विद्या का अध्ययन करने वाले विद्या का પરંતુ અક્રિયાવાદિનું આ કથન બરાબર નથી. એક જ એ ક્યાંક વિપસ હોવાથી સર્વથા તેનો ત્યાગ કર કલ્યાણકારક નથી. મૃગતૃષ્ણામાં પાણીનું જ્ઞાન થવું તે વિપરીત જ્ઞાન છે. તે શું આ દષ્ટાંતથી ફ અને સરવર વિગેરેમાં થવાવાળું પાણી સંબંધી જ્ઞાન પણ વિપરીત થઈ જશે ? ત્યાં પણ પાણિનો અભાવ થઈ જશે ? તેમ થતું નથી. કેઈ વખતે કેઈના નેત્રે જે વિપરીત જ્ઞાન ઉત્પન્ન કરી દીધું હોય તે શું તે પિતાના નેત્રને જ ઉખાડીને ફેંકી દે છે? કદાચ વ્યાપારમાં લાભ ન થયો હોય તે શું વ્યાપાર કરવાને જ ત્યાગ કરી દેવાય છે? કઈ નિમિત્ત સત્ય હોય છે, અને કઈ નૈમિત્તિકનું કોઈ નિમિત્ત કયાંક અસત્ય પણ થઈ જાય છે. તે એટલા માત્રથી તે જ્ઞાનને બધેજ અસત્ય માનીને વિદ્યાને અભ્યાસ કરવાવાળા વિદ્યાને ત્યાગ
श्री सूत्रतांग सूत्र : 3

Loading...

Page Navigation
1 ... 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596