Book Title: Agam 02 Ang 02 Sutrakrutanga Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti


Previous | Next

Page 279
________________

२६८
सूत्रकृताङ्गसूत्रे (नियतो) नियतः-सर्वदावस्थायीवर्तते इति (बझो) बन्ध्यो मिथ्याभूतोऽर्थ:वस्तुतस्तु शून्योऽभावरूपो लोकोऽस्तीति भावः ॥७॥ _____टीका-सर्वशून्यतावादिनः सूर्यादिकं तदुदयास्तादिकं वा प्रतिषेधयन्ति तदर्शनाय सूत्रकार आह-'आइच्चों' आदित्यः-सूर्यः जगतां प्रदीपकल्पः 'ण उएई' न उदेति। तथा-'न अत्यमेइ' नास्तमेति-आदित्य एव नास्ति, तत्कुतस्तस्योदयास्तमनम् । यदयं दृश्यते स द्विचन्द्रादिवद् भ्रान्तिरूप एव । तथा-'चंदिमा' चन्द्रमाः 'ण वडई' न बर्द्धते शुक्लपक्षे 'हायईना' न वा. हीयते-क्षीयते कृष्णपक्षे। तथा-'सलिला' सलिलानि-जलानि 'न संदति न स्यन्दन्ते-पर्वतनिर्झरेभ्यो नद्यादिपदेशेभ्यो वा न स्रवन्ति । तथा-'वाया' वाताःबहता है, न वायु चलती है । यह सम्पूर्ण लोक मिथ्या और शून्य अर्थात् अस्तित्वहीन है ॥७॥ ___टीकार्थ-सर्वशून्यतावादी सूर्यादि पदार्थों के अस्तित्व को ही वास्तविक नहीं मानते, अतएव उसके उदय और अस्त का भी निषेध करते हैं । इस प्रत्यक्षविरुद्ध मान्यता को दिखलाते हुए सूत्रकार कहते हैं । जगत् के लिए प्रदीप के समान प्रकाशक यह सूर्य न उदित होता है, न अस्त होता है, अर्थात् जब सूर्य ही नहीं है तो उसका उदय और अस्त होने का प्रश्न ही उपस्थित नहीं होता। जो सूर्य दिखाई देता है वह विचन्द्रदर्शन अर्थात् दो चन्द्रमाओं के दर्शन के समान भान्ति ही है । चन्द्रमा न शुक्ल पक्ष में बढ़ता है और न कृष्णपक्ष में घटता है । वह है ही नहीं तो क्या बढेगा और क्या घटेगा ? जल न पर्वतके निर्झरों से झरता है, न नदी आदि में बहता है। वायु चलती નથી. તેમ પવન વાત નથી. આ સમગ્ર લેક મિસ્યા અને શૂન્ય અર્થાત અસ્તિત્વ વિનાનું છે. છેલ્લા
ટીકાર્થ–સર્વશૂન્યવાદી સૂર્ય વિગેરે પદાર્થના અસ્તિત્વને જ વાસ્તવિક માનતા નથી. તેથી જ તેના ઉદય અને અસ્ત પશુને પણ નિષેધ કરે છે. આ રીતે પ્રત્યક્ષ વિરૂદ્ધ માન્યતાને બતાવતાં સૂત્રકાર કહે છે–જગતના માટે દીવાની જેમ પ્રકાશ આપનાર આ સૂર્ય ઉગતો નથી, તેમ અસ્ત પણ પામતે નથી. અર્થાત્ જ્યારે સૂર્ય જ નથી તે તેનો ઉદય અને અસ્ત થવાનો પ્રશ્ન જ ઉપસ્થિત થતું નથી, જે આ સૂર્ય દેખવામાં આવે છે, તે બે ચંદ્રમાના દર્શનની જેમ કેવળ ભ્રમ જ છે, તેમજ ચંદ્રમા શુકલ પક્ષમાં વધતે નથી તેમજ કણ પક્ષમાં ઘટતું પણ નથી. તે છેજ નહીં તે પછી વધવા ઘટવાની વાત જ કયાં રહી? પાણ ડુંગર વિગેરે પર્વતીય પ્રદેશમાંથી ઝરતું નથી. તેમ
श्री सूत्रतांग सूत्र : 3

Loading...

Page Navigation
1 ... 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596