Book Title: Sanyamvir Sthulibhadra
Author(s): Sunandaben Vohra
Publisher: Anandsumangal Parivar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001988/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yamavIra che sthUlibhadra sunaMdAbahena vohorA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavI2 sthUlibhadra saMpAdaka sunaMdAbahena vohorA maMgalaM bhagavAna vIro, maMgalaM gautama prabhu, maMgalaM sthUlibhadrAdyA, jaina dharmostu maMgalaM. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka: AnaMda sumaMgala parivAra, amerikA, amadAvAda vIra saMvata 2531 i.sa. 2005 prathama AvRtti: 2000 pRSThasaMkhyA : 22+134 prAptisthAna : 1. sunaMdAbahena vohora 2. jaina prakAzana 5 mahAvIra sosAyaTI, elisabrija) khatrInI khaDakI, DozIvADAnI poLa amadAvAda-380 007. gujarAta | amadhavAda - 380001 gujarAta phona : 26589365 phona : 25356806 3. Urvashi V. Shah 24122 Huber Ave Torrance CA U.S.A. 90501-67206 Tel 310 - 326 - 5685 4. Kalpana Shah 992 Mc Nair Dr. Lansdale PA 19446 U.S.A. Tel 215 - 362 - 5598 thaipaseTiMga : zAradA mudraNAlaya 201, tilakarAja, paMcavaTI pahelI lena, AMbAvADI, amadAvAda-380 006 madraka : bhagavatI ophaseTa 15/sI, baMsIdhara esTeTa, bAraDolapurA, amadAvAda-380 004 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prastuta kathAnuM mAhAbhya dareka darzanakAroe mahAmAnavonI kathAne agatyatA ApI che. e kathAonA prasaMgomAMthI A kALanA saMtapta mAnavIne koI gurucAvI maLI jAya, jo mAnavI kathAnA marmane samaje, tenI prarUpaNAnA rahasyamAM UMDo Utare to tene mAnavajIvananI saphaLatA mATe ghaNA upAyo hAtha lAge. sAMbhaLyuM che ke jainadarzanamAM sADA traNa karoDa kathAono saMgraha hato. mane lAge che ke duHkhamukti Icchato mAnava sADA traNa ja kathAne hRdayamAM dhAraNa kare, jema sArA samayamAM beMkamAM karelI sthAyI rakama samaya Ave kAma lAge che. tema haiyAmAM dhAraNa karelI kathA ApaNA zubhAzubha karmonA udaya vakhate AtmAnA mULa svarUpa pratye dRSTi karAve A kathAnAM pAtromAM paNa evA ja rahasyo maLe che. bhoga e bhavaroga che tema samajAyuM ke tatkSaNa bhadre te tyajI dIdhA. are vilAsIjIvananI jhaMkhanAvALI rUpakozAne paNa te bhAna karAvI tyAgamArge caDhANa karAvyuM. evA saMyamavIra sthUlibhadranI kathA addabhuta che. sAta bahenone to jANe mAtAe gaLathuthImAM janmanI sArthakatAnAM amRta pIvaDAvyAM hatAM. AthI teone saMsAranA koI pralobhano caLAvI na zakyA. temanA nAmo prAtaH smaraNIya pAvanakArI che. mAnava hRdayanA eka nAnA khUNAmAM sane jIvavAnI jagA rAkhavI, je A kathAo vaDe vistAra Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAmI svarUpaprAptinuM kAraNa bane. saMyamavIra, kAmavijetA, paramasAdhutvanI siddhiyukta, cauda pUrvanA pAragAmI sthUlibhadranA pavitra nAmathI jainadharma pAmelA sAdhako ke janatA ajJAta nahi hoya. vidyapi AvA paramapavitratAne pAmelA yogIothI ajJAta rahevuM te jIvonI alpatA athavA puNyahInatA che. AvA saMyamavIranA jIvananA prasaMgapaTo ApaNA ajJAnane, avaLI buddhine, puruSArthanI hInatAne DhaMDhoLI jAgRta karI AtmalakSI banAve - te kALe ane te samaye bhadramuninA - yugapuruSanA sAnidhyathI kAmIjano niSkAmI thatA, sAdhako sAdhutA pAmatA. temaNe bhagavAna mahAvIre upadezelA zrutajJAnane puNyavaMtA jIvo sudhI pahoMcADavAnuM bhagIratha kArya karyuM. sAMsArikapaNe jeno janma puNyayoge uttama kuLamAM dharmaparAyaNa mAtAnI kukSie thayo. sAmarthyavAna pitA maLyA. svayaM pote ja bhavyatA laIne janmyA hatA. karmasaMyoge jIvananuM vaheNa palaTAI gayuM. eka gaNikAne AdhIna thaI bhogavilAsathI bharapUra jIvanamAM aTavAI gayA. janasamUhanI lAja mUkI. svajana parivAranI dAjha mUkI. paraMparAnA mahAmaMtrIpadano tAja mUkI rUpakozAmAM mohita thayA. yadyapi dilanA UMDANamAM pitAe ApelA AdarzanA saMskArakaNo jaDAyela hatA. tethI pApa DaMkhatuM hatuM. paNa rUpakozA pratyenuM AkarSaNa, kozAnI bhadrane vaza karavAnI caturAI pAse A bhaDavIra hAra pAmyo. . pitAnA Atmavirjanane kAraNe pelo UMDANamAM paDelo saMskArakaNa visphoTa thayo ane paLanA vilaMba vagara sthUlibhadra cAlI nIkaLyA. cittamAM eka cinagArI pragaTI gaI, pApanA DhagalAne kema nAza karuM? bhogavilAsanuM pApa rome roma DaMkha mAratuM hatuM. e pIDAmAM evuM sat bhaLyuM ke temanA caraNa mahAsaMyamI saMbhUtimuni pratye vaLyA. azru vaDe Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanA caraNanuM pakSAlana karyuM, ke jethI pelAM pApo bhasmIbhUta thatAM gayAM. saMbhUtimunino hAtha mastake mukAyo tyAre teNe paramazAMti anubhavI. "gurudeva! mArAM pApo kema nAza pAmaze ?" "vatsa, sAdhutvamAM e sAmarthya che. bhUtakALane vistRta kara ane saMyamanuM ArAdhana kara." sthUlibhadramAM gurudevanA vAtsalya camatkAra sarvo, sthUlibhadra kAmI maTIne niSkAmI thayA. abhuta rIte saMyamanA dhAraka thayA. samAdhirasanA pAnamAM viSane amRta mAnI je pIdhuM hatuM te vamAI gayuM. punaH kozAne AMgaNe pahoMcyA. kalpAtIta kAmavijetA thaI kozAne paNa dharma pamADaDyo. e ja sauMdaryamUrti e ja vana - upavano e ja zRMgArarasa bharapUra citrazALA, e ja kAmottejaka khAnapAna. yogIo chaLI UThe tevA saMyogo, chatAM muninA eka romamAM vikAra nahi temanI parama avikArI dazAnAM spaMdanoe kozAnA romeromanA bhogavilAsanA vikArone bALIne bhasma karI dIdhA. sthUlibhadra muni pAse kAmanI madana senA laIne UtarelI kozAe senA sahita hAra pAmI evo munino daDha saMyama hato. pavitratAnA puMja samA sthUlibhadra coryAsI covIsI sudhI pavitratama prAtaH smaraNiya raheze. A kathAlekhanamAM saMyamavIra yUlibhadra pratyeno mAro ahobhAva ja mukhya kAraNa che. anya graMthomAMthI kareluM adhyayana, navalakathAthI tathA vyAkhyAnamAM vividharUpe zravaNamAM AvelI A kathA evI adbhuta che ke e kakSAe gahanatA pragaTa karavAnuM mAruM zuM gajuM? chatAM saddabhAvathI kathA AlekhI che. tame vAMcajo, vaMcAvajo, vicArajo ane saMyamane ArAdhajo tevI zubhabhAvanA sAthe. A kathA lekhanamAM kSati hoya to vaDIlo, vidvAno sudhArajo ane kSamA Apajo. sunaMdAbahena Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathA pAtradarzana zakaTAla : A kathAnaka sthUlibhadranuM che paraMtu temAM tenA pitA zakaTAlanuM pAtra paNa advitIya che. sapramANa tAmravarNo bharAvadAra deha, AjAnabAhu, zarIranI UMcAI evI hatI ke rAtre jo zakaTAla bahAra nIkaLe to temanA paDachAyAthI paNa cokIdAro jANI letA ke A mahAmaMtrI zakaTAla che. rAjakAraNanA aTapaTA saMyogomAM paNa aMdaranI svasthatA temanA mukhAraviMda para haMmezAM dRzyamAna thatI. temanI vicAradhArA tIkSNa-kuzAgra hatI. pUrA sAmrAjyamAM teo varcasva dharAvatA chatAM temanuM hRdaya nyAyI hatuM. temano cahero jJAnagaMbhIratAnI zAkha pUrato. mULa brAhmaNakuLamAM janmelA, kavihRdaya zakaTAlanI lAMchanade patnI jaina dharmAvalaMbI hatAM. AthI zakaTAla paNa jaina dharmanA saMskArane anusaratA. kavitA ane nATakanA rasiyA jIvane AThamA naMdarAjAe pArakhI lIdhA ane maMtrImudrA paherAvI yuddhavIra tarIke biradAvyA ane zakaTAle paNa akaizvarya svAmIbhakti aMta sudhI jALavI. chatAM mahArAjA jyAre zaMkAzIla thayA tyAre svAmIbhakti jALavavA ane kuTuMbano nAza thato bacAvavA e vIra puruSe svayaM Atmavisarjana karyuM. zakaTAlanuM vyaktitva nirAluM hatuM. temane vRddhAvasthA ke mRtyu jevAM paribaLo sparzatAM ja nahi. eTale yakSA kahetI : "devatAone vRddhAvasthA sparzatI nathI.' arthAt zakaTAla rAjakAraNamAM gaLAbUDa chatAM temanA hRdayamAM Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavitratAno daivI saMskAra hato. zrIyaka kaheto ke mArA pitA viSa ane amRta sAthe jIravI zakatA hatA." - sthUlibhadra kaheto "himagiri jevA pavitra pitAnI AjJA eTale Izvara AjJA." pitRAjJA sAme baLavo karavA chatAM tenA hRdayamAMthI e pavitratA bhUMsAI na hatI. sthUlibhadra kareluM anucita kArya chatAM zakaTAlanA hRdayanA khUNAmAMthI te bhulAyo na hato. - AtmavisarjananI aMtima rAtre temaNe yakSAne kahyuM ke "sthUlibhadrane maLI na zakAyuM, tene mArA AzIrvAda kaheje, ane jaNAvaje ke sAco prema bhogamAM nathI tyAgamAM che." "zrIyaka tuM maMtrIpadane yogya che, paraMtu dhUlibhadramAM pitA jevA ja sarjananI vizeSatA che. tene kuLaparaMparAnI svAmIbhakti soMpI mAre nivRtta thayuM hatuM. zrI bhadrabAhu pAse yogya samaye saMyama laI sAdhu thavuM hatuM. paraMtu vijayanI ane mahattAnI mIThAze mane lobhAvyo chatAM mAro AtmA have Atmavisarjana karIne mRtyuMjaya varavA icche che." zakaTAlanuM vyaktitva AvuM vilakSaNa hatuM. magadhapati jANatA hatA ke zakaTAla e magadha che. magadha sAmrAjyanI riddhi, suvarNakoSa zakaTAlane AbhArI che. magadhanI prajAne paNa jANa hatI A sAmrAjyanI sukhAkArI mahAmaMtrIne AbhArI che. chatAM rAjakAraNanA prapaMcoe zakaTAle svaicchika bhoga Apyo. kaho ke paristhitie bhoga lIdho. sthUlibhadraH sthUlibhadranA janma samaye zakaTAla mahAmaMtrI na hatA, kavirAja hatA. mAtA lAMchanade jainadharma parAyaNa hatAM. daMpatI guNasaMpanna hatuM ane jIvanamAM jJAna dhyAnano avakAza hato. AthI yUlibhadrano uchera khUba nirAMtanI kSaNomAM thayo hato. vaLI sthUlibhadramAM pUrvanA koI saMskArabaLe adhyAtmanI rasaruci hatI. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitA jevI paDachaMda kAyA ane mAtA jevI suMdaratAnuM mizraNa tenA dehane dIpAvatuM. prathama najare ja saune tenuM lAvaNya anupama lAgatuM. strIo tenA darzanathI Azcaryamugdha thatI, puruSo tenA darzanathI AnaMda pAmatA evI bhavyatA tenAmAM pAMgarelI hatI. temAM paNa pitAnA kavitvano vA2so, pavitra jIvanano Adarza tenA hADamAMsamAM vaNAyo hato. vaya vadhatAM rUpa khIlyuM, adhyAtma khIlyuM. sthUlibhadra ekAMtapriya thato gayo. temAM tenAM sAthIdAro vINAvAdana ane kavitA hatAM. samaya jatAM vINAvAdanamAM ajoDa manAto hato. zakaTAla kavi maTI maMtrIpade AvyA. kuLaparaMparAmAM maMtrIbhakti hatI, tene temaNe svIkArI. potAnI maMtrIpadanI saphaLatA sAthe temanA cittamAM eka AkAMkSA hatI ke sthUlibhadra bhAvimAM A pada saMbhALaze. AthI temaNe sthUlibhadrane zAstravaMdyAnI jema zastravidyA paNa ApI. sthUlibhadra pitRAjJAne zirasAvadya mAnato. zastravidyAmAM pAraMgata banyo, rathAdhyakSa suketu paNa tenI sAthe zastravidyA zIkhato, baMne raNavIra hatA. chatAM sthUlibhadranI bhavyatA, mAtApitAnA pavitra saMskAra temAM zUravIratA bhaLI AthI tenuM vyaktitva atula hatuM. loko mAnatA thayA ke sthUlibhadra eTale 'laghumaMtrI.' tattvaciMtako kahe che ke sAgarano tAga pAmI zakAya paNa mAnavamanano tAga pAmavo muzkela che. karmanI vicitratA ane viSamatAne AdhIna jIvo zikharethI UtarI taLeTIe paTakAya che. adhyAtmajIvananI ruciyukta, pitRAjJAnA ullaMghanane pApa mAnanAro sthUlibhadra ghaNuM mathyo paNa kozAnA mohaka svarUpamAM, tenA sparzanA vazIkaraNamAM potAnA hRdayamAM dhAraNa karelA saMskArane vIsarI jato. himagiri jevA pavitra pitAnuM vAtsalya, potAnA hRdayamAM pitA pratyeno Adara, bIjI bAju svapnamUrti, manohAriNI kozAno Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 svIkAra ? sthUlibhadra potAnA manamAM khUba maMthana karato, paraMtu kozAno paricaya vadhatAM have tenA mananA siMhAsana 52 kavitA ane kozA be ja UpasI AvatAM. kyAreka tene baMne ekarUpa ja lAgatAM. koI prasaMge magadhapatinA mukhamAMthI udgAra nIkaLyA hatA, "kevI joDI ? jANe iMdra-iMdrANI, rUpa ane sauSThava sa2khAM, kaLA-kauzalyamAM nipuNa. jevuM rUpa tevI bhavyatA hatI.'' kozAnA milanamAM pApa jonAro sthUlibhadra Akhare mAnavIya vRttine AdhIna thaI kozAnA pAzamAM lapeTAyo. chatAM pitAe Apelo maMtra kozAno paricaya pApa' che te tene DaMkhato. e DaMkhano khajAno tenA hRdayamAM saMgrahI gayo ke zuM ? te samaya Ave pApapaMkane dhovA sarvano tyAga karI cAlI nIkaLyo. sAdhutAnI parama zodha prApta karI saMyamavI2 thayo. sADAbAra varSa kozAnA mohabaMdhana lAgatAM hatAM ke atUTa che. paNa eka ja jhATake te baMdhana toDavAnuM sAmarthya sthUlibhadramAM AcchAdita hatuM. svargIya sukha bhogavatAM chatAM kyAreya tRpti thatI na hatI, tevo kAmAsakta bhadra siMhabALa hato. samaya Ave bhoga sAme trATakyo. bhogane bhagADI dIdhA. pitAnA AtmavisarjananA prasaMge pelA marmALA hradayanA khUNAne vIMdhI nAMkhyuM. kAyAnI mAyA, kozAnI mohaka mAyA, paLavAramAM khaMkherI nAMkhI kevaLa lajjAvastra paherI te cAlI nIkaLyo. bhAIe rokyo, bahene rokyo, kozAe kahyuM hatuM, '"bAjI adhUrI che jaladI Avajo.'' paNa te nA rokAyo, DaMkhelA pApanA prAyazcitta mATe te ajJAtasthaLe cAlI nIkaLyo. kozAnI kamaLa jevI mRdu kedamAMthI chUTyo. have koNa kozA, koNa bhAI ? koNa bahena ? baMdhana tUTyAM. tattvaciMtako kahe che eka vAra sparzeluM AtmabaLa koI paribaLothI AcchAdita thayeluM kALalabdhie paripakva thaI pragaTa thAya che. sApa kAMcaLI utAre pachI pAchuM na jue te to prakRtivaza che, paNa Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUlibhadra jevA mahAmAnavo prakRtinI paravazatA tyajI Atmazaktino Azraya le che, te zaktinA prakAze aMdhArA ulecAI jAya che. Azcarya che ke kozA-bhadranI sADAbAra varSanI hareka paLa kevaLa raMgarAga, vilAsa, kAmottejaka vAtAvaraNa. upavana ke AvAsa koI jagAno khUNo evo na hato mAnavanI kAmavAsanAne uttejita na kare. yogIo caLe tevo kozAno AvAsa hato. are vAtAvaraNamAM mAdaka sugaMdha prasarelI rahetI te paNa mAnavane AkarSaNa pedA kare tevI hatI. sthUlibhadra prathamavAra kozAnA AvAsamAM Avyo tyAre tene lAgyuM ke kozA svapnamUrti che to A AvAsa svapnasRSTi che. bhAI! Akhare A badhuM maryAdita varSonuM svapna che. kozAno paricaya pApa che" A zabdonuM raTaNa badalAI gayuM ane sthUlibhadra e duniyA visarI gayo. svarganI apsarA to teNe joI na hatI paNa te bolI UThayo "kozA! kharekhara tuM svarganI apsarA che." ane kozAnA sparzathI tenA romeroma kAmathI bharAI gayAM. te paLe bhadra hAryo kozA jItI gaI. chatAM bhadramAM rahelo pApano DaMkha kaMI ema bhusAI jAya tema na hato. kAraka te khUMcato tyAre tenI udAsInatA catura kozAthI chAnI na rahetI. bhadranI udAsInatA dUra karavA te satata jAgrata rahetI. Akhare puruSanI vijAtIya vRttine AdhIna bhadra kozAne AdhIna thaI gayo. duniyA, pitA, bhAI, bahenothI have te yojano dUra hato. e ja sthUlibhadranA aMtarAtmA jAgyo tyAre palakavAramAM sarva tyajI teNe vananI gherI vATa pakaDI lIdhI. Azcarya Azcarya, kozAnA upavana, AvAsanI kaNekaNa ane kSaNekSaNa bhogavelA bhogavilAsanA sthAne te yogI banIne Avyo tyAre e ja sthAno, vaLI bhadranA Agamana pachI temAM vizeSa sajAvaTa thaI chatAM yogInA eka romamAM vikAra na janmyo. cAra cAra mAsa e ja uttejita AhAra ane vAtAvaraNa, kozAne Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 pahelAMno bhadra meLavavAnA koDa, tene mATe jANe madanasenA sAthe te medAne paDI hatI. te samayano teno sparza kAmIjana mATe svarga hato. paraMtu A to gurukRpA sAthe samAdhiyoga sAdhIne Avelo hato. AtmasvarUpa premanI jyoti laIne Avyo hato. yogIe Akhare kozAne kahyuM, premajyoti pragaTAvavA Avyo chuM. premapataMgiyuM to kyAranuMye nAza pAmyuM che." A yogI kozAnA kamanIya ane madanIya nRtya sAme himagirinI jema nizcala ane pavitratAno puMja banIne besatA. Akhare kozA enI madanasenA sAthe hArI eTale to kahyuM che ke kozA jItI hota to A kathAnaka pragaTa na thAta. yogInI jIta vaDe kathAnaka amaratatva pAmyuM. dhanya yogI. tamAruM nAma amaratva pAmyuM, temAM adbhuta vizadatA to rahI ke sAthe joDAyelA saunA nAmane paNa e avasa2 maLI gayo. pitA, bhAI-baheno, kozA sau. navamA naMdarAjA : AThamA bRhadarathanA samayamAM zakaTAle maMtrIpada lIdhuM. tyAra pachI navamA dhananaMdanuM zAsana AvyuM. rAjAo rAjya jIte ane mahAmaMtrIo tenuM rakSaNa karI vikasAve, samayasUcakatA vaDe anya rAjyomAM sattA jamAve. magadhanAtha samrATa thayA. te jevA raNazUra hatA tevA ja sAhityapremI ane dAnazUra hatA. temAM vaLI pUrA bhAratavarSanA samrATanI padavI prApta cakravartInI jevI samRddhine pAmIne dhananaMda, magadhapati khUba nirAMta ane sukha anubhavatA, nAnA moTA aMtarAyo temanA ekaizvarya mahAmaMtrI saMbhALI letA. sAta sAta killA vacce AvelA magadhapatinA aMtaHpuranI racanA paNa addabhuta hatI. sonerI kAMgarA ane rUperI dIvAlothI zobhatuM, suvarNarAzithI bharapUra khajAno dharAvato e prAsAda ati ramaNIya hato. paraMtu samrATapada eTale rAtridivasa rakSita rahevuM paDe tevuM pada. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 AthI A prAsAda seMkaDo zistabaddha sainikothI dhamadhamato. chatAM vAtAvaraNamAM zAMti ane saurabha hatAM. sukhasamRddhithI cAre dizAo chalakAtI hatI. maMtraNAgRho sazakta ane kaDaka cokIpaherAthI rakSita rahetuM. magadhapatinI bhAgyarekhA baLavAna hatI. temane mATe jAna ApanAra mahAmaMtrI mahApratihAra, rathAdhyakSa jevA vizvAsu sevako hatA. magadhezvara indra samA hatA. sAhitya kalApremI magadhapati have ghaNo samaya kAvyavinodamAM gALatA. zAstranA chaMdonI navaracanAone biradAvatA. jANe teo bhUlI gayA ke sAmrAjya sthApyA pachI cAre bAju mitro sAthe zatruo paNa hoya, teo game tyAre geralAbha uThAve. paraMtu temanuM A kArya to mahAmaMtrI saMbhALatA hatA. ekezvarya bhaktivALA mahAmaMtrI vicakSaNa hatA, temane zastravidyA bhoge zAstravidyAmAM koI chUpo saMdeha hato ke anya zatrurAjAo Ano geralAbha na uThAve. paraMtu kALanuM cakra viparIta cAlyuM. temanI A bhAvanAne magadhapati oLakhI na zakyA, ane mahAmaMtrInuM balidAna devAyuM. kahe che rAjA hAthanA zUravIra ane kAnanA kAcA hoya. pachI to krame karIne dhananaMdane harAvI caMdragupta rAjya pAmyo. rUpakozA pauruSeya sAmarthyamAM yuvAna yUlibhadra advitIya hato. tethI vizeSa rUpakozA te kALe bhAratavarSamAM rUpa, sauMdarya ane nRtyakalAmAM ajoDa hatI. hajAra apsarAonA rUpasauMdaryanuM jANe ekama hatuM. gaNataMtra vaizAlInI jItamAM mahArAjA naMdIvardhananA zAsanakALamAM vaizAlInI khyAtanAma rAjanartakI sunaMdA tenA pati sAthe pATalIputra AvI hatI. sAthe tenI kanyA tenAthI paNa rUpamAdhuryamAM vizeSa hatI te rUpakozA. sunaMdA svaye rAjanartakI chatAM guNasaMpanna hatI. aneka rAjA mahArAjAonA saMparkamAM chatAM jIvana sAttvika hatuM. te Akhare Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 bauddha bhikSaNI thaI hatI. sunaMdAe rUpakozAne kumAranRtyAcArya pAse uttama nRtya kaLAsAdhanA mATe mUkI hatI. mAtA ane AcArya rUpakozAne nRtyakalA sAthe saMyamI jIvananA saMskAranuM siMcana karatA. mAtAnI IcchA hatI ke rUpakozA paNa zreSTha nRtyAMganA thAya. te kALe rAjasevA ApatI viziSTa nartikAo kevaLa halakI manovRttivALI na hatI. teone paNa kaumArya jevA Adarzo hatA. rUpakozAne paNa mahattvAkAMkSA hatI. bhAratavarSanuM zreSTha padagaurava levAnuM te bhale rAjanartikAnuM hoya, te kALe gaNikA mAtra nagaNya ke durAcArI manAtI na hatI. zreSTha nRtyakalAnI sAdhanAne pariNAme teNe padagaurava prApta karyuM, te daramyAna teNe bhavyatA rUpa ane kalAne varelA sthUlibhadrano paricaya thayo ane tenAmAM nArItvanI sAhajika vRtti UThI. AvA puruSane prApta karI uttama kuLavadhUpada prApta karavuM. te jANatI hatI ke sthUlibhadra bhavya navajavAna che. tenA yauvanamAM ojasa che. tenAM nayanomAM divyatA che. padagauravanI prApti sAthe rAjyavyavasthAnA niyamathI te baddha hatI ke rAjartikAe kaumArya pALavAnuM raheze. padagauravanI lAlasAmAM teNe mAnyuM ke te kaMI kaThaNa nathI. sthUlibhadramAM teNe potAne yogya puruSanAM darzana thatAM gajabanuM AkarSaNa pedA thayuM hatuM. kAmadeva jevI pratikRtinAM tene darzana thatAM. AthI tenA cittamAM aneka kalpanAo AkAra levA lAgI. rAjarAjezvara jevI samRddhi, kalAnI paramasiddhi, zreSTha padagaurava ane yogIone calita kare tevuM yauvana, kevuM anupama? A vicAramALAnI vacamAM UMDANamAM paDelI sthUlibhadranI smRti kyAMthI UpasI ! oha e sauMdarya, siddhi ane kalAo puruSasAthI vihoNI strIne zuM sukha Apaze? ane te kyAM sudhI? mAre mAtra rAjanartakInI jema ja jIvavAnuM? mArAM koI aramAna pUrAM nahi Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 karavAnAM? zA mATe magadhapatie AvI kaparI zarata mUkI che? pote strIsukha bhogave che, temane anyanA sukhano khyAla nahi hoya? rUpakozAmAM jevuM sauMdarya che tevI ja kuzaLatA che. tarata ja eka vicAranI vIjaLI jhabakI. magadhapatine khuza karIne A mahattvAkAMkSA jarUra pUrI karIza. te uttamakuLanI putravadhU banaze. uttama mAtRtva dhAraNa karaze. AthI samaya Ave magadhapatine rIjhavI varadAna mAMgI rAjasevAthI mukta thaI. have tene mATe vizvamAM eka ja aramAna bhadra.' bhadranuM pUruM astitva kozAmaya rahevuM joIe. tenI mAtAe saMskAra to uttama ApyA hatA paraMtu jema kahe che ke lohInA saMskAro UMDA hoya che. rAjanartakI tarIke saMskAra anyane rIjhavavAno, AkarSita karavAno. rUpakozAe potAnA dehanA pUrA sauMdaryane bhadrane samarpita karI dIdhuM. bhadra mATe padagaurava, siddhio paNa tyajI dIdhI. bhadranA hRdayamAM samAI javuM te ja tene mATe sarvasva hatuM ne ? rUpakozAne jyAre ucca patnIpadanA bhAva UThatA tyAre te manomana kahetI : are tuM gaNikA tane satI jevA patibhAva kema UThe che? yadyapi bhadra pratye tenI prIti satI jevI to hatI. bhadranI prApti mATe teno tyAga ghaNo mahattvano hato. chatAM adhyAtmarasika, pitRAjJAne varelo, kozAnA paricayamAM pApabhIru, gaNikAnA kuLane halakuM mAnanAra catura ane rUpamohinI kozAe evA bhaDavIrane paNa vaza karyo. savizeSa gaNikA tarIkenI kuzaLatA kharI ja. chatAM uttamatA paNa kharI ke bhogavilAsa sAthe kalArasikatAne jIvaMta rAkhI. chevaTe je kaMI dhanarAzi hatI te paNa bhadrane khuza karavA kharcI nAkhI. chatAM bhadra pAsethI koI apekSA nahi sivAya bhadranA hRdayamAM, pUrA jIvanamAM kozAno svIkAra. raMgazALAnA sarjana dvArA kozAnI e mahattvAkAMkSA paNa pUrNa thaI. te prasaMge bhadra kozAmAM rahelI uttama nArItvanI garImA pArakhI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 lIdhI. tevA bhAvAvezanA aMtima divase kozA viSe vikalpa rahita thaI potAnA bAhupAzamAM tene samAvI dIdhI tyAre kozAnuM romeroma pokArI UDyuM H A ja svarga che. svargathI adhika che. saghaLo zrama yathArthatA pAmyo. rUpakozA kyAM jANatI hatI enI A svargIya paLo cAra divasanI cAMdanI jevI nIvaDavAnI che. ane ene svIkAranAro bhadra to sAdhutAnA paramapaMthe cAlI nIkaLaze. bAra bAra varSanI premathI gUMthelI kaDIo tUTI paDaze ! - sthUlibhadranA cittamAM pitRgRha tyAgano ke pApano DaMkha na rahe tevI satata ciMtA sevatI, kozAe adbhuta raMgazALAnuM nirmANa karI bhadranA hRdayanA UMDANamAM eka zalya hatuM tene paNa zamAvI dIdhuM. raMgazALAnA aMtima dazyamAM bhadra paNa anupama abhinaya pragaTa karyo, Ama bhadra-kozAe jANe saMtAnarUpI raMgazALAne janma ApI nirAMta anubhavatA hatA. rUpakozAnA rAtridivasa bhadranA sahavAsamAM AnaMdabharyA varaso vItatAM gayAM. kozAno prema bhadra pratye apekSArahita hato. chatAM tenA gaNikAjanya saMskArathI vilAsI jIvananI maryAdA na hatI. sAmAnya strI bhogavilAsanuM aMtara bAhya AvuM paribaLa UpajAvI na zake teNe bhadra pAse potAnuM astitva evuM UpajAvyuM hatuM, bhadra tenA vagara eka kSaNa jIvI na zake. yadyapi kozAne gaNikAjanya saMskArathI emAM kaMI ayukta lAgatuM na hatuM. AvA manobhAvavALI kozAne tyajIne bhadra gayo tyAre kAramAM virahanI mUchamAMthI tene jAgatA ghaNA divaso vItI gayA. te samayanA tenA hRdayanI vyathA koI kavi paNa karI zakavA samartha na bane. tenA eka eka romamAM dareka kSaNa virahanI pIDAthI - darzanathI bharelA hatA. sukhabharyA e ja udyAno e ja citrazALA smazAnavata lAgatA hatA. kozA roja savAre eka AzAe UThatI bhadra Avaze. tenA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zaNagAra chUTI gayA hatA. zRMgAranAM sAdhano paNa jANe vyathAmAM sUra purAvatA, udyAnanA pakSIono kalarava paNa jANe virahamAM pUraka thato hato. hRdayamAM lAgelI Agane koI upavana - bAga zItaLatA Apato na hato. tenA azrupravAhane rokavA sakhI jevI dAsIo paNa muMjhAI jatI. AvA virahAgnie tene mATe saMsAramAM koI sukhanI chAyA rahevA na dIdhI. duHkhanA divaso vItyA, eka divasa bhadra punaH tene AMgaNe Avyo. paNa muninA mukhamAMthI nIkaLelA zabdonuM tene kaMI mUlya na hatuM. 'svapnamUrti manohAriNI'ne badale dharmalAbha? kozAne A zabdoe duHkhI karI, mAre to pahelAMno bhadra joIe, A bhadra to navA ja zaNagAra sajIne aNagAra thaIne Avyo hato. sAmAnyapaNe strI virahanuM duHkha to anubhava paNa kozAmAM jeTalI vilAsanI pracuratA hatI teTalI ja virahanI pracuratA hatI. kozAnuM khAvuM, pIvuM, sUvuM tenA suMdara alaMkAro, vastro, sau tene mATe jhera jevA lAgatA, jemAM teNe amRtapAnanI bhramaNA sevI hatI. divaso jatA, ane virahano DaMkha vadhu UMDo jato. bhadramuni tene AMgaNe padhAryA, kozAne AzA baMdhANI te jarUra bhadrane rIjhavI zakaze ane nRtyo, gItonI madanasenA sAthe laIne roje rIjhavavA prayatna karatI. bhAdaravo bhara jaLa varase, paMkhIyugala mALe Tharase, virahe nArI kizya karazeame rasIlA sAthe ramazuM. Akhare kozA svayaM bUjhI ane sanmArga pakaDI lIdho. yakSA: jainadarzanAvalaMbI, prAtaH pratikramaNa karanArA saune paricita evI yakSA, satI-sAdhvI prAtaH smaraNIya che. mAtAnA susaMskArano vAraso dIpAvyo. gurujano pAse zAstrAbhyAsa karavo e puNyayoga paNa kevo jabaro. eka raMge raMgAyelI bIjI cha satI baheno. saunA hRdayamAM saMyamanI bhAvanA. yakSA, lakSadinA, bhUyA, bhUyadina * seNA veNA, reNA. dareka pAse zAstrajJAnanI viziSTatA hatI. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 jJAnano kSayopazama paNa adbhuta! yakSA eka ja vAra zravaNa kare ane zabdo TaMkAtkirNa thaI temanI smRtimAM jaDAI jAya te pramANe bIjI bahenane bevAranuM zravaNa TaMkAI jatuM, ema sAtano krama hato. magadhezvara naMdarAjAnI kAvyasabhAmAM zreSTha kavirAja vararucine A vidyAbaLe hAra maLI hatI. jenA kAraNe vararuci zakaTAlanA zatrupaNe Ubho thayo, te prasaMganA viSe zakaTAlanA Atmavisarjana sudhI pahoMcyA. zakaTAlanAM badhAM ja saMtAno sattvazALI hatAM ethI yakSAne eka vikalpa UThyo ke amArI vidyA AvA kapaTamAM vaparAze? pitAe te prasaMganI pAchaLa rahelI potAnI magadhezvaranI bhakti, rAjyanI rakSA, jevAM kAraNothI tenA mananuM samAdhAna karyuM hatuM. zakaTAla paNa mAnatA ke AvAM saMtAnonuM pitRpada bhAgyavaMtu che. ane saMtAno to AvA pavitra hRdayavALA pitA pAmIne potAne dhanya mAnatAM hatAM. zrIyakanA lagna samaye pitAe pUchyuM, "yakSA zrIyakanAM lagna pachI tamArAM lagna paNa goThavI daIe !" nA, pitAjI ame tamArI hayAtImAM zAstrAbhyAsa karaze ane pachI saMyama dhAraNa karazuM." yuvAnavaya, sAMsArika sukhano puNyayoga chatAM sAta putrIo saMyamamArge vaLI, sAdhvI satIpaNe jIvI potAnI pavitratAthI nAma ujamALa karI gaI. yakSAnA kahevAthI zrIyake upavAsanA paccakhkhaNa lIdhA. aMte dehakALane jIravI na zakavAthI anazana karI kALadharma pAmyA, tyAre yakSA duHkhI thaI ane kAyotsargano AdhAra lIdho. zAsanadevI pragaTa thayAM. teo tene mahAvideha kSetramAM laI gayAM. zrI sImaMdhara svAmI pAsethI nirdoSatAnuM samAdhAna meLavyuM. vizeSa to cAra adhyayano bheTa laI AvyA. dhanya che te yakSAne. zrIyakaH te mahAmaMtrI zakaTAlano nAno putra hato. baMne bhAIo sattvazIla, parAkramI ane saraLa svabhAvI hatA. chatAM baMnemAM eka aMtara Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ur na kaLAya tevuM hatuM. zrIyaka pitRAjJAne AdhIna rahyo. tenAmAM pitA jevuM prabhutva ke kavitva na hatuM, zUravIra jarUra hato. pitAnI AjJAne AdhIna thaI zrIyake svahaste pitAno ziraccheda karyo hato. te pahelAM teNe pitAne kahyuM hatuM ke "mahAmaMtrIne zatru mAnanArane zrIyaka kSaNamAtramAM maraNane zaraNa karI deze. zrIyakamAM bIjuM sAmrAjya saravAnI tAkAta che" chatAM sthUlibhadramAM je sAmarthyanI vizeSatA hatI, zakaTAlamaMtrInA jevI vicakSaNatA hatI tevI bhoLA zrIyakamAM na hatI. paraMtu sAmarthyavAna chatAM sthUlibhadra juvAnInA taravarATamAM kozA jevI sauMdaryavatImAM mohI paDyo ane zrIyaka te sattva jALavI zakyo. aMte sAdhudharma pALI uttamagati prApta karI. vararuci : mahAna vidvAna, mahAtmA pANininA graMtho para paNa TIkA lakhe. zIghra kavi, kAvyatva to temanuM jIvana. jevA kavi tevA ja adhyApaka hatA. kauravonI mAtA gAMdhArInI janmabhUmi gAMdhAra. tenI rAjadhAnI takSazilA. takSazilA eTale aneka vidyAonuM saMskAradhAma. dezavidezathI seMkaDo vidyArthIo abhyAsa mATe AvatA. koI vidyAo ahIM aprApya nahotI. te pachI Ayurveda hoya ke zastravidyA hoya, jAdumaMtra hoya ke rAjataMtra hoya, saghaLI vidyAkaLAnuM e dhAma hatuM. temAM paNa vyAkaraNakAra pANini, viSNugupta bhAre vicakSaNa, varuci mahAkavi traNenI joDI ajoDa hatI. gAMdhAranA vijaya sAthe A traNa vidvAnoe magadharAjyano Azraya lIdho. temAM kavitvanI ajabanI zaktine kAraNe vararucie magadhezvaranI khUba cAhanA meLavI hatI. mahAmaMtrI zakaTAla magadhane sAhityakSetre bhAratavarSamAM prasiddhi maLe tema icchatA hatA. paraMtu magadhanA sAmrAjyanuM bhAratavarSamAM apratibaddha varcasva rahe tevuM teo mAnatA hatA. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 vararucine rAjyasabhAmAM kavitvamAM hAra maLyA pachI mahAmaMtrIne zatru tarIke joto. temAM tene guruputrI upakozAnA paricaye jANyuM ke upakozAnI mahattvAkAMkSA vidvAna karatAM rAja padavIdhara patinI che. A kAraNe vararucimAM mahAmaMtrIpadanI tIvra jhaMkhanA pedA thaI. te vicArato ke zakaTAlanI barobarInuM maMtrIpada sthalibhadra zobhAve tevo hato te to have saMbhava nathI. zrIyaka to bhoLo che tene dUra karavo saheluM che ane mahAmaMtrI have vRddhAvasthAne pahoMcyA che. savizeSa magadhapati mArA para khuza che. tethI A padane meLavavuM saraLa che. teNe potAnA hRdayanI A vAta upakozAne kahI. upakozAe sahasA ja samajAvI dIdhuM ke "jo jo kavirAja siMhanI boDamAM praveza karatA." chatAM upakozAne meLavavA A pada mATe te pravRtta hato. temAM tene rathAdhyakSa maLyo. jene rUpakozA meLavavAnAM aramAna hatAM. upakozA ane rUpakozA meLavavAmAM A baMne bhayaMkara bhUla karI rahyA hatA. teoe zrIyakanA lagnaprasaMganA zastrautpAdananA kAryane kAvataru banAvI magadhamAM vahetuM mUkyuM. lokanA moMne garaNuM na baMdhAya. vararucie kavitvano durupayoga karyo. magadhazvaranI viruddha mahAmaMtrInI ane mahAmaMtrInI viruddha magadhezvaranI vAto lokajIbhe mUkI prasAra karyo. nagaracarcAmAM magadhezvara potAnI viruddha kAvataruM ghaDAI rahyuM che tevI AzaMkAthI bharamAI gayA ane mahAmaMtrIno kuTuMba sahita vinAza karavA tatpara thayA. rAjA kAnanA kAcA nIvaDyA che. nagaracarcAmAM mahAmaMtrIe potAnI viruddha carcAo sAMbhaLI. magadhezvarano nirNaya jANyo. AvA dAvAnaLathI sAmrAjyane bacAvavA pote Atmavisarjana karyuM. evA mahAna balidAne magadhazvara punaH niHzaMka thayA te samaye vararuci svayaM bhAgI ja gayo. tenI badhI ja mahattvAkAMkSAo ogaLI gaI. kavitva jevuM pavitra sAdhana kapaTathI kevI rIte Take? WWW.jainelibrary.org Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtima zrutakevalI bhadrabAhusvAmIH sakala zrutajJAnanA ane cauda pUrvanA paramajJAtA - zruta kevaLI hatA. anekavidha adbhuta siddhionA dhAraka hatA. bhagavAna mahAvIranA upadezelA, gaNadharoe zAstrabaddha karelAM aMgonuM saMzodhana karyuM hatuM. te kALanA sAkSAta zreSTha upadezaka jJAnI hatA. vizeSa-utkRSTa sAdhanA mATe teo himagirinA ekAMta-uttega zikharonI guphAmAM mahApratimA dhAraNa karI dhyAnastha rahetA hatA. himagirinI hADa gALI nAkhe tevI asahya ThaMDI temanI kAyAne sparzatI. nahi. are varSonI jhaDIo paNa temane kaMpAvatI nahi. bAvIsa pariSaho to temanA mitro thaIne rahetA. emanAM vacano maMtra banatA. AthI to asthigrAmanA upadravane dUra karavA temaNe pavitra uvasaggahara stotranI racanA karI hatI. AvI keTalIe paramasiddhio teonI sevAmAM rahetI, chatAM teo nirapekSa ane nirahaMkArI hatA. emanI mukhamudrAmAM ja evA parama pavitratAnA darzana thatA ke pApI paNa pavitratA pAmatA. teo potAnAM aMtima varSo guptasAdhanAmAM gALavA icchatA hatA, chatAM paNa saMghonA zreya mATe te haMmezAM tatpara rahetA. temaNe saMghane sUcavyuM ke tame sthUlibhadrane yugapradhAnapade sthApo. pote have nivRtta thaze. jenazAsananA AvA sarvotkRSTa yugapuruSathI jainadharma jayavaMto varte che. dhyAnanI guptasAdhanA chatAM teoe sthUlibhadrane potAnA pUrvanuM jJAna pradAna karavA saMghabaLanI AjJAne agrimatA ApI potAnI saMghasevAnI bhAvanA pragaTa karI hatI. mahAzrutajJAnI chatAM saMgha pratye Adarasahita namratA dhAraNa karatA. saMbhUtiniH zrI bhadrabAhu himagirimAM nepALa tarapha ekAMtanI sAdhanA mATe jatAM temaNe saMghanI saMbhALa gurubaMdhu saMbhUtimunine soMpI hatI. teo paNa mahAvidvAna hatA. madhurabhASI, tapasvI ane zrutadhAraka Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29. hatA. indriyavijayI, karuNAthI bharapUra, samabhAvI, munigaNomAM zreSTha sthAna dharAvatA hatA. prabhu mahAvIranA AThamA paTadhara hatA. prabhunA upadezano sAra temane kaMThastha hato, sudharmAsvAmInI pATane dIpAve tevA zAstrajJa hatA. temanI vANImAM evI saMjIvanI hatI ke seMkaDo naranArIono saMsArabhAva kSaya thaI jato. temanA samayamAM saMghamAM cAra varNono samAna bhAve samAveza hato, varNabheda vagara janatA temanI AjJA ane caraNasevAmAM apUrva zraddhA dharAvatI. temano saMgha jainasaMgha ke AhaMta saMgha kahevAto. seMkaDo sAdhusAdhvagaNanA te netApade hatA. temanAM bodhavacano camatkArika hatAM. sthUlibhadranA pApaDaMkhane, hRdayamAM UThelI Agane phakta dharmalAbha' zabda vaDe apUrva zItaLatA prApta thaI hatI tethI temanI kRtavANI e saMjIvanI hatI. temanA yogabaLe sthUlibhadranuM jIvana paNa nirmaLatA pAmyuM. jenAthI teo saMyamavIratAne varyA. dhanya te munivaro. nirmaLa rohaNa guNamaNibhUdharA, munijana mAnasa haMsa, jinezvara dhanya nagarI dhanya te veLA ghaDI, mAta-pitA kula vaMza jinezvara." zrI AnaMdaghanajI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 I ( punaH kozAne AMgaNe vATaDI jotI kozAnI AMkhaDI (2) AvI UbhA sthUlibhadra AMgaNe jI re ke, vATaDI paMkho nAkhuM ke DholiyA DhaLAvuM (2) tame kahejo ho mArA nAthajI re... ke, vATaDI. gurue lIdhI che AkarI parIkSA mokalyA tamAre bAraNe jI re... ke, vATaDI... iMdara caLAvuM huM to Asano DolAvuM, mArA mananA e aramAna jI re ke vATaDI. evuM dhArIne ghelI kozA AvI umaMge, citrazALAe rAtaDI nAcatI re. ke vATaDI.. dino vityAne mAso vityA che, navA navA vahANalA vAtA jI re ke, vATaDI.. rAtyonI rAtyo kozA nAcI chatAMye, meru sama bhadra nA DagiyA jI re. ke vATaDI... rIjho rIjho mArA haiyAnA TukaDA, ema zvAse zvAse ovAratI re... ke vATaDI.. muni bhadra karuNAthI ema vade ke, bUjha bUjha rUparANI koziyA re... ke vATaDI.. bhadra choDo A veza ane virAgI vAto mAre joIe salUNo bharathAra re. ke vATaDI... koziyA bhoga to mahApApanuM mULa che ema sUNI chevaTe kozA bUjhiyA re. ke, vATaDI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra hija ja anAja ja te kALe samaye, te kALe te samaye caramapati bhagavAna mahAvIranA parama pavitra pAdasparzathI magadha sAmrAjyanI rAjadhAnI rAjagRhI pAvana thaI hatI. bhAvi covIzInA tIrthakara nAmakarma prApta magadha sAmrAjyanA samrATa zreNikanA samayanI rAjagRhI eTale dharmanuM AzrayasthAna manAtI. samrATa zreNika bhagavAnanA mahAbhakta hatA. temaNe bhagavAnanA upadeza dvArA ahiMsAdharmano svIkAra karI vyApaka prasAra karyo hato. jainadharmanI saMskRtine zreNike vizadatAthI vikasAvI hatI. bhagavAna bauddha paNa bhagavAna mahAvIranA samakAlIna ahiMsAdharmanA pravartaka hatA. bhagavAna mahAvIranA bodhathI celaNArANI jainadharmAvalaMbI hatAM. zreNikarAjAe celaNArANInA anurodhathI jainadharmano svIkAra karyo hato. rAjagRhI dharmatIrthanAM sthApatyothI suzobhita hatI. prajA samRddha ane sukhI hatI. te nagarImAM sulasA jevI pavitra zrAvikA, sudarzana jevA zIlavAna puruSa, zAlibhadra jevA daivI sukhavaibhavavALo bhadra puruSa, puNiyA zrAvakanI sAmAyika jevI bahumUlya ArAdhanAno mahimAvaMta prasaMga e A bhavya nagarInI sAttvika ane gauravazALI zobhA hatI. te kALe ane te samaye bhagavAna mahAvIranuM dharmacakra prajAnA rome rome Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 0 saMyamavIra sthUlibhadra sthAna dharAvatuM hatuM. UMcanIcanA bhedarahita prabhu mahAvIrano paMtha mahAmahimAvaMta hato. dharmacakra tIrthaMkaranA samayamAM pravarte che paNa kALacakra to niraMtara pravarte che. samrATa zreNikanI rAjagRhI ane pUrA sAmrAjyamAM samayanA vaheNa badalAtA anukrame naMdavaMzano janma thayo. temAM navamA dhananaMda rAjA thayA. temaNe magadhanA sAmrAjyano vistAra karyo. magadhadezanI rAjadhAnI pATalIputra astitvamAM AvI. dhananaMda rAjAnA mahAmaMtrI tarIke zakaTAla atyaMta vaphAdAra ane samartha puruSa hatA. mahAmaMtrI zakaTAla janme brAhmaNa kuLanA hatA. temanAM patnI jainadharmathI saMskArayukta hatAM. daMpatInAM dila udAra hatAM, AthI anyonya pUraka thaI teo Adarza jIvana jIvatAM hatAM. mahAmaMtrIpadane svIkAryA pahelAM temane sthUlibhadra nAme putrano janma thayo hato. tyAra pachI yakSA, yakSadinA, bhUyA bhUyadinA, saNA, veNA, reNA sAta putrIono janma thayo hato. tyArabAda zrIyaka nAme nAno putra janmyo hato. nava saMtAnone janma ApI mAtAe ciravidAya lIdhI hatI. te pahelAM teo mahAmaMtrIpade niyukta thayA hatA. ( sthUlibhadranA janmanI vizeSatA patipatnI jevAM dharmasaMskArI hatAM. tevA saMskAronuM siMcana temaNe bALakomAM karyuM hatuM. AthI saMtAno mAtApitAnI jema saMskArasaMpana. dharmaparAyaNa, saMyama ane zIlanAM ArAdhaka hatAM. patnInA maraNa pachI bALakonA ucheranI ane mahAmaMtrI tarIke rAjakArabhAranI javAbadArI AvI paDI. paraMtu kuzaLa, medhAvI kartavyaparAyaNa mahAmaMtrI baMne javAbadArIo vahana karatA hatA. mAtApitAnI jema saMtAno puNyazALI hatAM. temAM savizeSa sthUlibhadrano janma koI dhanya paLe ane sunakSatramAM thayo hoya tevuM jaNAtuM hatuM. koI rUpasuMdarIne brahmAe navarAze ghaDI hoya tema Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra cUlibhadra - 3 sthUlibhadra viSe haze tevuM jaNAtuM. tenA lalATanI rekhAo joI jyotiSIo Azcarya pAmatA evI bhavyatA tenAM caraNa sevatI. janma magadha sAmrAjyanA mahAmaMtrIno putra, bhAvino mahAmaMtrI, temAM vaLI paurUSIya sauMdarya, dehanuM pramANa sauSThava, mukhakAMti ane zarIrano varNa suvarNakaLazanI jema jhaLakato. yuvAnImAM praveza thayo hato tethI saghaLuM sauMdarya ajaba rIte khIlyuM hatuM. sthUlibhadra zAstrAbhyAsa, zastravidyA, kAvya, saMgIta jevI kaLAonI apUrva nipuNatA dharAvato hato. sthUlibhadra jyAre rAjamArge pasAra thato tyAre strIo tenA sauMdarya para vArI jatI, ovAraNAM letI. puruSo paNa prabhAvita thaI tenA pratye ahobhAva sevatA, ane sahajapaNe sau jhUkI jatAM. temAM vaLI kAvyakalA ane vINAvAdanamAM sthUlibhadra ajoDa hato. tenI vidvattA emAM pUrti karatI. manuSya jIvananI saghaLI guNasaMpannatA tene varI hatI. chatAM temAM eka gUDhatA hatI. sthUlibhadra ekAMtapriya hato. kyAreka naukAvihAra karato tyAre kalAko sudhI tenI vINAnA svaro avakAzamAM guMjatA rahetA, pote temAM lIna banI pArthiva jagatane bhUlI jato. - sthUlibhadranA janmasamaye zakaTAlane mahAmaMtrI pade javAbadArI na hovAthI, vaLI pote kavihRdaya ane dharmaparAyaNa hatA tethI sthUlibhadrane zikSaNa ApavAmAM ghaNo samaya gALatA sthUlibhadra paNa puNyavaMto hato. eTale pitAnI kAvyakalA tene rucatI hatI. mAtA jainadharmAvalaMbI hatAM, tethI sthUlibhadrane jainadharmanuM vairAgyamaya saMskAra siMcana thayuM hatuM. pariNAme te sahaja rIte ja adhyAtmaruci pratye rasa dharAvato hato. jema jema samaya vItato gayo tema tema sthUlibhadra kyAreka udAsInatAmAM sarI jato. tenuM lakSya gUDha rIte muktinI abhilASA tarapha jhUkatuM hatuM. yauvanavayamAM jyAre pitA tene lagna mATe pUchatA tyAre te kaheto ke "mane to lagna baMdhana lAge che. sAMsArika sukhamAM Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 saMyamavIra cUlibhadra mane rasa nathI. huM AtmIya sukhanI jhaMkhanA rAkhuM chuM." pitAe tene vidvAno pAse zAstrAbhyAsa, SaTadarzanano abhyAsa karAvyo hato. vINAvAdanamAM te apUrva nipuNatA dharAvato. temaja zastrakaLAmAM zUravIra hato. chatAM tenA cittamAM sahaja rIte ja adhyAtmarasa vRddhi pAmato hato. mitromAM priya hato. mitro paNa samajAvatA ke bharayauvanavayamAM AtmamuktinA raste bhAge) javuM ane saMsAranI mohinIno tyAga karavo kaThaNa che. aparipakva dazAmAM bhareluM utAvaLuM pagaluM bhAvimAM pAchA paDavA jevuM thavAno saMbhava che. mATe eka vAra tuM saMsArano puruSArtha karI le pachI samaya Ave saMsAra tyAga karI Atmamuktino puruSArtha karaje. vaLI mitro kahetA keTalAye mahApuruSoe saMsAranI pharaja bajAvI samaya oLakhI tyAga karyo hato. tArA pitAnI tArA mATe kevI moTI AzA che ke tuM kuLa paraMparAnuM mahAmaMtrIpada bhAvimAM zobhAve ! ame paNa tArI bhAvinI kalpanA karIe chIe ke tArA jevo samartha, pitAthI savAyo mahAmaMtrI magadhanI prajAne prApta thAya ! sthUlibhadra A vAto sAMbhaLato ane jANato hato ke pitAnI mahattvAkAMkSA keTalI moTI che ane bhAIbahenano prema kevo gADha che ! chatAM tenuM aMtara kahetuM A bAhya sukhonI pAchaLa duHkha chupAyeluM che. AthI te mitrone kaheto "tame mArA sAcA mitro ho to mArA AtmIyasukhanI icchA rAkho paNa temAM bAdhaka na thazo." re bhAvi ! tArI yojanA gajabanI che. bhara yauvanavaya chatAM sthUlibhadramAM jagata pratyenI udAsInatA kozAnA prema agnithI mINabattI jema ogaLI jaze! AvA vairAgIne paNa UMdhe pATe caDhAvI gRha, pitA, baheno, bhAIo sarva svajano choDAvI dIdhA. te paNa strImohanI jelamAM pUrIne ! he bhAvi ! teM vairAgIno svAMga ja palaTI nAMkhyo. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra - 5 bhAvi kahe che thobho, bhavitavyatA mithyA thatI nathI. vairAganA saMskAronuM bI pApanA DaMkhathI ke puNyanA kiraNathI jIvaMta raheze ane mahArAgI, mahAvairAgI banI jaze. chatAM yUlibhadranA jIvanamAM kavitA ane vINAvAdanA be AtmasAta hatAM. te kyAreka prAsAdanA jinamaMdiramAM kalAko sudhI vINAvAdana dvArA bhaktimAM lIna thaI jato. ghaNuMkharuM ekAMtapriya hato. A vINAvAdananA sUra ja ene bhAvimAM palaTo thavAmAM nizAna banavAnA che te e jANato na hato. mahAmaMtrIno bhavyAtibhavya prAsAda gaMgAnA taTa para mahAmaMtrI zakaTAlano bhavyAtibhavya prAsAda Avelo hato. yadyapi A prAsAda pUrvajonA samayathI magadhamAM maMtrIprAsAda tarIke prasiddha hato. ati vizALa A prAsAdamAM putra, putrIo, svajana, mitro, mahApadAdhikAra dharAvatA atithionI uttama suvidhAothI suzobhita khaMDa upakhaMDa AvelA hatA. dareka khaMDonI racanA manohara hatI. dareka khaMDomAM suvarNa ane rajatanI dIpikAo zobhatI hatI. temAM purAtA tailI padArthamAM vizeSa cUrNa meLaveluM jethI dIpako jhagamagI UtA hatA. savAre sAMje khAsa prakAranA dhUpanI saurabha phelAtI je Arogyavardhaka ane madhura sugaMdhayukta hatI. prAsAdanI dIvAlo AkarSaka ane saumya citrothI zobhatI hatI. pUro prAsAda bhavya ane suzobhita hato. vividha sAmagrIothI bharapUra hato. sainikothI rakSita hato. vizeSamAM vaMzajonA vakhatathI eka jinacaitya paNa hatuM. temAM birAjamAna vItarAga bhagavAna mahAvIranI bhavya pratimAjI hatA. rAtrinA samaye jinacaitya suvarNa ane hIrAjaDita dIpakothI jhagamagI UThatuM. roja rAtre sau parivAra bhAvathI AratI karatAM. sthUlibhadra Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 * saMyamavIra sthUlibhadra potAnA ekAMtapriya svabhAvane kAraNe jinacaityamAM samaya gALato, prabhubhajanamAM kAvyarasathI lIna thaI jato. ( rUparANI rUpakozAnA dilamAM sthUlibhadra vasI gayo sthUlibhadranI A kathAmAM rUpakozA mahattvanuM aMga ane pAtra che. rUpakozArahita A kathA ahIM ja pUrNa thAta ke virAgI yUlibhadra saMsAratyAga karyo, mukti sAdhya karI, ane kathA samApta. mahAmaMtrI zakaTAlanA bhavyAtibhavya prAsAdathI, gaMgAnA sAmA tIre rUpakozAno bhavya AvAsa hato. rAtrino bIjo prahara zarU thayo hato. gaMgAnA paTa para atizobhAyamAna eka naukA saratI hatI. temAM rUpakozA keTalIka paricArikAo sAthe naukAvihAre nIkaLI hatI. sauMdaryavAna rUpakozA naukAnA mulAyama virAmasthAna para ArUDha thaI AkAza sAme mITa mAMDIne sUtI hatI. evAmAM tenA karNapaTa para ati madhura viNAnA svarono guMjArava guMjyo. te sahasA beThI thaI gaI. teNe paricArikAne pUchyuM: Avo ati madhura svara kyAMthI Ave che ?" paricArikA citrAe kahyuM: ApaNe mahAmaMtrI zakaTAlanA prAsAda pAsethI jaI rahyAM chIe, A svaraguMjana e prAsAdamAMthI Ave che." rUpakozA: oha! mahAmaMtrI rAjakIya kSetranI jema kavitAmAM paNa nipuNa che!" "nA." "to zuM temanI putrI vINAvAdanamAM nipuNa che" "nA, devI, mahAmaMtrInA jyeSTha putra sthUlibhadra vINAvAdanamAM ajoDa che." citrA jarA saMkoca sAthe bolI "uddAlaka mArA priya che te Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavara sthUlibhadra - 7 sthUlibhadranI naukAnA cAlaka che. temanI pAsethI meM sAMbhaLyuM che." rUpakozAe naukAnI gati dhImI karAvI. svaragaMjananuM mAdhurya tenA dilane khUba UMDe sparzI gayuM. tene sthUlibhadrano hajI sahavAsa nathI thayo. paraMtu te paLe tenAmAM strIsahaja eka tIvra jijJAsA UThI. A puruSano yoga thAya to jIvana saphaLa, A nRtyakalA, kAvyarasa, saudarya badhuM saphaLa. bAkI vyartha. rUpakozA dilamAM UThelI lAgaNIne vyakta karatAM bolI: "zuM je muThThI talavAra pakaDI zake te muThThInI AMgaLIomAM AvI komaLatA hoI zake ! nirjIva vINAnA svaramAM AvuM saMvedana pedA karI zake ! meM to sAMbhaLyuM che ke sthUlibhadra virakta svabhAvanA che." citrA: "hA paNa vINAvAdanamAM ajoDa che." rUpakozA: "hovA ja joIe, jo ne kevA madhura svara A avakAzamAM paNa mAdhurya relAvI rahyA che." jANe ajANe rUpakozAnA dilamAM sthUlibhadra sthAna jamAvI dIdhuM. lAcArya pAse rAjavaMzI vidyArthIonI sAthe sthUlibhadra abhyAsa karatA tyAre kyAreka jovAmAM Avyo hato paraMtu madhurA svaranA guMjanamAM sAthe rUpakozAne koI aneruM saMvedana sparzI gayuM. ane sAthe sthUlibhadra pratyenuM AkarSaNa pedA thayuM. moDI rAtre AvAsamAM pahoMcI, paryakAsanamAM poDhI mIThAM svapna sevatI rAtri pUrI karI. ( rUpakozAnI mAtA sunaMdAno paricaya gaNataMtra vaizAlInA vijaya sAthe magadhezvara sunaMdA nAmanI ramaNIya suMdarI ane tenA patine pATalIputra lAvyA hatA. te samaye gaNataMtramAM suMdara ramaNIya nRtyAMganA rAjanI milakata gaNAtI, temanuM sthAna UMcuM gaNAtuM. vaLI te ramaNIo rAjyane vaphAdAra rahI kaumAryavrata pALatI. te nRtyAMganAo nRtya, saMgIta, kAvyakalA AdimAM nipuNatA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 * saMyamavIra cUlibhadra dharAvatI. rAjasabhAmAM rAjA mahArAjAonA AnaMdapramoda mATe temanI kalAo prastuta karavAmAM AvatI. vaLI jene rAjya taraphathI vizeSa sthAna maLatuM tene to rAjasevAmAM jIvana samarpita karavuM paDatuM. chatAM jo te rAjanartakI koI puruSane jIvanasAthI banAve to vadhastaMbhane mArge javuM paDatuM. sivAya ke viziSTa prasaMge rAjAne prasanna karI nivRtta thaI koI puruSane varI zakatI. AthI rAjanartakI kaThaNa evo saMyama pALI kaumAryavratane jALavatI. arthAt te samaye rAjanartakI mAtra halakI manovRttinI hoya tevuM manAtuM na hatuM. sunaMdA pati sAthe AvI hatI paraMtu tenI nRtyAdi kalAnipuNatAne kAraNe teNe magadha sAmrAjyanuM kalAlakSmInuM padagaurava meLavyuM hatuM. te daramiyAna teNe be putrIone janma Apyo hato. rUpakozA moTI hatI, rUpano koza hoya tevI sauMdaryavAna hatI. devalokanI apsarA paNa jhAMkhI lAge tevuM ajabanuM rUpa tene varyuM hatuM. nAnI putrI citralekhA nirdoSa ane sauMdaryavAna hatI. sunaMdA potAnI kalAonI siddhiothI bhAratavarSamAM kalAlakSmI tarIke ajoDa manAtI. pati sAthe AvelI tethI tene pati sAthe rahevAnI chUTa hatI chatAM te rAjasevAmAM samarpita hatI. rUpakozA yauvanamAM AvI hatI, aneka kaLAomAM mA karatAM paNa vizeSa siddhio teNe prApta karI hatI. mA tene bhAvi kalAlakSmInA padagauravane prApta kare tevI apekSAe ucca saMskAra ane saMyamajIvananA pATha zIkhavatI. sunaMdAnA patinuM ekAeka avasAna thatAM tene ghaNo AghAta lAgyo. padagauravane kAraNe jIvanamAM kaMIka saMyama hato, vaLI buddha bhagavAnanA saMparkamAM bodha pAmI hatI. AthI te rAjanartakI padethI nivRtta thavA mAMgatI hatI. A vAta teNe mahArAjAne jaNAvI hatI. potAnI nivRtti pachI kalAlakSmInuM padagaurava rUpakozA zobhAve tevI AzAthI teNe rUpakozAne sarva prakAre taiyAra karI hatI. nRtyAcArya kumAra Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra guru paNa rUpakozAnI yogyatA jANI potAnI sarva kaLAonI siddhio rUpakozAne pradAna karatA hatA. rUpakozA saMskAre, saMyamathI ane kalAthI saMpanna thaI hatI. AthI sunaMdAe have zIghratAthI nivRtta thavAno vicAra karyo. te mATe magadhezvaranA darzane te rAjaprAsAde pahoMcI. mahAmaMtrI tyAM hAjara hatA. magadhezvare sunaMdAnA AgamanathI mahAmaMtrIne jaNAvyuM ke "sunaMdA have nivRtta thavA mAMge che ane tenuM sthAna temanI putrI sarvazreSTha suMdarI rUpakozAne maLe tevuM icche che. vaLI kalAcAryanA kahevA pramANe te sarva prakAre yogya che." 9 mahAmaMtrI : "devI tame nivRtta thaI bhagavAna buddhanA zaraNe samarpita thavA mAMgo cho temAM magadhezvaranI sahAnubhUti che. tamAruM sthAna tamArI putrI rUpakozA le temAM teo khuza che. paNa temAM eka mahattvanI vAta vicAravAnI che." sunaMdA H magadhezvaranI AjJA pramANe thaze.'" mahAmaMtrI : tame pATalIputranuM rAjanartakInuM pada zobhAvyuM tyAre lIdhelI pratijJAo yAda che ne ? tame pariNIta hatAM ethI vAta judI hatI.'' sunaMdAH "hAjI huM te pratijJAo jANuM chuM.' mahAmaMtrI : "rUpakozA mATe paNa e ja pratijJAo pALavAnI raheze. magadhezvara kalA, nRtya, saMgIta, sAhitya mATe ati Adara dharAve che. tethI teo ema mAne che ke sAhitya Adi kSetro sAttvika che tema te kalA rajU karanAranuM jIvana sAttvika ane nirdoSa hovuM joIe. te viSayavAsanAthI hINAM na thavAM joIe." "tamArI putrI rUpakozA sauMdaryamAM bhAratavarSamAM ajoDa che tema sAMbhaLyuM che. tamArI jema te paNa saMskArayukta hoya ja tema mAnuM chuM. chatAM te navayauvanA che. rUpa, vaibhava, kalA tene AtmasAta che. vaLI jyAre te rAjanartakInuM padagaurava leze tyAre rAjA, mahArAjAo, yuvAna rAjakumAranA paricayamAM Avaze. te samaye yauvananA vegane rokavo kaThaNa Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 0 saMyamavIra sthUlibhadra che. tamAre sthAne AvatAM tene Avo kaThora saMyama pALavAno raheze." "magadha sAmrAjyanI kalAlakSmI koI puruSane jIvanasAthI banAvI na zake tevo magadhapatino Adeza che. temAM kSati thatAM rAjanartakIne vadhastaMbhane mArge javuM paDaze." sunaMdA ati namrabhAve bolI: "mahAmaMtrI ! Ape kahyuM te pratijJAono mane pUro khyAla che. mArI putrI saMskArathI ghaDAyelI che. te magadha sAmrAjyanI kalAne dipAvaze. nirdoSa raheze tenI mane khAtarI che. kumAra kalAcArye tene uttama kalAnuM zikSaNa pradAna karyuM che." magadhezvara : "devI, mahAmaMtrI kahe che te vAta lakSamAM rAkhajo. rUpakozA rAjanartakI tarIke jAhera thaze eTale tenI sAme cAre bAju AkarSaNo UbhAM thaze. teNe duSkara saMyama pALIne padagaurava sAcavavuM paDaze. agara vadhastaMbhano bhoga thavuM paDaze. rUpakozA bhAratavarSanI kalAlakSmI bane temAM ame khuzI chIe gaurava anubhavIe chIe." sunaMdAH hA, mahArAjA ApanI vAta mane svIkArya che." potAnI putrInI UgatI yuvAnImAM kalpanAtIta bhAratavarSanuM padagaurava maLe tenA utsAhamAM ane putrInA saMskAramAM vizvAsane kAraNe sunaMdAe e pratijJAono svIkAra karI lIdho. sunaMdAe prastAva mUkyo ke zaradapUrNimAne divase rUpakozAnI jAheramAM nRtyakalA rajU thAya, te divase A padagauravanuM pradAna karI magadhezvara zubhAziSa Ape. magadhezvare temAM saMmati ApI. sunaMdA prasanna thaI. manamAM aneka manoratho sevatI potAnA AvAse pahoMcI. rAtanuM anuSThAna pUrNa karI zayanagRhamAM ArAma mATe gaI. ( zaradotsavamAM rUpakozAne padagaurava) sunaMdAe mahAmaMtrI ane magadhezvara sAthe karelA saMvAdathI rUpakozA ajANa hatI. prabhAte sunaMdAe bhagavAna buddhanI pratimA sAme Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra * 11 prArthanA vidhi karI, virAmagRhamAM rUpakozAne bolAvI. rUpakozAnuM mana hajI rAtrie sevelA mIThA svapnanI asaramAM gherAyeluM hatuM. rUpakozAe AvIne mAne praNAma karyA. mAe tenA mastake vAtsalyapUrNa hAtha mUkyo. rUpakozA mAtAnI sAme beThI. sunaMdA : "beTA magadhazvare mArI vinaMtIno svIkAra karyo che. zaradapUrNimAne divase jAheramAM tArI nRtyakalA pragaTa karavAmAM Avaze ane tane bhAratavarSanuM kalAlakSmInuM zreSTha padagaurava prApta thaze. tuM te padane zobhAvaze tenI mane pUrNa khAtarI che." rUpakozA UgatI yuvAnImAM hatI. AvA zreSTha padagauravanI prAptino tene unmeza thayo, khUba prasanna thaI UThI. sunaMdAH "beTA tuM A padane prApta kare pachI huM nivRtta thaI tathAgata buddha bhagavAnane zaraNe mAruM jIvana samarpita karIza." A sAMbhaLIne rUpakozAno umaMga maMda thaI gayo. vAtsalyamathI mAne choDavAnI? hajI huM to ghaNI nAnI chuM. mA vagara A bojo kevI rIte vahana karIza? nA mA, jo tame nivRtta thavAnAM ho to mAre A padagaurava joItuM nathI. tamArI chAyAmAM huM sukhI chuM." "beTA tuM samaje che ke mAnavamAtranuM kartavya che ke avasarane oLakhIne AtmakalyANa karI levuM. bhagavAna buddhano upadeza ema ja che. vaLI mArA zubhAziSa to tArI sAthe ja che. tuM paNa bhaviSyamAM pavitrapaMthe ja Avaje." vaLI sunaMdAe kahyuM ke "magadhezvaranA sAmrAjyanuM padagaurava letAM tenuM mUlyAMkana jANavuM jarUrI che. bhAratavarSanI rAjanartakInA padagauravanI pratiSThA che ke te sAttvika ane nirdoSa hovAM joIe. arthAtu rAjanartakI koI puruSane jIvanasAthI banAvI zake nahi, tene kaumArya sAcavavuM paDaze." rUpakozAno svakhakepha padagauravanI pratiSThAne kAraNe UtarI gayo Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 0 saMyamavara sthUlibhadra hato. "mA tArI putrI e saMskAra pAmelI che. tene mATe A zarata kaThina nathI. vaLI guruvara kalAcArye nRtya sAthe mArA romeromamAM e saMskAra siMcyA che." - sunaMdAH "chatAM tuM kalAlakSmI tarIke jAhera thaze tyAre madhapUDAnI upara mAkhIo phare tema tArA rUpa pAchaLa rAjA-mahArAjAo balAdhikArIonI kAmavAsanA temane tArA caraNomAM namAvaze. tyAre tArA yauvananA vegane rokavo paDaze." rUpakozA : "tamArI putrI e gauravane sAcavaze. tame nizcita rahejo." beTA have huM nizcita thaIne bhagavAnane zaraNe jaIza. Ama prasaMgocita vAta karI mA-putrI chUTAM paDavAM. ane kaLA zikSaNanA vyavasAyamAM divasa pUro thayo. sAMje mAputrI bhojanakArya patAvI saunA zayanagRhamAM pahoMcyAM. vastraparivartana karI rUpakozA zayyAmAM paDI, ane vicAronAM vamaLa UThyAM. bhAratavarSanI kalAlakSmInA padagaurava meLavavAnA utsAhamAM mAnI sAthe zuM zarato kabUlI? nirdoSa jIvana jIvavAnuM, yauvananA madane saMyamamAM rAkhavAno, game tevA rAjapuruSonA pralobhanothI dUra rahevAnuM. pote daDhatAthI saMyama karI zakaze tema kahI teNe mAtAne nizcita karyA hatAM. paraMtu rAtrie aMtaramAMthI avAja UThyo. 'sthUlibhadra ane tenA vINAvAdananA mohaka svaronuM guMjana. rUpakozAnI nIMda risAI gaI. bhAvi kalpanAomAM sarI paDI. kalAonI siddhi pachI zuM? ane e badhuM kone mATe ? parapuruSa evA rAjA-mahArAjAonA kAmI, mana bahelAvavA mATe ke rAjakhaTapaTanAM kAryomAM jIvana veDaphavA mATe ? mAre A padagaurava nathI joItuM. mAre mAtra sthalibhadra jevo eka samartha puruSa basa che. padagaurava pachI zaratabhaMga thAya to vadhastaMbhano Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra - 13 Azaro lamaNe lakhAya. A badhuM zA mATe bIjI bAju bhAratavarSamAM koIne na maLe tevuM zreSTha padagaurava, rAjakIya dhoraNe vaibhava, apUrva kalAonI siddhi, kevuM adbhuta che ? te sarve tyajIne phakta eka ja puruSanI sAmAnya jIvanasaMginI thavAnuM ? nA nA e to badhuM tuccha che. bhAratavarSanI kalAlakSmInA caraNomAM keTalA jhUkaze? kevuM anupama ! Ama vikalponA vamaLamAM ghUmatI rUpakozAnA cittamAM beThelo sthUlibhadra Upasato ane rUpakozAmAM rahelI sahaja strI prakRti jAgrata thatI. A sauMdarya, vaibhava jIvanasAthI vagara zUnya che. zuM divasa-rAta nAcyA karavuM? hA paNa temAM vINAnA svara bhaLe to ja prANa purAze. vaLI te vicAratI ke nArItva to kuLavadhUmAM ane mAtRtvamAM dIpI UThe te sivAya saghaLuM vyartha. vaLI te vicAravA lAgI magadhezvara kAvyarasika che. teo AvI kaThora zaratono zA mATe Agraha rAkhe che ? pote bhogavilAsa bhogave che. temane A zarato mUkavAno zo adhikAra che ? kalA ekalI nArI ja zobhAvI zake ! naranArInuM aikya kalAne vadhu pradAna na karI zake ! Ama aneka taraMgonI jALamAM muMjhAI gaI. eka bAju mAtAnI nivRttithI mAtAno viyoga, e paNa duHkhadAyaka hato. mAe AzvAsana ApyuM hatuM ke jUnI paricArikAo badho kArabhAra saMbhALI leze. magadhezvarano tArA para apAra prema che. tArI pAse kaLAkauzalya che. saMskAramAM saMyama che. mATe nizcita thaI jA. rUpakozAnA manamAM eka tIvra Avega UThyo ke A rAjanartakIpada jahannamamAM jAya. mAre to sthUlibhadra jevo samartha kalArasika vidvAna, parAkramI puruSa jIvanasAthI joIe. zuM mahArAjA AvI mArI eka icchA pUrI nahi kare ? Ama vicAratAM ene AzAbharyo eka bhAva UThyo. mArI kalAo vadhu vikasAvI magadhazvarane khuza karIza. mArI kalAne vijayanI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 * saMyamavIra sthUlibhadra varamALa varaze, samagra sAmrAjya ane rAjakulanA rAjavIo mArI kalAthI mugdha banaze. evA koI samaye magadhezvara ati prasanna thaI varadAna Apaze tyAre huM rAjanartakInA padagauravathI nivRtti mAMgIza. athavA sAthI meLavavAnI chUTa mAMgIza. mArI mAe vRddhAvasthAmAM nivRtti mAMgI, huM yauvanakALe mAMgIza. magadhezvare jema mAtAne mukta karI tema varadAna dvArA huM jarUra mukta thaIza. ane sthUlibhadra jevA bhavya puruSane jIvanasAthI banAvI mArA manoratha pUrA karIza. amArA jIvanano meLApa eTale kaLA, nRtya, saMgIta sarvanuM aikya sadhAze. jIvananI e suMdaratA ja jIvanamAM svarga khaDuM karaze. sRSTine paNa te mAnya raheze. AvA AzAbharyA manoratho karIne pAchale pahore te nidrAdhIna thaI. prabhAte jAgrata thaI. manamAM sevelI AzAbharI abhipsAthI te kaMIka haLavI hatI. have eka ja laganI hatI. kalAonI siddhi dvArA magadhezvara pAse varadAna meLavI sthUlibhadrane meLavavo. mAtA ane nRtyAcArye nakkI karyA mujaba have teNe zaradapUrNimAnA nRtyotsava mATe manane taiyAra karyuM. paNa tenA mULamAM je utsAha hato te to mahArAjA pAsethI varadAna meLavI sthUlibhadrane prApta karavAno hato. ( rUpakozAnA zreSTha padagauravanA manoratho ) mAtAnA jaNAvyA pramANe rAjanartakInuM padagaurava magadhezvaranA svahaste pradAna thavAnA umaMgamAM rUpakozAe rAtri divasanA bheda vagara nRtyAcArya pAse abhyAsa zarU karyo. hajI to yauvanamAM mAMDa praveza thayo hato temAM bhAratavarSamAM koIne na maLeluM evuM padagaurava prApta karavAno avasara tene rucyo kharo, paNa pelI kaThaNa zarato cittamAM UThatI tyAre sthUlibhadrane meLavavAnI adamya lAlasA ADe te avarodha Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra cUlibhadra 15 jaNAto. rUpakozA hajI to sthUlibhadranA vizeSa sahavAsamAM AvI na hatI. kyAreka kaLAnA mAdhyame bhegAM thatAM tyAre te jotI ke sthUlibhadra to sAva udAsIna che. chatAM tenuM mana kahetuM ke te bhale udAsIna hoya paNa te kalArasika che. tenI saMgItakalA ane mArI nRtyakalA baMnenuM aikya jarUra sadhAze. te AvA ghaNA AzAbharyA manoratho sevatI. cAra cAra mAsa kevaLa nRtyakaLAnI aneka siddhio prApta karavA rUpakozAe bhAre zrama uThAvyo. nRtyAcAryuM paNa temanI badhI ja kalAo rUpakozAne arpaNa karavAno bhAva sevatA. vAstavamAM temanI kaLAne sarva prakAre apanAve tevo Aja sudhI temano koI ziSya paNa taiyAra thayo na hato. temanI A mahattvAkAMkSA rUpakozAmAM temane sAkAra thatI jaNAI. AthI temaNe paNa temanI sarva kaLAo rUpakozAne pUrA premathI zIkhavI dIdhI. zarada pUrNimAno divasa AvI pahoMcyo. guruziSyA baMnenI pUrNa taiyArI hatI. pUrva taiyArIo paNa thaI rahI hatI. magadhezvare paNa prasannatApUrvaka prasaMganA gauravane samajI dUra dUrathI rAjA-mahArAjAone AmaMtraNa ApyAM hatAM. pUrA sAmrAjyamAM A prasaMganI jAherAta thaI hatI. sthUlibhadra pratyenuM rUpakozAnuM A premArpaNa aMtaranA bhAvathI rasAyeluM hatuM. te jANatI hatI ke e padagauravanI mahAnatA magadha sAmrAjyamAM kevI Toce hatI. teno tyAga karavo eTale ghaNA mAnasanmAna-vaibhava, rAjakIya savalato sarva samApta. chatAM kozAnA manano eka ja dhvani hato. sthUlibhadranA sAnidhya pAse e sarva tuccha che. bhale pote bhAratavarSanI ajoDa suMdarI, kalAlakSmI, mahAna magadhezvaranI priya nRtyAMganA ane samRddhithI bharapUra, chatAM tene sthUlibhadranI aMtaraMga ramaNIyatA, kalA, kavitA, vidvatA, ane divya bhavya sauMdarya, deha sauSThava vadhu AkarSaka lAgyA. nArI hRdayanI sahaja Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 saMyamavIra sthUlibhadra jhaMkhanAe tene sthUlibhadranA AkarSaNe potAnI sarvazreSThatA gauNa lAgI. basa eka ja laganI sthUlibhadramAM huM samAI jAuM. mArI kalA ane sthUlibhadranI kavitAnuM aikya kudaratamAM sattvazIla banaze. tene lAgyuM ke sthUlibhadra ajoDa puruSatva dharAve che. tenA caraNomAM jhUkavuM e sadbhAgya che, ema te mAnatI. paraMtu te jANatI hatI ke kartavyamUrti mahAmaMtrIno te pitRbhakta che. temanI AjJApAlanamAM potAnuM kartavya samaje che. vaLI saMsAra pratye udAsIna che. mArA paricayamAM tenA manamAM mAdhurya pragaTe che tyAre vaLI pAchuM tenuM mana pitAnA AdarzonI tarapha kheMcAya che tyAre te mArA paricayamAM pApa mAne che. chatAM paNa mArA premArpaNane yUlibhadra jarUra svIkAraze tevI AzA rUpakozAne hatI. mAtAnAM protsAhana ane vAtsalya, nRtyAcAryano athAga parizrama, anya vAdyakArono sahakAra rUpakozAnA padagauravamAM ananya hatAM. rUpakozAne potAne paNa A padagauravanuM mAhAsya hatuM. chatAM UMDe UMDe sthUlibhadra kendramAM hoya tevuM te anubhavatI. zaradotsavanI zobhAyAtrA pUrA sAmrAjyamAM sau zaradapUrNimAnA rUpakozAnA jAhera nRtyakalAnA prasaMgane jovA Atura hatAM. magadhezvaranA Adeza mujaba ghara ghara, zerIe zerIe, tamAma daravAjA, pUrI nagarI svarganI jema zaNagAravAmAM AvI hatI. zaradapUrNimAno divasa Ugyo. sunaMdAnA AvAsamAM cAre dizAe taiyArInI dhamAla macI hatI. samaya thatAM magadhezvare mokalelA sonejaDelA rathamAM rUpakozA sAthe sunaMdAno, kalAcAryano ema vividha ratho sAthe zobhAyAtrA nIkaLI. A zobhAyAtrAnA sarva rathono saMcAlaka suketu rathAdhyakSa hato. te magadhezvaranA tamAma rathono rathapati hato. A rathapati paNa parAkramI ane magadhezvarano priya vizvAsu padavIdhara hato. rUpakozAne ratha pAse AvakAratA rUpakozAne jotAM Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra - 17 tene paNa tenA pratye eka AkarSaNa pedA thayuM. teNe manamAM manoratha ghaDyo ke magadhezvarane ke mahAmaMtrIne samaya Ave prasanna karI rUpakozAne meLavavI. re mAnavI ! A saMsAramAM jIvonI manovRttimAM keTalo jhaMjhAvAta paDyo che. mAnavInuM mana eka ane taraMgo aneka. mAnavI e taraMgonI jALamAM phasAI jAya che. strIne prApta thayelA sahaja saudaryane sAcavavA keTalo saMgharSa veThIne sAvadhAnI rAkhavI paDe che ! zobhAyAtrAmAM thamAM saunuM abhivAdana jhIlatI rUpakozA svargathI UtarelI apsarA jevI lAgatI hatI. mAnava maherAmaNamAMthI zobhAyAtrA maMthara gatie pasAra thatI hatI. rathonuM saMcAlana karatA thapatinA hRdayanA tAra paNa jhaNajhaNI UThyA hatA. manamAM keTalAye manoratho ghaDato hato. kharekhara saMsAranI lIlA ajaba che. eka divasa A praNayatrikoNanI lIlA samApta thaI sthUlibhadrane vairAgI banAvaze. rUpakozAne paNa dharma mArge javA preraze. sthUlibhadra yugo sudhI prAtaH smaraNIya banaze. te sAthe suketu jevA thAdhyakSa, keTalAye kAmI puruSo paNa saMyamanA mArge vaLaze. rUpakozA vArAMganA maTI dharma mArge vIrAMganA - suzrAvikA banaze. karmanI vicitratA jANe che te ja jANe che. rUpakozAnI zobhAyAtrA samaye prajAno utsAha adamya hato, maherAmaNa UmaTyo hato. zerIo ane bajAromAMthI pasAra thaI cheka sAMje zobhAyAtrA rAjasabhA najIka pahoMcI. rUpakozA, sunaMdA, sauno bhavya AvakA2 thayo. saune virAmasthAne laI gayA pachI samaya thatAM sunaMdAnI sUcanA mujaba rUpakozAnAM vastra paridhAna mATe paricArikAono samUha kAryarata thaI gayo. rAtrino bIjo prahara zarU thayo. svarganI zobhA sajAvAI hoya tevI rAjasabhAmAM darekanA padAdhikAra pramANe bhadrAsanomAM sau goThavAI gayAM hatAM. magadhezvara ane mahArAjJI hIrA-mANeka-jaDita siMhAsana Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 * saMyamavIra sthUlibhadra para alaMkArothI pUrNa sajja thaI birAjamAna hatAM. mahAmaMtrI zakaTAla temanI taddana najIkanA siMhAsana para birAjelA hatA. sthUlibhadra ane bhAIbaheno paNa upasthita hatAM. ati zobhAyamAna rAjasabhAnA svargIya zobhA dharAvatA raMgamaMca para vAjiMtronA sUrothI zubha prAraMbha thayo. hajAro mAnavonI dRSTi raMgamaMca para maMDAyelI hatI. paDado UMcakAyo ane e svargIya zobhAyukta raMgamaMca para AkAzamAMthI apsarA UtarI Ave tema rUpakozA pragaTa thaI. magadhezvarane praNAma karyA. magadhezvara ati vAtsalyabhAve rUpakozAne nihALIne prasanna thayA. upasthita sau prekSakoe paNa tALIonA guMjanathI rUpakozAne vadhAvI. prAraMbhanuM mAMgalika nRtya pUruM thayuM. pachI aneka prakAranA daivI rUpakanA nRtyanI kalA pragaTa thatI rahI. saunI AMkhamAM ane mukhamAM eka ja bhAva vyakta thayo - addabhuta. saune lAgyuM ke mA karatAM dIkarI rUpamAM ane nRtyakalAmAM ajoDa che. AkharI nRtyamAM rUpakozAe pAtaLI rezamanI dorI para aneka prakAranA abhinaya karyA. sau stabdha thaI joI rahyA hatA, A citra che ke sAcI rUpakozA nRtya kare che ? temAM paNa jyAre teNe rezamanA pAtaLA dora para zIghragati pakaDI tyAre saunI AMkhonI palaka paNa aTakI gaI. saunA dilamAM kSaNika bhayano kaMpa paNa thaI Avyo. rUpakozA to jANe rezamI pAtaLI dorI para phUlanI jema gatimAM vRddhi karI vividha abhinaya karIne kevI rIte dora parathI UtarI paDadAmAM adazya thaI te paNa sau AzcaryathI joI rahyA. sau rUpakozAne nihALatA hatA tyAre rUpakozAnI dRSTi sthUlibhadrane zodhatI hatI. tenI dRSTie mahAmaMtrInI bAjumAM beThelA sthUlibhadrane zodhI kADhyA ane sthUlibhadranI dRSTi to tenA para maMDAyelI hatI. vairAgI yUlibhadra nRtya ane nRtyAMganAthI ghaNo prabhAvita thayo. Ama A prasaMge tenI dRSTimAM eka AkarSaNa pedA thayuM. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra * 19 rAtrinA cAra prahara sudhI nRtyakalAno kAryakrama avirata gatie cAlyo. chellA nRtya mATe sau ekI avAje bolyA abhuta abhuta abhuta, ajoDa ajoDa ajoDa. thoDI vAra saMgItakAroe vividha madhura nAdo relAvyA. rUpakozA vastra parivartana karI raMgamaMca para AvI. magadhezvarane praNAma karI UbhI rahI. ( kalAlakSmInuM padagaurava pradAna che magadhezvare potAnA svahaste sonAno hIrAjaDita mugaTa paherAvI tene bhAratavarSanI ajoDa kalAlakSmInuM padagaurava ApyuM. mahArANIe hIrA jaDelA alaMkArothI tene vibhUSita karI mastake hAtha mUkI AziSa ApyA. magadhezvare kahyuM "rUpakozA tArI nRtyakalA addabhuta ane ajoDa che. mAMgI le manaIcchita varadAna." rUpakozAne te samaye kaMIka saMkoca thayo chatAM te jhaDapathI bolI gaI, "pitAtulya he mahArAjA, ApanI prasannatA e ja varadAna che. chatAM eka mAMgaNI karuM chuM jyAre huM koI jIvanasAthI zodhuM tyAre tene apanAvavAnI mane chUTa Apajo." magadhezvara varadAnabaddha hatA, rUpakozAnI mAMgaNIthI Azcarya pAmyA paraMtu temaNe kahyuM bhale tArA manavAMchita pramANe thaze. mahArANIe paNa temAM saharSa saMmati darzAvI. potAnA hIrAjaDita bane valaya bheTa ApyAM. tyAra pachI hoddA pramANe saue rUpakozAnuM abhivAdana karyuM. rUpakozAe te jhIlyuM paraMtu tenAM nayano to zodhatAM hatAM yUlibhadrane. ( prema-praNayano prAraMbha Akhare sthUlibhadra paNa rUpakozAnI sAme abhivAdana mATe upasthita thayo. catura chatAM rUpakozA jANe manomana lajavAI gaI. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 0 saMyamavIra sthUlibhadra baMnenI daSTi maLI, baMnenA hRdayamAM kaMI gUDha bhAva UpajAvI gayo. Akhare mauna choDI sthUlibhadra rUpakozAne snehabharyuM abhivAdana ApyuM. "tamArI nRtyakalA ajoDa che." rUpakozAe javAbamAM jaNAvyuM "tamArI vINAnA svaranI kalAno paNa lAbha maLaze ne ?" jarUra, devI tame jyAre icchazo tyAre hAjara thaIza." ane rUpakozAne lAgyuM ke pUro zaradotsava saphaLa thayo. nRtyakalAnI siddhio sArthaka thaI. mAtAjI, nRtyAcArya, saMgItakAro sau prasanna prasanna hatAM. temanI prasannatA rUpakozAnA padagaurava mATenI hatI. rUpakozAnI prasannatA sthUlibhadra sAthe snehabharyA milananI hatI. zramita thayelA sau potapotAne sthAne pahoMcyA. rUpakozAne zrama jaNAto na hato. teno zrama sthUlibhadranA eka "jarUra dhvanithI palAyana thaI gayo hato. prabhAta thavAnAM coghaDiyAM bajatAM hatAM. sau svasthAne vidAya thayAM. A zaradotsavamAM hAjara rahelAmAM koI rAjakumAra, koI dhanADhya zreSThi, suketu racAdhyakSa manamAM rUpakozAne potAnI banAvavAnA manoratho sevatA hatA. temane kyAM khabara hatI temanI A manokAmanA kyAre paNa pUrI thavAnI nathI. rUpakozA have koIne prApta thAya tevI zakyatA ja nathI. zaradotsava pUro thayo. sunaMdAe karelA nirNaya pramANe teNe nivRtta thaI buddhanA zaraNe javAnI taiyArI karI. rUpakozAe mAne ghaNI rIte samajAvavA prayatna karyo ke thoDo samaya rokAI jAya paNa mA kahetAM ke kALano bharoso na rakhAya vaLI tArA pratyenI pharajanuM mAruM kAma pUrNa thayuM che. prauDha paricArikAo tane barAbara sAcavaze. Ama rUpakozAne samajAvI eka divasa sunaMdAe pATalIputrathI vidAya lIdhI. bhagavAna buddhanA mArgane zaraNe samarpita thaI. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra yUlibhadra - 21 ( punaHmilana rUpakozA potAnI kalAsAdhanAmAM goThavAI gaI. teNe eka prasaMga goThavI dhUlibhadrane AmaMtraNa mokalyuM. sthUlibhadrane paNa rUpakozA pratye kaMIka AkarSaNa pedA thayuM hatuM. te potAnI vINA laIne hAjara thayo. sthUlibhadranI AMgaLIo vINA para muktapaNe pharavA lAgI tyAre thatuM ke bhAlA, tIrakAmaThAM pakaDanAra sthUlibhadranI A AMgaLIo che? rUpakozAnuM nRtya zarU thayuM. svaramAM nRtya bhaLI jatuM ane nRtyamAM svara bhaLI jatA. svaranI ane nRtyanI jema sthUlibhadra ane rUpakozAnA hRdaya paNa bhaLI jatA! rAtrinA madhya bhAge samAraMbha pUro thayo. sthUlibhadra vidAya thayA paNa temanuM hRdaya rUpakozA pAse mUkatA gayA ! ane rUpakozAnuM to jANe sarvasva letA gayA. mAtAnI vidAya pachI rUpakozAne eka moTo sahAro maLI gayo. tyAra pachI koI koI prasaMgo zodhI rUpakozA sthUlibhadranI najIka AvavA prayatna karatI hatI. joke sthUlibhadramAM rUpakozAnuM AkarSaNa thavA chatAM hajI tenAmAM paDelo pelo vairAgano saMskAra sAva bujhAI gayo na hato. tenA pitAe tenA lohImAM eka vAta vaNAvI dIdhI hatI ke rUpakozAno paricaya pApa che. pitA kahetA yuvAnImAM saMyama rAkhI parAkrama karavAnA hoya. tAre kuLa paraMparAnA mahAmaMtrI padane zobhAvavAnuM che. AvI dvidhAjanita paristhitine kAraNe sthUlibhadrane rUpakozA pratye thayeluM premajAnata AkarSaNa koI vAra ajaMpo pedA karatuM. ane manane pAchuM vALavA vAraMvAra vicArato. paNa rUpakozAnA pUrA astitva para te evo chavAI gayo hato ke rUpakozA to tene have choDe tema nathI. te to mAnatI strI-puruSanuM anaapekSita sAhacarya, temAM paNa uttama saMgItakalAnuM aikya hoya tyAM pApa palAyana thaI jAya. evA divya jIvanamAM bhogavilAsa to gauNa aMga che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 0 saMyamavIra sthUlibhadra mAtAnI vidAya pachI tenA pratye AkarSita thayelA moTA rAjyanA rAjakumAra tene meLavavA prayatna karatA. koI dhanazreSThie pUrI dhanarAzi arpaNa karI rUpakozAne meLavavA prayatna karyo. paraMtu rUpakozA mAtA pAsethI saMyamathI zikSaNa pAmI hatI. tenAthI vizeSa tenA hRdayamAM, romerome sthUlibhadra vasI gayA hatA. eTale A saune tenI AgaLa te tuccha gaNI, thoDo AvakAra ApI vidAya ja karI detI. rathAdhyakSa rUpakozAnuM sAmrAjyamAM padagaurava jANato hato. eTale tene yogya te avasara zodhato hato ke koI prasaMge magadhezvara ke mahAmaMtrI prasanna thAya tyAre rUpakozAnI mAMgaNI karavI. tevI manokAmanA sevato bicAro te ekAkI jIvana jIvato hato. saMsAranI mohanIya kevI vicitra che? mAnava enI jALamAM phasAIne jIvanamAM vyartha upAdhi UbhI kare che. rUpakozAnA rUpa upara keTalI kahANI UbhI thaI? ( mahAmaMtrInuM virala vyaktitva sthUlibhadra saMsAranA vyavahArika jIvanamAM rasa leto thAya tevA vicArathI mahAmaMtrI kalAvidyAnA prayojanathI tene rUpakozA pAse kalAvidyA mATe javA detA, tyAre sthUlibhadra joke alipta raheto. rUpakozAnA padagaurava-pradAna samaye sthUlibhadramAM kaMIka AkarSaNa thayuM. nRtyakalAmAM tene kAvyanI madhuratA lAgI nRtya gamyuM, nRtyAMganA gamI. prasaMgopAta milana thatAM paricaya vRddhi pAmyo. prAraMbhamAM mahAmaMtrI ema mAnatA ke sthUlibhadra saMyamanA saMskAra pAmelo che eTale vAMdho nahi Ave. pote te mATe sajAga hatA. sthUlibhadrane samajAvatA yauvana saMyama mATe che. vaLI rUpakozA sAthe nikaTano paricaya pApa che. mATe tenAthI dUra rahevuM. sthUlibhadra paNa ema ja mAnato hato. bhAvinA RNAnubaMdha zuM khela khelaze te sauthI ajJAta hatuM. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra - 23 mahAmaMtrI zakaTAlanI paurUSIya UMcAI, zArIrika bAMdho sauSThavapUrNa ane kasAyelo, pote pratibhAsaMpanna ane parAkramI hatA. dharma ane kartavyaparAyaNa hatA dhIra gaMbhIra chatAM dAkSiNyatAne varelA hatA. magadhezvara pratye temanI ekezvarI bhakti hatI. joke magadha sAmrAjyamAM temanI yazakIrti ane varcasva khUba vyApaka hatAM. jevuM magadhezvaranuM prajAnA hRdayamAM sthAna hatuM tevuM mahAmaMtrInuM hatuM. magadha sAmrAjyanI ANamAM AvelA rAjakulo magadhezvaranI jema ja mahAmaMtrInI ANane mAna ApatA. pATalIputranAM AbAlavRddho sau temane ati mAna, Adara ApatA. zatruo mahAmaMtrInI vicakSaNatA ane sAmarthya sAme mAthuM namAvatA. are! nagaranA koTakAMgarA paNa temane AdhIna hoya tevuM lAgatuM. Ama temanuM jIvana gauravazALI hatuM. magadhezvara A hakIkata jANatA hatA, ane mahAmaMtrInI ekezvarI bhakti tathA temanA AgavA sAmarthyane AvakAratA. mahAmaMtrInA zabdane mAnya karatA. teo jANatA hatA A sAmrAjyano vistAra vaibhava are ! sAmrAjyano suvarNakoSa paNa mahAmaMtrIne AbhArI che. mahAmaMtrI nyAya parAyaNa ane sattvazIla hovAthI rAjyamAM ke prajAmAM tApa saMtApa na hatA. magadhezvara jANatA hatA ke mahAmaMtrI nathI to A sAmrAjyanuM aizvarya nathI. potAnI cakravartI jevI, riddhi paNa mahAmaMtrIne AbhArI che. magadhanuM sAmrAjya ane mahAmaMtrI ekatva dharAvatA hatA. pATalIputra addabhuta nagarI tarIke prasiddha hatI. mahAmaMtrI kharekhara advitiya hatA. temanA kAraNe prajA sukhI ane samRddha hatI. teone moTI mahattvAkAMkSA e hatI ke kuLaparaMparAnA mahAmaMtrIpadanA gauravane sthUlibhadra dIpAve tevo parAkramI ane guNasaMpanna che. AthI temaNe tene zAstravidyA sAthe zastrakaLAmAM nipuNatA prApta kare tevuM zikSaNa ApyuM hatuM. sthUlibhadranI ekAMtapriyatA ane saMsAra pratye udAsInatAthI teo ciMta hatA. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 0 saMyamavIra yUlibhadra tene saMsAramAM rasa leto karavA tathA putra zrIyaka ane putrIone paNa zikSaNa ApavA pote ja nATaka lakhatA ane saune abhinaya zIkhavatA. mahAmaMtrIe kuLa paraMparAnA vaDavAonA sAhasanI smRtirUpe eka nATaka lakheluM hatuM. temanA prAsAdanA udyAnamAM te bhajavavAnuM Ayojana karyuM hatuM. temAM potAnAM saMtAno, temanA mitro, abhinaya karavAnA hatA rUpakozAno paNa emAM samAveza hato. nATakano mukhya abhigama vaDavAonI rAjya pratyenI vaphAdArI ane parAkramano hato. temAM mukhya pAtra sthUlibhadra hato. te pAtra teNe adbhuta rIte bhajavyuM hatuM. rAtrinA bIjA prahare nATaka pUruM thayuM. sau svasthAne javA ravAnA thayAM. ( nATaka pachI zuM banyuM ? ) nATaka pUruM thatAM sau svasthAne javA nIkaLyAM. sthUlibhadra eka nirjana mArgethI jaI rahyo hato tyAM teNe madhura svara sAMbhaLyo "bhadra.' kozA sthUlibhadrane have bhadra kahI bolAvatI. sthUlibhadra avAja tarapha joyuM. koI rUpasuMdarI jANe svargamAMthI UtarI AvI hoya ! tenuM mana prasanna thayuM. zuM A svapnasuMdarI gaMgAne ArethI bhUlI paDIne bheTavA AvI che ! "koNa kozA ?" hA bhadra" "tame nATakanuM pAtra suMdara bhajavyuM. dhanyavAda ApavA AvI chuM." kozAnA ghaMTaDI jevA raNakArathI sthUlibhadra DolI UThyo. vaLI kozAno pUro deha ja sauMdaryathI bharapUra hato. vAto karatI kozA sthUlibhadranI najIka jatI. sthUlibhadra thoDo dUra khasato, kAraNa ke temano paricaya pitAnI cakora dRSTithI chAno na rahe tema te mAnato. pitAe sthUlibhadrane vAraMvAra cetavaNI ApI hatI ke yuvAnImAM saMyama ane zIlano Adarza pALavo. tethI koinA paricayamAM te mUMjhAto, paraMtu kozA tene maLavAnI taka haMmezAM zodhatI. vaLI kozA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra cUlibhadra 0 25 ema bhaya pAmI bhAge tema na hatI. teNe bhadranI dRSTimAM snehano saMcAra joyo hato. te kumAranI vadhu najIka jaIne teno hAtha pakaDIne tenI sAme najara parovIne bolI ke bhadra ane kozA have judAM thavAnAM nathI." kozA tenI taddana najIka UbhI hatI. sthUlibhadre kahyuM "kozA nATaka bhajavavuM ane te Adarzone jIvavA te baMnemAM aMtara che. pitA kartavyamUrti che. temanA Adarzo anokhA che teo saMyama-zIla-pAlananA AgrahI che. Ama chatAM yUlibhadranuM aMtara to kozA pratye jhUkI gayuM hatuM. tene lAgatuM ke kozA mArI manomUrti che. zuM karavuM ? dharmazIla pitAno tyAga karavo ke svapnamUrti kozAno? bhadra bhAre mUMjhavaNamAM hato. kozA: "bhadra huM to jIvanane nATaka mAnuM chuM. temAM kazuM nakkI nathI hotuM. mAnava dhAre kaMI ane thAya kaMI." aDhAra varSano yuvAna bhadra hajI potAnI adhyAtma ruci ane pitAnA AdarzathI raMgAyelo hato. teNe kahyuM "kozA pitAnI AjJA che ke ApaNe anyonya maLavuM nahi. sadAkALa mATe judAM ja rahevuM; kAraNa ke ApaNA A samAgamamAM pitAjI pApa mAne che. A zabdo sAMbhaLatAM ja kozAnA avAjamAM ugratA AvI gaI. zuM pApa !" "tArI mAtA rAjanartakI che eTale tAruM kuLa hINuM che." kozA : "mahAmaMtrI to paramazrAvaka che te paNa AvI mAnyatA dharAve che. jenuM rAja ane samAja sanmAna kare te kuLa hINuM? koI kumAra kanyAnA nirmaLa snehane pApa mAnI zakAya ? kumAra ema vicAra ke ApaNI joDI kevI lAgaze! IMdra iMdrANIne paNa loko bhUlI jaze tyAre kuLanI mAnyatAo vyartha thaze. bhadra! tuM A vRddhonI vicitra mAnyatAone choDI de. temaNe juvAnI kevI vitAvI hatI te teo bhUlI jAya che. vaLI amane hINa Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 0 saMyamavIra sthUlibhadra kuLanI gaNanAra mahAmAtya hINa kuLanI strI-gaNikA sAthe saMbaMdha rAkhanAra naMdarAjAonI sevA zA mATe kare che? amArA kuLanI strIoe to rAjanI sevA mATe kaumArya svIkAryuM che. aneka rAjAonA saMparkamAM AvavA chatAM kaumArya sAcavyuM che. kozAnA zabdomAM eka jAtanI utkaTatA AvI gaI. vaLI DahApaNano bhaMDAra hoya tema bolI. "bhadra ! sAce ja puruSomAM parAkrama game teTaluM hoya paNa buddhi to aparipakva hoya che." kozAnA rUpamAM, vANImAM, zarIramAM evuM mAdhurya hatuM ke yogI paNa vaza thaI jAya. bhadra stabdha thaIne sAMbhaLI rahyo. tenuM haiyuM to hiloLe caDyuM hatuM. "mArA bhadra! tAruM pauruSa, temAMya kalA-kavitva, vaLI AvA rUpALA kumAra sAthe sauMdaryavAna kozAnI joDI bane te kevo subhaga yoga che. temAM tamArA pitAe joyeluM pApa haze to te paNa dUra thaI jaze. nirvAja premamAM e pApa dhovAnI tAkAta che." bhadra kozAnA zabdezabdanA mAdhuryane pI rahyo hato. chatAM manamAM eka vAta ghUMTAtI hatI, mArA adhyAtmabhAvanuM zuM ? pitA A paricayane pApa mAne che. kozAnA pratyeka vacane bhadra maMtramugdha banI pIgaLato hato temAMthI mahAzrame bahAra nIkaLIne bolyo. "kozA mane to tAro samAgama priya che paraMtu pitAjI kahetA hatA ke tuM rAjAnI rAjagaNikA. te koI ekane AdhIna varte nahi. tArA rUpalAvaNyathI tuM rAjA-mahArAjAone namAvIza. vaLI tAre guptacara banI yuddhamAM kArya karavAnuM che." "bhadra e badhuM game tema hoya, eka vAra e badhuM tyajIne paNa mArA zuddha prema vaDe huM tane ja varavAnI. to pachI mane svIkAravAno vAMdho zuM che !" bhAvAvezamAM AvIne kozA be hAtha vaDe bhadrane vaLagI paDI. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 27 kozAnA premano zuddha raNako, ane rUpano sparza. potAnI vidyA ane kozAnA rUpano kevo meLa hato ? Ama manamAM sukhada paLo mANato bhadra maMtramugdha banI gayo. tyAM najIkamAMthI avAja Avyo. "sthUlibhadra." e avAja pitAjIno hato. ane e svapnamAMthI jhabake tema jAgIne kozAnA bAhupAzane choDIne te adazya thaI gayo. kozA potAnA AvAse pAchI pharI. baMne judAM paDyAM paNa hRdaya maLI cUkyAM hatAM. kozAne potAnA premamAM, rUpamAM, samarpaNamAM vizvAsa hato tethI te mAnatI bhadra mAro thaze, mane svIkArI leze. vidyA ane kalAno subhaga yoga thAya temAM khoTuM zuM che ! tyAM amArA rUpanuM AkarSaNa gauNa che evA bhAvAvezamAM te potAnA AvAse pahoMcI. pitA putra bhAre ciMtita hatA. pitAne AzA hatI sthUlibhadra bhAvino magadhano svAmIbhakta ane mahAmaMtrI bane. tenuM jIvana eka nartakInA rUpamAM - vAsanAmAM samAI jAya tevuM mudra na hoya. temAM rAjanartakIno samAgama to pApa che. bhadranA jIvane paNa jaMpa na hato. tenA manamAM hajI adhyAtma dhabakatuM hatuM tethI tenAmAM Avega AvI gayo ke rUpa pAchaLa ghelI banelI A AMkho phoDI nAkhuM? athavA mArI svapnamUrti kozAno deha rogathI bharAI jAya to kAyamano ukela thAya. vaLI mArI AMkhomAM kozAnA sauMdaryanuM AkarSaNa ane paricayathI pitAjInA AdarzonI vAto vyartha banaze. bhadra khUba mUMjhAto hato. vAtsalyamUrti, kartavyaparAyaNa himAlaya jevA daDha pitAno tyAga karavo ke manomUrti kozAno tyAga ? aMtaramAM cAlato A dAha kyAM kahevo ane kema sahevo? - sthUlibhadra potAnA prAsAde pahoMcyo. mahAamAtya paNa prAsAde pahoMcI potAnA virAmasthAnamAM AMTA mArI rahyA hatA. sthUlibhadra pitAne maLavA virAmasthAnamAM pahoMcyo. teNe joyuM pitAjI ciMtAmagna Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 * saMyamavIra TyUlibhadra che. rAjyanA kArabhAranI ciMtA karatA haze ? Aje temanI mukhamudrA para kaMI judA ja bhAvo UpasyA hatA. mahAmaMtrInI vicAranidrA tUTI. temaNe oraDAmAM cAre bAju eka najara nAMkhI, sAme ja temaNe sthUlibhadrane Ubhelo joyo. temaNe IzAro karI pAse bolAvyo. tenA khabhA para khUba vAtsalyabharyo hAtha mUkyo ane bolyA, "beTA te Aje nATakamAM khUba kuzaLatAthI abhinaya karyo. kozA gaI!" pitAjInA A prazna pitRbhakta ane dharmabhIru sthUlibhadra mauna rahyo paNa hRdayamAM apAra vedanA UThI. kozA paranI mugdhatA tenI sAthenI premagoSThi jevI vAto pavitra mUrti samA pitAne kAne paDI ? pitRAjJA sAme kozAnI vANIthI pigaLelo e lokhaMDI puruSa TakI na zakyo. potAnI jAtane dhikkAravA lAgyo. mahAmaMtrI tenI pITha para hAtha pasAratA bolyA : "beTA, zrIyakane bolAvI lAva." sthUlibhadra zrIyakane bolAvI lAvyo. te samaye maMtrIrAja gAdI para takiyAne TekavIne beThA hatA. temanA zira paranA dhoLA pUNI jevA keza pavanathI pharapharatA hatA. vRddhAvasthAnI najIka chatAM maMtrIno deha vaja jevo lAgato hato. chatAM koI UMDA manomaMthanamAM hatA. baMne bhAIo AvIne vinayapUrvaka pitAnI sAme beThA. temane joIne pitAne ghaDIbhara garva thayo ke putro devatAI ojasa jevA lAge che. baMnene vAtsalyapUrNa najare nihALIne maMtrIrAja bolyA. ( mahAmaMtrI zakaTAlano yauvanabharyo bhUtakALa ) beTA dhUlibhadra! ApaNe kaliMgajinanA darzane gayA hatA tyArathI mArA manamAM aneka smaraNo UDyAM hatAM. tArA nATakanA abhinayathI te smaraNo sateja thayAM. tuM mArA saMsArI jIvananuM prathama saMtAna-dhana che. meM ane tArI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 29 mAtAe tArI pAchaLa ghaNI zakti kharce lADakoDa sAthe ghaNI kaLAo zIkhavI hatI." maMtrIrAja bhUtakALamAM sarI paDyA. potAnI yuvAnImAM mANelA kavitvanA mAdhuryamAM DUbakI mArI kahe, "beTA yUlibhadra, tArA jevo abhinaya ane ghaNAM kAvyo meM yuvAnImAM racyAM hatAM." - eka vAra AThamA naMdarAjAnA bRhaspati mitre mane pAno caDhAvyo ke A kAvyanAM bhUMgaLAM pheMkI de. cAla ApaNe kaliMgadezano vijaya prApta karI tyAMthI mahAcamatkArI jinamUrtine lAvIne pATalIputranI zobhAmAM vRddhi karIe. kaliMgadezanI jinamUrti abhuta ane camatkArika manAtI. adbhuta jinamUrtinuM nAma sAMbhaLI mAruM parAkrama jAgI UThyuM. meM maMtrIpadano svIkAra karyo ane tIrakAmaThAM bAMdhI ghoDe caDhyo. te samaye jinadharmane varelI tArI guNiyala mAtAe vidAyaveLAe kaheluM : maMtrI banyA to maMtrIpada zobhAvajo. paNa zrAvakadharmane visarazo nahi. zrAvakanuM kAma saMhAranuM nahi sarjananuM che." kaliMgadezano vijaya prApta karI adbhuta jinamUrti laI pAchA pharyA tyAre prajAe amAro anero satkAra karyo ane jina pratimAnA. darzana karI sau dhanyatA anubhavI rahyA. nivAse pahoMcyo. tArI mAtAe snehabharyo AvakAra Apyo. sAthe enA zANapaNanI zI vAta kahuM! teNe kahyuM "svAmI ! kaliMganA rAjA ane prajA saMskRtinA baLe siMcAyelI che. temanI bhAvanA A apamAna sAMkhI nahi zake." kAle darzana karyA pachI A smRti tAjI thaI. tyAra pachI eka pachI eka deza jItI magadhanA sAmrAjyane vistRta karyuM. Aje magadhanA sAmrAjyane koI AMbI zake tema nathI paNa ekasarakhA divasa koInA jatA nathI. kALanA vaMToLane koNa rokI zake ! keTalAya samrATo maMtrIo temAM homAyA. magadhanA sAmrAjyanI ANa Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> * saMyamavIra sthUlibhadra sAthe naMdarAjane mitro ane zatru baMne sAthe vera baMdhAyAM che." beTA, rAjavahIvaTa to sohAmaNo, chatAM jvALAmukhIno bharoso keTalo ? chatAM A rAjasevAne ApaNA pUrvajoe jIvanadharma mAnyo che. meM paNa svAmIbhakti svIkArI che." "sthUlibhadra, zrIyaka tArA pitA rAjapadanA lobhI na hatA. juvAnImAM kavi ane rasika jIva hatA. keTalIya rAjakuMvarIo mATe lADIlA hatA." maMtrIrAja ghaDIbhara te yuvAnInA svapnamAM khovAI gayA. pachI tarata ja jAgrata thaI kahe "paraMtu cAlI AvatA kuLadharmane mukhya karI A maMtrI mudrA svIkArI. naMdarAjAnI yazogAthA vistAra pAmI. naMdarAjAnA zAsanane TakAvavA A maMtrImudrA svIkAryA pachI mAre mATe naMdarAjA ekezvarya che. eTale ke rAjA ke prajA para Aphata Ave to bhoga ApavAno prathama dharma maMtrIno che mATe game tyAre kulaparaMparAnI A bhakti bhUlazo mA. te samaye jAnanI ke saMsAranI mAyAnI paravA na karatA." sthUlibhadra, e samayanA gaNataMtramAM rUpasuMdarI rUpakozAnA pUrvajonuM paNa sthAna hatuM. te samaye rUpasuMdarIo rAjyanI milakata gaNAtI. te aneka kaLAo zIkhatI, AjIvana kumArI rahetI. rUpakozAnI mAtA eka evI ramaNI hatI. vaizAlInI jItamAM tene tenA pati sAthe pATalIputra lAvavAmAM AvI hatI. teonI rAjasevA paNa prazaMsanIya hatI. dharmaparAyaNa saMyamamUrti pitAnA mukhe kI zAnuM nAma sAMbhaLatAM bhAvinI parama sAdhutA chupAyelI che tevA sthUlibhadrane eka kSaNa mATe romAMca thayo. kozAnuM rUpamAdhurya najara sAme taravaryuM. paraMtu punaH pitAnI saMyamazIla mukhamudrA jotAM ja svastha thayo. te pachI mahAmaMtrIe pUrvajonA parAkramanI yazagAthA kahI. rAta pUrI thavA AvI hatI. pitA bhUtakALamAM sarI tanmaya thaI akhkhalitapaNe putrone maMtrI mudrAnuM mAhAsya samajAvatA hatA. putro paNa sajAgapaNe rasapUrvaka sAMbhaLI rahyA hatA. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 31 aMte mahAAmArye kahyuM, "sthUlibhadrA beTA tAro uchera tArI mAtA ane mArI navarAzanI paLomAM dharma parAyaNatA, kRLA-kauzalya ane aneka vidyAonA siMcanathI thayo che, paraMtu zrIyaka janmyo tyAre huM to maMtrI tarIkenA rAjakAraNamAM gaLAbUDa hato. vaLI mAtA paNa maraNa pAmI hatI eTale tene AjJAvaza rahevA sivAya kAMI zIkhavA maLyuM nathI. chatAM tamane kAMI vizeSa kahevAnuM na hoya," temanA avAjamAM gaMbhIra chatAM AMtarika zIkha hatI. baMne putronA mukha para kuLano dharma dIpAvavAnI bhAvanA joI pitA saMtuSTa thayA. rAtrino aMdhakAra vilIna thavAnI taiyArI hatI. prabhAtano Acho prakAza pragaTyo. rAjya daravAje prabhAtanAM coghaDiyAM bajI rahyAM. mahAmaMtrIe putrone ArAma levA jaNAvyuM. pote rAtrinA jAgaraNanA bhAra vagara nityakramamAM pravRtta thayA. ( sthUlibhadranuM manomaMthana palaMgamAM paDyo sthUlibhadra vicArato hato ke kozAnA madhurA milanano sukhada prasaMga ane pitAjIe te ja samaye karelo sattAvAhI avAja! sthUlibhadra' eka tarapha pUrA kuLanI badanAmI, bIjI bAju pUrA rAjyanI sauMdaryasuMdarInuM AkarSaNa ane samarpaNa. AvA vicAranA ulkApAtamAM cAra divasathI sthUlibhadra koIne maLato nahi. koI gupta sthaLomAM azvArUDha thaI divasabhara ghUmato rahyo. bhUkhatarasanA bhAna vagara vanamAM viharato. koI nirNaya para AvI zakato na hato. - kartavyamUrti pitAnI mukhamudrA joto ane svapnamUrti kozA vilIna thaI jatI. paraMtu vaLI kozAnA paricayamAM teNe karelA saMvAdanA nehabharyA svaro smaraNa thatAM cittamAM tIvra AkarSaNa pedA thatuM ane pitAnI pavitra mukhamudrA vilIna thatI. parAkramI, kaLA kauzalyavAna Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 0 saMyamavIra sthUlibhadra yuvAnanI mUMjhavaNanuM varNana karavuM paNa muzkela che. vaLI adhyAtma saMskAra jhabakato ke A saMsAranI paLojaNa choDa. rUpa ane sauMdarya cAra divasanA cAMdaraNA jevuM che. tenuM manomaMthana pIDAyukta hatuM. rUpakozA navA vezamAM sauMdarya to sthUlibhadrane kyAM ochuM vareluM hatuM ? vaLI jevo vidvAna ane kavi hato tevo nipuNa raNayoddho hato. chatAM re mAnava mana ! sthUlibhadra kevI mUMjhavaNa anubhavato hato ? cAra cAra divasothI ghUmato Aje rAtre zramita sthUlibhadra madhyarAtrie nidrAdhIna thayo, tyAM to teNe kaMIka bhAsa thavAthI AMkha kholI joyuM, tenA khaMDamAM eka sainika dhasI Avyo hato. maMtrIprAsAdathI paricita hoya tema sthUlibhadranA khaMDa sudhI pahoMcI, sUtelA sthUlibhadranI teNe zAla kheMcI lIdhI. sthUlibhadra saphALo Ubho thaI gayo. tene koI kAvatarAnI gaMdha AvI, gAMdhA2no koI zastra sahita sainika sAme Ubho hato. "tuM koNa chuM? konuM kAma che ?"' sainika bhASA jANato na hoya tema mauna rahyo. punaH sattAvAhI avAje pUchyuM 'koNa chuM ?" mauna. sthUlibhadra vicAravA lAgyo. mahAamAtyanA prAsAda 52 naja2 mAMDavAnI koI hiMmata na karatuM, tyAre A sainika A khaMDa sudhI kevI rIte ghUsI Avyo ! punaH pUchyuM. "zatru ke mitra '' sainika pAko nIkaLyo mauna ja rahyo. sthUlibhadranI zaMkA pAkI thaI ke kaMI kAvatruM che. teNe sainikane parAsta karavA tenI sAthe bAtha bhIDI. sainike sAmano na karyo. sthUlibhadranA Azcaryano pAra na rahyo. chatAM tenI zaMkA vadhu sabaLa banI. sainikane Akho ja UMcakIne nIce pachADavA mATe UMcakyo tyAM to mAthAnuM vastra nIkaLI gayuM ane lAMbA sugaMdhayukta kezakalApe Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra cUlibhadra 0 33 sthUlibhadranA mukhane DhAMkI dIdho. - bhadra, huM tamArI vidAya levA AvI chuM. "koNa kozA ? A sAMbhaLatAM ja jANe sApa hAthamAM pakaDyo hoya ane je tvarAthI choDI de tema bhadra kozAne vegathI nIce pheMkI. kozAe jAtane saMbhALI lIdhI ane UbhI rahI. gAMdhAra sainikanA vezamAM sajja kozAnuM sauMdarya ajaba rIte nikharatuM hatuM. yogI paNa bhAna bhUle tevI e kSaNa hatI. kSaNamAtranA mauna pachI baMne nikhAlasatAthI hasI paDyAM. sainikane parAsta karavAnI peravI karanAra yoddho mINabattInI jema ogaLI gayo. oha kozA! manomUrti mArI svapnasuMdarI ?" rUpanA AkarSaNamAM kheMcAyelA AkuLa sthUlibhadrane vaLI pitAjInA zabdo ghUmarAyA. kozAno samAgama pApa che." vihvaLatAthI tenI AMkho baMdha thaI gaI. kozA tuM paradeza jAya che ? vidAya levA AvI chuM? jA o suMdarI tane vidAya ApuM chuM ane icchuM ke punaH tuM mArI najare na paDe, tAre kAraNe mArA jIvanamAM keTaluM tophAna jAgyuM che ! kumAra, mArA pratye ATalo tiraskAra zA mATe ? bALapaNathI ApaNe sAthe ramyAM chIe, kaLAo khIlavI che. ekabIjAnI godamAM beThAM chIe. to pachI atyAre kozAmAM zuM koI viSa tamane sparze che ? baMdha AMkhe UbhelA sthUlibhadrane kozAe ArtabhAve khabhe hAtha mUkI halAvyo." kozA ApaNe bhegAM thavuM zakya nathI. pitAjI kahe che A prema e pApa che." to pachI mAtRprema, dezaprema, dharmaprema paNa pApa che? jo temAM pApa na hoya to strI-puruSanA prema pApa zAthI? je divase kozAo Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 0 saMyamavIra cUlibhadra ane bhadro jevAM tattvo nahi hoya tyAre duniyA bhUtAvaLa haze." "kozA tuM game tema kahe pitRAjJA e mAre mATe parama dharma che. tethI ApaNe koI kALe bhegAM nahi thaI zakIe." bhadra ! tuM mAnaje ke kozAno prema acala che. tene koI hINA kuLanA kAraNo DagAvI nahi zake. bhale jagata mane gaNikAnI putrI kahe paNa A sAmrAjyanA pAyAmAM amArA sauMdaryamAM zIlanA AdarzanI kurabAnI rahelI che kozAnI vANImAM aDagatA hatI. te mahAmaMtrInA maMtavyane svIkAravA taiyAra na hatI. "kumAra tamArI kozA guptarAra banI gAMdhAra jAya che. jItanI AzA bharI che. jIvatAM hoIzuM to maLIzuM. athavA AvatA bhave maLIzuM. ApaNA sAcA premanA milanane koI rokI nahi zake. kozAe javAnI taiyArI karI." sthUlibhadra vidvAna, paDadarzanano abhyAsI, vIrayoddho, Aje eka kumaLI kanyAnA tarka pAse tenuM A badhuM ja jJAna, abhimAna sarI gayuM. "kumAra tamAro ghaNo samaya lIdho, have vidAya mAMguM chuM. AzIrvAda Apazo ne ?" sthUlibhadranuM mana kozAnA maMtavyothI, vacanothI prabhAvita thaI gayuM hatuM. kozA kharekhara bhadra ane kozA jevAM tattvo - jIvo hajI A saMsAramAM rahevA yogya che. nahi to saMsAra paNa zuSka banaze." hA kumAra e tattvono koI nAza nahi karI zake." kozA khaMDanI bahAra nIkaLI ghoDA para svAra thaI rAjamArge caDhI gaI. sthUlibhadra tene jatI joI rahyo. kevuM jIvaMta sauMdarya, mAdhurya, ajaba kozA. mArI svapnamUrti. kharekhara pitAjInI najara keTalI dUraMdezI ane vilakSaNa hatI ! sthUlibhadra nityakrama mATe pAcho pharyo tyAM sAme ja pitAjIne UbhelA joyA. mahAmaMtrInA manamAM eka saMkalpa paDyo hato, kuLaparaMparAthI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 035 AvatuM mahAmaMtrIpada sthUlibhadra zobhAve. AthI teo sahaja bolI UThyA. sthUlibhadra, daSTirAga, sneharAga pApa che." pitAjInA zabdo kAne paDatAM ja sthUlibhadra vaLI pAcho saMtApamAM aTavAI gayo. haiyuM valovAI gayuM. ghaDIbhara kozAnA sauMdaryane mANeluM sukha sarI paDyuM. pitAe ApelA saMskAro sAme moTo paDakAra hato. bIjI bAju samarpita kozAnA sauMdaryanuM AkarSaNa yogIne calAyamAna kare tevuM hatuM. ethI kozAne kaheto hato 'tuM punaH najare na paDe tevuM icchuM chuM. tAruM nAma mArA kAne na paDe evI parabhomamAM pahoMcI jA !" paNa kozA bahu sAhasika nIkaLI. sthUlibhadrane manAvI lIdho. punaH pitAjInI zIkhanuM smaraNa. sthUlibhadranI mUMjhavaNa kharekhara hRdayadrAvaka hatI. pitAjI Adarzane mATe prANa pAtharatA hatA. kozA hINa kuLanA kalaMkane nivAravA mAMgatI hatI. baMne vacce sthUlibhadra jholAM khAto hato. te kALe rAjanartakIonuM rAjyamAM sthAna UMcuM manAtuM. topaNa uccakuLamAM kuLavadhU tarIke svIkAra na thato. rAjAmahArAjAo temano paricaya jhaMkhatA paNa koI potAnA rAjakumArane rAjanIrtikA sAthe paraNAvatA nahi. evuM hINa kuLanuM kalaMka rAjartikAne mAthe rahetuM. mahAmaMtrI e samAjanA baMdhAraNamAM custa hatA. kozA gAMdhAra pahoMcI. yuddhanI yogya bAtamI maLatA naMdamahArAjA mahAamAtya, sthUlibhadra sau gAMdhAra pahoMcyA. tyAM raNasaMgrAma khelAyo. e kALe A rIte yuddho dvArA rAjavistAra thato, sAthe rAjAonI anya abhilASAo poSAtI. ( gAMdhAra rAjyanI jIta sAthe zuM banyuM gAMdhAranI jIta meLavI sau pAchA pharyA. sAthe pATanagara takSazilAnA vidvAna traNa ratnone mAnabhera laI AvyA hatA. vyAkaraNakAra pANini, vidvAna vararuci ane viSNugupta cANakya. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 0 saMyamavIra sthUlibhadra magadhanA pATanagara pATalIputramAM Aje bhavya vijaya mahotsava hato. nagarIne svarganI zobhA ApI hatI. prajAnA haiyAmAM AnaMda hato. rAjavatsala rAjA ane mahAamAtyane prajAe utsAhathI AvakAryA. magadhanA rAjA, prajA, sAmaMto, saune mATe gAMdhAra vijaya advitIya hato. utsavanA pUramAM divasa pUro thayo. vijayanI zobhAyAtrAmAM vidvAna tripuTI zobhI rahI hatI. prajAe temanuM svAgata karyuM. utsava-vadhAmaNAM pUrAM thayAM, divasa Athamyo. takSazilAnI mAnanIya vidvata tripuTInI yogya vyavasthA karI sthUlibhadra potAnA prAsAde pAcho pharato hato. yuddhanA divasomAM mananI dizA ane dazAnAM vaheNa phaMTAyAM hatAM. paraMtu potAnI bhomakAmAM paga mUkyo ke sthUlibhadranA mananuM ghammaravaloNuM pharavA lAgyuM. teNe joyuM ke potAnA hRdayasiMhAsana para kavitA ane kozA be birAjamAna che. paraMtu jyAre kuLanAM gaurava, saMyama, zIlanA saMskArano vicAra karato tyAre kozA lupta thatI. chatAM tenA sUkSmabhAvamAM jANe kozA UpasatI hoya tevuM bhAsatuM tyAre mUMjhAto. sthUlibhadra punaH punaH potAnA dilanuM nirIkSaNa karato. temAM te joto ke tenA hRdaya siMhAsana para be AkRti Upase che. eka kavitA ane bIjI koza. A AkRtione jotAM tene sattA, maMtrIpada, samRddhi tuccha lAgatAM. paraMtu jyAre te kozA pAchaLa tenA kuLane joto ane vicAramAM paDI jato ke potAnAM kuLa zIla ane dharmasaMskAranuM zuM ? tyAre kozAnI AkRti bhUMsAI jatI ane te kavitA tarapha joto paNa UMDe UMDe kozA vagaranI kavitA tene nirasa lAgatI. athavA kavitA ane kozA tene eka ja lAgatAM. ( yUlibhadra kozAne AdhIna Ama vicAramagna dazAmAM azvArUDha thaI mArge jatAM acAnaka tene koIe rokyo, utsavanI rozanInA ajavALAmAM teNe joyuM ke jo ke Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 37 rokanAra eka strI hatI. te kozAnI dAsI hatI. "devI yAda kare che" dAsIe praNAma karIne kahyuM. koNa devI ! kozA?" kozAne dAsadAsIo devI kahetA. sthUlibhadra vyaMgamAM pUchyuM "tArA mAnavaMtA devI kyAM che !" citrazALAmAM sthUlibhadra yuddhamoracethI nakhazikha akSata pAcho pharyo hato. ghare jaI priyajanonuM svAgata mANavAnuM dila hatuM. maharSi jevA pitA, sAta viduSI baheno, zrIyaka jevo vahAlasoyo bhAI, A saune maLavA Atura dila kozAnA AmaMtraNe bhramamAM paDyuM. vIratAbharyo AvakAra mANuM ke gIta, saMgIta sauMdaryano svAda? konI agrimatA? pote nirNaya karyo ke A samaye mAre haLavA thavAnI jarUra che. tethI dAsIne kahyuM: "jA khabara Apa huM AvuM chuM." enA manamAM hatuM ke raMgabhavana jovAze. kozA sAthe hAsyavinoda karI haLavA thaI pachI ghare javAze svajanone maLAze. Ama mananuM samAdhAna karI te dAsInI pAchaLa doravAyo. bhAvinA bhItaramAM zuM chupAyeluM hatuM? yUlibhadrane mATe have ghara, svajana parAyA thaI javAnAM hatAM? te raMgabhavane pahoMcyo. pravezadvArathI mAMDIne raMgabhavananA pagathAra sudhI cAre bAju zRMgArayukta ane sauMdaryanAM sAdhano patharAyelAM hatAM. kozAnA raMgabhavananI cAre bAju manohArI vAtAvaraNa sarjatuM udyAna hatuM. temAM vaLI citrazALA pUrA uttama ArasanI hatI. A dazyathI tenI aMtaranI sRSTimAM svarga UtaryuM hoya tevuM jaNAtuM hatuM. kozA - svarganI parInuM milana to have thavAnuM hatuM. sthUlibhadra stabdha citte dAsInI pAchaLa cAlI rahyo hato. citrazALA batAvI dAsI tyAMthI dUra jatI rahI. te citrazALAmAM pravezyo. atyaMta AkarSaka rozanI, uttama gAlIcAothI dharA zobhatI hatI. suvarNapAtro eka khUNe zobhatAM hatAM. khaMDamAM mAdaka sugaMdha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 * saMyamavIra sthUlibhadra prasarelI hatI. vijaLInA camakArA jevA jhUmaro jhUlatAM hatAM. eka moTA virAma Asana para kozA sUtI hatI. ati AkarSaka vastrasajAvaTa karelI kozA, kalAmaya gUMthelA kezakalApa, pavana dvArA UDatuM oDhaNI jevuM vastra tenA mohaka aMgone pragaTa karatuM hatuM. jyAM yogI chaLI UThe tyAM A yuvAnanuM zuM gajuM? kumAra" jANe ghaMTaDI raNakI, ane aMgabhaMga karatI kozA sthUlibhadranA svAgata mATe UbhI thaI. sthUlibhadra kozAne prathama najare jotAM ja kuLa, zIla, saMyama, pitAnI zIkha, badhuM ja visarI gayo. kozA" pachI te kaMI bolI ja na zakyo. stabdha banIne Ubho ja rahyo. kozA tene hAtha pakaDIne potAnA virAmAsana para besADI pote tene aDIne beThI. kozA sAcesAca tuM devalokanI apsarA che?" hA kumAra tethI paNa vizeSa, tArA hRdayanI rANI" ema kahIne kozAe sthUlibhadrane gADha AliMgana ApyuM. sRSTinuM sauMdarya jANe kumAranA caraNe nyochAvara thaI gayuM. - kumAra javA de zIla saMyama ane svarga-narakanI vAto. A ja svarga che mANI le. pitAjInI vAto javA de." pitAjInuM nAma AvatAM ja sthUlibhadra madananA sakaMjAmAMthI jAgrata thaI gayo hoya tema te kozAne dUra karI Ubho thaI gayo. kozA tuM zuM karI rahI che. dUra jA. mane sarvanAzane mArge na laI jA. Akhare tuM gaNikA. tane kuLa ane zIlanuM zuM bhAna hoya?" kozA: "kozA gaNikA bhale hoya paNa tenAmAM pavitra prema che. tuM kadAca bhaviSyamAM maMtrI ke magadhapati thAya, aneka rANIo paraNe paNa A garIba dAsI jevA prANa pAtharanAra tane nahi maLe tyAre tane huM sAMbharIza." Ama bolatI kozAnA vAgubANa vizvAmitra jevAne paNa calita kare tevAM hatAM. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 39 sthUlibhadra vicAramAM paDyo. zuM sneha, kevo RNAnubaMdha ! vaLI prazna UThyo : pitAjInuM zuM? e vicArathI te khUba vivaLa banI gayo. kozA tenuM maMthana kaLI gaI. hAthamAM AvelA prANapriyane te choDI de tevI nirbaLa na hatI. kozA: "kumAra e badhuM visarI jA. tArA kavihRdayane pichANanAruM koNa maLaze? tAro mAro janmAMtarano saMbaMdha che, pitAjI Aje duHkhI thaze kAle bhUlI jaze tema loko paNa bhUlI jaze. paraMtu A rUpano ane kalAno meLa, pharIthI nahi maLe. tArI sAme vizvavijayI sauMdarya jhUkatuM AvyuM che, mane apanAvI le ! AjanI rAta mANI le ane kozA punaH kumAranI najIka sarI." baMne mATe e saubhAgyanI paLa hatI ? dharmaparAyaNa parAkramI pitAnA Adarzane te bhUlI gayo. tenA cittamAM kozA kozA guMjI rahyuM. bhAI, bahena, rAja, kAja, kuLa, zIla sarva visarAI gayuM ane kozAne bAhumAM pakaDI gADha AliMganamAM jakaDI lIdhI. baMnee puSpa AcchAdita zaiyAmAM suhAgarAta mANI lIdhI. pAchalI rAtre baMne zramita thaI nidrAne AdhIna thayAM. ( A zuM adhaHpatana hatuM? rAtri pUrNa thaI. divasa Ugyo cUlibhadra jAgyo. ane rAtrinA smaraNe tene gherI lIdho. eka bAju caMdana jevI zItaLa seja hatI, bIjI bAju adha:patananI jvALAo dekhAvA lAgI. jANe potAnI hAra thaI hoya tema suMvALI sejamAM paNa tenuM aMtara baLavA lAgyuM. sejamAM beTho thaI lamaNe hAtha daI vicAravA lAgyo. meM zuM karyuM? chevaTe kozAe mane patanane mArge doryo. mArA kuLanuM zuM? mArA pitAnuM zuM? e sarvane meM jhAMkhapa lagADI. vaLI rAtrie gALelo vilAsano kepha tene seja choDavA deto na hato. aMtaradAhathI baLato punaH sejamAM ADo paDyo. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 0 saMyamavIra sthUlibhadra tenA aMtaradAhane zAMta karanArA kozAnA mIThA gItano dhvani tenA karNapaTalane bhedI rahyo. punaH te mohaka nidrAmAM sarI paDyo. "koyalaDI TahukA kare aMba laheke re lUMba yUlibhadra surataru sarikho kozA kaNayara kaba Avo vahAlA dhUlibhadra." svaronI dizAmAM teNe dRSTi karI, kozA tenI sAme ja vAjiMtra laI beThI hatI, jANe svaradevI banI gItanuM punarAvartana karatI hatI. kaMThanI madhuratA relAtI hatI. tenA svaraguMjanamAM bhadra khovAI gayo. ( kozAnuM premarpaNa kozAmAM sauMdarya karatAMya savizeSa bhadra pratyenuM premArpaNa hatuM. bhadrane jotAM ja te svargIya sukhane anubhavatI. bhadrane rIjhavavo te teno jIvanamaMtra hato. teNe joyuM bhadra kaMIka becena che, tenA kaMThamAdhuryathI bhadrano AtmA prasanna thaI nAcI UThyo. kozA to gAtI ja rahI. dhUlibhadra surataru sarikho ne kozA kaNavara kaba. Avo vahAlA yulibhadra." bhadra vaLI vedanA bhUlyo, punaH vilAsanA raMga mana para chavAI gayA. bhadra-ko, vRkSa-velI, AvI ghaNI upamAo kozAe gItamAM gAI. bhadra: "paraMtu te sarva upamA sAme bhadra kozA ananya. ApaNI jugala joDI pAse sarva tuccha" te kozAnA gIta sAthe tenA UrmibharyA zabdo sAthe tenA dehasaudaryamAM chupAveluM amRtapAna karI rahyo hato. kozAnA sauMdaryanuM rasapAna karavA tenA caraNe namanArA ghaNA hatA. rathAdhyakSa to taraphaDato hato. paNa kozA kevaLa vAsanA-vaibhava nahotI icchatI paNa tenA kalArasamAM pUrti karanAra, tene jIvaMta rAkhanAra badhuM ja bhadramAM hatuM. kevaLa sauMdaryalolupa e mAnavo pAse vaibhava vizada hato. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra TyUlibhadra 0 41 sAmarthyavAna hatA paNa kozAne bhadra jevo bhavya puruSa khapato hato. prabhAte sthUlibhadra karelo mAnasika zoka, aMtaradAha gAyaba thaI gayo. te Ubho thayo. kozAnA sauMdaryane amRtanI jema pI rahyo. kozA paNa sthUlibhadrane varI cUkI. jIvanamAM apAra vaibhava mAna vagere hatAM, paNa tene AvA puruSanI AkAMkSA hatI. te sthUlibhadrathI purAI hatI. have tene koI puruSanI jarUra ja na hatI. tenA sahavAsa ADe A vizvanI saghaLI saMpatti maLe to paNa tuccha hatI. mana vacana kAyA saune teNe bhadrane adhIna karyA hatAM. temAM teNe parama saMtoSa mANyo. ( kozAno padagauravano tyAga che gAMdhAranA vijaya pachI sarvanA mAnasanmAna mATe rAjasabhA bharAvAnI hatI. sthUlibhadra ane kozAne emAM hAjara rahevAnuM hatuM. kozAe enI yAda ApI, ane yUlibhadranuM mukha nisteja thaI gayuM. have kaye moDhe e pitAnI samakSa hAjara thAya? ke saMsAramAM UjaLA mukhe harephare? samAjanI sAme kevI rIte Ubho rahe? kuzaLa kozA tenA mukhanA bhAva uparathI tenI aMtar sthiti jANI gaI. teNe tarata ja kahyuM: "priye tame ahIM ja raho, snAnAdithI taiyAra thAva huM rAjasabhAmAMthI tarata ja AvuM chuM.' kozA yukta sajAvaTa ane sAlasAmAna sAthe rAjasabhAmAM pahoMcI. tenA karNamadhura gAnathI sabhAno prAraMbha thavAno hato. kozAe pUrA diladimAgathI madhura svara cheDyA. sabhAmAM sau mugdha thaI svarane mANI rahyA hatA. kozAnuM AkharI nRtya paNa pUrNa thayuM. mahArAjAe prathama mahAmaMtrIne "samarakesarI'nuM biruda ApyuM. pachIno krama hato laghumaMtrI yUlibhadrano, paNa sthUlibhadra kyAM ! te kyAMya dekhAyo nahi ke pachI mAnasanmAnano krama AgaLa cAlyo. tyArapachI mahArAjA naMde svayaM kozA pratye ati AdarathI icchita mAMgavAnuM kahyuM. kozA UbhI thaI mahArAjane praNAma karI bolI. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 0 saMyamavara yUlibhadrA "mahArAja eka ja vara mAMguM chuM Apa Apazo ne ? "avazya." jo Apa mane icchita Apo to mane rAjagaNikAnA padagauravathI mukta karo." "kema ? tane kaMI manaduHkha thayuM che ?" "nA mahArAjA, ApanI kRpAthI mane koI vAtanI kamI nathI. rAjasevA to mAro kuLadharma che." kozA tuM A rAjasabhAnI zobhA chuM. chatAM tArA icchita pramANe tane rAjasevAthI mukta karuM chuM." rAjasabhA visarjana thaI. sau svasthAne gayAM. mahAmaMtrInA cittamAM sthUlibhadra kyAM e magadhezvarano svara guMjI rahyo hato. vicAramagna dazAmAM teo potAnA prAsAda tarapha jatAM maMtrIzvare mArgamAM jatI kozAne pUchyuM : sthUlibhadra kyAM che ?" mArI citrazALAmAM che. temaNe mane svIkArI lIdhI che, meM rAgaNikAnuM pada tyajI tene svIkArI lIdho che." kozA DaratAM DaratAM zIghratAthI ATaluM bolI gaI. "kozA tuM jANe che teM kevuM apakRtya karyuM che ?" maMtrInA zabdomAM Aga varasatI hatI. "maMtrIzvara nirUpAya hatI. amArA pUrvajanmanA RNAnubaMdha ja evA che. Apa amane bALI zakazo paNa alaga nahi karI zako. eTale tamArI garIba putrIne svIkAravI, amane bALavA ke jivADavAM tamArI icchAne AdhIna che." Ama kahI kozA namIne UbhI rahI tenA aMtaramAM paDelI koI khAnadAnI tene ucca kuLavadhU thavA, ucca mAtRpada mATe kheMcatI hatI eTale ati namratAthI magadhasamrATa sivAya koIne nahi jhUkelI kozA mahAmaMtrI rAjane mUkIne UbhI rahI. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra - 43 paNa re ! samAjanAM baMdhana, kuLanA Adarzane maMtrIrAja kevI rIte gauNa kare ? maMtrI rAjanA netromAM kopa varasato hato, teoe zibikAne tvarAthI AgaLa levA kahyuM. kozA paNa potAne AvAse pahoMcI. rAjagaNikAnA kAryano bhAra UtaryA pachI, kozAne haLavAza lAgatI hatI. paraMtu maMtrIrAjanA kopanA bhArane kema sahevo tenI mUMjhavaNa hatI. Ama kozA ane bhadranuM premasevana paNa kuLanI hInatAne kAraNe vinayukta hatuM. maMtrIrAja paNa vyathita hatA. jagatamAM jIvonA RNAnubaMdhamAM kevI vyathA hoya che? nathI choDAtuM nathI rahevAtuM. saMsAranA saMgharSane sevanArAonI dazA dayAjanaka hoya che. ( magadhezvarano ajoDa rAjavaibhava) bhAratavarSamAM magadhasamrATa dhananaMda mahAmutsaddI, parAkramI tarIke ajoDa vyaktitva dharAvatA hatA. jevo vaibhava hato tevuM vIratva hatuM. temAM kalArasikatA temano prANa hatI. mAnavalokamAM ati sukha pada cakravartI manAya che, tevuM magadhezvara viSe manAtuM. teo bhAratavarSamAM eka chatrI rAjya dharAvanAra hatA. magadhasamrATanA ati vizALa prAsAdane pharatA sAta koTa hatA. pUro vistAra ati ramaNIya hato. dareka koTano covIsa kalAka sakhata cokIpahero raheto. seMkaDo sazastra sainikothI rAjaprAsAda rakSita hato. e dareka sainiko magadhezvara mATe zira Ape tevA vaphAdAra ane parAkramI hatA. te sarvanA upara mahAsenApati vimalasena hatA. A rAjaprAsAdamAM vagara rajAe cakaluM paNa pharakavAnI hiMmata karatuM nahi, kevaLa mahAamAtya jevA taddana aMgata vizvAsu mAnavone ahIM praveza maLato. rAjaprAsAda uttamakoTinA ArasamAMthI banelo hato. te uparAMta temAM avanavI zobhA dharAvatA suvarNanI kalAkArIgarI to dareka dIvAlone zobhAvatI hatI. magadhazvarano hiraNyakoSa bhAratavarSamAM prasiddha hato. ati vizALa rAjaprAsAdamAM seMkaDo sainiko, seMkaDo Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja * saMyamavIra sthUlibhadra dAsadAsIo, seMkaDo cokIdAronI upasthiti chatAM vAtAvaraNa zAMta ane zistabaddha rahetuM. kyAMya zoka saMtApa nahi, magadhezvaranI sukhasamRddhi soLe kaLAe khIlI hatI. mahApratihAra vimalasena khullI talavAre magadhezvaranI beThaka najIka hAjara raheto. tenI vaphAdArI zirasAvaMdya hatI. Ama magadhezvaranuM rAjakIya jIvana jhaLakI rahyuM hatuM. aMtaHpura paNa saMtoSajanaka hatuM. temAM paNa mahAamAtya zakaTAlanI ekezvarI samarpaNatA te temanA samrATapaNAmAM ati sahAyaka hatI, te teo jANatA hatA, tethI teo mahAmaMtrI pratye ati Adara dharAvatA. mahAmaMtrInA rAjakIya maMtavyone te vizvAsapAtra mAnatA. magadhanA sAmrAjyane sthira karavAmAM mahAmaMtrInI vizeSatA hatI te paNa jANatA hatA. pATalIputramAM kAvyarasanI relI, maMdiranI Toce kaLaza dIpe tema gAMdhAra rAjyanI zauryabharI jIta meLavIne tyAMthI lAvelA mAnavaMtA traNa vidvAnothI rAjyasabhA ati zobhAyamAna thaI hatI. traNene yogya uttama kAryonI javAbadArI soMpAI hatI. temAM paNa zreSTha kavi vararuci to navAM navAM kAvyo racI mahArAjAnI kAvyarasikatAne saMtoSa ApatA. udAra magadhezvara temanI vidvatAnI pUrI kadara karatA ane sonAmahoronI varSA thatI. AthI temanI mahattvAkAMkSA vRddhi pAmatI. - takSazilAnA traNa mahAna vidvAno magadha sAmrAjyanA Azraye rahyA hatA. temAM bhagavAna pANini sarva viSayomAM nipuNa chatAM vyAkaraNazAstramAM te ajoDa che. teo svayaM vyAkaraNakAra hatA. sarva zAstronA nicoDane teo vyAkaraNamAM AkAra ApatA hatA. mahaddaaMze . alipta rahetA. gAMdhAramAM rAjyAzraya lIdhA pachI paNa teo potAnA ja viSayamAM lIna rahetA. na ja chUTake teo rAjasabhAmAM AvatA vAdavivAdamAM to Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 45 bhAga letA ja nahi. viSNugupta cANakya mahAkuzaLa ane vicakSaNa che. teo zastravidyA, zAstravidyA ane astrakaLAmAM nipuNa hatA. paraMtu teo bhAre svamAnI, teo svayaM koInA saMparkamAM AvatA nahi. anya vidyArthIo paNa temanA sAnidhyathI dUra rahetA. rAjasabhAmAM temanuM sthAna mahattvanuM hatuM. teo saune zistabaddha rAkhI zakatA. mahAamAtya sAthe temanI nikaTatA hatI. vararuci mahAna vidvAna hatA. sAthe sAthe zAstronA TIkAkAra ane saphaLa zikSaNakAra hatA. temAM paNa zIghra kavitva e temanI svayaM siddhi hatI. kAvyaracanAmAM ajoDa tevA ja kathAkAra hatA. baMne vidvAnothI vararuci kaMI judA ja taravaratA. rAjyAzraya meLavyA pachI mahArAjA naMdanA te priyapAtra hatA. guruvarya paNa temane mAna ApatA. temanI sauMdaryavatI putrI upakozA vararuci pratye saddabhAva rAkhatI temane maLavAmAM AnaMda mAnatI. vararuci roja guruvaMdana mATe jatA, upakozAne maLatA, pariNAme paricaya vRddhi pAmyo hato. bhAratavarSamAM mahArAjA dhananaMdanI ekachatrI ANa vartAtI hatI. mahAamAtya rAjyasImADA saMbhALatA hatA. AthI magadhezvara rAjasabhAmAM kAvyasabhAnuM Ayojana karI yuddhanA bhArane haLavo karatA hatA. rAjA prajA sau have kAvyakillolamAM pravRtta hatAM. ( vidvAna kavi vararucinI adabhuta kAvyaracanA ) naMda mahArAjanI cakravartIpaNe dUra sudUra prasiddhi hatI. zreSTha kavi vararucinI vidvattAthI magadhanI sAhityasabhA mahAna AkarSaNanuM sthAna banI hatI. naMda rAjA hiraNyakoSa mATe jANItA hatA. te meLavavA kavio sAkSaro dUrathI doDI AvatA hatA. pATalIputramAM ghare ghare nAdabrahmanI ane kAvyadevInI upAsanA zarU thaI hatI. vaLI e divasomAM yuddhanA morace virAma hato. eTale pATalIputranI zerIo Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 * saMyamavIra sthUlibhadra kAvya, sAhitya, saMgIta, nartana yoga kriyAo tathA zRMgArarasothI guMjatI hatI. eka mAtra mahAmaMtrI ciMtita hatA. vicAratA hatA ke prajAnA parAkrama ane vIrarasanuM zuM? A sAhityasabhAno prANa vararuci hato, te khUba mahattvAkAMkSI hato. te vicArato ke eka vakhatanA brAhmaNa kavi zakaTAla mahAmaMtrI thayA to huM vidvAna mahAmaMtrI kema na thaI zakuM? mahApadavIdhara banavAnI tenI mahattvAkAMkSAno vizeSa uddeza guruputrI upakozAne meLavavAnuM AkarSaNa hatuM. Aje to zerIe zerIe paDaha vAgI rahyo hato. sAhityasabhAmAM vidvAna vararuci 108 zlokanI navaracanA karaze. mahArAjA zloke zloke suvarNamudrA arpaNa karaze. Aje sAhityasabhAnI zobhA apUrva hatI. A sabhAmAM mahAmaMtrI temanI putrIo, rAjAo, zreSThio, dezavidezathI AvelI gaNikAo hAjara hatAM. eka eka zlokanI navaracanAmAM vararucinI jiddAmAMthI phUla kharatAM, ke jANe motIno varasAda varasato tenI kalpanA ja Azcaryajanaka hatI. kAvyarasika mahArAja ati prasanna hatA. eka zloka rajU thato ane eka suvarNamudrA arpaNa thatI. vaLI mahArAje kahyuM : he viddhadavara je joIe te mAMgI lo." vararuci mahArAjane mastaka namAvI UbhA thaI kaMI kahevA jatA hatA tyAM mahAamAtya zakaTAla dhIrethI UbhA thayA. sabhAgRhanA madhyamAM AvI mahArAjane mastaka namAvI bolyA : deva kaMIka nivedana karavAnI AjJA Apo." - vidvatasabhAmAM mahAmaMtrInuM nivedana saune lAgyuM raMgamAM bhaMga kintu maMtrIrAja paLavAra thobhI jAo, mane vidvatAnI kadara karavA do. duniyAne jANavA do ke mahArAjA naMda kAvya, vidyAdevInuM Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 47 kevuM sanmAna kare che. jevA raNavIra che tevA dAnavIra che." "mArA nAtha A sanmAna aMge ja mAruM nivedana che." sabhAmAM gaNagaNATa zarU thayo. kAvyarasanA pravAhamAM maMtrI rAje kyAM A patharo pheMkyo. paraMtu maMtrIrAjanI viruddha kahevAnuM magadharAjyamAM koI kalpanA karI zakatuM nahi. magadhazvara paNa mahAmaMtrInuM sthAna samajatA hatA. bhale mahAmaMtrIrAja je kahevuM hoya te TUMkamAM kaho" mahArAjA, aparAdhanI kSamA cAhuM chuM. mAruM namra nivedana che ke A paMDitavarya vararucine kaho ke A prakAMDa vidvAnonI sabhA che, temAM purANAM subhASita baMdha kare, navI kAvyaracanA prastuta kare. dAnasanmAna navIna kAvyo mATe zobhe." vararuci apamAnathI kALajhALa thaI gayo. "koNa kahe che mArAM subhASito purANAM che." "huM kahuM chuM paMDitavara, meM AvAM kAvyo sAMbhaLelAM che." svastha citte maMtrIrAje javAba Apyo. vararucinuM jigara cirAI gayuM. "pramANa Apo." mahArAje paNa kahyuM "maMtrIrAja pramANa zuM?" "mahArAja pramANa vagaranI vAta huM karatAM zIkhyo nathI. A badhAM kAvyo huM nahi paNa mArI putrIo paNa jANe che." vararucine bhayaMkara apamAna lAgyuM. "bolAvo tamArI putrIone, Ano nirNaya A ja ghaDIe thavo joIe." "satyAsatyanA nirNaya mATe huM ane tame koNa ? e to magadharAjanA siMhAsananuM kAma che." ( zreSTha kavi vararucinI kAvyasabhAmAM hAra ? aMtaHpuranA strI-parivAramAM temanI putrIo beThI hatI. mahAmaMtrIe khUba snehapUrvaka kahyuM: "kSA beTA sabhAgRhamAM Avo, jojo kaMI saMkoca karazo mA." che : : : : - kArataka Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 0 saMyamavIra sthUlibhadra eka pachI eka yakSA ane tenI cha baheno maMdamaMda gatie sabhAgRhamAM hAjara thaI, temanA nUpurajhaMkArathI vAtAvaraNamAM uttejanA AvI. jANe saMgIta puravaNI thaI. sAte baheno bhadrAsane goThavAI gaI. varaci ati AvezamAM AvI kliSTa, blokapaMkti uccArI. sabhAgRhamAM tenA zabdo guMjI UThyA. vidvAno bolI UThyA sAva navatara paMktio' varuci ane sauno vizvAsa hato ke vijyamALA varacine varaze. mahAamAtye yakSAne saMketa karyo. ane yakSA hrasvadIrghanA uccArabhaMgarahita suspaSTa AkhI zlokapaMkti zAMtithI bolI gaI. e pachI bIjI, trIjI ema sAte putrIo jarA paNa kSati vagara zlokapaMktio bolI gaI. sabhA stabdha hatI. vaci kSobha pAmyo. mahArAjA vismita hatA chatAM satyAsatyano nirNaya karavA temaNe kahyuM : paMDitavarya bIjI navIna racanA saMbhaLAvo' A vakhate vararucie utAvaLa na karI. dhIrajapUrvaka pahelAM karatAM paNa kliSTa, gUDhArthavALI paMkti uccArI. paMDitajanone lAgyuM ke have vijaya varucino che. paraMtu pahelAMnI jema ja zAMtacitte pUrNa zuddhatAthI yakSAe blokano uccAra karyo. pachI bIjI trIjIe to tenA artha paNa karyAM. vaLI trIjI vAranI taka, paraMtu hA2 52 hAra maLatAM. vararucine mahAamAtya tenA verI lAgyA. temanI spardhAmAM to hato, temAM ve2 umerAyuM. aMtaramAM rahelI mahAamAtyane dUra karavAnI jhaMkhanA tIvra banI. rAjasabhAmAM kAvyarasikatAnI lahera jAmI hatI. vaLI mahArAjAne e paNa jaNAvyuM hatuM ke magadhanA samrATa raNazUra, tevA dAnazUra paNa che. AvA jAmelA raMgamAM mahAmaMtrIe bhaMga pADyo tenuM mahArAjane duHkha thayuM. ane ema paNa lAgyuM, rAjasabhAmAM pote mAnabhaMga thayA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavI2 sthUlibhadra 0 49 hatA. A kAraNe temanA manamAM mahAmaMtrI pratye kaMIka abhAva thayo. sabhA zAMta thaI, sau sAte putrIonI prazaMsA karatAM hatAM. koI kahetuM paNa sthUlibhadra to A saune TapI jAya. "sthUlibhadra." zabda mahAamAtyane kAne paDyo, tenI smRtimAM eka DaMkha pedA thayo. sabhAmAM maLelA putrIonA vijaya 52 e DaMkha kheMcI UThyo. mahAamAtyanA mukha para koI akaLa vedanA hatI. rAjasabhA zAMtithI vIkharAI gaI. sau svasthAne gayAM. mahAmaMtrI potAnA prAsAde pahoMcyA. Aje mahAmaMtrIne nidrA nathI AvatI. madharAtrie putrIonA khaMDamAM javAnuM ayukta kArya temaNe kyAreka karyuM nathI, paraMtu Aje temanuM hRdaya ghaNA bhArathI dabAyeluM hatuM. putrIono khaMDa strI sulabha kaLAothI suzobhita hato. mahAmaMtrI khaMDanA khUNe beThelI yakSAnI pAse jaI UbhA rahyA dhImethI bolyA "dhyakSA beTA !" 6 "koNa pitAjI ?"' te Azcarya pAmI. tenA avAjathI chae putrIo paNa jAgI UThI. ATalI jaldI jAgI UThelI putrIone pitA pUchI beThA. "madharAte nirAMte UMgha mANavA jevI tamArI vaya che. chatAM ATalI jaldI jAgI UThI, zuM kaMI ciMtA che ?' vaLI yakSA to jAgatI ja hatI. pitA-putrIno saMvAda pitAjI tamArA jevA samartha zirachatra che, snehALa bhAI che pachI zI ciMtA hoya ? paraMtu kyAreka moTAbhAInI yAda ajaMpo pedA karAve che. temAM paNa kAlanA kAvyasabhAnA prasaMge vimAsaNa pedA karI che ! "zA mATe ?" maMtrIrAje virAmAsane besatAM pUchyuM. pitAjI kavivara varuci navIna kAvyo mATe sAcA hatA. ame ApanI AjJAne vaza vartI phakta amArI smRtinI zaktinA AdhAre Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 0 saMyamavIra sthUlibhadra zuddha uccAra karyA hatA, e daMbha hato evuM lAgavAthI manamAM chUpI vedanA thaI Ave che ke amArI vidyAno Avo rAjakAraNI malina upayoga thavAno? te paNa pitAjInA svahaste ? sarasvatImAne zAstrane badale zastra banAvavuM ?" yakSA zAMta thaI. yakSA tamArA jevI nItisaMpanna, satyaniSThA dharAvatI putrIonA pitA tarIke mane gaurava che. tame ema nA mAnazo ke tamArI vidyAno durupayoga karyo che, paNa teno upayoga thayo che. magadhane mATe sarvasva arpaNa ApaNA kuTuMbanuM bhUSaNa che. te prANAMte paNa jaLavAze." putrIo kAvyakaLAnA nimitte magadhanI prajA ke rAjA vilAsI, vidveSI pramAdI ke lAlacI na bane te jovAnI mArI pharaja che. naMdarAja cakravartI thayA che paNa sAthe zatruo paNa maLyA che. teone sattA gayAnuM darda che. taka maLatAM te sau magadhane naSTabhraSTa karavA taiyAra thavAnA. mATe magadhane kevaLa kavio vidvAnonI jarUra nathI. tenI sAthe saMyamI jIvana gALanArA, vilAsane kSaNabhaMgura samajanArA vIra yoddhAnI paNa jarUra che." magadhanA svAmInI rAjasabhAmAM bhale kAvyadhodha vaheto rahe, teo sadA kAryarata hovA joIe. eTale kaLA ane parAkramano meLa yathAsthAne hovo joIe. saMskAra-sAhityanI jeTalI jarUra che teTalI rAjyane parAkramI vIronI jarUra che. meM ja e vidvAnone, kAvyarasikone ahIM ApyA che. paraMtu e zokha hoya, kepha ke nazA khAtara nahi." yakSA have tArA hRdayamAM zalya nathI ne !" " "nA pitAjI, tame yogya ja karyuM che." bhakSA jevAM saMtAnono zirachatra jema pitA che tema pitAno visAmo saMtAno che. mArI saMtatinuM mRtyu mane jeTaluM becena na banAve teTaluM tenuM adha:patana mane duHkhadAyaka lAge che. mAre nivRtti levI che paNa A rAjasevA, magadhanA svAmInI sevA lalacAmaNI che. huM nivRtta thaI gurudevanA caraNane sevavA cAhuM chuM. paNa magadhanA svAmI pratyenI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra cUlibhadra * 51 ekezvarI bhakti mane roke che." re mAnavI ! tArA mananI ucca bhAvanAo paNa A saMsAranI lIlA mAtra che. kAraNa ke chevaTa saMsAra niraMtara parivartanazIla che, temAM mAnavInuM dhAryuM pAra UtaravuM te durlabha che. thoDI vAra mauna rahI teo bolyA. koI vAra bhAvinI vicitratA paNa bhAse che. mArI AzAno staMbha sthUlibhadra tenI mAtAnI jema gaMbhIra ane kaMI udAsIna hato. meM ja tene kuzaLa gaNikA pAse vidyA zIkhavA mokalyo. Aje tenuM pariNAma viparIta AvyuM. takSazilAthI mahAmanoratha sevIne traNa vidvAnone huM ja lAvyo have tenA pravAhane rokavAnuM mAre zire ja AvyuM. mahArAja kaMI nArAja thayA. Ama vicAratAM lAge che ke sAdhu thayo hota to sAruM thAta ! A vedanAo sahevAno vAro na hota paNa rAjya pratyenI vaphAdArI mane roke che. " manamAM kaMIka maMthana cAlatuM hatuM, citta para te zabdo aMkita thayA. kumAre mane svIkArI che." kozAnA A zabdathI ciMtita thayelA kaMI AzA sAthe eka vAra maMtrIrAje yakSAne sthUlibhadra pAse mokalI hatI. tenI yAda AvatAM pUchyuM. "tuM bhadra pAse gaI hatI ne ?" "hA pitAjI gaI hatI. kozAnA saMskAra, AdaramAna to abhuta che. mAtApitAnA sArA narasA karmonuM phaLa saMtAnone bhogavavuM paDe che te nihALyuM. jevuM sauMdarya che tevuM ja snehArdi hRdaya che." maMtrIe e vAtane gauNa karI pUchyuM : ( yakSA kozAnA AMgaNe ) "paNa tuM bhadrane maLI ? eNe zuM kahyuM?" yakSA: "teNe prathama maLavAnI ja nA pADI." "zIla saMpanna ane parAkramI pitAno putra, satI jevI bahenonA bhAI dhUlibhadranuM gAMdhAramAM ja mRtyu thaI gayuM che ahIM to vAsanAnA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para saMyamavI2 sthUlibhadra kIDA jevA sthUlibhadranuM preta che. te tenuM mukha batAvavAne paNa lAyaka nathI. te Avyo ja nahi." "A samAcAra lAvatI kozA mArA pagamAM mastaka namAvI AMsu sAratI hatI, ne kozA para napharata karanArI huM raDuM." kozA raDatI raDatI kahetI hatI. yakSAdevI" mane mApha karo tamArA sparzane huM lAyaka nathI. tamArA saunI caraNaraja chuM. meM maMtrIrAjanA ghare ja corI karI che tenI sajA mRtyudaMDa ja hoya ? paNa amArI prIti tUTe enA karatAM mRtyudaMDamAM huM sukha mAnuM chuM. mAruM suMdara svapna tame nAza karazo ? kadAca e sajA maLavAnI hoya to eTalA AzIrvAda Apo ke A bhave nahi to AvatA bhave bhadra mane maLe. tamArA jevI satInA AzIrvAda jarUra phaLaze.'' pitAjI kozAnI manaHsthiti paNa hRdayadrAvaka hatI. mAre adharmane poSavo na hato chatAM huM kaMI paNa bolI na zakI.' "paNa sthUlibhadre zuM kahyuM ??' mahAmaMtrI, AdarzavAdI puruSa hatA potAnA AdarzamAM aNanama hatA. te strIonI lAgaNIvazatA jANatA hatA. teNe to mukha batAvavAnI ja nA pADI paraMtu kozAnI aneka vinaMtIothI te Avyo, nIcuM joIne Ubho rahyo. meM bolAvyo paNa mauna rahyo. AthI huM tenI pAse gaI. tenI pITha para hAtha mUkavA gaI. te dUra khasI gayo. "bahena huM tArA pavitra sparzane mATe nAlAyaka chuM. amArA viSayakaSAyothI dUSita A aMgo vAsanAnI bhaThThImAM eka divasa nAza pAmaze, agara gaMdhAze. pitAe saMskAra ApyA che tethI jANuM chuM ke A pApanI sajA zuM haze ! paraMtu bahena tuM A suMvALA narakAgAramAMthI jaldI cAlI jA. punaH ahIM AvavAno prayatna na karIza.' re mAnava ! pUrA vaibhavanI, aizvaryanI mahelAtane narakAgAra kahe che. hA ! kAraNa ke e sarva vaibhava pAchaLa zRMgA22sa che, vAsanAno Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 53 saMcAra che. vilAsanAM mojAM UchaLe che. AvuM samajavA chatAM jIva kevo vAmaNo bane che ke tyajI zakato nathI. bhAvi kahe che ke nA paNa bhadra eka divasa e parAkrama jarUra karaze. jenI gAthA saMyamavIra tarIke coryAzI covIzI sudhI guMjatI raheze ane kozAnuM nAma te sAthe gUMthAze eka ucca zrAvikA tarIke. pitAjI huM vimAsaNamAM paDI gaI. rokAvuM ke bhAgavuM? eka bAju tenA ekarArathI sabhAva ane bIjI bAju tenA AcaraNathI tiraskAra ?' meM kahyuM : "ekavAra pitAne maLI jA, zrIyaka to tArA vagara raDe che. ane bahenonA hRdayamAM tAruM raTaNa che. eka vAra maLI jA bhAI." "bahena, mArA apavitra mukhanA darzana karavA tuM laI jaIne zuM karIza? kozA ane mAro pUrvano koI RNAnubaMdha che, te kyAreka tUTaze tyAM sudhI mane ahIM ja jIvavA do. pitAjIne kaheje tamAro bhadra maraNa pAmyo che, tenuM preta bhale kozAnA bhavanamAM paDyuM rahe, saDatuM rahe. bahena jA have maLIzuM navA janme, ane huM raDatI AMkhe pAchI pharI." pitAjI kozA ane bhAIne joyA pachI teo pApI hoya tema mAruM mana nA pADe che. e kadAca mAro bhadra pratyeno sneha hoya !" pitAjIH "bhakSA ApaNA niSpApavaMzamAM AvA pApanI saMbhAvanA na hoya" "chatAM pitAjI kozA bhadranI joDI koI anokhI che. pUrvanA koI nIcakuLanA pApa kozAne naDyA. pUrva purve bhAI ucca kuLa pAmyo. jo A bheda na hota to teo magadharAjamAM pratiSThA pAmata. AvI sajA na pAmata. chatAM temano nirmaLa premarUpI suvarNa e sajAnA tApamAM zuddha banaze. bahenonA punaH prayatna chatAM sthUlibhadre temane maLavAnuM TALyuM." yakSA, bhadranI AzA rAkhavI vyartha che. eTale have zrIyakanAM Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 * saMyamavIra sthUlibhadra lagna karI laIe." "hA pitAjI." "kanyAne tamAre pasaMda karavAnI che." "zrIyaka ane ame kanyAne zodhazuM ane lagnotsava moTo karazuM ne ?" "e badhuM tamAre karavAnuM che. huM to vRddha thayo chuM." yakSA: "divyatAnA tejane vRddhAvasthA sparzatI nathI." yakSA ane anya bahenoe pitA pratye atyaMta ahobhAva vyakta karyo. mahAmaMtrInA aMtaramAM ati AnaMda thayo. AvAM saMtAnonA pitA hovAnuM potAnuM ahobhAgya mAnatA. saMtAnone AvA virala vyaktitvavALA pitA maLyAnuM paramabhAgya hatuM. mahAmaMtrI punaH punaH vicAratA yakSA putra hota to pote Aje zrI bhadrabAhunA caraNe besI gayA hota ! Ama mIThA saMvAda sAthe pitAnA manamAM ghaDIbhara sthUlibhadra pratye sadbhAva pragaTI gayo, tema yakSA ane bahenone lAgyuM. vAstavamAM pitAnA manamAM paNa pitRvAtsalyathI sthUlibhadranA kalyANanI bhAvanA sparzI gaI hatI. sthUlibhadranI yAda AvatAM mahAmaMtrInuM pitRhRdaya tenA guNa ane sAmarthyathI bharAI jatuM. kuLagaurava ane samAjanI zistanI agrimatA ApatA paraMtu temanA cittamAM sthUlibhadra mATe kUNI lAgaNI hatI. vAstavamAM sthUlibhadranuM vyaktitva ja anokhuM hatuM ne? - yakSAnI mulAkAta pachI bhadra kaMI ajaMpo anubhavato hato. kozAnI prApti pahelAM ajaMpo hato, prApti pachI ajaMpo ! te kaMIka AkuLa raheto. vaLI kozAnI avanavI vilAsanI zRMkhalAmAM khovAI jato. catura kozA potAnA prANapriya pAtranI A AkuLatA jANI svayaM duHkhI thatI. A sthiti cAlu rahe to jIvana viSamaya banI jAya. bhadra karelo gRhatyAga, bhAvi maMtrIpadano tyAga, svajanono tyAga, pitAnI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra * papa mahattvAkAMkSAne tarachoDI, lokApavAda badhuM ja vyartha jAya. pote karelA padagauravano tyAga, janatAmAM hAMsIne pAtra Thare. kozAe ghaNA manomaMthana pachI eka upAya zodhI kADhyo. bhadrane koI kaLA kauzalyamAM joDI dauM to te haLavo bane. AthI teNe aneka AzcaryakArI racanAothI bharapUra raMgazALAnuM nirmANa karavAnuM vicArI lIdhuM. tenI citrazALA to addabhuta hatI. udyAnanI cArebAju sukhada vAtAvaraNanA krIDAsthAno, vanarAjI, dezaparadezanAM suMdara pazupakSIo cAre dizAmAM madhura kalarava karatAM. gaMgAnA taTa paranAM virAmasthAno, A kaMI ochuM manohara na hatuM. bhautika sukhothI chalochala bhareluM vAtAvaraNa chatAM bhadranA manamAM koI khUNe rahelo raMja kyAreka viSAda pedA karato. joke kozAnA sauMdarya, nRtyakalA, premArpaNa, bhadra pratyenI atyaMta sevA samarpaNa bhadrane punaH svasthatA ApatI. chatAM kozA bhadramAM rajamAtra udAsInatA jotI tyAre tene ciMtA satAvatI hatI. AthI teNe bhavyAtibhavya raMgazALAnuM kArya zarU karyuM. dezaparadezathI sAmagrI khaDakavAmAM AvI. bhadrane managamatuM eka kArya maLyuM. kozAnuM aMtara kahetuM : A rIte bhadra prasanna rahe che ane rAtadivasa sAthe ja kAryarata rahevAthI baMne AnaMdakillola karatAM raMgazALAnuM nirmANa karI rahyAM hatAM. baMnemAM kaLAkauzalya to hatuM. kozA pote kaLAmAM vizeSa nipuNatA dharAvatI hatI. bhadranA citromAM kSati batAvI khIjavatI. evI goSThimAM paNa baMne premathI jhUmI UThatAM. kozAne nRtyakaLAnI taiyArI karavAnI hatI. temAM te nipuNa hatI. paraMtu raMgazALAnA udghATana prasaMge kaMI avanavuM ja rajU karavAnuM hatuM. raMgazALAnI avanavI sAmagrImAM dhanarAzi kharcAI rahI hatI. koSAdhyakSe sUcanA ApI ke navI Avaka che nahi. padagauravanA tyAga pachI rAjya taraphathI maLatI dhanarAzi ane rAjA-mahArAjAo taraphathI maLatI bheTa sarve baMdha thayAM hatAM. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 * saMyamavIra sthUlibhadra kozA manamAM vicAratI bhale dhanarAzi pUrNa thAya, bhadra kevo prasanna che e ja to mAruM dhana che. raMgazALAnA nirmANamAM bhadra kevo AnaMdamaya che, kevI premagoSThimAM masta bane che. mAruM A ja dhana che. mAro bhadra sukhI huM sukhI. raMgazALAno vizALa khaMDa AjubAjunAM sthAno, dIvAlo sarva kalAthI dIpI UThatAM hatAM. baMne kalAkAro advitIya hatAM. raMgazALA bhAratavarSamAM advitIya banavAnI hatI. kArIgaro dvArA, dAsadAsIo dvArA raMgazALAnI adbhuta kalAyukta racanAnI vAto karNopakarNa vahetI thaI hatI. pATalIputranI janatA e jovA Atura hatI. dezavidezathI mahemAnono samUha UmaTyo hato. pATalIputramAM cAre dizAe raMgazALAnI kAlpanika carcAo thatI hatI. ( bhadra ane kozAnA hRdayanI vAto sthUlibhadrane pitAnA saMsmaraNano koI avakAza Ubho na thAya tema kozAe potAnA rUpamAdhuryanI mohakatAmAM pUrI dIdho hato. rAto ane divaso pasAra thAya che. pitAnI AjJAne kAraNe zrIyaka ane baheno vArApharatI bolAvavA Ave che paraMtu sthUlibhadra zayanakhaMDamAMthI bahAra nIkaLI moM ja batAvato nathI. kozAnA mohamAM te saune visarI gayo. kyAMka hRdayamAM DaMkha hato ke pote kuLane kalaMka lagADyuM che paNa kozAnA samarpaNa pAse te pAcho kozAdhIna banI jato. kozA catura hatI. te sthUlibhadranA aMtastalane jANatI hatI paraMtu tenA zayanakhaMDanI ane tenA svayaM zaNagAranI racanA evI hatI ke koI paNa puruSa svecchAe AdhIna thaI jAya. temAM vaLI bhadranI vINAnA sUra sAthe kozAnuM nRtya bhaLatuM tyAre baMne ekameka banI jatAM. mAnavajIvananI snehanI saravANI cAre bAjuthI phUTI nIkaLatI. atizaya duHkha jIvane satya pratye laI javAmAM sahAyaka thAya Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 57 che, to koI jIvone atizaya sukha satya pratye laI javAmAM sahAyaka bane. AvA ati sneha ane zRMgArathI rasapUrNa jIvanamAM kozAne koI vAra bhayano saMcAra thato ke A sukha paNa asahya lAge che te kyAM sudhI TakI jaze ! sthUlibhadramAM paDelo dharmasaMskAra tene paNa kyAreka mUMjhavato ke A ati vilAsane aMte zuM ? adhyAtmano saMskA2 jAgaze tyAre A sarve vyartha thaze? chatAM pAchA baMne e bhayanA saMcArane tyajIne ekabIjAmAM khovAI jatAM. kozAe eka vA2 pUchyuM "bhadra, zuM ApaNuM astitva eka ja che tevuM anubhavo cho ?' bhadra : "hA, avazya tane jouM chuM tyAre saghaLuM bhUlI jAuM chuM. suvarNa ane rUpe jaDeluM raMgabhavana, miSTAnnanA ratnajaDita thALa, kusumamALA vagere bhUlI jAuM chuM. mAtApitA, baheno, bhAI, mitro, bhAvi maMtrIpaNuM sarva bhUlI jAuM chuM. are ! tane jouM chuM tyAre dharmanAM mUlyAMkano, nItimattA, sarve bhUlI jAuM chuM. huM koI laDAyaka senAnAyaka chuM te paNa bhUlI jAuM chuM. are mAruM dehabhAna paNa bhUlI jAuM chuM. tane jotAM tuM ja mArA aNuaNumAM prasarI gayelI jouM chuM. vaLI vicAruM chuM AvI tanmayatA vItarAganI pratimA pratye AvI jAya to premIne badale dharmI banuM, paraMtu tAruM rUpa, tAro snehapAza mane jakaDI rAkhe che.'' kozA chellI vAta sAMbhaLIne mUMjhAI gaI. teNe bhadranA moM para hAtha dAbI dIdho ane bolI "bhAvinuM koI ajJAtabaLa ApaNane judAM karI nahi zake. e mArA aMtaranI samarpaNatAnI premajanya pratIti che.'' Ama kozA ane bhadranA saMbaMdhanI kaDIo rAtridivasanA bheda vagara sugaThita banatI jAya che. re bhAvi ! zuM A bAra varasanI premapratIti pavananA eka jhapATe ja vIkharAI jaze ? e ja to saMsAranI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 * saMyamavIra yUlibhadra gahanatA che. raMgazALAnuM kArya pUrNa thavA AvyuM hatuM. utsavano divasa nakkI thayo hato. gahana vicAraNA karavA chatAM aneka prakAranI premaceSTa karatAM karatAM baMne prasanna hatAM. - bhadra vicArato hato ke kozA mArA cittane prasanna rAkhavA raMgazALAnuM navanirmANa karI, potAne prApta sarva dhanarAzi kharcA rahI che. pote temAM kazuM yogadAna ApI zakyo nathI. vaLI jenA sauMdaryane kAraNe bhAratavarSanA rAjA-mahArAjAo caraNe jhUkavA, saMparka karavA AzA seve che. magadhezvarano jenA para prema che, zreSTha padagauravano paNa jeNe tyAga karyo che e nArImAM hINapaNuM jovuM ! uccakuLanI nArImAM paNa AvuM svArpaNa hovuM durlabha asaMbhava che. kharekhara kozAnA nArItvamAM satItva chupAyeluM che. Ama bhadranA aMtaramAM chUpo rahelo DaMkha dUra thayo hato. bhadra kevaLa sauMdaryapipAsu na hato, kalApriya hato temAM kozAnA advitIya svArpaNathI te pote nizcita thayo hato. AthI kozA khUba prasanna hatI. utsavanA divasomAM kozA abhuta nRtyakalA rajU karavAno ati zrama laI rahI hatI. tene kyAreka kaMI ajaMpa pedA thato. bhadranI dRSTithI A vAta chAnI kema rahe? teNe kozAne pUchyuM "tane A utsavamAM, raMgazALAnA nirmANamAM kaMI apUrNatA lAge che? tAruM mana AkuLa kema thAya che ?" "bhadra mane eka vAtanI kSati jaNAya che." bhadre tarata ja kozAno komaLa hAtha pakaDI pUchyuM "A uttama nirmANa pachI zuM kSati che ?" nRtya mATe game teTalo zrama karuM paNa temAM vINAnA svara bhaLyA vagara te adhUruM ja raheze !" Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 59 ( bhadre kahyuM "vINAnA svara ane nRtyanuM aikya jaLavAze.) kozA tane lAge che ke tuM nRtya karaze ane vINAnA svara temAM prANa nahi pUre to pachI ApaNuM aikya zAnuM?" A sAMbhaLI kozA be bAhu vaDe utsAhathI bhadrane vaLagI paDI. tenA mukhamAMthI ati saMtoSathI uddagAra nIkaLyA "bhadra' bolavAnI sAthe hRdaya nAcI UThyuM. chatAM teNe pUchyuM pitAnA kuLagauravanuM zuM ?" - bhadra : "e to pitAnA potAnA ja prabhAvathI UjaLuM che, tethI Aja sudhI temanI pratibhA jevI ne tevI ja TakI rahI che." paraMtu A utsavamAM magadhezvara pote Avaze, dezavidezanA rAjA-mahArAjAo Avaze, nagaranA mahApadAdhikArIo Avaze. mahAmaMtrI paNa kadAca Avaze." bhadra: "kozA bhale badhA ApaNI kalAnuM ane ApaNA jIvananuM madhura aikya jue." kharekhara bhadra lokalajjA paNa tyajI dezo?' have saMkocanuM kaMI kAraNa nathI." kozAnA hRdayamAM Urmino sAgara uchALA mArato hato. kozA kahetI ke "vINAnA svarathI nRtya jIvaMta banaze." bhadra kaheto ke "tArA nRtyathI vINAnA svara jIvaMta banaze." kozAne lAgyuM ke raMgazALAnuM prayojana siddha thaI gayuM. raMgazALAnuM kArya pUruM thayuM hatuM. sAta divasano utsava zarU thayo. deza-paradezanA rAjA-mahArAjAone AmaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM. tenI vyavasthA magadhezvara pitRbhAve svIkArI hatI. kozAe mahArAjAnI beThaka mATe ane bheTa ApavA eka kalAtmaka siMhAsana banAvyuM hatuM. utsavanA divase sau yogyasthAne goThavAI jatAM utsavanA prathama divase bhadra kozAe devapUjana karyuM ane janatA mATe Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 saMyamavIra dhUlibhadra raMgazALA khullI mukAI. pratyeka divase navIna nRtyo rajU thatAM. sau kahetAM adbhuta addabhuta. raMgazALAnI racanAnA kayA dazyane vadhu - prazaMsavuM te paNa sau mATe Azcarya hatuM. Aje AkharI divasa hato. mahArAjA naMda ane anya mAnavaMtA mahemAno, zreSThio padhAryA hatA. raMgamaMDapa svarganI IndrasabhAne bhulAve tevo hato. magadhezvara navIna kalAtmaka siMhAsana para birAjyA hatA. bAjumAM mahArAzInI beThaka hatI. anya padAdhikArIo yogya sthAne birAjyA hatA. janatA yogya sthAne goThavAI hatI. samaya thatAM bhedI ane madhura nAda sAthe paDado UMcakAyo. koIe svarga to joyuM na hatuM paraMtu raMgazALAnA raMgamaMca para saune svargIya zobhAnAM darzana thayAM. svargamAMthI apsarA UtarI Ave tema eka devI nRtya rajU thayuM. vAdyonA madhura nAda sAthe yaMtronI karAmatathI raMgamaMcanA dRzyonuM thatuM AzcaryakArI parivartana koI zuM jue ane zuM nA jue. zuM sAMbhaLe ane zuM nA sAMbhaLe? e nRtyamAM vINAnA svara bhaLyA tyAre sau pragaTa apragaTa bolI UThyA: A to sthUlibhadranI vINAnA svara. e svara ane nRtya eka ja che ke judAM e to kalArasiko ja jANI zakyA. svara-nRtyanuM aikya adbhuta hatuM. loko bhUlI gayA ke sthUlibhadra kuLane kalaMka lagADyuM che. saunAM mana prasanna hatAM. A pramANe sAtekavAra abhisArikAnAM nRtya thayAM. saune lAgyuM ke dareka abhisArikA - nRtyAMganA judI che. paNa evuM na hatuM te sAte abhinayamAM kozAnI ja siddhio hatI. temAM paNa jyAre raMgamaMca para puSpa ane soyonI kalAtmaka racanA vacce abhisArikAe ajabanuM nRtya karyuM tyAre sau pUtaLAnI jema maMtramugdha thaI gayAM. jo nRtyamAM eka kSaNa mATe eka ja pagaluM cUke to soyothI paga vIMdhAI jAya. druta gatie UpaDatI kumaLI pagalIonI A addabhuta nRtyaracanA para sau vArI gayAM. addabhuta addabhuta addabhuta." Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 61 chevaTe eka svargano jANe deva Utaryo hoya tema yuvAna raMgamaMca para Avyo. puruSAtana chatAM madhura hAvabhAva sAtheno teno pUrNAhuti sUcavato abhinaya addabhuta hato. pUrNAhutino prasaMga darzAvI te daivI yuvAna adazya thayo. paDado paDyo. madhura svaronA guMjanathI vAtAvaraNamAM vikSepa na paDyo. punaH paDado UMcakAyo, abhisArikAnA vezanuM parivartana karI rUpasuMdarI rUpakozA padagauravathI nivRtta thaIne prathamavAra ja raMgamaMca para AvI. magadhezvarane namIne UbhI rahI. saunA Azcaryamugdha nayano tenA tarapha maMDAI gayAM. kavi vararuci UbhA thayA harSabhera bolyA he magadhapati ! bhAratavarSamAM advitIya evI A raMgazALA, tenuM nirmANa karanAra ane nRtyakalAne pragaTa karanAranI evI ja kadara thavI joIe. Aje kalArasikatAno sUrya ja pragaTa thayo che. temAM jUnuM navuM kazuM vicAravuM asthAne che." - vararucinA chellA uddagAro potAnA rAjasabhAmAM mahAmaMtrI dvArA mAnabhaMga thayAnA anusaMdhAnamAM hatA. joke mahAmaMtrI rAjyanA sImADAonI paristhiti saMbhALavA gayA hatA tethI teo utsava jovA ke A sAMbhaLavA hAjara na hatA ane kuTuMbIjano paNa hAra na hatAM. magadhezvare kahyuM: "he vidUtavara Ape kahyuM tema ja thaze." raMgazALAnI racanA ane Ajano samAroha bhAratavarSamAM prathama vAra ja UjavAyo hato tenuM magadhezvarane gaurava to hatuM ja. AthI mahArAjA raMgazALAnI adbhuta racanAthI ane samArohathI atyaMta prasanna hatA. temaNe kahyuM. kozA, vinAsaMkoce manavAMchita puraskAra mAMgI le !" "mahArAja ApanI kRpA sivAya kaMI manovAMchanA nathI." "kozA, 2 kapAthI na cAle. A raMgazALA mATe puSkaLa dhana Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 0 saMyamavIra sthUlibhadra vaparAyuM che ne ?" magadhanuM dhana magadha mATe vaparAyuM te sArthaka che, mahArAja !" kozAnA uttarathI pitRvAtsalya samA ane dAnazUra mahArAjanI prasannatA vRddhi pAmI. ane raMgazALAnuM tamAma kharca rAjyabhaMDAramAMthI maLaze tema jAherAta karI teo vidAya thayA. sau vIkharAvA lAgyAM. pATalIputra ane pUrA magadharAjyamAM kozA prazaMsanIya banI gaI. vidvAno kavio tenI prazastio racavA lAgyA. samasta rAjya dhanya banI gayuM. vAtAvaraNa paNa dhanya dhanya dhvanithI gAjI UThyuM. evuM lAge ke kuLanuM UMcanIcapaNuM kalpanA haze ! utsava pUro thayo. chellI vidhi patAvIne kozAe vastro badalatAM nisAso nAMkhyo. bAjumAM UbhelA bhadrathI te chAno na rahyo. "kozA AvuM bhAgya rAjavaMzIne prApta nathI thatuM chatAM tuM nisAso nAkhe che ?" "bhadra, samayanA vaheNa jatAM A raMgazALAno raMga kadI phikko nahi paDe ! pachI ene koNa cAhaze ? huM to zuM paNa raMgazALA amara banaze ?" kozA jyAM bhadrakozAnuM aikya haze tyAM mRtyu paNa amara banaze." kozA prasanna thaI UThI. "bhadra bhale paththaranI imArata nAza pAme paNa tArA premathI huM amara banI gaI !" o mArA bhadra ! teM hajI kozAne na oLakhI. A raMgazALA rAjA-mahArAjAone rAjI karavA mATe na hatI. mAre koI navI kIrti meLavavI na hatI. e to phakta tArA mATe hatI. tArA manane rIjhavavA mATe hatI." ( bhadra kozAnuM uttama nArItva oLakhyuM dhanya kozA" bhadra gaNikAnA hRdayamAM rahelA ajoDa nArItattva pratye jhUkI gayo. tene potAnA bAhupAzamAM samAvI lIdhI. rAta gherAtI hatI baMne sukhada rAtrIne mANI nidrAdhIna thayAM." Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra TyUlibhadra 0 63 sarva prakAre saphaLatAne prApta evA raMgazALAnI addabhuta yojanA ane raMgamaMca paranA kAryakramathI bhadra-kozA baMne khUba prasanna hatAM. temAM vaLI kozAnI hRdayanI samarpaNatAthI bhadranA hRdayamAM paNa kozA pratye eka addabhuta nArI tarIke uccabhAva sthAyI thayo. A prasaMga pachI bhadra-kozA khUba AnaMdapUrvaka jIvana gALavA lAgyAM. kozAne to lAgyuM ke duniyAno saghaLo daivI vaibhava tene maLI gayo che. svarga paNa tene jhAMkhuM lAgavA mAMDyuM. paNa re kALa! tArI dharA para AvA keTalA khela khelAyA ane vilIna thayA? saMsArasukhanI Toca batAvyA pachI tuM tene kyAre nIce utArI de che ? hA paNa jeo e khelane oLakhI le che teo jIvananA ucca tattva mATe saghaLuM tyajIne jIvanane sArthaka karI le che. bhadra-kozA mATe ema ja nirmANa thayeluM che. - bhadranA cittamAM kozAnA saMparkamAM pApa che te vAta kozAnA ekezvarI samarpaNabhAvathI bhUMsAI gaI. kozAnA saMskAranI uttamatA tene sparzI gaI. bhadra ane kozA jIvanamAM bhoga upabhogamAM masta rahetAM. sAthe kAvyakalA ane nRtyakalAnuM aikya paNa sAdhI letAM. kozAe sevelA jIvananA manoratho jANe sukhane AMbI jatA tema tene lAgatuM. have jIvanamAM kyAMya ajaMpo ke saMtApa na hatAM. teno AvAsa ane udyAna sukhanAM sAdhanothI bharapUra hato. jaLakrIDAnA sthAno, ramaNIya udyAno, pazupaMkhInA mIThA kalarava, nATaka maMDaLIo, nRtyakalAnAM sAdhano, sonArUpAnAM pAtro, hIre maDhelI copATabAjI jevAM sAdhano, pUrI citrazALA zRMgArasAdhanothI sajja hatI. sAMsArika sukhanAM sAdhanonI koI kamI na hatI. yuvAnI hatI hRdayanuM aikya hatuM. kozA mATe svarga UtarI AvyuM hatuM. - bhadra ane kozA eka kAyAnI chAyArUpa jIvatAM hatAM. kyAreka bhadra tenI bhItaramAM chupAyelA saMskAranA baLe udAsIna banI jato tyAre kaheto ke : Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 0 saMyamavIra sthUlibhadra kozA ! mane aMtarathI koI parama tattvajJAna pratye javAno prabaLa bhAva UThe che, paraMtu tAruM AkarSaNa pAcho vALe che. vaLI kyAreka lAge che ke A AkarSaNa ja mArA tattvajJAnanuM nimitta banaze ! tuM ja mArA e tattvajJAnano bhAga ja che ! tArAthI juduM huM mAruM koI astitva ja vicArI zakato nathI. vaLI lAge che daihika stare to A astitvanuM aikya zakya na bane to koI ucca bhUmikAe e aikya zakya banaze ? mAnavIya premamAM e aikya zakya nahi hoya ! gurudeva kahetA : dharma e prematattvathI pUrNa che paNa prema dharma nathI. bhadranA aMtaHstalamAM AvA maMthananuM siMcana thatuM hatuM. chatAM kozAnA prema sAthe te ekameka hato. zrIyakanA lagna levAyAM paNa zakaTAlamaMtrInA prAsAdamAM nAnA putra zrIyakanAM lagna mATe khUba dhAmadhUmathI ane jhaDapathI taiyArI thaI rahI hatI. mahAmaMtrI saMtAno sAthe lagnotsavanI carcA karatA. AmaMtraNonI yAdI taiyAra thaI rahI hatI. zakaTAlamaMtrIne A lagnotsavamAM mahArAjAnaMdanI padharAmaNI karavAno adamya utsAha hato. mahArAjAnaMda lagnamAM padhAre tyAre temanI beThaka mATe eka ratnajaDita viziSTa siMhAsana banAvavAnuM tathA adbhuta zastra ApavAnuM nakkI karyuM hatuM. vaLI temaNe vicAryuM mahArAjA naMdanuM ekachatrI sAmrAjya sthapAyA pachI kAvya, sAhitya vagere kSetre khUba pragati thaI rahI che. mahArAjA ghaNo samaya emAM ja vyatIta kare che, vaLI prajA paNa hamaNAM te kSetre doravAI che. tethI zastrakaLA visarAI javAnI dahezata che. tema thAya to zatrurAjAo e takano geralAbha uThAve tevI saMbhAvanA che. Ama vicArI temaNe vizvAsu mitro sAthe carcA-vicAraNA karI adbhuta zastronuM utpAdana karI, te lagnamAM AvelA rAjAone bheTa Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra cUlibhadra 0 65 ApavAM jethI teo jANe ke magadhanA sAmrAjyamAM kevaLa kAvyarasikatA ja nathI paraMtu abhuta zastrakaLA paNa che. | vizvAsu mitrone paNa A vAta ruci. AthI mahAmaMtrIe potAnA prAsAdanA garbhagRhamAM ja tene mATe Ayojana karI deza-paradezathI kArIgaro bolAvI jhaDapathI kAma zarU karyuM. mahAamAtya dUraMdezI buddhibaLavALA ane anubhavI hatA. mahArAjA pratyenI ekezvarI bhaktivALA hatA. teo jANatA hatA ke magadhanuM sAmrAjya ekachatrI sthapAyuM paNa sAthe zatruo paNa UbhA thayA che. teo ekatra thaI baLavo kare tevI zakyatA che. teo sAthe A prasaMge mitrAcArInI taka levA temaNe zatruone paNa lagnamAM AmaMtraNa ApyuM. jethI magadha sAmrAjyanA sImADA nirbhaya bane. mahAamAtyane mahArAjA pratye vizvAsa hato ke teo mArA kArya mATe haMmezAM saMmata hoya che. vaLI addabhuta zastro ane zatruonI maitrIbharI upasthiti gupta rAkhI teo mahArAjane Azcarya pamADavA icchatA hatA paNa kahevAya che ke bhIMtane paNa kAna hoya che. ane be kAne pahoMcelI vAtamAM koI vAra mULa tathya rUpAMtara thaI jAya che. mahAamAtya rAjakAraNIya mAnasa dharAvatA hatA chatAM dharmaparAyaNa hatA. bhadrabAhu svAmInA paricaye zrAvaka dharmanA himAyatI hatA. temaNe kareluM zastrabheTanuM Ayojana yakSA viduSI, dharmaparAyaNa putrIne AzcaryakArI jaNAyuM. lagnanI avanavI carcA samaye yakSAe pitAjIne pUchyuM ke mahemAnone bheTa ApavA hiMsaka zastronuM Ayojana karavuM, teno hiMsaka upayoga thAya te zuM yogya che!" yakSA, tAro prazna barAbara che. zastranA Ayojana pAchaLa rAjyanI rakSAno hetu che. magadhanA sAmrAjyano vistAra to thayo sAthe zatruo paNa pedA thayA che. vaLI zAMtinA samayamAM cAre dizAmAM magadhanI sAhityasabhAnI khyAti khUba vRddhi pAmI che. hAla to prajA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 9 saMyamavIra sthUlibhadra paNa e kSetre udyamI thaI che. lagnamAM dezavidezathI zatru ane mitro so Avaze. teo jhINI najare A badhuM joze. teno geralAbha uThAvIne baMDa karavAnI vRtti temane pedA thAya. paraMtu jyAre AvAM abhuta zastro joze tyAre temane e paNa khyAla Avaze ke magadhanuM rAjya, rAjA ane prajA zAstrakaLAmAM ane zastrakaLAmAM baMnemAM nipuNa che. "he putrI ! mAnavI mATInA sImADAno moha tyajaze nahIM tyAM sudhI AvAM hiMsaka Ayojana karavAM paDaze. tethI koI vAra thaI Ave che ke have rAjakAraNa tyajI dauM. tArI mAtAnI zIkha paNa smRtimAM Ave che. paraMtu svAmIbhaktinuM mAruM AkarSaNa prabaLa che." ' arere ! mahAmaMtrIne bhAvinA bhItaranI kyAM khabara che ke A sadbhAvathI kareluM A Ayojana tamAro kALa banIne hAjara thaze. pitAjInA mukhethI khulAso sAMbhaLI yakSA mauna thaI rahI. pitAjIe acAnaka prazna pUchyo, yakSA zrIyakanAM lagnasamaye ghaNA yogya yuvAno Avaze, tyAre tArA ane anya bahenonAM paNa lagna karI laIe ne ! yakSA: "pitAjI huM to saMsArI jIvana icchatI ja nathI paNa mAre to sarasvatInI upAsanA karavI che. tamArI upasthitimAM vidyopAsanA karIzuM. pachI sAdhvIjIvana aMgIkAra karI dharmasaMskRtino prasAra karIza. mArI bahenonI paNa A ja bhAvanA che." ( pitA ane saMtAnonI uttamatA mahAmaMtrI rakSAnI dAkSiNyatA ane saMyamathI ati prasanna hatA. temanA mukhamAMthI punaH udgAro sarI jatA "kSA, beTA jo tuM putra hota to A paraMparAnuM pada tane soMpI huM nivRtta thaI zrI bhadrabAhunA zaraNe besI jAta. sthUlibhadra je khoTa pUrI na karI te tuM jarUra karata." Ama pitA rAjyanI pharaja, prajAnI sukhAkArI ane magadhezvara pratyenI vaphAdArImAM UMcAIe jatA hatA. zrIyaka pitRbhaktanI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra * 67 UMcAIe hato. putrIo saMyamanI UMcAIe hatI. mahAmaMtrInA cittamAM tyAganI bhAvanA chatAM UMDe UMDe magadhanI prajA pratyenuM vAtsalya ane magadhezvaranI cAhanA vaLI rAjA ane prajAno paNa potA taraphano aTala vizvAsa, temane aMtaramAM saMtoSa ApatAM hatAM. tethI e kUNI lAgaNIothI pote A kArabhAra tyajI zakatA na hatA. teo jANatA na hatA ke temanI A manobhAvanA kALane jhapATe caDhI naSTa thaI jaze. joke te dvArA mahAmaMtrI jIvananI ujvaLatAne akSaya rAkhIne vidAya leze. Ama mahAmaMtrInuM rAjA prajA para anokhuM prabhutva hatuM. rAjA prajA mAnatAM ke magadha eTale zakaTAla mahAmaMtrI ane mahAmaMtrI eTale magadha. baMne abhinna che evo vizvAsa svayaM magadhezvara dharAvatA hatA ane AvA ajoDa mahAmaMtrInI sevA mATe teo nizcita hatA. mahAmaMtrI rAjyano koSa bacAvavA, vyavahAramAM vivekanuM sthAna rAkhavA ane kAvyakaLA sAthe zauryakaLAne jIvaMta rAkhavA mATe sarcita rahetA. AthI jyAre rAjasabhAmAM vararucinI kAvyaracanAo ane magadhezvaranI prastutinA avanavA zlokonI relI pratye magadhezvara nyochAvara thaIne vararucine manavAMchita mAMgavAnuM kahyuM tyAre mahAmaMtrIe e avasaramAM potAnA nivedanathI avarodha karyo hato. bhale mahAmaMtrInI bhAvanA rAjyahitanI hatI. paraMtu kAvyarasamAM taraboLa magadhezvarane te kSaNe maMtrIno A dharma avarodharUpa lAgyo. teo manamAM duHkhI thayA hatA. temAM temane potAnuM apamAna bhAsyuM hatuM. AthI mahAmaMtrIne rokavAnA uddagAra nIkaLyA hatA. paraMtu kyAreya mahAmaMtrIno zabda pAcho na ThelatA, tethI kaDavo ghUMTaDo gaLI gayA hatA. paraMtu te prasaMga manamAM kaMIka DaMkha mUkato gayo. vararuci rAjyasabhAmAM thayelI mAnahAnine bhUlI zakato na hato. tene potAnI kAvyazaktimAM vizvAsa hato. tene lAgyuM hatuM AmAM kaMI mAyAno bheda che paNa te kaLI zakyo na hato ke A kevaLa smRtinI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 0 saMyamavIra sthUlibhadra vizeSatA hatI. e prasaMga pachI tenA manamAM mahAmaMtrI sAthe veranA jheranuM bIja ropAI gayuM. temAM vaLI upakozAne meLavavAnA koDamAM mahAmaMtrInI jhaMkhanA tIvra banI hatI. tenA manamAM vizvAsa hato ke brAhmaNakuLanA zakaTAla mahAmaMtrIpade Ave to pote paNa te pada prApta kema na kare! - vararucine mahAmaMtrInuM sAmarthya ane pUrA bhAratavarSamAM tAja vagaranA rAjAnuM kevuM sthAna hatuM te jANato na hato. upakozAe tene cetavaNI ApI hatI ke tamAro A manoratha phaLavAnI zakyatA nathI. mahAmaMtrInuM vyaktitva ja evuM advitIya che ke tene AMbI javuM eTale AkAzane AMbavA jevuM duHsAhasa che. paraMtu mahAmaMtrI pada meLavavAnA manorathane sevato vararuci e gAMbhIrya kaLI na zakyo. mahattvAkAMkSI vararuci potAnI mahAmaMtrIpadanI mahattvAkAMkSA pUrI pADavA koNa sahAyaka bane te vicArato hato. pote to anya dezano vatanI hato. A dezamAM tene potAnA svajana jevuM koI hatuM nahi. joke magadhezvara sAthe kAvyakaLAne kAraNe nikaTatA thaI hatI. vararucine yAda AvyuM ke rathAdhyakSa sAthe koI vAra maLavAnuM thAya che. te magadhezvarano aMgata sevaka che. mahArAjA tenA para vizvAsa dharAve che. Ama vicArI teNe rathAdhyakSa sAthe mitratA keLavavAno vicAra karyo. joke upakozAe vararucine samajAvyA hatA ke mahAamAtyapada meLavavuM ati kaThaNa che, mahAamAtyanI spardhA eTale sUtelA sarpane chaMcheDavo. chatAM mahAamAtyanI spardhAmAM te UMDo UtaravA lAgyo. dUraMdezI mahAamAtyathI A vAta kaMI chUpI na rahe. paraMtu te udAradila hatA. prAraMbhamAM to mahAamAtya vararucinA gurusthAne hatA. tethI temaNe vicAryuM ke zatru karatAM ziSyathI parAjaya pAmavo kaMI khoTuM nathI ane temane vararucimAM kaMI evuM ayogya na jaNAyuM, tethI temaNe te pratye durlakSya sevyuM. mahAmaMtrIthI A rahasya chUpuM na hatuM. kAvyasabhAnI ghaTanA nAnI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 69 hatI, paraMtu magadhapati kyAreya mArA para avizvAsa na dharAve, chatAM temaNe tyAre uccAryuM "mahAmaMtrI hamaNAM A prasaMge mane mAruM kArya karI levA do." pachI vaLI kahyuM, "TUMkamAM patAvo" Avo avizvAsa e eka durghaTanA ja hatI. kyAreka mahAmaMtrI kahetA, "beTA, yakSA bhUtakALa to UjaLo hato paNa vartamAnanuM vAtAvaraNa jotAM bhAvi kaMI vicitra bhAse che. pitRbhakta udAsIna evo sthUlibhadra mArI badhI AzAo chinnabhinna karI kozA gaNikAne tyAM ja rahI gayo. magadhezvare nAnI ghaTanAne moTuM rUpa ApyuM. traNa vidvAnone huM ja ahIM lAvyo ane mAre ja vararucine rokavA paDyA." maMtrIrAjanA jIvanamAM AvI to keTalIye rAto akhaMDa jAgavAmAM ja gaI hatI. chatAM te mahA gaMbhIra ane aNanama yoddhAnI jema sadA svastha rahetA. ( vararuci ane upakozAnuM punaHmilana ) raMgazALAnA utsavamAM rUpakozAnAM kaLAkauzalya joIne varacimAM upakozAne prApta karavAnI mahattvAkAMkSA tIvra banI. eka divase gaMgAtaTa para vararuci saMdhyAsnAna mATe gayA hatA. tyAM upakoza. bheTI gaI. baMnenA cittamAM anyonya AkarSaNa to hatuM. te samaye vararucie dUrathI gaMgAnA jaLapravAhamAM sonAthI jaDelI camakatI naukA saratI joI. temAM sthUlibhadra ane rUpakozAne nikaTatAthI beThelAM joI teNe kahyuM "upakozA ApaNe Avo naukAvihAra karavA kyAre bhAgyazALI thaIzuM?" tuM to jANe che ke sthUlibhadrane meLavavA rUpakozAe bhAratavarSanuM kalAlakSmInA padagauravano tyAga karyo, rAjya taraphathI maLatA dhana sanmAnano tyAga karyo." vararuci jANatA hatA ke upakozAnA manamAM mahattvAkAMkSA che ke Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 0 saMyamavIra yUlibhadra pote zreSTha padagauravane prApta kare pachI upakozA tene vare. AthI teNe rUpakozAnA tyAgano upakozAne saheje dhyAna doravA prayatna karyo. upakozA : "he viddharvara ! rUpakozAne sthUlibhadra jevo bhavya samartha vidvAna, kalArasika jevo ajoDa puruSa maLyo che. Avo puNyazALI puruSa prApta thavo durlabha che. rUpakozAno tyAga sArthaka che." varacinAM nasakorAM phUlI gayAM "UMha, sthUlibhadramAM zuM evI vizeSatA che! vaLI kozA to chevaTe eka gaNikA ja ne ?" tame pATalIputra rahyA, zAstro bhaNyA paNa AvA ratnonI parakha na AvaDI. bhadra-kozAnI joDI advitIya che. indra-indrANI paNa jhAMkhAM paDe. zaradotsavamAM svara ane nRtyanuM jIvaMta aikya tame joyuM hatuM. AvA anupama sAthI maLavA durlabha che." - vararucine A carcAmAM rasa na hato. tene to upakozAnA manobhAva jANavA hatA. teNe vAta TUMkAvI. te jANatA hatA ke guruvaryanI mahAttvAkAMkSA e che ke upakozA magadhanA koI moTA padavIdharane vare. kevaLa rAjyasabhAmAM kAvyarasikatAthI magadhezvara prasanna rahe te pUratuM na hatuM. upakozAnI vidvattA ane rUpa para vararuci Asakta hato. carcA samaye upakozA vararucinI najIka AvI. vararucine lAgyuM jIvana saphaLa thayuM ane thaze. AthI teNe pUchyuM "upakozA zrIyakanAM lagna levAyAM. ApaNAM lagna kyAre levAze ? guruvarya zuM kahe che ?'' hamaNAM lagnano yoga nathI. zrIyakanAM lagna thaze tyAre lagna thavA saMbhava che paNa zrIyakanA lagnaprasaMge mahAmaMtrI magadhezvarane sonAnuM adbhuta siMhAsana, ajAyabI bharelAM zastro bheTa ApavAnA che, tame zuM ApavAnA cho ?" vararuciH "zastronI bheTa ? zA mATe ! zastra to hiMsAnAM sAdhana che, huM kAvyarasathI bharapUra zAstronI bheTa ApIza." upakozA: "paNa pitAjI kahe che mahApadavIdharane mArI kanyA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 71 vare. vararuci upakozAne meLavavA adhIra thaI gayo hato. vaLI tenA manamAM spardhAnA bhAva hatA ke te bhAvimAM mahAmaMtrIpada prApta karaze. te upakozAnI najIka saryo ane dhImethI bolyo. "bhaviSyamAM magadhanuM mahAmaMtrIpada mane maLavAnI zakyatA che. guruvaryanI ane tArI mahAtvAkAMkSA huM jarUra pUrI karIza. tArA jevI svarUpavAna sarasvatI jevI nArI mahAmaMtrI jevA padavIdharane ja vare te huM jANuM chuM." upakozA thoDI dUra sarI. teNe kahyuM, "he vidyAmUrti ! tamArI A mahattvAkAMkSA vAghanI boDamAM moM nAMkhavA jevI che. ekezvarya maMtrIne dUra karavAnI magadhezvaranI paNa tAkAta nathI. jo mahAmaMtrI rAjyathI vimukha thAya to magadha mAthe Aphata sivAya kaMI bacaze nahi. mahAmaMtrInI zakti ane vilakSaNatAne tame jANatA nathI, temanI pAse vA paNa vAto laI jAya che. are A nadI- pIra taraMgo temanI pAse gupta rahasya pragaTa kare tevI mahAmaMtrInI pratibhA che mATe AvI vinAzakArI dUrecchA tyajI do." - vararuci punaH upakozAnI najIka gayA. "tuM jANatI nathI mArI ane magadhezvaranI maitrI gADha che. zrIyaka bhalI-bhoLo che. sthUlibhadra to kozAne vaza paDyo che. mahAmaMtrI vRddhAvasthA tarapha jaI rahyA che. mAre mATe mahAmaMtrIpada meLavavuM AsAna che." upakozA vararuci karatAM magadhanA sAmrAjyamAM zakaTAlanuM prabhutva vizeSa jANatI hatI. najIka sarelA vararucithI dUra thaI vAta TUMkAvI te vidAya thaI. ( suketu rathAdhyakSa ane vararacinI mitratA vararuci gaMgAtaTe snAnAdi patAvI potAne AvAse pahoMcyo, tyAM pAchaLa ja suketu rathAdhyakSa temanI pAse hAjara thayo. teNe kahyuM, "magadhapatie tamane yAda karyA che, Aje rAjasabhAmAM tamArI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 * saMyamavIra sthUlibhadra kAvyakalAne pragaTa karavAnI che. magadhapatine taiyAra thaIne AvatAM hajI samaya lAgaze. tyAM sudhI mArgamAM AvatA mArA AvAse jaIe. mArI AyudhazALA paNa tame juo." rathAdhyakSane Aje sAmrAjyanA eka mahAna vidvAnane maLavAno avasara maLyo hato. tenA manamAM thayuM ke A vidvAnane potAnI vidyAnI nipuNatA jaNAvuM te umaMgamAM teNe potAnI AyudhazALA batAvavA sAthe keTalAMka gupta rahasyo paNa pragaTa karyA. - "he vidvAna, tame jANatA nahi ho ke magadhezvarane mATe eka pANIno pyAlo taiyAra karavAmAM ane temanA bhojananI vyavasthAmAM keTalo kharca thAya ane jokhama kheDavAM paDe che, temanA mAthe satata zatruno bhaya hoya, kyAre viSa ApI devAmAM Ave te khabara na paDe. aMtaHpurane paNa mAre sAcavavuM paDe." vararuci tamArA jevA parAkramI yoddhAne, seMkaDo rathonA cAlakane AvA aMtApura ane bhojana jevAM tuccha kAryo soMpavAmAM Ave che ?" "he kavirAja A kArya ghaNI kuzaLatA ane parAkrama mAMgI le che. A kaMI kAvyastuti nathI. rAjAnA bhojananI nirdoSatA sacavAya te mATe keTalAye jherI padArthono abhyAsa karavo paDe che. mahAmaMtrInA AdezathI meM e auSadhanI vidyAo prApta karI che." "to tamAre paNa mota hAthamAM laIne pharavuM paDe che." "nA nA ema to mahAamAtya mahAkuzaLa che, ane kUNA dilanA che. emanAM kAryo khUba sAvacetIbharyA hoya che. temanuM vyaktitva nyAruM che ane pyAruM paNa che. temanI kuzaLatA paNa gajabanI che. mahArAjAne bhojana ArogatA pahelAM evAM paMkhIo rAkhavAmAM AvyAM che ke te padArtho temanI pAse mUkavAnA, te padArthomAM jhera hoya to e paMkhIo dUrathI ja phaphaDI UThe. vaLI amArA jevA vizvAsu sevako temanuM rakSaNa kare. mahAmaMtrI temane mATe prANa pAthare." vararuci A sAMbhaLIne dhrujI UThyo. oha bhalene cakravartI hoya, Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra zUravIra hoya, paNa Dagale ne pagale zaMkA ja zaMkA ! A sarva hakIkata sAMbhaLI vaci kSaNabhara coMkI UThyA. mahAamAtya thavAnuM soNaluM sarI jatuM lAgyuM. mahAamAtya thavAno moha kSaNabhara UtarI gayo. mAna, dhana, bhogasAmagrI maLe paNa AvA bhaya ane zaMkA sAthe jIvavA karatAM takSazilAno vidyAvyAsaMga uttama che. 73 Avo vicAra cittamAM sthAyI thAya te pahelAM vaLI upakozA UpasI AvI. "pitAe kahyuM che ke mArI kanyA rAjyanA padavIdharane va2ze" punaH pote ja kahelI cAturI yAda AvI. mahAamAtya thavAnuM batAveluM sAhasa yAda AvyuM ne svayaM vicAravA lAgyo ke AvI kAyaratAthI upakozA na maLe, zUravIra thaIne kArya pAra pADavAnuM che. vaLI thAdhyakSe potAnI vAto calAvI. Aje tene potAnI moTAInuM zravaNa karanAra moTo vidvAna maLyo hato ne ? vararucinI vicAramALA tUTI. "tame to zastravidyA sAthe aneka vidyAo jANo cho.'' rathAdhyakSa ekadama utsAhamAM AvI gayo. "are hajI tame eka gupta rahasya to jANatA nathI, tame jo te kyAre paNa pragaTa na karo ane zapatha lo to jaNAvuM." varaci thAdhyakSanI AyudhazALA, tenI viSa pArakhavAnI vidyAo jANI prabhAvita thayo hato. vaLI tenA manamAM eka vAta ghUmarAtI hatI ke mahAamAtyane dUra karavA ane te pada meLavavA A mANasa upayogI che. ethI gupta rahasya jANavA vacie janoI para hAtha mUkI zapatha lIdhA. rathAdhyakSe dhImA avAje vAta zarU karI. "meM viSanA prayogathI viSakanyA taiyAra karI che, tenuM rUpa ati mohaka hoya che. tene jotAM ja puruSa chaLIne kAmAtura banI jAya. te vivaza thaI teno sparza kare to te maraNane zaraNa thAya. tenA prasvedane saMghe topaNa maraNane zaraNa thAya." Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja * saMyamavIra sthUlibhadra vararuci: "tamAre zA mATe viSakanyA banAvavI paDe !" "rAjakAraNamAM mAMdhAtA zatruno nAza karavA viSakanyAno upayoga karavAmAM Ave che." vararuci ghaDIbhara stabdha ane bhayabhIta thaI gayo. potAnI vidyAnuM ahaM ogaLI jatuM lAgyuM. magadhezvarano eka sevaka ATalI ajabanI siddhio dharAve che. mane e viSakanyA jovA maLe ?" "hA rAjasabhAmAM magadhapatinI jamaNI bAju e viSakanyA sumohA bese che. tenuM rUpa kamanIya hoya che. tenAM nayano puruSanI vRttine uttejita kare tevAM che." "tamArI siddhionI vAtathI mane khUba Azcarya thAya che. A videzamAM mane tamArA jevA mitranI jarUra hatI. jevA parAkramI cho tevA ja siddhionA jJAtA cho." are tamane khabara nahi hoya eka vAra A sthUlibhadra ane huM sAthe ja zastravidyA zIkhatA. dhanurvidyAmAM amArI spardhA thatI. tyArapachI rUpakozAnI zobhAyAtrAmAM mArI manokAmanA hatI ke mahAmaMtrIne khuza karI rUpakozA meLavavI ane gAMdhAranI jIta samaye mahAmaMtrIe temAM saMmati ApI hatI. temAM paNa sthUlibhadra mAro harIpha banyo. ane kozA mArA jIvanathI sarI gaI. rAjyamAM mAna-sanmAna chatAM mAruM jIvana zUnya bhAse che." rathAdhyakSanI vAcALatA na kahevAnI vAto paNa kahI jatI. vararuci e sarva vAtono potAnA svArthamAM goThavavA mathAmaNa karato. ( vararacinI jALamAM bhoLo rathAdhyakSa sapaDAyo vararuci : "rathAdhyakSa tame parAkramI cho paNa bhoLA cho. eka nAnA gunAnI sajA karanAra mahAmaMtrI potAnA ja putrane gaNikAne AdhIna rahevA chatAM koI daMDa nahi? gaNikAne paNa rAjyane vaphAdAra Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 75 rahevAnA zapatha chatAM te paNa mukta! tamAro ane kozAno yoga thAya to tamAruM mAhAsya vadhe. ema vicArI temaNe A cAlabAjI racI haze evuM paNa bane." vararucinA bhoLapaNano upayoga karI vararucie eka aMgAro cAMpI dIdho. vaLI bolyo "he mitra ! ame magadhezvarano rAjyAzraya lIdho che. tenuM lUNa khAdhAnuM RNa che tethI prema khAtara tamane A vAta jaNAvuM chuM." rathAdhyakSanA manamAM kozAne meLavavAnA koDa hatA tethI A vAta tenA asaMtuSTa manamAM ArapAra UtarI gaI. "have zuM karuM ?" vararucine lAgyuM ke have te barAbara vizvAsamAM Avyo che. "tamArA mahArAjAne zatrumitranA bheda samajAvo. AvuM moTuM sAmrAjya kevaLa vizvAsanA vahANe na cAle. vaLI upakozA kahetI hatI ke mahAmaMtrI addabhuta zastronuM sarjana karI rahyA che. bhalA tamArI pAse zastra saraMjAma kyAM ocho che ?" rathAdhyakSane lAgyuM ke kharekhara vararuci magadhezvaranA hitamAM ja A kahI rahyA che. Ama rathAdhyakSanI aneka prakAranI vAto sAMbhaLatA teo rAjasabhAmAM AvI pahoMcyA. rAjAjJA thatAM vararucie kAvyadhArA vahetI mUkI. rAjAnI prazasti zlokonA pUrA nAdathI guMjavA lAgI. te rAjasabhAmAM cAre bAju najara pheravato hato. rathAdhyakSanA kahyA pramANe teNe sumohAne joI. kSaNa vAra to te tenA sauMdaryamAM khovAI gayo. vararuci sthaLanA bhAne mahAmahenate najarane pAchI vALI punaH haLavA prakAranI camatkArika vArtAvinoda zarU karyo. rAjA prajA maMtramugdha thaIne sAMbhaLatAM hatAM. rAtrInA trIjA praharano tUrIghoSa thayo. rAjAe UThavAnI taiyArI karI. vararucie mahArAjAne namaskAra karyA. mahArAjA ati prasannatAthI vararucinI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 0 saMyamavIra sthUlibhadra prazaMsA karI teo aMtaHpura tarapha vidAya thayA. vararuci nivAsasthAne pahoMcyo paraMtu aneka prakAranA vikalponA vaheNamAM taNAto rahyo. rathAdhyakSanI siddhio ane rAjasevA, upakozAe karelo ToNo ke mahApada meLavo pachI upakozAno hAtha maLaze. rAjakAjanA aTapaTA prasaMgo. sumohA jevI viSakanyAnuM sarjana ane teno prANaghAtaka upayoga. oha! A rAjanAM sukha sohAmaNAM ke bihAmaNAM ? magadhanA jevuM bhavya rAjya ane temAM mohA jevI viSakanyA? sumohAnuM smaraNa thatAM vaLI sauMdaryapipAsAthI te gherAI gayo. paraMtu te viSakanyA che te smaraNa thatAM tenI bhayAnakatAthI vicAravA lAgyo. kayAM takSazilAnA tapovananuM pavitra zAMta jIvana ? ane kyAM A ajaMpo? zAne mATe! Ama vicAratAM vaLI upakozA smaraNamAM UpasI AvI. ane tenA mahAadhikAra padanI AkAMkSAe tenI vicAradhArA sateja banI. mahAamAtya rAjyanI bhayAnaka khaTapaTa, sthUlibhadrano gRhatyAga chatAM vIra puruSa tarIke svasthapaNe jIve che. asalamAM te paNa brAhmaNa ane kavi hatA chatAM Aje magadhasAmrAjyanA kaNekaNamAM vyApI gayA che. to huM kema te pada pAmIne zobhAvI na zakuM? AvAM mIThAM soNalAM sevato te nidrAdhIna thayo. ( magadhezvaranA karNapaTa para vyApeluM jhera che varacinI mahArAjA sAthe mitratA gADha thaI hatI. samaya pArakhI varacie potAnI vidvattAnA prasaMgane mahAAmArce jhAMkho pADyo temAM paNa rAjasabhAmAM eTale pUrA sAmrAjyamAM teno prasAra thayo tema vAta karI, mahArAjAnI sahAnubhUti meLavI lIdhI hatI. kAvyarasika rAjAne paNa e prasaMgathI duHkha hatuM. temAM vaLI mahAamAtya to saMdhinA bhAvathI zatrurAjAone paNa zrIyakanA lagnamAM Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 77 AmaMtraNa mokalyuM hatuM. temAM vararucie zaMkAspada umero karI rAjAne jANe pote vadhu vaphAdAra hoya tema rajUAta karato. AthI mahArAjA paNa vicAramAM paDI gayA. temAM vaLI potAnI bhAvi patnI upakozA pAsethI sAMbhaLelI adbhuta zastronI vAta paNa haLavethI teNe jaNAvI dIdhI. mahArAjA zaMkA sahita vicAravA lAgyA ke mAruM sAmrAjya paNa sainya zrIyakanA hAthamAM. mArA guptacaro ane mahattvanA mANaso mahAmAtyanI AjJAmAM. temAM vaLI zastrAgAranI racanA ? mahArAjAnuM mana mahAmaMtrI pratye avizvAsathI bharAI gayuM. AthI temane thayuM ke sattAnA madamAM mahAamAtya vararucine jAheramAM jhAMkhapa lagADI hatI. temaNe mane ekAMtamAM kahyuM hota to huM yogya pagalAM leta. temanI vAta kadAca satya hota topaNa bharyA darabAramAM vararuci sAthe mArI paNa hAMsI thAya tevuM zA mATe karyuM? - Ama aneka zaMkAothI mahArAja gherAI gayA hatA tyAM rathAdhyakSa aMdara AvavAnI rajA mAMgI. "mUMjhAyelA mahArAjAe kahyuM Ava bhAI Ava." mahArAjA pAse hAjara thaIne teNe kahyuM ke "mahArANIe kahevaDAvyuM che ke mahArAjA Aje nagaracaryA jovA jAte nIkaLe." "kema ?' mahArANInI dAsI Aje samAcAra lAvI che ke mahAamAtyanA garbhagRhamAM navAM zastro taiyAra thaI rahyAM che ane zrIyaka navuM sainya taiyAra karI rahyA che. vaLI upakozA paNa kAMI AvA navA zastrAgAranA samAcAra kahetI hatI. mahArAjAne paNa lAgyuM ke potAnI sattA jokhamamAM che mATe temaNe rAjasattAno dora potAnA hAthamAM levo joIze. rathAdhyakSa temano vizvAsu sevaka hato. tene sAthe laIne rAtre teo veSa parivartana karI nagaracaryA mATe nIkaLI paDyA. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 0 saMyamavIra sthUlibhadra magadhezvare nagaracarcAmAM zuM joyuM ? rathAdhyakSa temane mahAmaMtrInA prAsAdanA garbhagRha najIka laI gayo, tyAM hathiyAra banI rahyAM hatAM tenA avAjo saMbhaLAyA. koI jagAnA AchA prakAzamAM hathiyAro jhaLahaLatAM hatAM. tyAMthI teo AgaLa vadhyA. maMtrIrAja kArIgarone sUcanA ApatA hatA. hathiyAronI jAte cakAsaNI karatA hatA. koI jagAe mANaso bhegA thaI carcA karatA hatA ke mahArAjAnI sattA have thoDA divasanI che. Ameya mahArAjA to nAmanA ja che. kharA mahArAjA to mahAmaMtrI che. mahArAjA to kAvyo sAMbhaLe che ane majA kare che, temane khabara nathI ke have temanA divaso bharAI gayA che. vararUcie kuzaLatAthI A vAto vahetI karI hatI. thoDeka AgaLa vadhyA tyAM carcA sAMbhaLI ke zrIyakanA lagnanuM nimitta che. mahAmaMtrI zastro dvArA ane sainya dvArA rAjAne jela bhegA karI zrIyakane magadhanuM sAmrAjya apAvaze. mahAmaMtrI mahA kuzaLa ane parAkramI che ane mahArAjA temanA hAthamAM rame che. A sAMbhaLIne mahArAjA atyaMta kopAyamAna thayA. temaNe thAdhyakSane kahyuM "have mahAmaMtrInA divaso bharAI gayA che. have kAle ja have teno nikAla thaze, eTaluM ja nahi sApa to maraze sAthe, sApanA kaNAno paNa nAza karavAmAM Avaze.'' mahArAjA naMda ane thAdhyakSa nagaracarcA joI chUTA paDyA. mahArAjA rAtre UMghI zakyA nahi. mahAmaMtrI hajI to A vigatathI ajANa hatA. teo savAre mahArAjAnA rAjamahele lagna viSenI agatyanI carcA mATe gayA paNa mahArAjAe temane maLavAnuM TALyuM. teo thoDI vAra rokAyA paraMtu mahArAjAe punaH maLavAnuM TALyuM. mahAmaMtrI mATe pUrA maMtrIkALanI A AzcaryakAraka ane du:khajanaka ghaTanA hatI. magadhezvara haMmezAM vaDIla Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra cUlibhadra 079 jevI AmanyA rAkhatA te Aje maLavAnuM TALe ! mahAamAtya saciMtA potAnA prAsAde pAchA vaLyA. mahArAjanI rAtanI nagaracarcA vakhate temanI pAchaLa eka paDachAyo ADoavaLo ghUmIne pharato hato. te hato mahAmaMtrIno vaphAdAra sevaka ane guptacara jIvaka, teNe A vAto sAMbhaLI ane mUMjhAyelo te maMtrIprAsAdamAM pahoMcI gayo. rAjamahelathI pAchA pharelA mahAmaMtrIne teNe sarva vAtathI vAkepha karyA. mahAmaMtrI mahArAjAe maLavAnuM TALyuM hatuM tenuM kAraNa samajI gayA. magadhapatie nagaracarcA joyA pachI vizvAsu sainiko dvArA rAtorAta nagaramAM Adeza apAyo hato ke mahArAjAnI ANa sivAya anyanI ANa svIkAranAra vadhane yoga Tharaze. sainyane sajja rahevA Adeza apAyo hato. potAnA rAjamahelanI rakSA mATe vimalasenane kaDaka sUcanA apAI hatI. kAle savAre ja rAjasabhA bharAya tyAre kevA prakAre mahAmaMtrI ane temanA parivAra tathA sevakone jela bhegA karavA tenI gupta maMtraNA mATe rAjadevaDIe, rathAdhyakSa, are vararuci paNa rAjAnA vizvasanIya mANasa hatA, sau bhegA thayA hatA. ( mahAmaMtrIe nagaracaryAmAM sAMbhaLeluM che jIvane ApelA samAcAra pachI mahAmaMtrI pote vezaparivartana karI nagaracarcAe nIkaLyA. kyAMka carcA sAMbhaLI ke mahAmaMtrIe zrIyakanA lagna nimitte zatrurAjAone bolAvyA che. navo zastra saraMjAma taiyAra karI mahArAjA naMdanI sattAno dora zrIyakane soMpaze. Ame sAmrAjyamAM mahArAjA karatA mahAmaMtrIno ja prabhAva vadhu che. have mahArAjAnI sattAnA divaso bharAI gayA che. tyAM vaLI bIjAe kahyuM ke chellA samAcAra to evA che ke mahArAjA naMda cetI gayA che, mahAmaMtrInuM kAvataruM khulluM thaI gayuM che. temaNe sattAno dora ane sainya potAnA hastaka laI lIdhAM che. vaLI koI kAvyapremI kahe e sAruM thayuM. mahAmaMtrIe zastravidyAnA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 0 saMyamavIra sthUlibhadra nAme vararucinA sArasvata sUtrone gauNa karI dIdhA. peTano dIkaro gaNikAne tyAM paDyo rahe tene koI daMDa nahi ane vararucinuM bhara sabhAmAM apamAna ! AvA maMtrIne garadana mAravo joIe. emanA pApakarmanuM phaLa have maLI javAnuM che. brAhmaNanI sArasvata kaLAnuM apamAna karI bicArA paradezI brAhmaNane nIco pADyo. vAstavamAM AvI vAto vahetI mukavAnI caturAI vararucinI hatI. A vAtano tAga meLavavA mahAmaMtrI vRddha guptacarano veza dhAraNa karI rAjadevaDIe pahoMcyA. rAjadevaDIe guptacarane koI paNa samaye pravezavAno paravAno hato. paraMtu Aje maMtraNAgRhamAM mahattvanI maMtraNA cAlatI hatI tethI praveza baMdha hato. teoe maMtrI mudrA batAvI chatAM pratihAre kahyuM, "Aje pravezano sakhata pratibaMdha che." "to huM rathAdhyakSane maLI AvuM mAre jarUrI kAma che." pratihAra: "rathAdhyakSa paNa A maMtraNAmAM beThA che." "to huM vararucine maLI AvuM?" te paNa ahIMyAM ja hAjara che." "to pachI mAro agatyano saMdezo che to aMtaHpuramAM mahArANIne maLI AvuM?" "are bhAI mahArANI paNa A maMtraNAmAM beThAM che." mahAmaMtrInI ekezvarI bhaktine sakhata coTa pahoMcI. mahAmaMtrI vagara Aja sudhI koI maMtraNAo saMbhavita na hatI. mahArAjAe bharasabhAmAM "kintu jaldI patAvo" kahIne kareluM mahAmaMtrI pratyenA kaMI paNa aNagamAnuM bIja Aje moTA vRkSamAM pariNamyuM hatuM. rAjamahelamAM sadA mATe rAjA naMdane maLavAno mahAmaMtrIno paravAno paNa Aje TaLyo hato. maMtraNA mahAmaMtrI vagara ! mahAmaMtrIne sarva tAga maLI gayo. jIvakanA zabdo sAkAra thayA. teNe svayaM sAMbhaLeluM ke "sApa Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 81 maraze ane sApanA kaNAne paNa mAravAmAM Avaze.'' mahAmaMtrI potAnA prasAde pAchA pharyAM. nagaranA koTakAMgarAne ArtabhAve aMtima salAma karI. pUrA mArgane eka saMtAnanI jema jotA aMtima snehanuM amIpAna karAvatA hatA ! nagaranA kaNekaNane ApeluM vAtsalya hRdayane bhIMjavatuM hatuM. chatAM vIratva hatuM eTale svastha thaI svaprAsAde pAchA AvyA, tyAM jIvaka maLyo. "jA sthUlibhadrane bolAvI lAva." mahAmaMtrInA hRdayamAMthI sthUlibhadra bhUMsAyo na hato. kartavyamUrti hovAthI potAno Adarza pALyo hato. chatAM tenuM AtmakalyANa haMmezAM icchatA. jIvaka tarata ja pAcho pharyo. jIvake kahyuM, "sthUlibhadra nahi Ave." temaNe kahyuM che ke te A janme pavitra pitAne maLavAne pAtra nathI. nave avatAre pavitra thaI maLavAnI bhAvanA che. pitAjIne mArA Adara saha praNAma kaheje. temanI kSamAyAcanA karuM chuM." mahAmaMtrI kharekhara bhaDavIra puruSa che. chatAM sthUlibhadranA jIvananI bhavyatAno temane khyAla hato tethI to temanI tenA pratyenI apekSA moTI hatI. e zabdo sAMbhaLIne vAtsalyabhAvano saMcAra thayo chatAM svasthatAthI jIvakane kahyuM, mahAmaMtrInI saMtAno sAthe aMtima rAtri "jIvaka, yakSA, zrIyaka saune bolAvI lAva. tuM paNa ahIM ja raheje.'' jIvaka mahAmaMtrIno atyaMta vizvAsu sevaka hato. mahAmaMtrInuM AjanuM valaNa tene mUMjhavatuM hatuM. yakSA, zrIyaka sau AvIne pitAjI sAme vinayapUrvaka yogya sthAne goThavAI gayAM. mahAmaMtrI bolyA "tame jANo cho ke tamAro pitA magadhapatino ekezvarya che, mahArAjA eka ja temanA svAmI che. paraMtu niyatinuM cakra Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 0 saMyamavIra cUlibhadra badalAI gayuM che. Aje magadha sAmrAjyanA moTA zatru tarIke tamArA pitAnI, A mahAmaMtrInI gaNanA thaI rahI che. nagaranA core cauTe Ano pracAra thaI rahyo che. mahArAjA paNa A ja zaMkA seve che. A jIvaka teno pratyakSa sAkSI che. "jIvake mAthuM namAvI te vAtanI pUrti karI." zrIyaka ekadama Ubho thaI gayo. "magadhanA tame zatru? ekezvarya mahAmaMtrI ! A bolanAranuM mAthuM dhaDathI juduM karI dauM." beTA e to mArAthI paNa thaI zake. ApaNA vaMzajonI rAjyanI vaphAdArI jagaprasiddha che. magadha ane magadhapati mATe mAthuM utArI le tenA karatAM utArI devAnI vaphAdArI vizeSa che. "zrIyaka tane khabara che ke tArAM lagna nimitte rAjAmahArAjAone bheTa ApavA navIna zastronuM Ayojana karyuM che. vaLI zatrurAjAo paNa mitra bane tevI zubhabhAvanAthI A lagnanuM nimitta laIne temane AmaMtraNa ApyuM che. te aMge vighnasaMtoSIoe mahArAjAne tenuM viparIta arthaghaTana karI bhrama pedA karyo che. mahArAjA temanI jALamAM phasAyA che. vaLI zaMkAzIla mahArAjA nagaracarcAe nIkaLyA. temaNe zastrasarjana karatuM garbhagRha joyuM ane lokacarcA sAMbhaLI. je vibasaMtoSIoe prasArita karI hatI. AthI temaNe mAro ane kuTuMbano nAza karavA sattA hAthamAM lIdhI che. jIvake A kAnokAna sAMbhaLyuM che arthAtu have rAjA ke prajAne A mahAmaMtrI khapatA nathI." "zrIyaka: to pachI pitAjI, mahAmaMtrIne e rAjA ke prajA paNa khapatAM nathI. jhera kyAM sudhI ane keTaluM pIvuM ! ekezvarI bhaktino A aMjAma che ?" "beTA lokamAnasa ane mahArAjAmAM vyApeluM A jhera bhoga mAMge che. magadhanI dharA bhogathI zAMta thaze." zrIyaka: "to pachI e dharatI ApaNe tyajI, cAlo bhadrabAhu Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 83 svAmInA caraNe besIe, na jhera na vera." yakSA kahe: "pitAjI ema ja karIe." he vatso, tamArA pitAne evI kAyaratA na zobhe. vaLI bIjo svAmI ke bIjI prajA paNa na hoya. magadhanA lokamAnasa para jheranA DAgha UMDA gayA che te mArA lohIthI dhovAze. sAdhu thayA pachI paNa e DAgha to UbhA raheze." zrIyaka: "bIjo koI upAya !" mane prAraMbhamAM thoDoka kSobha thayo hato. mahArAjAne maLavA rAjamahele gayo, paraMtu zaMkA ane roSathI gherAyelA mahArAje mulAkAta ja na ApI ane rAtorAta temaNe A nirNaya lIdho che. mAre veLAsara nivRtta thayuM hatuM, sthUlibhadra kuLaparaMparAnuM pada saMbhALe tevI AzA hatI. tuM paNa saMbhALe tevo che paraMtu niyatimAM kaMI juduM ja lakhAyuM che. have koI anya upAyathI samAdhAna nahi thAya. zrIyaka, mahArAjAne hAthe maruM to mahArAjAne kalaMka lAge, mAre mArA svAmIne mAthe kalaMka nathI ApavuM ane kuTuMbano vinAza paNa jovo nathI. "sthUlibhadra mArA hRdaya para ghA karyo che, paraMtu tAre to mahA parAkrama karavA pitRAjJA dhAraNa karavAnI che. mane khAtarI Apa ke bhara rAjasabhAmAM jyAre huM mahArAjAne zIza namAvuM tyAre talavAranA eka ja ghAe mArA dhaDa parathI mAthuM juduM pADI mahArAjAne caraNe dharI devAnuM che." zrIyaka be hAthe mAthuM pakaDI raDI paDyo "oha pitAjI bIjo upAya batAvo." beTA upAya hota to tArA pitA jarUra svIkArI leta. mahArAjA kaMI apakRtya karI bese te pahelAM ja tAre A kArya karavAnuM che. maMtrIpadanI samarpaNabhAvanAne UjaLI karavAnI che. beTA zUravIra thaIne taiyAra raheje. chatAM tane pitRhatyAno doSa nahi lAgavA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 saMyamavI2 sthUlibhadra dauM. tuM talavAra upADIza te pahelAM meM mArA mukhamAM tAlapUTa viSa mUkI dIdhuM haze. eTale tuM nizciMta thaI kartavyaparAyaNa raheje." byakSA beTA sthUlibhadrane mArA AzIrvAda kaheje" Ama kahetAM pitRhRdaya gadgada thaI gayuM. sthUlibhadra mATe hajI paNa temanA hRdayano eka khUNo bhIno ja rahyo. saunI AMkho paNa sajaLa banI gaI. zrIyaka, samaya Ave rAjakAraNa tyajI dejo ane tame sau dharmanuM za2Na lejo. mArA mRtyune magadhanI dharAno mahotsava mAnajo. mArI kartavyaparAyaNAnI koI khAmI nathI paNa niyatine svIkAravI rahI.' saMtAnonA hRdayamAM pitRtiyoganuM duHkha hatuM. mahAmaMtrI svastha hatA. saune pAse bolAvI temanAM mastaka sUMghyAM ane AziSa ApyA. bhAIbahena saunAM haiyAM bhAre hatAM. koNa kone sAMtvana Ape. kAlanI prabhAtanuM bhAvi saune mUMjhavI rahyuM hatuM. rAtri pUrI thavA AvI hatI. bhAre haiye sau chUTAM paDyAM. mahAmaMtrIe AvI to keTalIye rAtrio vyatIta karI hatI. AjanI rAtano temane e saMtoSa hato ke temanI bhakti temanA bhoge vadhu jvaLa banaze. kuTuMba vinAzathI bacI jaze. tyAre sthUlibhadra kyAM hato ? te rAtre maMtrI prAsAdamAM maMtrInA AtmavisarjananI gherI vAtothI saunA haiyAmAM Aga jalatI hatI. bIjI bAju bhadra-kozA bAgamAM mahAlatAM hatAM. temanA divaso uttaro uttara vilAsarasathI mAdhuryapUrNa thatA hatA. divasa Ugato Athamato, rAtri paDatI, punaH sonAvag prabhAta thatuM, kozA nitanita navA raMgarAga relAvatI. vilAsano jANe sAgara UmaTyo hato chatAM baMne jANe atRpta rahetAM. baMne bharayauvanavaMtA temAM cAre bAju patharAyelA zRMgAranA kAmadevane caLAve tevAM sAdhano hatAM. bhadra kyAreka mUMjhAto. A vilAsanI koI tRpti haze ke nahi ? chatAM kaMI paNa choDAtuMye nahotuM. dareka paLe tenI AsapAsa avanavA Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra cUlibhadra 0 85 bhogavilAsanAM sAdhanono pAza vIMTAto hato. bhadranA jIvanane kozAe svAdhIna karyuM hatuM. eka paLa paNa te bhadrane chUTo mUkatI nahi. yauvanamAM prathama kaThina rIte pALelA saMyamane have koI maryAdAnI jarUra na hatI. kozA bhadranA sahavAse bahAranI duniyAne bhUlI gaI hatI. are raMgazALAnA pachInAM kAryo paNa gauNa thayAM hatAM, basa bhadra, bhadra. ane bhadra kozAnA premapAzamAM pitA, pitAnA Adarzo, bhAI-bahenanA heta sarva visarI gayo hato. kozAnA nRtya sAthe vINAnA svarane guMjatA karatAM te kyAreya thAkato nahi ane kozA nRtya karatAM kyAre paNa thAkatI nahi. kyAreka zramita thatA tyAre rAtrinA vikAsamAM te zrama bhAgI jato. kozA vicakSaNa hatI, bhadramAM purANA vairAgyano chUpo paDelo koI aMza jAgrata na thAya te mATe udyAnamAM citrazALAmAM roja navuM ja sarjana e karAvatI. bhadra temAM khovAI jato. temAM paNa tenAM nayanabANa, madhuravANI, aMgamaroDa evAM AkarSaka hatAM ke bhadra kyAreka te AkhA dehane UMcakIne AliMgana Apato. kozA tyAre svargIya sukha anubhavatI. jaLakrIDA, naukAvihAranI mastI, koI paLa evI na hatI baMne vilAsa ke vilAsanA sAdhanothI mukta hoya. ahIM mahAmaMtrInA prAsAdamAM thatI ciMtAjanita carcAono ke pitAe sevelI AzAono saMcAra praveza pAme tema hato. are raMgazALAnA kAryakarmo paNa baMdha thayA hatA. eka guMjana cAlatuM "kozA kozA" "bhadra bhadra' temAM mahAmaMtrInA AtmavisarjananA karuNa aMjAmanA aMzane hamaNAM pravezavAno koI moko ja nahoto. maMtrIprAsAdamAM pAchalI rAte koI UMghI na zakyuM. saunAM hRdaya haLavAM hatAM ke bhAre? karmanI gati akaLa che. mahAmaMtrI ane pUca kuTuMbanI bhAgyarekhA palaTAI gaI hatI. pitAno nirNaya aDaga hato. te sivAya anya upAya paNa na hato. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 0 saMyamavIra cUlibhadra mahAmaMtrInuM Atmavisarjana bIje divase rAjasabhA bharAI hatI. jyAM rojanI gauravazIla sabhA ane AjanI dAvAnaLa samI sabhA ! rAjA naMdanI AMkhomAM paNa khusa hatuM. prajA mATe mahArAjA ane mahAamAtya baMne svAmI jevA hatA. A be vacce kaMI yuddha maMDAya to kono pakSa levo? mahArAjAnI AjJA hatI ke mahAamAtyane jela bhegA karI temanA vizvAsu sevako, svajano, putra, putrIo saune keda karavA. e rIte cAre bAju sainya goThavAyuM hatuM. rAjasabhAmAM sau saciMta hatA. thoDI vAra pachI mahAamAtya padhAryA. rojanI jema nikhAlasa ane pUrNa svasthatAthI AvatA svAmIbhakta maMtrIrAjanI mukhamudrA nihALI rAsabhA namI paDI. saunA manamAM thayuM A maMtrI vizvAsaghAtI na hoya ! maMtrIrAje potAnA Asana najIka pahoMcI rAjasabhA pratye vedhaka paNa snehabharI najara nAkhI. saunAM mastaka nIcA namI gayAM. pachI maMtrIrAje naMdarAjA pratye najara karI, teoe najara pheravI lIdhI. maMtrIrAje mahArAjAnuM abhivAdana karavA potAnuM mastaka nIcuM namAvyuM. mahArAjA sainikone kaMI AjJA Ape te pahelAM havAmAM eka nagna talavAra toLAI ane kSaNa vAramAM mahAamAtyanuM mAthuM dhaDa parathI juduM thaI gayuM. AkhI sabhAmAM maMtrI rAjanA lohIno chaMTakAva jANe saune pavitra karavA relAI gayo. khUna khUna ! pakaDo, koNa che khUnI? are A to maMtrIputra zrIyaka ! ane khUna pitAnuM ? pitAnA lohIthI kharaDAyelI talavAra tenA hAthamAM hatI. zrIyake pitRAjJA pALavA zUravIratA dAkhavI hatI, lohI nIgaLatI talavAre namratAthI mahArAjAne mAthuM namAvIne Ubho rahyo. hRdayamAM duHkhano dAvAnaLa jalato hato. mahAmaMtrInI gauravavaMtI kAyA jamIna para DhaLI paDI hatI. temanA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 87 mastaka-mukha para svAmIbhaktinI e ja camaka hatI. naMdarAja pAgalanI jema cIsa pADI UThyA. zrIyaka teM A zuM karyuM ?" "mahArAja kartavyanuM pAlana karyuM !" "te pitRhatyAthI ? mahAamAtyanA khUnathI ?" mahArAjA atyaMta AkrozamAM bolatA hatA. zrIyaka: mahArAjA, amArI kuLaparaMparAno sevAdharma che ke magadhanA zatrunuM A pRthvI para astitva na hoya. sApa to marAyA have sApanA baccAM hAjara che. AjJA Apo koI zUrA sAmaMtane huM ane mArI sAte baheno hAjara chIe. amArA bali dvArA magadha rAjyanA hacamacI gayelA pAyAne sthira karo. pitAjI dhanya banI gayA amane paNa taka Apo. pitRAjJAnuM pAlana ane mahArAjAnA zaMkAnivAraNa mATe pitAnuM balidAna devAyuM che." A sAMbhaLI naMdarAjAnuM lohI thIjI gayuM. sAthe satya vastunuM bhAna thayuM. teo kaMpatA avAje bolyA. ekezvarI mahAmaMtrI gumAvyA zrIyaka tAro rAjA yuddhamAM kyAre paNa kSobha pAmyo nathI eTalo Aje hatAza banyo che. AvuM mahAmUluM balidAna zA mATe ApyuM? temanAM nayana sajaLa hatAM. "mAro ekezvara mahAmaMtrI huM mArI ja bhUlathI khoI beTho" sabhAmAM guMjana thayuM. "amArA ekezvara mahAmaMtrI." paNa have rAjAprajAnI bAjI hAthathI sarI gaI hatI. mahArAja pitAjI bhagavAna mahAvIranA zramaNopAsaka hatA. teo mAnatA ke verathI vera zamatuM nathI. magadhanI dharA bhoga mAMge che. temaNe tenuM prAyazcitta karyuM. temano chello saMdeza che: "bhagavAna mahAvIranI bhUmine nirverathI siMcajo." zreyakanAM cakSu AMsuthI bharelAM Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 0 saMyamavIra sthUlibhadra hatAM. hRdaya raDatuM hatuM. prajA dravI gaI hatI. sau hataprabha hatA. mahArAjAnAM nayanomAM AMsu jharatAM hatAM ! punaH "zrI ekezvara maMtrI khoyo. bhayaMkara bhUla thaI." AkhI sabhA raDI rahI hatI. mahArAjA bIjuM zuM karI zake ? UbhA thayA. maMtrIrAjanuM lohI nIgaLatuM mastaka hAthamAM lIdhuM ane siMhAsana para sthApyuM. maMtrIrAjane have zuM levAdevA hatI ? jIvatA hatA tyAre paNa siMhAsanathI nirlepa hatA. "zrIyaka mahAamAtyane zobhe tevI aMtyeSTikriyAnuM Ayojana karo ane A maMtrImudrAno svIkAra karo. pitAe adhUrA mUkelA tArA lagna tAro pitA banIne huM karIza. e rIte huM prAyazcitta karIza.' maMtrImudrA mATe sthUlibhadrane AmaMtraNa zrIyake namratAthI kahyuM : "maMtrIpadane yogya mArA moTAbhAI sthUlibhadra che. rAjadUtane mokalI magadhasuMdarI kozAnA AvAsethI bolAvI lo. 99 mahArAjAe rathAdhyakSane AjJA karI. te namana karI kozAnA AvAse pahoMcyo. bhadra-kozA copATa khelatAM hatAM. barAbara raMga jAmyo hato. kozA jItatI hatI. bhadra hArato hato. chatAM baMne khUba AnaMdamAM hatAM. te ja samaye 2thAdhyakSa hAjara thayo. kozAe kopita nayane tenI sAme joyuM. AjJA vagara praveza ? rathAdhyakSa UMcA zvAse bolI gayo, "sthUlibhadra, mahArAjA naMda tamane yAda kare che.'' "ATale varSe mane zA mATe yAda kare che ?' be agatyanAM kAma che : eka to magadhanA mahAamAtyanI, ApanA pitAjInI aMtyeSTikriyAmAM hAjara rahevA ane maMtrImudrAno svIkAra karavA." Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 89 "zuM pitAjI avasAna pAmyA?" "nA temanI hatyA karavAmAM AvI che." "hatyA koNe karI ?" "zrIyakanA hAthe "are jaLamAMthI agni pedA thAya paNa zrIyaka A kArya na kare. mane chetarIne laI javAnI A vAta che." sthUlibhadra ugra thaI gayA. "Apa jAte AvIne juo." bhadranA hRdayamAM pitAnuM sthAna evuM pavitrapaNe aMkAyeluM hatuM ke jyArathI teNe kozAne svIkArI tyArathI potAne pApI mAnI, pitAnA pavitra nAmanuM uccAraNa paNa karyuM na hatuM. eTale kSobha pAmIne prathama to hatAzAthI kozAno komaLa hasta pakaDI lIdho. pachI tarata ja hAtha choDI Ubho thaI gayo. kozA huM jAuM chuM." svataH bolyo : "zrIyake koI adamya kAraNasara pitAnI hatyA karI haze paNa meM to temane jIvanabhara saMtApa Apyo. A dharatI mArA pApano bhAra jhIlI zakaze ?" kozA paNa kiMkartavyamUDha thaI mauna rahI. bhadra paLavAranA vilaMba vagara cAlI nIkaLyo. kozA sajaLa netro vaDe tene joI rahI. manamAM AzaMkAono dhodha UmaTyo. have zuM? bArabAra varSanuM snehanuM aikya Ama eka ja jhapATe tUTI jaze! kozA manomana sAMtvanA letI ke raMgazALAnA nirmANa pachI bhadra jIvanasAthI tarIke sthira hato. pApa tApa-saMtApane kozAnA samarpaNanI zItaLatAmAM samAvI dIdhA hatA. kevuM svargIya sukha te Ama eka nimeSa mAtramAM jhUMTavAI jaze? nA, nA te to have mahAmaMtrIpada laIne punaH padhAraze, pachI sukhamAM zuM khAmI raheze? rathAdhyakSe mArgamAM rAjakhaTapaTanI badhI ja vigata jaNAvI. teo rAjadarabAre pahoMcyA. sthUlibhadra smazAnayAtrAmAM nIcuM mukha rAkhI joDAyo. aMtyeSTikriyA karAI te yaMtravata joI rahyo. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavI2 sthUlibhadra loka sahasra mukhe bolatuM hatuM arere kyAM mahAamAtya ane kyAM maMtrIno vaDo putra ! bhadrane jANe vIMchInA DaMkha za2I2ne lAgatA hoya tema sAMbhaLato hato. pitAnA pArthivadehane caMdanakASThamAM jalato joto pUtaLAvata sthUlibhadra raDI paNa na zakyo. e zabane sparza karavA jevI mArAmAM yogyatA nathI tema vicArato hato. aMtyeSTikriyA samApta thaI. sau vidAya thayA, mahArAjA sthUlibhadranA mukhanI vedanA kaLI gayA, temaNe tene AzvAsana ApyuM. ''sthUlibhadra tArA ja pitA maraNa nathI pAmyA pUrI magadhanagarInI prajAnA pitA maraNa pAmyA che. have A maMtrImudrA zobhAvo ane rAjyanI tathA prajAnI khoTa pUrI karo." mahArAjA mane thoDI vAra ekAMta Apo." "paraMtu jaldI pAchA vaLajo.'' snehIjanone maLyA vagara bhadra azokavATikAmAM gayo, saune lAgyuM ke are A to pAcho bhAgyo kozAnA AvAse. koI dhikkAratA hatA, koI dayA khAtA hatA. sthUlibhadranuM mahAbhiniSkramaNa te azokavATikAmAM pahoMcyo, e ghaNuM ramaNIya sthaLa hatuM. bhadra ahIM kozA sAthe ghaNI vAra Avato, kAvyaracanAo karato. Aje te ati duHkhathI bharelA dainya prasaMge Avyo hato. pazcAttApanI bhaThThImAM te baLI rahyo hato. aMta2mAMthI pokAra Avato hato. "tAro janma vyartha gayo. tyAgamUrti pitAnI AzAone bhasma karI hatyAnuM nimitta banyo. have A pApa kyAM jaIne dhoIza ? zuM AtmahatyA karuM ?" kSaNeka nAbhimAM paDelA saMyamanA saMskArano pratidhvani saMbhaLAyo ane bujhAI gayo. AtmahatyA karuM, pachI na kozAnuM AkarSaNa. na Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 91 rAjAno Adeza na prajAno lokApavAda basa zAMti ja zAMti. punaH aMtaradhvani UThyo, bhadra AvI kAyaratA ! AtmahatyAthI kalaMka dhovAI jaze ? vaLI tArA saMcita karma nAza pAmaze? te to AtmahatyA sAthe bevaDAze, tane choDaze nahi. ane AtmahatyAnA vicAramAM teNe kAyaratA joI. tArI pAse vidyA che, jIvana sudhArI le. vAsanAne bhasma karI le. nirmaLatAnuM sAmarthya pedA kara. jANe svargastha pitA tene preraka saMdezo ApI rahyA hatA. "jAga, beTA jAga. hajI samaya che. jIvana sudhArI le. mArA AzIrvAda che." jIvaka AvuM ja kaheto hato tevuM tene aMtaramAM UThyuM. pitAno aparokSa dhvani tenA hRdayamAM UtarI gayo. nameluM zIza teNe UMcuM karyuM. hRdayamAM dabAI gayelo dhvani pragaTa thayo ahiMsA, saMyama, tapa. sthUlibhadra Ubho thayo. aMga para mulAyama vastro tene kheMcavA lAgyAM ane alaMkAro maNanA bojA jevA lAgyA. te bhAra utArI phakta eka sAduM lajjAvatra kamare vIMTI dIdhuM ane daDha nirNaya sAthe azokavATikAmAMthI bahAra nIkaLI rAjasabhAmAM pahoMcyo. AjanI rAjasabhA paNa pApanuM prAyazcitta karI rahI hatI. mahArAjA hitazatruone yogya daMDa ApI rahyA hatA. vararuci to bhAgI ja gayo hato. rathAdhyakSa akSamya kSati mATe rAjAnA caraNe paDI jIvatadAna mAMgato hato. te samaye bhadra eka bAjue Ubho rahyo. sau AzcaryathI joI rahyA, maMtrI mudrA lenArane zuM vastra alaMkAra tyajI kiMI navo veza levAno haze? mahArAjAe sAzcarya bhadrane joyo. ati vAtsalyabhAve pUchyuM. bhadra vicArI lIdhuMne ! "hA mahArAja ! pUro vicAra karI lIdho. pitAjInI adhUrI sAdhanA huM pUrI karavA prayatna karIza. te mATe daDhanizcayI chuM. AzIrvAda Apo." dhanya bhadra, Aje magadhane punaH samartha pitAno putra maMtrIpade Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 0 saMyamavIra sthUlibhadra "dhanya bhadra, Aje magadhane punaH samartha pitAno putra maMtrIpade maLaze." "he prajAjano khUba utsava manAvo." bhadra bolI UThyo. mahArAjA mAro Azaya barAbara samajo. maMtrIpadanI sAdhanA to maMtrIzvare pUrI karI che, mAruM tevuM sAmarthya nathI. teo mArI rAha jotA hatA ke huM temano bhAra uThAvuM ane teo bhadrabAhujI pAse saMyamanI ArAdhanA karI AtmakalyANa kare paNa mArA pApe temanI te bhAvanA adhUrI rahImAre te pUrI karavI che, mAre e pApanuM prAyazcitta karavuM che. mane rajA Apo huM jAuM chuM." "kyAM jAya che bhadra? kaMI samajAtuM nathI." "mahArAjA, vanamAM saMbhUti muninA zaraNamAM javA mane AzIrvAda Apo. mArAM pApone sAdhanAnI bhaThThImAM bALavA rajA Apo. huM saunI kSamA mAMguM chuM. mArAM pAponI sau sahAnubhUti dAkhavajo." "teNe rAjasabhA tarapha eka dRSTi karI lIdhI. sthUlibhadra bhAI tathA bahena tarapha joyuM. sau raDatAM hatAM. "bhAI cAlo ghare cAlo. sarva samRddhi tamArI che. pitAnuM sthAna laI amane saMbhALI lo." komaLa puSpa jevI kozAnA kedamAMthI chUTelAne Aje A snehanI keda rokI zake tema na hatI. "baheno, bhAI zrIyaka mane mApha karo. tame sau nakhazikha pavitra cho. huM nakhazikha apavitra. eno meLa na thAya." yakSA : "bhAI tAruM hRdaya prAyazcittathI pavitra thayuM che. pApanI mRtine have tAre bhUlI javAnI che. zrIyakanA lagnotsavamAM moTAbhAI tarIke tuM pharaja bajAvato jA." "bahena ! tame mArA sanmArgamAM sahAyaka thAva. saMsAranA raMgarAga mane have DaMkhe che. mane temAMthI mukta thavA do." "saMsAra mAre mATe mabhUminuM araNya che. vananI vATe saMyama Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra dhUlibhadra * 93 mAre mATe pApanA prakSAlananuM amogha sAdhana banaze. bhogavelA vilAso ne vikAro vistRta banaze, rAkha banI jaze. tame sau mane saMyama mATe zubhAziSa Apo. tamArA sarvenI kSamA mAMguM chuM. mahArAjA, bhAI, pavitra baheno, sau svajano mArA jevA pApI pratye sahAnubhUti rAkhajo." sthUlibhadra thoDI vAra mauna rahyA. Akhare eka nisAso nAkhI bolyA. "he zrIyaka have aMdhArA ulecAI gayAM che. bhautikavilAsanI bhUMgaLo bhAMgI gaI. dharmanAM dvAra khUlI gayAM che. have saune chellI salAma. mane satya lAdhyuM che. huM zAzvata paMthano pathika, pitAe ApelA saMskAro temanA balidAnathI jAgI gayA che. have huM A jagatamAM koIno bhAI nathI. rAjamaMtrI nathI. are! kozAnA raMgabhavanano vilAsI premI nathI. vaLI viSayabhogamAM ramanAro kIDo nathI. have huM satyadharmano cAhaka chuM. have AcArya saMbhUti muni mAruM zaraNa ho." ane saDasaDATa te vananI vATe cAlI nIkaLyo. yakSA: "zrIyaka, bhAI pitA jevA karmavIra hatA tevo bhAI dharmavIra thaIne kuLane dIpAvaze. enA badhAM ja pApa dhovAI gayAM che. tenAM pagalAMnI caraNaraja pavitra thaI che. Aja sudhI ApaNane bhAInA kAraNe zarama UpajatI hatI paNa lAge che bhAIne have pApa sparzI nahi zake. dhanya che tene." - sthUlibhadrane jato nihALIne bhAIbaheno ahobhAvathI namI rahyAM. raDatAM svajano nehabharyo saddabhAva, rAjAno AvakAra, prajAnA sanmAna, saune mUkI bhadra cAlyo. cAlyA jatAM sthUlibhadrane ane tenAM pagalAMne sau pUjyabhAvathI joI rahyAM. saMsAra paNa khela khalakanA nATaka jevo che. maMtrIrAjanI aMtyeSTikriyA samApta thaI. bhadra sanmArge vidAya thayo. mahArAjAe rAjyanI zAMtinAM kAryo sameTyAM, keTalAka daMDane pAtra thayA. vararuci to bhAgI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 0 saMyamavI2 sthUlibhadra ja gayo hato. rathAdhyakSe karelI akSamya kSati mATe namIne jIvatadAna mAMgI punaH lIdhuM. bhUtakALanI tenI sevA ane parAkramone kAraNe tene jIvatadAna maLyuM. rAjasabhAmAM keTalAka abhinaya bhajavAI gayA. mahArAje AjJA karI. "zrIyakane maMtrImudrA paherAvo ane teno sAta divasa pachI lagnotsava zarU karo, temanA pitAnuM sthAna ame laIzuM." Ama sarva kAryo niyati pramANe pUrNa thayAM. ekalo jAne re 66 sthUlibhadre pATalIputra nagaranI sImA choDI jaMgalanI vATa pakaDI. khulle page ardhakhullA dehe kAMTA kAMkarAnA mArgo vIMdhI AgaLa cAlyo. paNa kyAM javuM ? kAMIka mUMjhAyo. tene rAjavaibhavo ane UMcanIcanA bhedarahita sthaLe javuM hatuM. jyAM mohamAyAno gherAvo na hoya evA nI2va sthAnane te jhaMkhato AgaLa vadhyo. kudaratanuM sauMdarya ghaDIbhara mIThuM lAgatuM hatuM paNa tene to A badhuM tyajI devuM hatuM. teno hAtha pakaDanAra gurunI tene jarUra hatI. acAnaka tene yAda AvyuM ke pitAjI sAthe mahAyogI bhadrabAhu ane saMbhUti muni pAse te jato hato. bhadrabAhu to ekAMtavAsamAM hatA. paraMtu A pradezanA udyAnamAM zrI saMbhUtivijya munirAja birAjatA hatA. tene thayuM ke mAruM manaduHkha munirAja dUra karI zakaze ? sAdhutvamAM saghaLAM pApo nAza karavAnI ane saMsArathI bacAvavAnI zakti che. pitAjI e mArge javAnA hatA. huM te ja mArge jauM ? Ama vicArI teNe te udyAna tarapha paga upADyA. pitAjI saMyamanA mArge javAnA bhAva karatA hatA temAM meM ja aMtarAya karyo. have e mArge jaIne mAruM AMzika kartavya bajAvI zakIza. saMyama eTale sAdhutva. prAraMbhamAM kaSTadAyaka paNa pariNAme amRta. Ama vicArI te AgaLa vadhato hato. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 95 oha ! keTalAya varSothI sevelo komaLatAyukta deha Aje tavAI rahyo hato. page cIrA paDyA hatA. Aje to te raNasaMgrAmanA yoddhAnI jema tyAgamArge jaI rahyo hato, eTale kAyAnI mAyA visarAI gaI hatI. manamAM laganI hatI. saMbhUtimuninA caraNanA sevananI. zrI bhadrabAhunA gurubaMdhuzrI saMbhUtimuni hajAro sAdhusAdhvIgaNanA AcAryapade hatA. jaina saMgho, brAhmaNa, kSatriya, vaizya ke kSudra saune mATe te sanmAnanIya hatA. zrI bhadrabAhu ca2ma zrutakevaLI cauda pUrvanA parama jJAtA hatA. 52ma siddhionA e dhAraka hatA. mahAsaMyamI hatA. mahAprANa sAdhanAmAM rahelA te yogIne kAtila ThaMDI ke meghavarSAM sparzI na zakatI. kSudhA, tRSA jevA daihika pirabaLo temanA dAsa hatA. temanAM vacano maMtrasamAna sAmarthyavALAM hatAM. asthigrAmanA upadrava samaye jemaNe uvasaggaha2 stotranI racanA karI upadravanuM nivAraNa karyuM hatuM. ekAMtamAM dhyAnastha rahevA chatAM temanA saMyamanI pavitratAthI jarUra paDe saMghanA upadravanuM nivAraNa karatA. prAsAdamAM padhAratA sAdhujanonA bodhane yAda karato tathA pitA pAse sAMbhaLelA A smaraNone yAda karato sthUlibhadra mane munirAja tA2ze tevA bhAva sAthe munirAja pAse pahoMcyo. vinayapUrvaka vaMdana karI beTho. mahAna gurudeva saMbhUti muninA caraNe pApano ekarAra dharmalAbha' "dharmalAbha"nuM zravaNa thatAM ja sthUlibhadrane khUba zAMti maLI. "gurudeva huM sAmAnya pApI nathI. mArAM pApo sAme himagiri nAno che. A deha gaNikAnA saMgathI apavitra thayelo che. mArA mastaka para mahAmaMtrI zakaTAla pitAnA balidAnanuM bhayaMkara kalaMka che. mAruM zreSTha nAgakuLa tene meM lajavyuM che. zuM AvA adhama pApothI huM mukta thaI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 0 saMyamavIra sthUlibhadra zakIza !" gurudeva : "sthUlibhadra tAro jIvanavRtAMta meM jANyo. tArA pitAno mane paricaya che. tArA zabdomAM hradayane pAvana karavAnI jvAlA pragaTI che. tuM kAMcana jevo pavitra thaI zake che. mATIyukta kAMcanane agni parIkSAmAMthI pasAra thavuM paDe che. tema tArA sAcA pazcAttAparUpI agnithI tArAM pApo nAza pAmaze ane tuM vizuddha thaI jaze." "mArA aMtaramAM paDelA sUkSma vikArono nAza thaze ?"' gurudeva : tuM sAMsArika bhramaNAno tyAga karI nirdoSa banI jA. te bhramaNAo pratye upekSA kara. indriya viSayano vijetA thaI saMyamavI2 tarIke navo janma dhAraNa karI le. sAdhutvathI saghaLAM pApono nAza thaze.'' "anyonya tyAga para nabhatA saMsAramAM gRhasthono svajanono prema to jarUrI che teM te tattvane yathArthapaNe na svIkAryuM tethI du:khI thayo chuM." saMbhUti munine zaraNe jaIne teNe punaH aMtaravyathA vyakta karI, sthUlibhadra pazcAttApathI saLagI rahyo hato. AtmA jAgrata thayo hato. punaH bolyo "gurudeva huM mahApApI chuM. mAro uddhAra karo. mahAAmAtya zakaTAlano putra, mAruM kuLa uttama paNa kAryo adhama che. gaNikAnA sahavAsathI A deha paNa ati apavitra che'' bhadranI AMkhomAM AMsunI dhArA hatI. "vatsa vadhu kahevAnI jarUra nathI. tAruM hArdika prAyazcitta ja tArA pApane dhoI nAMkhaze, suvarNane agnisparza thayo che te jarU2 zuddha thaze.'' gurudeva, zuM mArA dehanA aNuaNue vyApelI vAsanA nAza pAmaze ? mArA AtmAne zAMti maLaze ? pitAnA balidAnanuM kalaMka laIne Avyo chuM. A rIte RNane lajavyuM che." "tuM tArA bhUtakALane bhUlI jA. sAdhutvamAM evuM sAmarthya che ke te janmojanmanI vAsanAne bhasma karI zake che." Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra TyUlibhadra 0 97 ( gurudevano bodha : saMbhUti muni: mAtApitAnuM RNa agAdha che, sAthe samagra vizvanuM tArA para anekagaNuM RNa che. jyAM jyAM janmyo tyAM tane te te saMbaMdhI svajanoe keTalI sahAya karI haze? A sivAya A jagatanA jIvamAtrane upakArI pANI, pRthvI, agni, vAyu vanaspati vagerenA jIvono paNa keTalo upakAra che! tane paga mUkavAnI jagyA ApanAra pRthvIkAyanA jIvo, tRSA lAge tyAre jaLakAyanA jIvo, bhUkha lAge tyAre vanaspati tathA agnikAyanA jIvo, are zvAsa le tyAre vAyukAyanA jIvo ane A vastro, pAtro, viSayonA sAdhanomAM kevaLa aneka jIvonuM RNa caDhyA ja kare che. te Aja sudhI koInuM RNa cUkavyuM che ?" sthUlibhadra pazcAttApanA aMtaradAhathI baLI rahyo hato. AMkhomAMthI nirAdhAratAnAM azru vahI rahyAM hatAM. "gurudeva A sarvenuM ane mAtApitAnuM RNa kevI rIte vALI zakIza? koI upAya batAvo". saMbhUti muni: "he sthUlibhadra ! samagra vizvanuM ke mAtApitAnuM RNa cUkavavAno zIgha mArga saMsAratyAga - aNagArathI che. svanA sukhano tyAga karI sarvanA hitano vicAra kara. te sAdhu thavAthI ja zakya che. jemAM samagra jIvonI rakSA thaI zake che." apUrva sAdhanA sthUlibhadra muninA caraNamAM jhUkI paDyo, zaraNa svIkAryuM. gurunA caraNa svIkArIne dIkSA grahaNa karI. pelI bhAvanA jANe sAkAra thaI; ke "kozAnA premIne badale vItarAganA dharmano dharmI banuM." aMdhakAramAMthI satyanA prakAzamAM sthUlibhadrano praveza thayo. te suvarNathALanA miAnane badale mUThIbhara sUkAM dhAna khAIne, saMgemaramaranA snAnakuMDamAM komaLAMgI kozA sAthe jaLakrIDA mUkI Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 * saMyamavIra sthUlibhadra vaizAkhanA dhoma dhakhatA taDake besI kAyotsarga kare che. suMvALI seja ane kozAno saMga tyajI eka khUNAmAM rAtri vitAve che. je kozA tenI komaLa kAyAne sAcavavA paMkho vIMjhatI hatI te kAyA para besI macchara, DAMsa lohI pIe che, jarIyAnAnA vastrone badale jIrNazIrNa vastro dhAraNa karyA che. Ama pUrvajIvananI malinatAne, vilAsI jIvananI vAsanAnA saMskArane tapazcaryAnA agnimAM homI daI pavitratAmAM teNe praveza karyo. muni sthUlibhadra AvI kaThora sAdhucaryAmAM zAMti ane anero AnaMda anubhavyo. cittaprasannatAnI akhaMDadhArAmAM jIvana haLavuM banyuM. AthI harSa-viSAda, rAga-dveSa, jIvana-maraNa jevA kaMdothI mukta thatA gayA. gurudevanI nizrAmAM aviratapaNe sAdhanA karatA, kyAreka kSati thatI tyAre gurudeva vAtsalyapUrvaka jagADI detA. Ama sAdhanA vaDe mana, vacana, kAyA para pUro saMyama prApta karyo. have temane A jagatanA koI pralobhano caLAvI nahi zake. guru ziSya baMnene tevo vizvAsa pedA thayo. muni sthUlibhadra gurucaraNamAM sAdhuveza dhAraNa karI gurudevane samagrapaNe samarpita thaI gayA hatA. pApanA prakSAlana mATe sau prathama vaDIla sAdhujanonI vaiyAvacca vinaya sahita karavA lAgyA. tapa dvArA Indriya, deha ane vAsanAnuM damana karavA lAgyA ane jJAnanI ArAdhanAmAM apramattapaNe gUMthAI gayA. temanI sAdhanA apUrva koTinI hatI. kozAnA AvAsanA yUlibhadra ane AjanA yUlibhadra oLakhavA zakya na hatA. temane priya-apriya sukomaLa ane zuSka badhuM samAna hatuM. bhUtakALa to gurukRpAe evo bhUMsAI gayo ke vAsanAnuM eka chidra na TakyuM. kyAMka kSaNakArya smRti jhabakatI tyAre sajAga thaI tene manapradezathI dUra pheMkI detA. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 99 gurudeva kahetA, vatsa kAmanuM auSadha kAma arthAt vaiyAvacca, tapa, svAdhyAya, dhyAna vagere che. bhadrane navajIvana pAmyAno Atmika AnaMda hato. gunizrAmAM samarpaNathI ane dharmabaLe tenAmAM evI zakti pragaTa thaI hatI ke bhoganA bhoga thavAne badale bhoga temanA tapatejano bali thaI gayo hato. vaLI temanI jJAnapratibhA paNa ujamALa hatI. AthI gurudeva temane bhAvi uttarAdhikArIne yogya jJAnadAna karatA. ( munionI apUrva sAdhanA chatAM - mAnavamana vicitra che. sAdhutAmAM paNa doSane jANe, chatAM dUra karavAmAM chetare che. bhadramuninI pragati spardhArahita sahaja ane nirdoSa hatI. paraMtu anya munione tejodveSa thato. Ane kAraNe traNa ziSyo jemane potAnA sAmarthyano bhrama hato, teo gurudeva pAse AvyA. temaNe vicAryuM ke gurudeva vilAsI jIvana jIvelA navA sAdhune ghaNuM mahattva Ape che. temane ApaNe ApaNI sAdhanAnI zaktino khyAla Apavo jarUrI che. prathama ziSyaH gurudeva dakSiNa dizAmAM eka naramAMsa bhakSI vAghanI guphA che. te guphAkAre cAturmAsa karI mAre vera sAme nirveranI zakti pArakhavI che." gurudevaH "tathAstu." bIjA tejodveSI munie AjJA mAMgI ke "thoDe dUra jaMgalamAM bhayaMkara dRSTiviSa sarpa che. tenA eka phutkAra mAtrathI prANa nAza pAme che. tyAM huM upavAsI rahI cAturmAsa gALavA IcchuM . ahiMsA bhAvathI hiMsaka bhAvane parAsta karIza." gurudeva: "tathAstu" trIjo ziSya : "huM kUvAnA kAMThe besI cAturmAsamAM kAyotsarga ArAdhanA karavA icchuM chuM. Apa AjJA Apo." gurudeva: "tathAstu" Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1) * saMyamavIra sthUlibhadra A munio mAnatA hatA ke kyAM ahIMnA bALa brahmacArI sAdhuo ane kyAM vilAsI jIvanavALo navo muni ! tenI sAdhutAno raMga pataMga jevo hoya. vaLI ApaNe ApaNuM sAmarthya gurudevane batAvavuM joIe ane navA sAdhune paNa ApaNI labdhizaktino khyAla Ave. gurudeva jJAnI hatA teo jANatA hatA ke A munionA mana nirdoSa nathI. sAdhanA paripakva thatAM pahelAM teo A sAhasa kare che. sAdhunI zaktinuM pradarzana na hoya. kevaLa AtmavikAsanI zuddhi temanI sAdhanA hoya. jevuM bhavitavya ema jANIne gurudeve AziSa ApyA. "tame karelA saMkalpa pramANe jAo ane AtmazuddhinI vRddhi karo." sAdhanA to utkRSTa thaze. paraMtu Atmavizuddha agatyanI che tema gurudevanA kahevAno marma hato. sthUlibhadra tyAM ja beThA hatA. mauna hatA. gurudeva: "kema bhadramuni tamAro zo vicAra che ?" ( guruAjJAne AdhIna gurudeva ApanI AjJA ane kRpA hoya to pATalIputra kozAnI citrazALA che, jyAM huM bAra varasa vilAsamAM rahyo hato, tyAM tamAma jAtanA rasathI yukta AhAra letA, vaLI tapa svAdhyAyanI ucca ArAdhanA karavA cAturmAsa gALavA icchuM chuM. te sAthe kozAne dharmamArge vALavAnI bhAvanA rAkhuM chuM." "tathAstu." gurudevane sthUlibhadra muninI nirmaLatAmAM vizvAsa hato. eka zubha divase cAre munirAja sau saunA sthaLe javA ravAnA thayA. pelA traNanA cittamAM tejodveSanI malinatA hatI. temanI sAdhanA duSkara ane apUrva hatI. paNa temAM Avo sUkSma DAgha lAgI gayo. bhadramuni kevaLa gurudevanI kRpAne ja dhAraNa karI pATalIputra jaI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavI2 sthUlibhadra - 101 rahyA hatA. e ja pyArI pitRbhUmi sAthe janmono RNAnubaMdha hato. kozA jevI sauMdaryamUrtinA kAmaNagArA dehano sahavAsa, teno zRMgArika AvAsa. AvA mohagrasita sthAna tarapha muni nizcalabhAve jaI rahyA hatA. moharAjA ahIM nabaLo paDyo. muninI smRtimAM aMzamAtra skUlanA na hatI. temanA hRdayamAM uttama bhAvo bharyA hatA. kozAne vAsanAnA viSathI mukta karI amRta ApavuM. tenA dAsadAsIone paNa puNyavaMtu jIvana ApI adhamamArgethI pAchA vALavA. Ama sva-para upakArI sAdhanAnA uttama bhAvomAM muni Atmika AnaMda mANI rahyA hatA. gurudeva pratyenA bahumAna ane zraddhA vaDe, temanI ja kRpA vaDe pote saMyamamAM dRDha raheze tevo bhAva rAkhI aDaga zraddhAthI pATalIputra tarapha DagalAM bharatA hatA. kozAno virahAgni bhadranA gayA pachI virahavedanAmAM jalatI kozAnA kaMThamAMthI saMgIta sukAI gayuM hatuM. zRMgAravihoNI e rUpasuMdarInA zaNagAro paNa nirupayogI thaI paDyA hatA. kadI e virahanAM gIto gAtI tyAre mAnavIne to zuM paNa jhADapAnane raDavAnuM mana thatuM. rAtonI rAto jAgaraNamAM vItatI. dAsIo sakhIo sau ciMtA karatAM kahetAM : have ArAma karo. paNa teno ArAma lUMTavAI gayo hato. kaLAkauzalyamAM nipuNa kozAnuM badhuM ja hIra virahamAM cUMTAI gayuM hatuM. bhadra Avaze evI AzAmAM kyAreka suMdara kamanIya vezaparidhAna karIne, nRtyanI taiyArI karI umaMgabhera rAha jotI. aMte nirAza thaI, saghaLo zaNagAra tyajI virahavyathAthI mUrchita thaI jatI. teno aMtarano jakhama ghaNo UMDo hato. paricArikAo paNa tenI vyathA joI dravI jatI. dAsIo navA rAjakumArone AmaMtraNa ApatI paNa kozA koInA sAme najara mAMDatI na hatI. tene kAmanA hatI eka bhadranI. bAkI Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 0 saMyamavara sthUlibhadra sarva pratye te virakta hatI. zrIyaka AvIne AzvAsana ApI gayA paraMtu kozAno viyoga kAramo hato. citrazALA ane raMgabhavanamAM dhULa caDhI hatI. tene mATe e sarva vastuo ane jagAo smazAnavata hatAM. have eka ja guMjana bhadra, bhadra. dAsIo kahetI bhadra have aNagAra banyA che te kyAre paNa nahi Ave. AthI kozA munine AhArAdi dAna ApavA lAgI. kema jANe muni banelA bhadrane enI bhAvanA pahoMce, ane tenA dvAre Ave ! te dAsIone kahetI ke "AvAsano AkAzadIpa jalato rAkhajo, ApaNe sau jAgatA rahIzuM kAraNa ke bhadra Ave ne aMdhakAra joIne ke ucita svAgata vagara pAchA pharI na jAya. te Avaze, jarUra Avaze" ema rAtonI rAto te bArIethI vATa jotI besI rahetI. eka divasa te gavAkSamAM UbhI hatI teNe dUrathI kumArane munivezamAM AvatA joyA, zarIranuM sauSThava joI tarata ja oLakhI gaI, UbhI thaI doDavA lAgI. dAsIone sUcanA ApI : "jAo citrazALA zaNagAro, virAmasthAna sajAvo, rasavatI rasoI taiyAra karo. mArA zaNagAra hAjara karo. bhadra AvI rahyA che." are re devIne gAMDapaNa vaLagyuM lAge che." paraMtu dAsIoe jyAre dUradUra najara karI tyAre eka aNagAra bhavana tarapha cAlyo Avato hato. e ja sthUlibhadra. paNa, are teNe kevo veza paheryo che? kevo kRza kAya thaI gayo che! chatAM kaMI tenuM mukha chAnuM rahe? saue oLakhI lIdhA ke e ja bhadra che. e ja gauravazIla paNa gaMbhIra pagale cAlI AvatA saue bhadrane oLakhyA. punaH kozAnA AMgaNe muni sthUlibhadrane dUrathI citrazALA tarapha AvatA joI kozA doDI. bhadra munivezamAM hatA. temanA munipaNAnI pavitratAthI kozA svayaM potAnA bhAvAvezane rokI rahI, citrazALAnA pravezadvAramAM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 103 dharmalAbha' kahI UbhelA muninA caraNamAM paDI praNAma karyA. muninA mukha para saMyamazIlanuM teja hatuM. citta pUrNa svastha hatuM. paNa kozA atyaMta umaMgamAM ane premanA AvegamAM hatI. munino dharma hato pravezanI saMmati joIe. munine sthira UbhelA joI kozA hAtha joDIne bolI: "padhAro." padhAro kahetAMnI sAthe kozA bhadrane bheTavA AvegamAM AgaLa vadhI, sthUlibhadra hAtha UMco karI tyAM ja aTakAvIne bolyA. "kozA cAturmAsanI sthiratA mATe Avyo chuM. citrazALAmAM jagA maLaze ?" kozA A sAMbhaLI kSobha pAmI gaI. "are mArA nAtha A tana, mana, dhana, parijana, citrazALA ApanAM ja che. tamAre pUchavAnuM hoya? Avo padhAro." "kozA mAre phakta citrazALAmAM thoDI jagA joIe" ema kahI sthUlibhadra citrazALA tarapha vaLyA. sthaLa to jANItuM hatuM. muni thaIne AvyA hatA ne ! kozAe doryA tema temanI pAchaLa jaI citrazALAnA eka khUNAmAM potAnuM Asana pAtharI sthAna lIdhuM ane potAnI pramArjanA vagerenI kriyAmAM lAgI gayA. kozAnA zuSka jIvanamAM Aje prANa purAyA hatA. citrazALAmAM Aje AtmA saMcaryo hato. are! bhadra kevo kRzakAya thaIne vanavagaDAnAM duHkha veThIne Avyo che ? pote jAte bhojanagRhamAM gaI. bhadrane bhAvatAM bhojana banAvavAmAM ekatAra banI gaI, manamAM guMjana hatuM. bhadrane A bhAvaze, A gamaze. pUrNa rasavatI AhAra sAmagrI taiyAra karI navA zRMgAra dhAraNa karI, samaya thatAM sonArUpAnA pAtromAM SaDurasa bhojananI sAmagrI sAthe te sthUlibhadra samakSa hAjara thaI. bhojananI soDamathI vAtAvaraNa mahekI UThyuM. munirAje potAnA gaNatarInAM pAtromAM bhikSA grahaNa karI. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 saMyamavIra sthUlibhadra mukhavAsanuM sevana karyuM. puna muni potAnA Asana para besI gayA. e badhuM ghaNuM jhaDapathI thayuM, e joI kozA vicArI rahI ke bhadra vanavagaDAmAM rahIne kevo zuSka banI gayo che. bhojana lIdhuM paNa kaMI umaMga ja nahi ? teNe vicAryuM ke punaH mArI kaLA, prema ane sevA vaDe bhadranI cetanA jAgaze. kozAe pUchyuM: "bhadra tame adhUrI ramata mUkIne gayA pachI zuM zuM karyuM?" pitAnA Atma visarjana ane muni jIvananI kaThora tapajapanI vAto sAMbhaLI kozAnA hRdayamAM vedanA thaI te sAMbhaLatI jAya ane raDatI jAya. arere ! huM to A raMgabhavana sukhamAM rahI ane mArA prANapriya bhadre AvAM duHkha sahyAM. munirAje potAnI jIvanacaryA dhIra ane gaMbhIra bhAve kahI hatI. temanA cittamAM svasthatA hatI. sAdhanA kaSTadAyaka na hatI tevo temanA avAjamAM raNako hato. vANImAM vairAgya vaheto hato. paNa kozA e bhASAthI ajJAta hatI. ' arere munie AvAM kaSTa veThyAM? kaMI nahi have mArAM nRtya joze. mArA dehanuM sauMdarya joze, mArA premanA pravAhamAM punaH jarUra taNAto Avaze. ane sukha pAmaze. kozAne kyAM khabara hatI bhadrane kozAnI citrazALA saMsAranA bhogavilAsa je zAMti ApI zakyA na hatA tenAthI nirALI zAMti munie saMyama dvArA meLavI che. temAM koI duHkha kaSTa hatAM ja nahi. Ama madhyAhna vAtacItamAM pUro thayo. munie kahyuM kozA navakAramaMtra ane dharmazaraNathI sarva kaSTa ane duHkha dUra thAya che. mATe tuM navakAra maMtrano svIkAra kara. nA bhadra mAre to tamane nRtyakaLA dvArA rIjhavavA che. tame mane samaya Apo." Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra * 105 "bhale huM tArI IcchA ke kalAno pratikAra karato nathI. tuM nRtya karaze te joIza. bhojana Apaze te grahaNa karIza." te rAtre citrazALAne adbhuta rIte punaH sajAvavAmAM AvI hatI. rAtri thatAM kozAe soLa zaNagAra sajyA, anya vAdakonA svara sAthe kozAe avanavA aMgamaroDa sAthe nRtya zarU karyuM. nRtyamAM tenI dareka aMgabhaMgI evI hatI ke yogI paNa calita thAya. saMsAramAM strI keTalI mohaka hoya tenuM darzana tenA dareka nRtyanA nupUrajhaMkAra sAthe khIlatuM hatuM. te sAthe tenA sUrIlA kaMThamAMthI svara nIkaLyA. AzA-nirAza karyo amane prItamajI e na ghaTe tamane, rasIlA sAthe ramazuM, nATaka raMga rase karazuM. dAva lahI dilaDuM harazuM. prItamajI e na ghaTe tamane. Ama potAnA prItamane rIjhavavA keTaluMye gAyuM. cAre bAju saMsAravAsanAne uttejita kare tevuM vAtAvaraNa, kozAnA dilamAMthI UThatA prItama pratyeno pyAra. thoDI vAra thAya kozA sthira dRSTi karI munirAjane nIrakhI letI. paraMtu munirAja dhIragaMbhIra ane daDhatAthI beThA hatA. temanA mukha para divyatAnuM teja hatuM. avikArIpaNe te kozAnA nRtyane jotA hatA. kozAne thayuM munirAja hajI rIkyA nathI. tethI vizeSa hAvabhAva karIne nRtya saMgItane vadhu vega Apyo. chatAM teNe joyuM muninA nayanomAM e ja avikAra hato. te to A saghaLA vAtAvaraNathI para thaI gayA hatA. dehane to hADacAmanuM mALakhuM jotA hatA. rAta pUrI thavA AvI hatI. teNe aMtima svara choDyA. "mohana mahAlo mahera karI, daridratA dekhI duHkhabharI, bAremAsa vilAsa karazuM, nATaka raMga rase karacuM, prItamajI Ama na ghaTe tamane." gIta pUruM thayuM. kozA khUba pramita thaI hatI. thAkIne te muninA caraNamAM DhaLI paDI. baMnene ekAMta ApI dAsIo, vAdako vidAya thayA. dIpako paNa bUjhavA lAgyA. nRtyanA dhamadhamATa pachI vAtAvaraNa ati Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 saMyamavIra cUlibhadra zAMta banI gayuM. tyAre dhIra gaMbhIra svare yUlibhadra bolyA: "kozA zAMta thA. mananI eka zudra vAsanAne poSavA vyartha zrama zA mATe kare che ? tAruM sauMdarya koDInA mUlanuM nathI. tArA AtmasauMdaryane jo." bhadra ane vairAgyanI vAto nathI joItI. mArI strInI virahavedanA tame jANatA nathI. mane to mAro rasika mArA dehanA kAma jvarane zAMta kare tevo pelo bhadra joIe. AtmAnI kAlpanika sukhanI vAtothI mArI virahanI Aga zame tema nathI." "kozA tArI Aga zamAvavA ja Avyo chuM. tane sukhazAMti ApIne jaIza." kharekhara tame mane svIkArazo. mArA premano premathI javAba Apazo? paNa mane saMyamanI vAto na karazo." "kozA have Aje tuM svastha thaIne ArAma kara." kozAe e rAtre sajAvelI puSpazadhyA zUnya paDI rahI. pote paNa citrazALAnA eka khUNe nidrAdhIna thaI. dhanya muni tamArA adhikArIpaNAnA romaromane. punaH kozA AzAbharI rojeroja nRtya karatI. munirAja samAdhirasamAM DUbakI mAratA, nayanomAM nirmaLatAnuM teja jhagamagatuM tyAre kozA potAnA nayanomAM te teja jhIlI zakatI nahi. manamAM thatuM bhadrane bAhupAzamAM jakaDI lauM paNa tevuM sAhasa muninI daDhatA pAse te karI zakatI nahi. kozA bhojanamAM paNa kAmottejaka rasAyaNo bheLavatI topaNa sAgarasamAM munine dareka prakAro saMyamamAM sthira karavAmAM ja sahAyaka thatA. divasa pachI rAtri ane rAtri pachI divasa pasAra thatA. cAturmAsa pUrA thavAnA gaNatarInA divaso bAkI hatA. kozAnA manamAM hajI kAmavAsanA zamI na hatI. punaH eka rAtre teNe pUrA vizvAsathI nRtyanI taiyArI karI, je nRtya jANe madananI senA hoya Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavI2 sthUlibhadra 7 107 tevuM mohaka hatuM. vastraparidhAna chatAM badhAM ja aMgo pratyakSa thatAM jaNAtAM. dAsadAsIo, vAdako paNa cakita thaI gayAM. paraMtu munirAja e ja nizcaLatAthI beThA hatA. jANe pASANanI mUrti ? madananI moTI senA tyAM hArI gaI. nRtyane aMte kozA virahI apsarAnI jema jamIna 52 DhaLI paDI. dAsIo, vAdakone lAgyuM ke have chevaTe muni karuNAthI paNa teno sparza ka2ze. ane pachI to pote ja A svargIya sukhane svIkArI leze. eTale baMnene ekAMtamAM choDI teo vidAya thayAM. kozA beThI thaI, AMkhomAMthI azrudhArA vahI rahI hatI. zuM muni AvA kaThora haze ? tyAM tenA kAne mITho avAja Avyo. "rUpasuMdarI kozA" kozA AnaMdamAM AvI gaI. "bhadra tame mane bolAvI, tame mane svIkArI che. tame mane saMsArI premathI svIkArazo ?" "kozA tArA para mAro prema che teTale to Avyo chuM paNa e prema deha pratye nathI, tArA AtmA pratye che." "bhadra tame A tattvanI vAto choDI do. mArI sAthe premanI bhASAmAM vAta karo." kozA dehanA premamAM kevaLa vikAra che. AtmAnA premamAM 52ma zAMti che. viSayakaSAyanA kAdavamAMthI tane bahAra kADhavA Avyo chuM." thoDI vAra zAMta paDelI paNa punaH kozA uttejanAmAM AvI gaI te vicAratI hatI, zuM nArIno piracaya pApa che ? AvuM maMthana karatI kozAe pUchayuM : "bhadra ! pahelA tame pitAnA Adarzane AgaLa karI mArA piracayamAM pApa jotA hatA. Aje munivezamAM rahIne paNa zuM nArIne pApa rUpa mAno cho ? nArIne narakanuM dvAra kaho cho ? zuM puruSamAM koI pApavRtti ja nathI. are vizvanI vikAsa yojanAmAM nArIe koI baLa nathI pUryuM ? mATe A tyAganI vAta javA do ApaNe je rIte premathI aikya sAdhyuM hatuM tene yAda karo ane A vezanI ane saMyamanI Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 saMyamavI2 sthUlibhadra vAta javA do.'' sthUlibhadra muni : ''he kozA ! nArI mAre mana pApa nathI. keTalIya satIo prAtaH smaraNIya che, nArImAM paNa satyanI zakti paDelI che. huM tArAmAM e zakti joI rahyo chuM, je pragaTa thatAM puruSo paNa tArA pratye sauMdaryapipAsAne badale ahobhAvathI joze. tArAmAM pApa na hatuM. meM tane vilAsanuM sAdhana mAnyuM hatuM Aje mane tArA AtmAnuM sauMdarya dekhAya che, tethI tuM mAre mATe pUjya chuM. tuM mukta bane te mATe huM tAre dvAre Avyo chuM. premane sAco puravAra karavo che. mane je AtmazAMti maLI te tane paNa maLe. te mATe tane mAre navakAranuM maMtradAna karavuM che. tArAM nRtyo huM joIza paNa have te dareka nRtya pahelAM tAre maMtroccAra karavo paDaze." bhadramuni atyaMta karuNAsabhara bolyA, "kozA, jAgrata thA'' zA mATe vyartha parizrama kare che ? A jIvananI eka kSaNika pyAsane bUjhavavA pUruM jIvana veDaphI rahI chuM." bhadranA caraNomAM paDelI kozA haiyAphATa rudana karatI hatI. 'bhadra mAro tArA saMga vagara jIva jAya che ane tane tapatyAganA DhoMga sUjhe che.'' muni zAMta ane sthira hatA. teo kozAnA rUpa lAvaNyathI 52 hatA. teo punaH bolyA : "rUparANI kozA" ati vAtsalyamaya e svaro sAMbhaLI kozA svasthatAthI beThI thaI. "zuM tame kharekhara mane snehathI svIkAro cho ?' "hA, phakta dehathI nahi, paNa tArA AtmAne huM svIkAruM chuM. kozA tArA deha karatAM tArA AtmAmAM apAra sauMdarya che, tenA 52 mAro sneha va2sI ja rahyo che. tane te sauMdaryanuM bhAna karAvavA Avyo chuM.' nA paNa mane to premaghelo bhadra joIe.'' Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra cUlibhadra * 109 kozA zuM tArAmAM AtmA ja nathI ? tuM mAtra puruSonA bhoganuM ramakaDuM che? tAre koI dharma nathI ?" kozAnuM svamAna jAgI UDyuM ? huM ramakaDuM ? teNe pUchyuM "tame hajI mArA mananI vedanA samajI zakyA nathI!" bhadra: "kozA kharekhara to ApaNe vedanAne jANatA ja nathI. je vedanA pAchaLa mohanA baMdhana hoya te sAcI vedanA nathI je vedanA pAchaLa muktinI bhAvanA hoya te sAcI vedanA che. tethI tane lAge che ke huM tArI vedanAne samajI zakato nathI." "bhadra tame AvI dalIlo karI mane samAdhAna nahi ApI zako. mAre to pelo kalApremI bhadra joIe che. zA mATe rasahIna jIvana gALavuM tame ja kahetA hatA naranArInuM aikya ane kalA-kavitA to jagatanuM sattva che. Aje tame nArIsaMgamAM pApa juo cho. zuM tame saMsAramAM rahIne dharma karI na zako tevA nabaLA cho!" kozA "saMsAramAM rahIne gRhastha bhakti, sAdhusevA dayA, zubha anuSThAno karI zake paNa te maryAdita che muktinuM kAraNa te banI na zake. janmamaraNathI mukta thavA saMsAra tyAgI sarvatyAgI thavuM paDe. kozA! meM vilAsa mANyo, tenuM pariNAma jANyuM. pavitra pitAnuM mRtyu joyuM ane mane samajAyuM ke jagata eka bhramajALa che. sarva saMga parityAga pachI paNa manane jItavuM duSkara che. to saMsAranA bhogavilAsamAM to te zakya nathI. mATe tuM eka vAra maMtradAnano svIkAra kara." kozA have kaMIka svastha thaI hatI topaNa hajI kozAnA manamAM rahelI bhadranA saMganI manokAmanA zAMta thaI na hatI. kozAe maMtradAna lIdhuM. roje nRtya karatAM pahelAM maMtroccAra karatI, paraMtu cittanA khUNAmAM bhadra sAthe sukhabhoganI vRtti paDI hatI. bhadramuninA Agamanane cAre mAsa to pUrA thavA AvyA hatA chatAM kozAnA dehamAM koI vAra viSayanuM vAvAjhoDuM UchaLatuM tyAre te kAmAtUra banI jatI bhadramuni pAse pahoMcI Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 - saMyamavIra yUlibhadra jatI. vivaza banI jatI. "bhadra bhadra mAro svIkAra karo." paraMtu saMyamavIra, vaja manavALA muni pAse gurukRpAnuM baLa hatuM. navakAramaMtranuM kavaca dhAraNa karyuM hatuM. kozAnI kAmavAsanAnI Aga temanA zAMta samAdhirasamAM bujhAI jatI. konA AkuLa manane zAMta karavA muni navakAra maMtranI dhUna zarU karatA, kozAne ajANe paNa temAM zAMti maLatI tethI te paNa temAM joDAI jatI. tenuM citta zAMta thatuM tyAre muni karuNAsabhara citta tene nema rAjulanI kathA kahetA. patipatnInA apUrva - ajoDa AdarzanuM temAM varNana karatA. rocaka ane preraka kathA sAMbhaLatA kozA tyAM bALakanI jema nidrAdhIna thaI jatI. paricArikAo tene tenA zayanagRhamAM mUkI detI. kyAreka hRdayadrAvaka AkraMda karatI tyAre muni tene vAtsalyabhAve baLa preratA. "kozA zAMta thA jIvana paramArtha paMtha mATe che." dhanya dhanya muni tamArA manobaLa ane saMyamane. cAturmAsanA gaNatarInA divaso bAkI hatA. eka prabhAte kozA jAgI, ajJAtabhAve paNa tenAmAM navI phuraNA thaI. zRMgArathI bharelo zayanagRha paNa tene AdhyAtmika mArganA heturUpa jaNAyo. jyAM jyAM tenI najara gaI tyAM tyAM tene lAgyuM ke oha AtmazAMti pAse A sarve tuccha che. khUba svasthatAthI zayyAno tyAga karI te sAdAM vastro sajIne navA maMdiragRhamAM gaI. maMdiranA garbhadvAra pAse muni prabhubhaktimAM lIna thaIne beThA hatA. tenA spaMdanothI pUruM maMdiranuM vAtAvaraNa zAMtimaya hatuM. Aje teNe bhadrane navA ja svarUpe joyA. tyAga vairAgya ane saMyamanI nirmaLatAthI temanuM mukhakamaLa ati prasanna hatuM. te pavitra pratibhA kozAne sparzI gaI. prathama teNe vItarAga pratimAnAM bhAvapUrvaka darzana karyAM. joke tenuM hRdaya bharAI javAthI AMkhomAMthI azrunI dhArA vahI rahI hatI. te Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra - 111 tenA hRdayane pAvana karatI hatI. mananI vAsanAono aMta Avyo hato. muninA athAga prayatna ane karuNAsabhara bodhane kA2Ne kozAmAM AdhyAtmika saMcAra thayo hato. sthUlibhadramuni dhyAnamAMthI UThyA, kozAne zAMta citte beThelI joI prasanna thayA. baMnenI dRSTi maLI. muninI dRSTimAM nirmaLatA hatI ane kozAnI dRSTimAM ahobhAva hato. dhanya muni tame saMyamanA baLe taryAM ane kozAne tArI. muni bolyA, "cAla kozA tuM kahe to have upavanamAM ke citrazALAmAM besIe.' sarvatra e ja sAdhano hatAM paNa kozAne have temAM kaMI lAlasA, AkarSaNa ke prayojana na hatAM. sthUlibhadre kozA sAthe saMsAranA bhogavelA vilAsanA pApane naSTa karI kozAne paNa ugArI. ane sAcA sukhanuM bhAna karAvI sanmArge dorI. cAturmAsano kAle chello divasa che. muni prAtaH kALe vidAya thaze. muni to jevA nirlepabhAve AvyA hatA tevA ja vidAya thaze. kozA mATe punaH virahanI paLo AvI. hA paNa temAM ghaNuM aMtara hatuM. viraha kA2mo lAgaze paNa pahelAMnA virahamAM je zUnakAra hato tene badale kozAne dharma bhAvanAthI bhareluM eka sAdhana maLI gayuM hatuM. jemAM bhAvi jIvananI ujvaLatA hatI. bhadre kahyuM : "kozA tane ApeluM vacana pUrNa thayuM." "ApaNane koI zakti judAM karI nahi zake, te samaye saMsArabhAva hato Aje saMyamabhAva che, jenuM aikya pavitra che.' koInA deha eka thaI zakatA nathI paraMtu AtmA jyAre pUrNatA pAme che tyAre tyAM AtmAnuM aikya arthAt samAnatA pragaTe che. vaLI vAstavikatA e che ke sthUlibhadranuM nAma gavAze tyAre rUpakozAnuM nAma suzrAvikA tarIke jaLavAze. kozA jItI hota to jagatane enuM Azcarya na hota. paraMtu saMyamavIra sthUlibhadranI jIta e Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 saMyamavI2 sthUlibhadra kharekhara Azcarya che, adbhuta che, duSkara che. munirAjanI vAtsalyabharI karuNAe kozAno AtmA jAgI gayo. te bhadra muninA caraNamAM namI paDI. o gurudeva, meM pApAtmAe tamArA jevA na22tnane viSayamAM kharaDI nAkhyuM. mAthAnA vALa jeTalAM mAAM pApa kema nAza pAmaze ? zuM huM dharmamArga pALI zakIza ? kozA zAMta thA, tArI Avarita zakti jAgrata thaI che. tuM sAcI zrAvikA thavAne yogya che. tArAM pApo prAyazcittathI dhovAI gayAM che. tAro AtmA pAvakapaMthe prayANa karavA samartha che. kozA UbhI thaI, bahAra gaI. thoDI vAramAM sAdAM vastro sahita ADaMbara ke alaMkArarahita pAchI pharI. khUba svastha ane prasanna hatI. praNAma karIne munirAjanA caraNomAM beThI. e sAMja tenA jIvanamAM apUrva hatI. munirAja pAse bA2 vrata dhAraNa karyAM. ekAMte ekalA jIvavAnI sAmagrI maLI gaI. jIvana dhanya banI gayuM. prabhAta thatAM dAsadAsIone bolAvI lIdhAM. munirAje saune bodha Apyo. kozAnA e ja AvAsamAM Aje chUpo paNa dharmautsava manAI gayo. kozAne have zAstra adyayana, tapa, saMyama enA sAthI hatA. vaphAdAra dAsadAsIone paNa potAnI svAminIne A rIte AnaMdathI jIve temAM sukha hatuM. sthUlibhadranI vidAya veLA AvI. kozAmAM have virahanI vyathA na hatI paNa bhaktino sAttvika AnaMda hato. vidAya thatA munirAjane kozA dUra sudhI nihALI rahI. AvAsamAM pAchI pharI, vaLI kSaNa vAra tenuM komaLa haiyu raDI UThyuM. prAsAdano prANa jANe muni hatA paNa cAlyo gayo. chatAM kozA pAse have Atmika baLa hatuM. te svastha thaI gaI. sthUlibhadra guptapaNe AvyA, kAryasiddhi thaI cAturmAsa pUrNa thatAM e ja guptapaNe vidAya thayA. pATalIputramAM paNa eka utsava thaI gayo. svargastha maMtrIrAjanI sAte putrIo saMsArano tyAga karI dIkSita thaI. saMyamanI AzAvALA samartha pitAnA samartha saMtAno saMyamane mArga vaLyAM. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra TyUlibhadra 13 zrI saMbhUti muninA cAre ziSyo cAturmAsanI ArAdhanA karI pAchA pharyA. saue potapotAnuM nivedana karyuM. vyAdhra guphAvAsInI ahiMsAbhAvanI ArAdhanA uttama hatI. dRSTiviSa sarpanA rAphaDA paranA munie paNa sarpa sAthe maitrI keLavI uttama sAdhanA karI. kUvA kAMThe muninuM kAyotsarganuM cAturmAsa paNa AzcaryakArI hatuM. saunuM nivedana sAMbhaLI gurudeve saune dhanyavAda ApyA ke tamAruM kArya duSkara che. sthUlibhadra TUMkamAM nivedana karyuM. saMsArajIvana IcchatI kozAe maMtradAna ane bodha vaDe parama zrAvikA dharma aMgIkAra karyo che. tenI zRMgArika racanAo, nRtyo, ane AhArAdimAM ApanI kRpAe pahADanI jema aDaga rahI, kozAne paNa tyAgamArge vALI che. tenA anucaro paNa dharma pAmyA che. dhanya, dhanya, kaThina kaThina, duSkara ati duSkara." gurudevanA ATalA zabdo sAMbhaLatAM traNe tejoSI munio AghAta pAmyA. vAghanI boDamAM vasavuM, dRSTiviSa sarpa sAthe vasavuM, kUvA kAMThe dhyAnamagna rahevuM, duSkara mahA duSkara ke raMgarAga bharyA kozAne tyAM AmodapramodabharyuM cAturmAsa karavuM duSkara? gurudeva e saunA manobhAva jANI gayA. saune samajAvyA, jyAM svayaM bAra varSa bhogavilAsa karyo che tevA anukULa vAtAvaraNamAM, zRMgArika, kAmottejaka vAtAvaraNamAM yogI paNa TakI zakatA nathI, tyAM pUrA cAturmAsamAM bhadra muninA eka roma mAtramAM paNa vikAra pedA thayo nathI tethI temanuM kArya ati duSkara kahyuM che. teo kharekhara saMyamavIra che. be munione to samAdhAna thayuM paNa vyAghe guphAvAsI IrSAthI mukta thaI na zakyA. mAnavabhakSI vAghano jene Dara na lAgyo tene eka pAmara gaNikA zuM calita karaze ? vAghe janmajAta hiMsakabhAva tyajI dIdho tevI mArI ahiMsAbhAvanI sAdhanA ane saMyamabaLa AgaLa kozAne tyAM raMgarAgamAM rahI sAdhanA karavI duSkara nathI. punaH cAturmAsa mATe Ama Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 * saMyamavIra sthUlibhadra vikalpa UThyo. ( vyAvra guphAvAsI saMyamanI kasoTI ) punaH cAturmAsanA divaso AvyA. vAgha guphAvAsI muninI bhaMDArelI IrSA jAgI. gurudeva pAse kozAnI citrazALAe cAturmAsa karavAnI rajA mAMgI. gurudeva : "sukhethI sidhAvo paraMtu manamAM zalya na rAkhazo. vaLI kAmavijaya duSkara che. meruparvata jevI acaLatA joIe. rajamAtra calAyamAna thatAM pUrvanA ArAdhelA tapa, tyAga, vairAgya niSphaLa jaze." munirAja ahaMnA kocalAmAM keda hatA. gurudevanI zIkhane kaMI mahattva na ApatA zIghratAe pahoMcyA pATalIputra. kozA zrAvikA dharma uttama rIte nibhAvI rahI hatI. bhadra muni pratye teno prazasta rAga che, tethI roja rAha jue che ke muni tenA dharmamArgane vadhu ujvaLa banAvavA punaH Avaze. AthI kyAreka jharUkhAmAM UbhI rAha jotI. eka divasa muni to AvyA paNa te bIjA hatA. kozAe vicAryuM ke muni bhale padhAryA. sevAno lAbha maLaze. muni citrazALAmAM AvI pahoMcyA. munie citrazALAmAM rahevAnI rajA mAMgI. paraMtu e zabdomAM nirdoSatA na hatI. pApAtmAne jItavA Avyo chuM tevuM ahaM hatuM. kozA : "munirAja, citrazALAmAM sukhethI padhAro ame sau sevAmAM hAjara chIe." | munirAja hajI garvamAM hatA. kozA sAme najara mAMDatA na hatA. jANe ke kevA saMyamanA dhAraka che tevuM jaNAvavuM hatuM ne ? vaLI kahyuM ke SaTarasAhAra bhojananI jogavAI khapaze." kozA: "munirAja A prAsAda ane sarva sAmagrI tamArA caraNonI sevA mATe ja che.' munirAja: "vaLI mane tamane pApakRtyothI ugAravAnI bhAvanA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra TyUlibhadra 0 115 che. jANe popaTanI paDhelI bhASA hoya tema bolI gayA. catura kozA ghaNuM samajI gaI. kozAno veza sAdo hato paNa sauMdarya to emAMya DokiyAM karatuM hatuM. munirAje citrazALAmAM sthAna lIdhuM. cAre bAju najara nAMkhI. addabhuta." tyAM to kozA rasathI maghamaghatA bhojananA thALa laIne AvI, tenA sauMdaryane deharacanA ja evI hatI ke te cAlatI to nRtya lAgatuM. bolatI to madhura saMgIta raNajhaNatuM. tenI AMkhomAM nirdoSatA hatI paraMtu bAhya sauMdarya kema chupAvavuM ? tenuM hRdaya to bhakti sabhara hatuM. paNa nirbaLa mAnavIne kAmanA darzana thatA kozAe pAtramAM bhikSA ApavA mAMDI. muninI najara tenA sauMdarya tarapha sthira thavA lAgI. vaLI ahaMnA aNasAre vRttine gopavI letA. eka kSudra vezyA mane tapasvIne zuM karaze? bhikSA ApI kozA cAlI gaI. temanI sAme nRtya to karavAnuM na hatuM. e to have purANI kahANI hatI. rAtrie munirAjane svapnamAM kozA UpasI AvatI. vaLI sAvadha thaI besI jApa dhyAna karatAM thoDA divasa Ama pasAra thayA. paraMtu munine nidrAmAM kozAnA svapna satAvavA lAgyAM. kozA muninI sevA karatI paraMtu tenA hRdayamAM pavitratAno sparza hato. vikAre bhaktinuM rUpa lIdhuM hatuM, tethI svastha hatI. muninA svakhe munine ati vihvaLa banAvyA. eka rAtrie bhAnabhUlI temaNe kozAnA zayanagRhamAM praveza karyo. kozA sAdhaka hatI te nidrAmAM paNa jAgrata hatI. AMkha khUlI kAmAtUra munine joyA. saphALI beThI thaI. munine temanI adhamatAnuM bhAna karAvyuM. gurudevanuM smaraNa karAvyuM. gurudevanuM nAma sAMbhaLI muni pAchA vaLyA paNa kAmadeve pUro kabajo jamAvyo hato. punaH bIjI rAtrie e dazA. kozA jAgatI ja hatI. munie to bakavAsa zarU karyo. mArI prANadevI, sauMdaryamUrti mArI kAmatRSAne Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 0 saMyamavIra cUlibhadra chipAva. tane maLavAmAM mane mArI tapazcaryA phaLI lAge che. munie pUrI tapazcaryAnI hUMDI ja vaTAvI dIdhI. munirAja huM koNa chuM? jANo cho? kozAe munine samajAvavA prayatna karyo. mArAM darzananI kiMmata khabara che? mAro deha mIThI vAtothI prApta thato nathI, ghaNuM dravya cUkavavuM paDe che." paNa muni pAse dhana kyAMthI hoya?" to pachI mArA dehanA sukhanI AzA na rAkhazo." "tuM kahe te rIte dhana lAvuM. mArAmAM zakti che." jAo nepALanA rAjA navIna sAdhune ratnakaMbala Ape che te laI Avo pachI kozAne maLo." munirAje tarata ja nepALa tarapha prayANa karyuM pagapALA keTalA kaSTa pahoMcyA. vAsanAe khoTuM vIratva pedA karyuM hatuM. rAjAne rIjhavI ratnakaMbala laI pAchA e ja kaSTa veThIne pATalIputranI citrazALAmAM pahoMcyA. kozAnA khaMDamAM dhasI gayA. kema jANe kozA temane premathI svIkAraze! kAmavAsanAnI paravazatAe munine paNa vivekathI bhraSTa karyA. kozAe munirAjane joyA "AvI gayA ! tapa saMyama karatAMya ghaNuM kaSTa veThyuM haze ?" kozA tAre mATe e kaMI kaSTa na hatuM. ane munirAje tenI najIka javA prayatna karyo." jarA thobho mane snAnAdi karI levA do." kozA snAna karI eka vastra vIMTALI hAjara thaI. muni tenA sauMdaryane joIne bhAna bhUlyA, tene bheTavA UbhA thaI gayA. kozA : "lAvo ratnakaMbala." ratnakaMbala hAthamAM laI tenAthI bhInA vALa lUkyA paga lUkyA, moM nAka sApha karI pAse eka khALamAM pheMkI dIdhI. "are kozA zuM kare che? keTalA parizrame ratnakaMbala lAvyo chuM." Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavI2 sthUlibhadra - 117 muni to kSobha pAmI gayA. munirAja A kSudra ratnakaMbalano zoca na karo. tamArA ratnatrayarUpI jIvanano vicAra karo. te gumAvyA pachI anaMta janme paNa prApta nahi thAya. "kozA mane bodhanI jarU2 nathI. mane tArA dehanI jarUra che." "munirAja kozAne ratnakaMbalanI jarU2 nathI. tamane saMyamamAM yukta thavA samaya Apyo hato. vyAghraguphAmAM nirbhaya rahevuM saheluM che. paNa vAsanAne jItavI sahelI nathI. chatAM tene jItanAro evo eka nararatna che." 'koNa ?" 'sthUlibhadra.' kozA e khoTI mahattA che. varSo vAsanAmAM jIvanAra cAra mAsa saMyama pALe temAM zuM vizeSatA che !" munirAja e sthUlibhadranI pavitratAthI Aje kozA paNa nirmaLa banI che. munirAja haju tamArA AtmAe pApanuM sevana nathI karyuM. ratnakaMbala bhale khALe paDyuM tamAruM ratnatraya sAcavI lo. sthUlibhadra to indriyonA viSayothI 52 che. hajI samaya che pAchA saMyamane mArge caDhI jAva. e saMyamavIranI spardhA tyajI gurunI nizrAmAM pAvana thAva. munirAja kozAnI pavitra vANIthI bodha pAmyA. pAchA vaLyA. gurudeva pAse kSamA mAMgI prAyazcitta vaDe pAvana thayA. "gurudeva ! kharekhara sthUlibhadre ati duSkara kArya siddha karyuM che. Apa kozAne paNa AzIrvAda Apo mane teNe pApathI bacAvyo che. kharekhara bhadramunie kAma 52 vijaya prApta karyo ane kozAne dharma mArge vALI che. sthUlibhadramuni mahAsaMyamavIra che.' teo bhadramunine potAnuM mAna tyajIne namI paDyA. zrIyakane mAthe dharmasaMkaTa zrIyaka mahAmaMtrI hatA. pitAnI jema zakya teTaluM naMdarAjAne Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1187 saMyamavI2 sthUlibhadra vaphAdAra hatA. caMdragupta, viSNuguptanI madadathI naMdarAjAno nAza karavA rAjya meLavavA avAranavAra pATalIputra para humalA karato. eka vAra to caMdragupta guptaveze naMdarAjAnI rAjaputrI surUpAnA paricayamAM Avyo. surUpA tenA 52 mohita thaI hatI. tene zaMkA hatI ke sAmAnya sainya ane sAmagrI dvArA caMdragupta naMdarAjA ane zrIyaka jevA raNayoddhAo sAthe Takaze ke kema ? ekavAra surUpA zrIyaka mahAmaMtrIne maLI. teNe kahyuM "guptaveze thoDA vakhata mATe mahArAjAnI sevAmAM rahI janAra caMdragupta hatA te tame jANo cho ne ! pachI saMkoca saha bolI ke huM tenI sAthe snehathI baMdhAyelI chuM. yuddhe caDelA e rAjakumAra bhaviSyamAM tamArI sAme AvI jAya to tenuM rakSaNa karajo.'' zrIyaka to paraMparAthI cAlI AvelA maMtrIpadathI magadhezvarane vaphAdAra rahevAmAM ja potAnI itizrI mAnatA hatA. magadhanA verI tarIke potAnA ja pitAnI gaNanA thaI tyAre temaNe Atmavisarjana karyuM. to pachI mArAthI verIne jIvato kema mukAya ? "he rAjakumArI e zakya nathI.'" mahAmaMtrI, tamArA pitAnA samayamAM caMdraguptanA vaMzajone bacAvanAra tamArA ja pitA hatAne ! pitAnA sAmarthyanI vAta sAMbhaLI zrIyakanA manamAM chUpI vedanA UThI. "mArA pitA viSa ane amRta pacAvI zakatA hatA. vaLI temanuM sAmarthya evuM hatuM ke naMdarAjA sAme, magadha sAmrAjya sAme koI ceDAM karI zakatuM na hatuM. chatAM tame ciMtA na karazo caMdragupta sAthe viSNugupta che tenI tAkAta ja tenI rakSA karaze." "surUpA atyaMta namra thaIne bolI chatAM samaya Ave tame paNa enI rakSA karajo mArA sneha pAtrane jALavajo.'' tenA dayArdra svarathI lAgaNIpradhAna zrIyaka bolyA : Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra * 119 vAru eka bahena tarIke mArA kartavyanA pAlananI paLane jatI karIne tamane vacana ApuM chuM nizcita rahejo." bhoLA dilanA zrIyaka vaLI temane koI divasa AvA praNayanA prasaMgono anubhava nahi. vicAramAM paDyA ke A saMsAranA raMgamaMca para AvA keTalA khela khelAtA haze ane jIvo zuM meLavatA haze? caMdragupta ane viSNugupta pATalIputra para humalo karyo. paraMtu naMdarAjAnA sainya AgaLa TakI na zakyA. bhAgavuM paDyuM. temane jIvatA pakaDavA mahArAja mokhare thayA tyAM to mahAmaMtrI zrIyaka temanI sAme AvI bolyo, "mahArAja e bhAgeDune pakaDavA Apane javuM paDe te zobhAspada nathI. Ama nagarInI rakSA karo, huM baMnene pakaDI hAjara karuM chuM." zrIyake Ama kahIne pavanavegI ghoDAne doDAvyo. caMdragupta ane viSNuguptanA ghoDAo thAkelA hatA. zrIyaka ghaDIkavAramAM temanI najIka pahoMcyo ane bUma mArI: ghoDA thobhAvo" viSNugupta zrIyakano avAja pArakhI gayo. "koNa zrIyaka" zrIyaka nAma sAMbhaLI caMdragupta talavAra kADhI. zrIyaka para gA karavA talavAra jhIMkI, zrIyaka paNa kuzaLa hatA, DhAlanA rakSaNathI bacI gayA. te bolyo : "caMdragupta tAre talavAra calAvavI hoya to calAva huM vacanabaddha chuM eTale tArA para ghA nahi karuM, paNa DhAla gharI rAkhIza." viSNugupta bolyA, "caMdragupta talavAra myAna kara. Ato zrIyaka che temane namaskAra kara. temanA hAthe mota paNa mIThuM che." "magadhapatinA zatrune jIvato javA denAra zrIyaka svAmIdrohI che." viSNugupta: "tane jIvato rAkhavA tenA pitAe balidAna ApyuM che." zrIyaka vacce bolyo "tame ahIMthI bhAgI jAo. tame bacavA pAmyA cho. teno upakAra surUpAno che." Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 0 saMyamavIra sthUlibhadra Ama kahI zrIyake potAnA ghoDAne ADe mArge vALI lIdho jANe koIno bheTo thayo nathI. mahArAjA naMdanA rAjyamAM aneka khaTapaTo UbhI thaI hatI. caMdragupte lazkara taiyAra karI laMDa uThAvyuM hatuM. eka vAra zrIyaka jevA mahAmaMtrI ane rathAdhyakSa jevA yoddhAothI te tAtkAlika zamI gayuM hatuM. tenA badalAmAM mahArAjAe darekane icchita mAMgavA kahyuM. zrIyake pitAnA Atmavisarjana pachI maMtrImudrA grahaNa karI hatI. chatAM pitAnA AkharI vacano tenA karNapaTa para guMjatAM hatAM. "beTA rAjakAraNa jvALAmukhI che. temAM paDavA jevuM nathI. samaya Ave dharmanuM zaraNa lejo.' yuddhanA virAma pachI mahArAjAe jyAre icchita mAMgavAnuM kahyuM tyAre zrIyake nivRtti mAMgI. kAraNa ke te rAjakhaTapaTa ane kAvAdAvAthI dUra thavA mAMgato hato. mahArAjA vacanabaddha hatA, vaLI temaNe bhalA zrIyakane sthAne vaLI koI yogya mahAmaMtrI maLaze tevI AzAe tenI muktino svIkAra karyo. A prasaMga banyA pachI zrIyakanA manamAM eka raMja rahI gayo. magadhezvaranA zatrune jIvato na mUkavAnI pitAnI pratijJAnuM sAmarthya kyAM ? ane mAre mAthe AveluM A dharmasaMkaTa kyAM ? Ama tenA cittamAM have maMtrIpada nagaNya banI gayuM. jo naMdarAjA A vAta jANe to punaH mahAmaMtrI zakaTAlanA AtmavisarjananuM punarAvartana ja thAya, AthI mahArAjanI pAsethI mukti mAMgI hatI. kAraNa ke pitAnI jema tenAmAM amRta ane viSane jIravavAnI tAkAta na hatI. AthI mukti mAMgIne pitAnA vacanane yAda karyAM. rAjanI khaTapaTa mUkIne dharmamArge cAlyA jo. baheno to dIkSita thaI ja hatI. zrIyake potAnA parivAranI yogya vyavasthA karI dIkSA grahaNa karI. jIvanamAM raNamedAne jIvelA zrIyakamAM vrata Apa ke kaThora jIvananI Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra * 121 kSamatA ochI hatI. temAM vaLI duSkALa jevA kAramA divasomAM yogya annapANInA abhAve zarIra zithila thaI gayuM. temAM parvAdhirAja paryuSaNamAM potAnI zakti pramANe phakta porasInuM paccakhANa lIdhuM hatuM. porasI sudhI baLa TakyuM, ema karatAM baporaTANuM thayuM. kakSAe kahyuM have kaMI bahu samaya kADhavAno nathI, rAtri to ArAmathI pasAra thaI jaze. zrIyakane paNa lAgyuM ke Atmazakti to che vaLI dehanuM mamatva ghaTe jIvana dhanya banI jaze. zrIyake upavAsanA pratyAkhyAna lIdhA, paraMtu rAtri thatAM to kSudhAtRSAthI dehamAM asahya pIDA UpaDI. paraMtu pratyAkhyAna toDavA te kAyaratA che. vaLI karma baMdhAze tenA karatAM bhale deha chUTI jAya. vaLI bhAvanA karavA lAgyA ke AtmA to marato nathI. deha to game tyAre paDavAno che. manomana saunI kSamA yAcI anazana vrata svIkArI dehabhAva tyajI AtmAnA amarapadanuM dhyAna karI samAdhimaraNa vaDe svargalokamAM pahoMcI gayA. yakSAne atyaMta kheda thayo ke mArA kahevAthI bhAI munie upavAsa karyo ane deha chUTI gayo. paraMtu temanA tapobaLathI zAsanadevI pragaTa thayAM. temane mahA videhamAM laI gayAM. tyAM prabhumukhe sAMbhaLyuM ke bharatakSetranI A AryA nirdoSa che" prabhudezanA sAMbhaLI saMtuSTa thayA. sAthe cAra adhyayananI bheTa lAvyA. ( kozAnI sAme AvatI samasyAo kozAne janma nIcakuLa maLyuM hatuM. munie tene zrAvikA dharma ApI kuLanA bhedane TALyuM hatuM. paNa samAjanAM baMdhAraNo jaldI badalAtAM nathI. kozAne have AnI kaMI pIDA na hatI. munie Apelo dharma, prabhu pratyenI bhakti dvArA svayaM nirdoSa jIvana jIvatI hatI. tene emAM koInA doSa jovAno samaya na hato, vRtti na hatI. bhale loko Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 * saMyamavIra sthUlibhadra doSa jue. zrAvikA kozA emAM paNa potAnuM zreya jotI. kozAne hajI paNa gaNikA mAnanArAo, jo kozA raMgazALAmAM nRtyAraMbha Adare to pATalIputranI janatA te jovA taiyAra hatI. are Aje paNa tenA rUparaMgane jovAvALAnI, rAjA-mahArAjAnI khoTa na hatI. paraMtu te saune A zrAvikAnA vrata pasaMda na hatA. eka vAra tenA sauMdarya ane nRtyakalA para prastutinA kAvyo racanArAne gaNikA pasaMda hatI. paNa guNikA pasaMda na hatI. chatAM yUlibhadranI anaupasthitimAM kAmI puruSo teno lAbha uThAvavA prayatna karatA. kozA paricArikA dvArA saune bahArathI ja vidAya karI detI. have rathAdhyakSano vAro hato. mahAmaMtrInA Atmavisarjana pachInI rAjyanI avyavasthA tene khUMcatI hatI. vaLI have te paNa yuddhathI kaMTALyo hato. temAM sthUlibhadranA gayA pachI punaH kozAne potAnI hRdayarANI banAvavAnA koDa jAgyA. prasaMgopAta teNe mahArAjA pAse kaMIka saMkoca saha kozAnI mAMgaNI karI. mahAmaMtrI pachI naMdarAjAnuM gaurava kaMI ghaTyuM hatuM ke zuM? temaNe e paNa vicAra na karyo ke kozAe to rAjyasevAthI mukti mAMgelI che. rAjyanI koI sagavaDa sAmagrI paNa teNe svIkArI nathI. tenA para have AjJApatra lakhI ApavAno zuM hakka che? chatAM temaNe kozAne rathAdhyakSane AdhIna thavAnI AjJApatra lakhI Apyo, ane kahyuM : mArA vIrayoddhAnuM manovAMchita pUrNa karavAnI mArI pharaja che. vaLI kozAnAM bhAgya khUlI gayAM. sthUlibhadra pachI tene Avo vIra parAkramI puruSa maLyo." are A naMdarAjAnI buddhi zuM bhraSTa thaI haze ? are paNa temane A rAjyanI aMdhAdhUMdhImAM zuM khabara hoya ke sthUlibhadra kyAre AvyA? zuM karI gayA! kozAe zuM svIkAryuM che? Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra * 123 [ rathAdhyakSanI kozA meLavavAnI kAmanA ) rathAdhyakSa paNa e hakIkatothI ajJAta hato. tenA cittamAM varSothI paDelI vAsanA punaH jAgI hatI. sthUlibhadra gayo. eka gaNikAne bIjuM zuM joIe? vaLI pote sthUlibhadra karatAM kyAMya Utarato na hato tevo tene garva hato. AjJApatra laIne hoMzabharyo te zIghratAe kozAnA AvAse pahoMcyo. te kAmavAsanAthI prasAyelo joI paNa na zakyo ke A citrazALAmAM zuM parivartana thayuM che? teNe kozAnA hAthamAM AjJApatra Apyo, te vAMcI prathama to te manomana dhrUjI UThI. rAjAno AjJApatra ane kAmI, temAM vaLI parAkramI yoddho, zuM karI bese? paraMtu teNe tarata ja muni sthUlibhadranuM smaraNa karyuM. tenA smaraNa mAtrathI tenAmAM hiMmata AvI gaI. vAstavamAM saMsAranA sukhavilAsamAM paNa teno bhadra pratyeno prema satIdharma jevo hato. eka ja puruSa. Aje to te zrAvikAnA vratamAM hatI eTale e satIdharmamAM vaLI saMyama bhaLyo hato. te tarata ja svastha thaI gaI. rathAdhyakSanA manamAM manoratha hato. kozA rUpacaNIne hRdayarANI banAvI zastravidyA vagereno tyAga karI zAMta jIvana jIvavuM. basa kozA sAthe saMsArasukhanI manokAmanA pUrI karavI. teNe e paNa na vicAryuM ke pote have vRddhAvasthAnI najIka jato hato. vaLI yUlibhadra sAthe dhanurvidyAnI spardhAmAM kyAreka jItI jato paNa te sivAya te lUkholasa hato. tenI pAse zAstrAbhyAsa ke kAvyakalA to hatI ja nahi. kAmavAsanAthI bharelo te kozA pAse upasthita thayo. te kaMI vINAnA madhura svara to relAvI zake tema na hato. tethI teNe kozAne kahyuM bahAra udyAnamAM cAla tane mArI kaLA batAvuM. kozA svastha hatI teNe vicAryuM ke rathAdhyakSa kaMI baLa vAparIne utAvaLuM pagaluM bhare te Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 0 saMyamavIra sthUlibhadra pahelAM tenI pAse samajapUrvaka kAma levuM paDaze. rathAdhyakSa udyAnamAM jaIne bolyo. "he rUpasuMdarI mArI manomUrti huM tane mArI kaLA batAvuM." ema kahI teNe eka tIra choDyuM. te dUranA vRkSanA AmraphaLane vIMdhIne dUra nIkaLI gayuM. "A to mArI sAmAnya kaLA che. tuM kahe to mAruM tIra Aga peTAvI zake, tIra dvArA viSa paNa varasAvI zakuM. tuM jema rIjhe tema karavA huM tatpara chuM." kozA : "mane evI hiMsaka vAtomAM rasa nathI." "chatAM tuM jo to kharI ke mArI pAse kevuM baLa che." ema kahI teNe dUranA AmravRkSa para tIra choDyuM. te tIra AmravRkSanI pAkI lUba laIne pAchuM pharyuM. rathAdhyakSe te lUba khUba snehabhAva darzAvI kozAnA caraNomAM dharI dIdhI. kozA : "tamArI kaLA adbhuta che paNa tenAthI addabhuta kaLA tamAre jovI che ?" Ama to kozAe sthUlibhadranA gayA pachI ane zrAvikAvrata lIdhA pachI nRtyagAna tyajI dIdhAM hatAM paNa rathAdhyakSa vratanI bhASA samaje tevI zakyatA na hatI. te nRtyanI bhASA samajaze tema mAnI teNe dAsIne bolAvI. dAsIe AjJA pramANe eka sarasavanA goLa dANAno Dhagalo karyo tenA para moTI lAMbI soya mUkI. sarasava para puSpono Dhagalo karI DhAMkI dIdhA phakta agrabhAge soya ja dekhAya tevI vyavasthA karI. kozAnI uMmara kaMIka thaI hatI. vaLI zrAvikAvratane kAraNe sAdAM vastro paridhAna karyA hatAM. chatAM mULamAM je sauMdarya hatuM te kaMI chAnuM na rahe. rathAdhyakSa to manamAM potAnI manomUrtine meLavavAnI AturatA. sevato hato. te A sarve joto hato. tyAM to kozA tAlabadhdha rIte puSpo para nRtya karavA lAgI, aMte soya para aMgUTho goThavI nRtya karyuM. je nRtyamAM tenA hAvabhAvamAM sAtvikatA hatI. ane mana pavitra Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 125 hatuM. A nRtya karatAM na sarasavano dANo sarakyo. na puSpanI pAMkhaDI dubhAI. ke na to soyathI paga vIMdhAyo. ane chelle manomana bhadrane praNAmano abhinaya karI kozA sahaja rIte jema puSpa para caDhI hatI tema UtarI gaI. rathAdhyakSa e joI ati prabhAvita thayo. dhanya kozA adbhuta vaLI duSkara" tene lAgyuM ke A adbhuta nRtya pAse tenI kaLAmAM kaMI suMdaratA nathI. AthI ekadama bhAvAvezamAM AvI bolyo "kozA mAMga je mAMgavuM te mAMga." "he raNavIra, tamArI ke mArI A kalAo kaMI duSkara nathI. duSkara to che kAmavAsanAne jItavI.' kAmavAsanA zuM duSkara che. tAruM mAruM milana emAM zuM duSkara che.'' "hA duSkara che, jo e ema na hoya to raNavIra jevo parAkramI puruSa anyanuM tyajeluM khAya kharo, vaLI eka gaNikAne potAnA mAna pratiSThA mUkI varadAnamAM mAMgavA jevI kSudratA kare kharo ? gaNikAnA apavitra dehane icche khare !" rathAdhyakSanA manamAM hajI vAsanA jalatI hatI 'kozA tuM apavitra gaNikA nathI. tuM svargIya apsarA karatAM vizeSa chuM. tArA mATe deha jato karavo paDe topaNa tenuM mane kaMI mUlya nathI." "oha A kAmavAsanAnI bhIMsa bhayaMkara che. he raNavIra ! tIrathI kadAca tame pAtALamAM cheda pADI zako, daivI nRtyanI kalAthI strI prApta karI zake temAM kaMI Azcarya jevuM nathI paraMtu kAmane jItavo duSkara che.' "he rathAdhyakSa sauMdaryavAna strInI sAme saMyamazIla rahevuM duSka2 che. temAM paNa jyAM bAra bAra varasa kevaLa bhogavilAsa sevyA hoya. suMda2 2sabharyAM bhojana ArogyAM hoya, zRMgArathI bharapUra citrazALAmAM vasavuM. ane kAmavAsanAne icchatI potAnI bhUtakALanI rUparANInAM Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 saMyamavIra sthUlibhadra nRtyo jovAM chatAM jenI dRSTimAM ke eka romamAM vikAra pedA thayo nathI tevo pavitra puruSa eka ja joyo! rathAdhyakSanuM Atma parivartana rathAdhyakSane mATe A bhASA navI hatI. jenA smaraNamAtrathI jIva kAmAtura thaI jato, tyAre A to kahe che ke bhogavilAsanA varasonA paricaya pachI paNa te ja sthAne saMyama sAdhI zakyo, tevo puruSa hoI zake ? "mAnunI e puruSanuM pavitra nAma zuM che, tene mArA koTiza praNAma che." te bIjo koI nahi tamAro ja bALamitra sthUlibhadra. have vicAro ke kozA gaNikA che ke tamArI mitravadhU che !" rathAdhyakSa ghaDIbhara kSobha pAmI gayo. tenI dRSTimAM kaMIka parivartana joI kozA bolI : mAnavI zastrakaLA vaDe jIvonI hatyA karI zreSTha gaNAto hota to vAgha siMhamAM kyAM parAkrama ochuM hoya che ! mAnavanI kharI vIratA saMyamamAM che. zastravidyAe mAnavane pazu banAvyo che. dharmavidyA pazune mANasa banAve ane mANasane deva banAve." Ameya kozAnI vANImAM madhuratA hatI. temAM saMyamane kAraNe nikhAlasatA ane namratA bhaLI. kozAnA svasthatAbharyA ane khumArIbharyA mIThA vAkacAturyathI yoddhAnuM jora narama paDyuM. puruSa chatAM AMkho sajaLa banI. vaLI teNe kyAre AvI zAMti anubhavI na hatI. mAnasika rIte kAmavAsanAthI pIDAto, bAhya rIte rAjyanI khaTapaTamAM dhaMdhavAto, mRtyunA khela khelato, kozAnI karuNAsabhara vANIthI pastAvA lAgyo. jIvanamAM karelAM pApo najara samakSa taravaravA lAgyAM. "kozA tane meLavavAnA lobhamAM vararucino hAtho banyo. jenA pariNAme pavitra Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra cUlibhadra * 127 ane upakArI mahAmaMtrInuM Atmavisarjana thayuM. oha huM Avo pApI, have kyAM jaI zAMti meLavuM?" he kozA kharekhara tuM mArI guru che. tAro saMyamabhAva paNa prazaMsanIya che." he rathAdhyakSa tamArA jIvane zAMti maLI te mATe muni sthUlibhadrano AbhAra mAno. temaNe ApaNA jevA keTalAyane dharmamArga batAvyo che." "cAlo ApaNe hamaNAM ja temanAM darzana karI pavitra thaIe. paNa kozA te mArA jevA pApInI sAme joze! mane dharmamArge laI javA yogya gaNaze ?" are te muni to pApa ane pApIthI para che. temane UMcanIcanA paNa bheda nathI. kharekhara teo mahAmAnava ane saMyamavIra che." baMne eka ja rathamAM besI muninA darzane nIkaLyA. have baMnenA bhAvo uttama hatA, eTale eka rathamAM beThA chatAM pavitratAno sparza anubhavatAM hatAM. na koI kSobha, na koI moha, na koI bhaya. baMnenAM haiyAM nirdoSa AnaMdathI bharelAM hatAM. teo muni pAse pahoMcyAM. muninAM darzana karI rathAdhyakSa pAvana thayo. baLavAna to hato. teNe sthUlibhadra pAse dIkSita thaI jIvana dhanya banAvyuM. vIra yoddho hato. have aMtaranA lezo ane saMskAronI sAme yuddhe caDhyo. ane jIta meLavI dIkSita thaI jIvana sArthaka karyuM. dharma pAmelI kozAne paNa dhanya che. mahAmaMtrI zakaTAlanA mRtyu pachI pATalIputramAM ghaNI ghaTanAo ghaTI gaI. naMdarAjAnA magadhanI paDatI doDatI hatI tyAM bAra varSanA dukALe to mAnavane haNo banAvyo. e tapobhUmimAMthI sAdhujano anyatra vihAra karI gayA. keTalAke anazana lIdhA. bhagavAna mahAvIrano bodha mukhapAThe paraMparAe sacavAyo hato. duSkALane kAraNe e smaraNazakti para AghAta pahoMcyo. saMbhUti muni kALadharma pAmyA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 * saMyamavIra sthUlibhadra hatA. bhadrabAhu mahAprANa dhyAnanI sAdhanAmAM lAgyA hatA. sAdhusaMgha zrI sthUlibhadrane soMpyo hato. ( sthUlibhadranI nizrAmAM pUrvanuM adhyayana kALanA vaheNa sAthe magadha sAmrAjyamAM ghaNuM ghaNuM palaTAI gayuM. mahAmaMtrI zakaTAla gayA. sthUlibhadra saMyama lIdho. zrIyake paNa te ja mArga grahaNa karyo sAmrAjyamAM aMdhAdhUdhI to hatI. temAM pATalIputramAM bAra bAra varSanA bhayaMkara dukALe mAnavane hatAza karyo. dharmakSetre muzIbato ubhI thaI. mAnava pAse ana na hoya to te sAdhujanone kaMI rIte nibhAve ? AcArya bhadrabAhusvAmInI AjJAthI keTalAka sAdhu samudAya sajaLa pradezamAM jato rahyo. je gAmo, gharo vana, upavano sAdhujanothI bharapUra hatA tyAM have sAdhunA darzana durlabha thayA. mAtra thoDA sAdhasamudAye prabhunA caraNathI pAvana thayelI bhUmine ja pasaMda karI anazana lIdhuM. jaina saMghanA agresaro ciMtita hatA. vaLI yogya khorAkane abhAve jJAna paNa vismaraNa thatuM cAlyuM. navA zAstro - sUtro zIkhavAno umaMga na rahyo. jinavANI lupta thAya to jIvo dharma kevI rIte pAme? AthI saMghonI dRSTi sthUlibhadra pratye hatI. saMghanA bhAvika agresaroe sthUlibhadrane zrutajJAnanA uddhAra mATe vinaMti karI. sAdhujanonA AhArAdinI yogya vyavasthAnI javAbadArI lIdhI. ane prabhuvANIne jIvaMta rAkhavA bhagIratha prayatna karyo. sthUlibhadra prasanna thayA. mAre mATe jinavANInA rakSaNano mahApuNyayoga che tema mAnI temaNe bAra aMgonI vAcanAno jJAnotsava zarU karyo. temAM yakSA, zrIya rathAdhyakSa vigere bhaLyA. deza videzathI paNa sAdhujano AvavA lAgyA. emAM kozA kSAvikA tarIke ati utsAhathI sevAkAryamAM guMthAI gaI. pavitra aMgasUtronI vAMcanAno Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 129 zubhAraMbha thayo. prabhu mahAvIre upadezelAM ane gaNadharoe gUMthelAM bAra aMgomAMthI prathama vArAMgano uddhAra zarU karyo. jaina sAdhuoe kevI rIte vartavuM te mATe AcAra, gocarI, svAdhyAya, zayyA, upadhi, = (sAdhuonA upakaraNa) bhaktapAna, tapa vagerenuM digdarzana karAvyuM. - je eka jANe che, te badhuM jANe che, ane je sarva jANe che, e eka jANe che.' - prabhu vIranA A nAnA chatAM mahAna sUtrano vizada artha vicArIne to sahu cakita thaI gayA. eka vastune tenA sarvarUpa, sarvaparyAya, sarva vivakSA sAthe jANakAra sarva vastune jANe che. AcArAMga sUtra tenA skaMdha ane adhyayana sAthe rUDha thaI gayuM. sutravR5 tAranI vAcanA zarU thaI, jene je yAda hatuM te sahu smRtine AdhAre TAMkavA lAgyA. A graMthanuM mULa vaktavya e hatuM ke ahiMsA dharma jenA mULamAM che, e ja zreSTha dharma che. A dharma ane tenA AcAro tema ja te aMge jJAna, vinaya AdiguNonI carcA karavAmAM AvI. sAthe sAthe prabhumahAvIranA samayamAM pravartatA anya 363 matonI niyamAvalinI tulanAkarI. A 363mAM paNa 180 kriyAvAdI hatA. 84 AkriyAvAdI hatAM, 67 ajJAnavAdI ane 3ra vinayavAdI hatA. sArAMzamAM ema jaNAvavAmAM AvyuM, ke mata badhA tiraskAravA yogya che, ane vinaya e pradhAna bhUSaNa che. deha te anya ane huM te anya - evI bhAvanA AmAMthI keLavAya che. skaMdha ane adhyayanapUrvaka A bIjuM aMga samApta thayuM. zrutajJAnanI A upAsanAe pATalIputrano cahero pheravI nAkhyo hato. AvI taka pharI pharIne maLavI durlabha hatI. khaMDa khaMDa thayela aMgane saMgrahatAM divaso cAlyA jatA; paNa kuzaLa sAdhuo tarata tene vyavasthita karI detA. - trIjuM aMga thAna zarU thayuM. jIva ane ajIvanuM AmAM varNana karavAmAM AvyuM hatuM. jIva, pudgala, dharma, adharma, kALa ane AkAza A dravyomAM jIva sivAya badhAM dravyo ajIva che. jIvo paNa traNa Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 * saMyamavIra cUlibhadra prakAranA che : sthAvara, sakalendriya ne vikasendriya, karmabaMdhanavALA jIvo saMsArI kahevAya che; karmabaMdhanathI vimukta siddha kahevAya che. AmAM virodhI dharmo (sAta nilava)nuM khaMDana ne svadharmanuM sthApana karavAmAM AvyuM che. A aMge A rIte samApta thayuM. cothuM aMga te samavAyA. A aMgamAM koTAnakoTi jIvonA ne najIvonA bhedo ne temanA guNaparyAyonI mImAMsA rajU karavAmAM AvI hatI. kAraNa ane kAryanI sApekSatA jaNAvI che. pAMcamuM aMga vyAdhyAprajJapti zarU thayuM. eka eka aMga saMgRhIta karatAM divasonA divasa vyavatIta thaI jatA, paNa koIne utAvaLa nahotI. sthUlibhadranI vidvattA ne vicakSaNatA nihALI sarvasAdhuo ane saMghanA mukhathI dhanya dhanyanA svaro svayaM nIkaLI paDatA. vyavyAprajJapti eTale gautamasvAmI Adi ziSyoe prabhu mahAvIrane pUchelA padArthonA bhagavAna mahAvIre svayaM karelA khulAsAono saMgraha. A ja padArthonuM nirUpaNa sudharmAsvAmIe jabUsvAmIne kaheluM. sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA, saMbaMdhI tema ja zeya padArthonI vyavasthA jIva Adi viSenA 36000 praznono AmAM samAveza thayo hato. AjIvako ne pArthApatyo vagerenAM varNano paNa AmAM hatAM. gaNadharo, ziSyo ane virodhIonAM varNano paNa AmAM hatAM. hiMdanI tatkAlIna soLa jAtionuM varNana paNa temAM hatuM. paNa A pachI je aMgo AvyAM te sAmAnya janatAne paNa atyaMta rasika lAgavA mAMDyAM. prabhue udAharaNarUpa dharmatattvapradhAna kathAo kahelI teno saMgraha te jJAtAdharmakathA. emAM sasalAne bacAvavA maranAra hAthInI kathA, moranAM IMDAMnI kathA, naMdIkalanI kathA, meghakumAranI kathA, mAkardInI kathA, draupadInI vagere vagere dharmabodha ApanArI ne rasika kathAono saMgraha sAMbhaLI sahu atyaMta prasana thayA. jANe sahunA anubhavanI bInA ane chatAM temAM keTaluM gUDha rahasya Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamavIra sthUlibhadra 0 131 samAyeluM hatuM ! AmAM 72 kalA ne 18 dezI bhASAonI carcA AvI. have rasika aMgo AvI rahyAM hatAM. sAtamuM aMga 3pAsazA AvyuM, jeo sAdhuo nathI banI zakatAM chatAM saMyamapradhAna dharmanA upAsaka banavAnuM pasaMda kare che, teonAM jIvana carcatuM A aMga aneka magadhavAsIone priya banyuM. bhagavAna mahAvIranA AnaMdAdi daza upAsaka zrAvakonAM AmAM ciratra hatAM. A ciratro sAMbhaLI sahune A taraNatAraNahAranI karuNA pratye atyaMta bhakti jAgI. AThamuM aMga saMta tavazALa. AmAM karmano ane tenA nimittarUpa saMsArano tyAga karI jemaNe saMsArano aMta karyo che, evA tIrthaMkaronAM puNyacaritro gUMthAyelA hatAM. A pachI navamuM aMga 'anuttaropapatiSTha vAM' saMgrahAyuM. AmAM anuttara nAmanA svargamAM rahenAra ane pachI eka ja bhave mokSaprApti ka2nA2 jIvonAM varNana che. dasamuM praznavyArA dazAMza AmAM je dvAra karmo Ave che te ane jethI karmo AvatAM baMdha thAya che, tenuM varNana hatuM. agiyAramuM aMga te viSAsUtra A kALe dekhAtAM karmaLonuM kAraNa vagerenI AmAM dRSTAMta sAthe carcA karavAmAM AvelI che. Ama dhIre dhIre zrI sthUlibhadranI nizrAmAM agiyAra aMgo saMgRhIta karavAmAM AvyAM. A aMgo ardhamAgadhI bhASAmAM hatAM. paNa have chelluM saMskRtabhASAnuM aMga dRSTivAva bAkI rahyuM. A aMga eka mahAna aMga hatuM. emAM sarva padArthonI gaMbhI2 prarUpaNA karavAmAM AvI hatI. enA pAMca vibhAgo racavAmAM AvyA hatA. ane temAM pUrva nAmanA vibhAganA cauda pUrve hatAM. e cauda pUrvemAM aneka camatkArika vastuo hatI, aneka vidyAo, zaktio ane sAmarthyano temAM saMcaya hato, paNa te jANavA mATe paNa adhikAra meLavavo paDato. sAmAnya sAdhune e pUrve saMbhaLAvavAmAM paNa na AvatAM. agiyA2 aMganI vAcanA ardha Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra * saMyamavIra sthUlibhadra mAgadhImAM thaI. paraMtu bAramuM aMga je saMskRtamAM hatuM te bAkI rahyuM tenA jJAtA bhadrabAhu svAmI hatA. paraMtu teo dUra nepALamAM ekAMta sAdhanAmAM hatA. saMghe temane vAMcanA mATe vinaMtI karI. teo sAdhanAno krama tyajI AvI zake tema na hatA. kAraNa ke A dhyAnanI siddhi thatAM sarva pUrvanA sUtrArthanuM eka muhUrtamAM pragaTa karavAnI gaNanA thaI zake. Akhare saMghanI AjJA mAnya karI temaNe ziSyone nepALa mokalavA jaNAvyuM. sthUlibhadra ane pAMcaso ziSya vihAra karI aneka kaSTo sahI nepALa pahoMcyA. bhadrabAhu svAmIne caraNe paDyA. temanA dharmalAbhanA AziSathI sarva sAdhuo kaSTa bhUlI gayA. bIje divase daSTivAdanuM adhyayana zarU thayuM. mahAyogInI vAMcanA rahasyapUrNa ane gheryapUrNa. ziSyonuM sAmarthya hINuM. teo TakI na zakyA. nepALanA AjubAjunA pradezomAM prayANa karI gayA. Akhare eka sthUlibhadra zeSa rahyA. teo khUba dhIrajathI adhyayana karatA hatA. gurudevanI dhyAnasAdhanA pUrNa thavAthI teo vadhu vAcanA ApatA hatA. sthUlibhadre dazapUrvanuM jJAna meLavI lIdhuM. chatAM gurudeva kahetA muni hajI to A jJAna sAgaranA biMdu jeTaluM che. magadhamAM punaH zAMti patharAtI hatI. duSkALanA kaparA divaso pachI samaya sudharato hato. tevA samAcAra maLavAthI bhadrabAhu svAmIe sthUlibhadra sAthe pATalIputra tarapha prayANa karyuM. pATalIputranA nagaranI bahAranA udyAnamAM Aje mahotsava zarU thayo hato. jJAnanA eka mAtra AdhAra zrutakevaLI zrI bhadrabAhu padhAryA hatA. sAthe muni sthUlibhadra hatA. magadhanI prajA temanA darzana mATe Atura hatI. muni yUlibhadranI saumyamUrti, sAdhuveza joIne saunAM mastaka jhUkI jatAM. teo vizeSa sAdhanA mATe guruAjJAne AdhIna guphAmAM vAsa karatA hatA. vaLI pU. bhadrabAhu pAse daza pUrvanuM jJAna prApta karyuM hatuM. tethI ghaNI labdhionA svAmI hatA. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gI saMyamavIra cUlibhadra * 133 satIo vaMdanArthe sAdhvI yakSA anya baheno sahita udyAnamAM AvI bhadrabAhune vaMdana karyA. "gurudeva sthUlibhadra muni kyAM che ?" ahIM najIkanA jIrNa devakuLamAM (guphA) che." yakSA anya sAdhvIo sAthe tyAM gaI paNa A zuM devakuLamAMthI siMhagarjanA saMbhaLAvA lAgI. devakuLanI najIka jaIne joyuM to tyAM eka vikarALa siMha garjato beTho hato, joke sAme dhasI na Avyo. sAdhvIo ciMtita thaI pAchI pharI siMha bhAIno bhakSa karI gayo haze? gurudevane A binA jaNAvI. gurudeve jJAna dvArA kahyuM ke "e siha nathI tamAro ja bhAI puruSasiMha che." sAdhvIo pAchI pharI tyAM jaI joyuM to sthUlibhadra baMdhu muni svasthapaNe beThA hatA. sAdhvIjanoe vaMdana karyA. zAstrIya jJAnagoSThi karI, teo vidAya thayA. A kAmavijetA muni kyAM bhUlyA ? rojanA vAcanAnA samaye muni gurudeva pAse pahoMcyA. gurudeve kahyuM: have tame vAcanAne yogya nathI." e sAMbhaLIne bhadra muni stabdha thaI gayA, zuM aparAdha thayo ! munie khUba vicAryuM paNa kaMI doSa jaNAyo nahi. eTale gurucaraNamAM paDIne kahyuM: "mAro doSa jaNAvo, kSamA karo ane prAyazcitta Apo." muni, tamane tamAro aparAdha jaNAto nathI, tame guphAmAM siMha banIne sAdhvIbahenone camatkAra batAvI prabhAvita karavA prayatna karyo hato! muni camatkArano Azraya na le, Atmika siddhi sivAya maMtrano anya upayoga kare to sAdhu jAdugara thaI pAmara banI jAya." Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 * saMyamavIra sthUlibhadra gurudeva eka vAra kSamA karo punaH aparAdha nahi karuM." gurudeve gaMbhIrabhAve kahyuM: "mahAmuni tamArA para mane vizvAsa che, paNa kALa paDato Ave che eTale e jJAna have gupta ja raheze." sthUlibhadrane thayuM mArI eka bhUla khAtara mahattvanuM jJAna naSTa thaze, gurunuM vacana phare tema na hatuM. AthI temaNe zrIsaMgha pAse potAnI bhUla rajU karI badhI hakIkata jaNAvI. zrI saMghe gurudevane bhadramunine bAkInuM adhyayana karAvavA vinaMtI karI. ( kALajJa bhadrabAhu svAmI saMgha pratye bhaktibhAva rAkhI bhadrabAhu svAmIe potAnA nirNayanuM sAcuM kAraNa jaNAvyuM ke "viSama kALa AvI rahyo che. mahAmuni jevA paNa camatkAramAM paDyA to bhAvi sAdhuo camatkAramAM paDaze, A vidyAo aihika sukha ke mahattAmAM vaparAza mATe mAro nirNaya yogya che." - yUlibhadranA hRdayamAM apAra vedanA hatI. AthI zrI saMghe punaH vinaMtI karI. saMghanI AjJAne dhAraNa karI temaNe sthUlibhadrane bAkInA cAra pUrvonI mAtra sUtra vAMcanA ApI, artha rahasya gupta rAkhyAM. sthUlibhadra aMtima cauda pUrvadhara thayA. tyArapachI bhadrabAhusvAmI ekAMtamAM gayA. sthUlibhadrane yugapradhAnapade niyukta karyA. zAstrakathana che 84 covIsI sudhI kAmavijetA saMyamavIra sthUlibhadranuM nAma maMgaLakArI manAze. maMgale bhagavAna vIro maMgala gautama prabhu, maMgale sthUlibhadrAdhA, jaina dharmostu maMgala. sss Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XXXXXXXXXXX KYYY pa Kasino Cat o ne Priscate & Personal use only