________________
નમસ્કારમ ત્રસિદ્ધિ
♦
(૧૨) પ્રાણાવાય પૂર્વ (૧૩) ક્રિયાવિશાલ પૂ
૪૨
(૯) પ્રત્યાખ્યાનપ્રવાદ પૂર્વ (૧૦) વિદ્યાપ્રવાદ પૂર્વ (૧૧) કલ્યાણપ્રવાદ પૂર્વ (૧૪) લાકિઅ દુસાર પૂર્વ
શમા વિદ્યાપ્રવાદ પૂર્વમાં વિદ્યા અને માનેા ઘણા મેટો સંગ્રહ હતા અને તે દરેકના આમ્નાયે પણ તેમાં દર્શાવેલા હતા. આજે જૈન સંઘમાં જે વિદ્યાએ, મત્રા તથા માંત્રિક સ્તોત્ર આદિ પ્રચલિત છે, તેના કેટલાક ભાગ આ પૂર્વમાંથી ઉદ્ધરાયેલા છે. આ રીતે પ્રસ્તુત નમસ્કાર તેમાંથી ઉદ્ધરાયેલે । હાય, તે એમાં કંઈ આશ્ચય પામવા જેવું નથી. પરંતુ આ ઘટના શ્રમણ ભગવાન મહાવીરના નિર્વાણ પછી જ અમુક સમયે બની શકે.
શ્રીમહાનિશીથસૂત્રમાં એવા એક વૃદ્ધવાદની નોંધ કરવામાં આવી છે કે પ્રથમ આ નમસ્કારસૂત્ર એક સ્વતંત્ર સૂત્ર હતુ' અને તે પંચમંગલમહાશ્રુતસ્કંધના નામથી વિખ્યાત હતું. તેના અથવિસ્તાર તરીકે કેટલીક નિયુ^ક્તિઓ, કેટલાંક ભાષ્યા તથા કેટલીક ચૂણિ એ લખાયેલી, પણ કાલ– દોષને લીધે એ બધુ સાહિત્ય નાશ પામ્યું, એટલે મહુદ્ધિ – પ્રાસ દ્વાદશાંગશ્રુતના ધારક પદાનુસારી લબ્ધિવાળા શ્રીવજીસ્વામીએ તેના ઉદ્ધાર મૂલસૂત્ર એટલે શ્રીમહાનિશીથ— સૂત્રમાં લખ્યું.’
આ પરથી નમસ્કારમંત્ર ચૌદ પૂર્વમાંથી સમ્યગ્ રીતે ઉત્તરાયેલા હાય, એ વાતને સમન મળે છે.
ઉપર્યુકત ગાથાના ઉત્તરાધ માં જણાવ્યુ` છે કે એવા
