________________
૧૧૨
નમસ્કારમંત્રસિદ્ધિ.
થાય છે, ઉપકાર કરે છે, એટલે જડ વસ્તુ આપણુ પર ઉપકાર ન કરી શકે એમ માનવું–મનાવવું ભૂલભરેલું છે.
જે મંત્રને જડ અક્ષરની રચના માની તેના ઉપકારીપણાનો નિષેધ કરીએ તે શાસ્ત્ર પણ જડ અક્ષરની રચના છે, તેને ઉપકારી શી રીતે માની શકીએ? પણ દરેક સુજ્ઞ મનુષ્ય શાસ્ત્રને ઉપકારી કે મહા ઉપકારી માને છે, કારણ તે તેના વડે સમ્યજ્ઞાન કે સબોધની પ્રાપ્તિ થાય છે. નમસ્કારમંત્રનું પણ તેમજ છે. તે અહિંસા, સંયમ, તપ તથા ગસાધનાને ઊંચામાં ઊંચે આધ્યાત્મિક આદર્શ આપણી સામે રજુ કરે છે અને એ રીતે આપણા જીવનને ઉત્કર્ષ સાધવામાં ઘણી સહાય કરે છે. આ તેને જેવો. તે ઉપકાર નથી.
અહીં પ્રસંગોપાત્ત મંત્રવિશારદની એ માન્યતા પણ રજૂ કરી દઈએ કે
गुरौ मनुष्यबुद्धिं च, मन्त्रो चाक्षरवाचिताम् । प्रतिमासु शिलाबुद्धि, कुर्वाणो नरकं व्रजेत् ॥
ગુરુને સામાન્ય માનનારે, મંત્રમાં અક્ષરબુદ્ધિ ધારણ કરનાર તથા દેવપ્રતિમામાં પથ્થરની બુદ્ધિ કરનારે નરકમાં જાય છે.”
કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે ગુરુને સામાન્ય કેટિના ન બનતાં દેવસ્વરૂપ માનવા જોઈએ અને તેમના પ્રત્યે એ જ વ્યવહાર રાખવો જોઈએ. જે ગુરુને સામાન્ય માની
