________________
૨૨૪
નમસ્કારમંત્રસિદ્ધિ
માળા હાથમાં ફરતી હોય છે, જીભ મુખમાં ફરતી હોય છે અને મન ચારે દિશામાં ફરતું હોય છે.” આ દુહો કહેનાર કબીરજી કહે છે કે “આ કંઈ સ્મરણ અર્થાત્ જપ કહેવાય નહિ.” મંત્રજપ કેવી રીતે કરી?
મંત્રજપ કેવી રીતે કરવો ?’ એ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં મંત્રવિદોએ જણાવ્યું છે કે “મનને અન્ય સર્વ વિષયમાંથી ખેંચી લઈને મંત્રાર્થમાં જોડવાપૂર્વક અતિ ઉતાવળે પણ નહિ અને અતિ ધીમે પણ નહિ, એવી રીતે મોતીની માલા માફક એટલે કે નિરંતર જપ કરો.”
આને અર્થ એ છે કે મંત્રજપ કરવા ઈચ્છનારે સહુથી પ્રથમ તે પોતાના મનને અન્ય સર્વ બાબતેમાંથી પાછું ખેંચી લેવું અને મંત્રના અર્થમાં જોડી દેવું. ત્યાર પછી અતિ શીધ્ર પણ નહિ અને અતિ મંદ પણ નહિ, એટલે કે મધ્યમ ગતિએ મંત્રજપ કરે અને જેમ મોતીની માલામાં એક પછી એક મેતી આવતા જાય છે, તેમ આ મંત્રપદો એક પછી એક ઉચ્ચારતા જવું.
આમાં પહેલી ક્રિયા સફલતાથી થાય તે બીજી ક્રિયાએમાં ખાસ વધે આવતું નથી, પણ પહેલી ક્રિયામાં સફળ થવાનું કામ જ અઘરું છે. કેઈ કે ઠીક જ કહ્યું છે કે
xमनः संहृत्य विषयान्मन्त्रार्थगतमानसः । न द्रुतं विलम्बं ब जपेन्मौक्तिकहारवत् ॥
