________________
૨૩૬
નમસ્કારમંત્રસિદ્ધિ
શુદ્ધિપૂર્વક પાઠ બેલ્યા કરવા, તે સ્મરણ કે જપ કહેવાય છે અને તેનું ચિંતન કરવું તે ધ્યાન કહેવાય છે. હવે પાઠ કરતાં પણ ચિંતનનું મહત્ત્વ ઘણું વધારે છે, તેથી જાપ કરતાં ધ્યાનની ક્રિયા ઉત્તમ ગણાય છે અને તે સિદ્ધિને સમીપે લાવવામાં અતિ અગત્યનો ભાગ ભજવે છે, તેથી ધ્યાન વિના કોઈ પણ મંત્રસાધના પૂર્ણતાને પામી શકે નહિ, એ દેખીતું છે.
પતંજલિ મુનિએ ગદશન માં “Tyતર્થમાવન સૂત્ર વડે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે મંત્રસિદ્ધિ માટે મંત્રનો જપ કરવો જોઈએ, તેમ જ તેની અર્થભાવના એટલે ચિંતન પણ કરવું જોઈએ.
જૈન મહર્ષિઓ કે જૈન શાસ્ત્રોનો મત આથી ભિન નથી; એટલું જ નહિ પણ તેમણે પરમપદની પ્રાપ્તિ માટે, પરમતત્વની પ્રાપ્તિ માટે, તેમજ ધ્યાનસિદ્ધિ માટે નમસ્કારમંત્રનું ધ્યાન ધરવાને ખાસ ઉપદેશ આપે છે.
“પંચ નમુક્કારફલમાં કહ્યું છે કેजकिंचि परमतत्तं, परमप्पयकारणं च किंपि । तत्थ इमो नवकारो, झाइज्जइ परमजोगीहि ।
જે કંઈ પરમતત્વ છે અને જે કઈ પરમપદનું કારણ છે, તેમાં પણ પરમ ચેરીઓ વડે આ નમસ્કારમંત્ર જ ચિંતવાય છે, અર્થાત્ તેનું ધ્યાન ધરાય છે.”
શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યે વેગશાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે
