________________
ધ્યાનવિધિ
૨૫૭
ચિલાતીપુત્ર વિચાર કરવા લાગ્યા કે મુનિએ આ શું કહ્યું ?' આ રીતે જ્યારે તેણે ઘણુ ચિંતન કર્યું' અને તેનુ` મન એકાગ્ર થઈ ગયું, ત્યારે અંતરથી સ્ફુરણા થઈ કે ક્રોધને શમાવવા અને મનને શાંત કરવું, તે ઉપશમ.’ એટલે તેણે ક્રેાધના પ્રતીકરૂપ તલવારને દૂર ફેંકી દીધી. પછી વિશેષ ચિંતન કરતાં ફરી આંતરિક સ્ફુરણા થઈ કે જે ધન અને સ્વજનના માહ છેાડવા, તે વિવેક.’ એટલે તેણે પેાતાના હાથમાં રહેલ સુષુમાનું મસ્તક છેાડી દ્વીધું કે જેના પર તેને સ્વજનના ભાવ હતા.
6
આમ તેના મનમાં શુદ્ધિ અને એકાગ્રતાનું પ્રમાણ વધી રહ્યું હતું, એટલે ત્રીજા પદના અર્થ પણ સ્વયંસ્ફુરિત થયા કે ઇન્દ્રિયા અને મનની અશુભ વૃત્તિઓન રેકવી, તે સવર.’ એટલે તે મુનિની જેમ ધ્યાન ધરીને ઊભા રહ્યો. અન્ય શબ્દોમાં કહીએ તે તેણે ભાવથી સ’યમદીક્ષા ગ્રહણ કરી,
આ રીતે ભાવસાધુ થયેલા ચિલાતીપુત્ર ત્યાં ઊભા રહીને ઉપશમ, વિવેક, સ’વર' ઉપશમ, વિવેક, સવર.’ એવા શબ્દો જપવા લાગ્યા અને આ રીતે મનને અન્ય વિષયામાંથી વારીને ધમ ધ્યાનમાં સ્થિર થયા. પર'તુ તેમના દેહ હજી તાજા લાહીથી ખરડાયેલા હતા, એટલે તેના ગધથી આકર્ષાઈને કેટલીક વનકીડીઓ ત્યાં આવી પહોંચી અને સ્વાદનિમિત્તે તેમના શરીરને ચટકા ભરવા લાગી. એ ઉપદ્રવ અતિ ભયકર હતા, છતાં મહાત્મા ચિલાતીપુત્રે તેના કંઈ પણ પ્રતિકાર કર્યા નહિ.
૧૭
