________________
૩૧૮
નમસ્કારમંત્રસિદ્ધિ જે સર્વ પ્રાણીઓની નાસિકાના અગ્ર ભાગને વિશે રહેલ છે, જે સર્વ વર્ણોના મસ્તકે સુવ્યવસ્થિત છે, જે “હકાર ઉપર જલબિંદુની જેમ વર્તુલાકારે રહેલ છે અને જે રોગીઓ વડે સદા ચિતિત છે, તે બિંદુ સર્વ જીવોને મેક્ષ આપનાર છે.”
त्रीण्यक्षराणि बिन्दुश्च, यस्य देवस्य नाम वै । સ સર્વજ્ઞ સમાધ્યતઃ “ગ” તિતિ તૈઃ મારા
ત્રણ અક્ષરે અને બિંદુ મળીને જે દેવનું નામ થાય છે, તે દેવ પંડિતે વડે સર્વજ્ઞ પરમાત્મા “અ” - (અરિહંત) કહેવાય છે.”
અન્યત્ર કહેવાયું છે કે – अकारेणोच्यते विष्णु, रेफे ब्रह्मा व्यवस्थितः। हकारेण इशः प्रोक्तस्तदन्ते परमं पदम् ॥
“કારથી વિષ્ણુ કહેવાય છે, રેફમાં બ્રહ્મ રહેલા છે, દુકારથી શિવનું કથન છે, અને તેના છેડે આવું જે - અનુસ્વાર છે, એ પરમપદનું વાચક છે. '
તાત્પર્ય કે આ રીતે જ પદ સર્વવ્યાપી અને સર્વ શક્તિમાન હોવાથી તેનું પ્રણિધાન કરવું ઈષ્ટ છે. અહીં એટલી સ્પષ્ટતા કરી દઈએ કે બીજનું જારૂપ પ્રણિધાન કરતી વખતે મંત્રસ્વરૂપે જ કરાય છે, એટલે કે ત્યાં માત્ર બીજ નહિ, પણ તેને લગતે જે મંત્ર હોય, તેને જપ કરવો જોઈએ.
