________________
૧૨૨
નમસ્કારમ ત્રસિદ્ધિ
તે સિદ્ધિનાં દર્શન થાય છે, તે વિશિષ્ટ પ્રકારની સાધનાને આભારી છે. સાધના ન હોય તે પ્રગતિ થાય નહિ, વિકાસ સધાય નહિ કે સિદ્ધિનાં દર્શન થાય નહિ. સિદ્ધિ એ. સાધનાનુ` જ પરિણામ છે, તેથી સાધના વિના સિદ્ધિની કલ્પના કરવી અત્યંત મુશ્કેલ છે. જો શરીર વિના મનુષ્ય, હાથી કે સિ ંહની કલ્પના થઈ શકે, તેા જ સાધના વિના. સિદ્ધિની કલ્પના થઇ શકે.
સુજ્ઞ પાઠકે એટલુ યાદ રાખે કે સિદ્ધિ વડે ચમત્કાર સ` શકાય છે, પણ ચમત્કાર વડે સિદ્ધિ સર્જી શકાતી નથી. તે માટે તે એક યા બીજા પ્રકારની સાધનાને આશ્રય. લેવા જ પડે છે. શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને કેવલજ્ઞાનની સિદ્ધિ કરવી હતી તે તેમણે કેવી સાધના કરી, તે જુઓ ! સાડા બાર વર્ષ અને એક પક્ષની તેમની સાધનાના વૃત્તાંત સાંભળતાં આપણા રામાંચ ખડા થઈ જાય છે.
6
એક વાર કાઈ ગાવાળ તેમને રાશ એટલે સૂતરના જાડા દોરડાથી મારવા તૈયાર થયા, ત્યારે ઇંદ્રે પ્રકટ થઇને કહ્યું કે હું ભગવન્ ! આપને સાધનાકાલ દરમિયાન ઘણા ઉપસગેર્યાં થવાના છે, માટે અનુજ્ઞા આપે। તે હું આપની સાથે રહુ' અને એ ઉપસર્ગાનું નિવારણ કરું.' ત્યારે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે કહ્યું : હું ઈંદ્રે ! તીથંકરા કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ કરે છે, તે પેાતાના પુરુષાથથી જ કરે છે, કોઈ દેવની સહાયથી નહિ. માટે તું તારા રસ્તે સીધાવ અને મને મારી સાધના કરવા દે.' આ શબ્દો શું સૂચવે છે?
