________________
સાધના કયાં કરવી ?
૧૩૫
મહાપ્રાતિહાર્યમાં મહત્વનું સ્થાન ધરાવે છે. શાલવૃક્ષ પણ તે માટે ઉપયોગી થાય ખરૂં. બિહાર–બંગાલની સરહદ પર અમે શાલવૃક્ષનાં વને જોયાં છે અને તે સાધના માટે અનુકૂળ જણાયાં છે. શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને કેવલજ્ઞાનની સિદ્ધિ શાલવૃક્ષ નીચે થઈ હતી, એ વસ્તુની પાઠકોને યાદ આપીએ છીએ.
પર્વતને શિખરપ્રદેશ, પર્વતની ગુફાઓ તથા તળેટીને અમુક ભાગ કે જ્યાં ઝાડી-ઝરણાં આવેલાં હોય, તે પણ મંત્રસાધના માટે અનુકૂળ ગણાય છે.
ગુરુ જે રથાને બિરાજતા હોય ત્યાં રહીને પણ મંત્રસાધના કરી શકાય છે, એટલે કે ઉપાશ્રય, પિષધશાળા વગેરે પણ મંત્રસાધના માટે ઉપયોગી છે.
જે અન્ય સ્થળે જવાની અનુકૂળતા ન હોય તે પિતાના નિવાસસ્થાનનો જ અમુક ભાગ પસંદ કરી તેને સાધનાને અનુકૂળ બનાવી શકાય છે. ત્યાં હંમેશાં સ્વચ્છતા–પવિત્રતા. બરાબર રાખવી જોઈએ તથા ધૂપ-દીપ આદિકરવા જોઈએ.
ટૂંકમાં જે સ્થાન પવિત્ર અને શાંત હોય તથા જ્યાં વિક્ષેપ થવાનો સંભવ અતિ અલ્પ હોય, ત્યાં રહીને મંત્રસાધના કરવી જોઈએ. જેથી સાધના સારી રીતે આગળ વધી શકે અને તેનું પરિણામ સુંદર આવે.
