________________
૧૮૦
નમસ્કારમંત્રસિદ્ધિ પર ઊભા ઊભા કરવાનું છે. શસ્યામાં રહીને ત્રણ નમસ્કાર, ગણવામાં આવે તે ઈષ્ટ છે.
અન્ય ગ્રંથમાં તે બેસીને પણ સ્મરણ કરવાનું જણાવ્યું છે અને તે વખતે પદ્માસન કે સુખાસને બેસવું જોઈએ એવો નિર્દેશ કરે છે. વળી એ વખતે મેટું પૂર્વ કે ઉત્તર દિશા તરફ રાખવું જોઈએ, એવું પણ સૂચન છે. આ બંને દિશાએ આધ્યાત્મિક ક્રિયા કે શાંતિ–તુષ્ટિ માટે ઉત્તમ મનાયેલી છે. કેટલાક તેનો ખુલાસે એમ કરે છે કે આ વિશ્વમાં અનેક પ્રકારનાં સૂફમ આંદોલને થઈ રહ્યાં છે અને તેના પ્રવાહ અમુક દિશામાંથી અમુક દિશા તરફ વહી રહેલા છે. તેમાં પૂર્વ તથા ઉત્તર ભણું મુખ રાખવાથી એ આંદોલને આધ્યાત્મિક સાધનામાં ઉપકારી બને છે, પરંતુ આપણે ત્યાં પૂર્વ અને ઉત્તર દિશા સન્મુખ મંત્ર ગણવાનું મુખ્ય કારણ પૂર્વમાં મહા-વિદેહ અને ઉત્તરમાં મેરુ પર્વત છે.
પ્રાતઃકાલનું આ સ્મરણ ઊભા ઊભા કરીએ કે બેસીને કરીએ, પણ તે જગા પવિત્ર હોવી જોઈએ, એટલે કે ત્યાં કંઈ પણ અશુચિ ન હોય, તેનું ધ્યાન રાખવું જોઈએ.
વળી પદ્માસન કે સુખાસનનો સ્વીકાર કર્યા પછી ચિત્તને બરાબર એકાગ્ર કરવું જોઈએ અને ત્યાર પછી કમલબંધથી નમસ્કારમંત્રનું સાત કે આઠ વાર સ્મરણ કરવું જોઈએ. કમલબંધ સ્મરણ કરવાની રીત :
શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય “ગશાસ્ત્રના આઠમાં પ્રકાશમાં કમલબંધની રીતિ આ પ્રમાણે જણાવેલી છે?
