________________
૨૦૪
નમસ્કારમંત્રસિદ્ધિ અથવા લાકડાના પારા પર સેનું મઢીને અથવા માત્ર પોલા મણકા બનાવીને તેની માલા બનાવી શકાય છે. તેને ઉપગ ઉપર કહ્યું તેમ, વશીકરણ કે સ્તંભનમાં થાય છે.
રયણ-રત્ન-પ્રાચીન શાસ્ત્રકારોએ તેના ચૌદ પ્રકારો માન્યા છે : (૧) ગમેદક, (૨) રુચક, (૩) અંક, (૪) સ્ફટિક અને લેહિતાક્ષ, (૫) મરકત અને મસારગલ, (૬) ભુજમેચક, (૭) ઈન્દ્રનીલ, (૮) ચંદન, ગરિક અને હંસગર્ભ, (૯) પુલક, (૧૦) સૌગન્ધિક, (૧૧) ચન્દ્રપ્રભ, (૧૨) વૈડૂર્ય, (૧૩) જલકાંત અને (૧૪) સૂર્યકાંત.
આજે રત્ન શબ્દથી મુખ્યત્વે માણેક, પિોખરાજ, નીલમ, પન્ના, ગોમેદ (લસણિયું), શનિ વગેરે સમજાય છે. કઈ શ્રીમંત, રાજા કે મહારાજા તેની માલા બનાવી મંત્રજપને લાભ લઈ શકે, પરંતુ તેના કરતાં ઈદ્રાક્ષ વગેરેની માલાથી વધારે લાભ થાય છે. તે અંગે અગ્નિપુરાણમાં કહ્યું છે કે :
हिरण्यरत्नमणिभिर्जप्त्वा शतगुणं भवेत् । सहस्त्रगुणमिन्द्राक्षः पद्माक्षरयुतं भवेत् ॥ नियुतं वापि रुद्राक्ष द्राक्षैस्तु न संशयः । पुत्रजीवकजापस्य परिसंख्या न विद्यते ॥
સુવર્ણ, રત્ન અને મણિની માલા વડે જપ કરવાથી સો ગણો લાભ થાય છે, ઈન્દ્રાક્ષની માલા વડે જપ કરવાથી હજાર ગણો લાભ થાય છે, કમલબીજની માલા વડે જપ કરવાથી દશ હજાર ગણે લાભ થાય છે, રુદ્રાક્ષની માલા વડે
