________________
જવિધિ
૨૨૧.
પરમાત્મપદને પ્રાપ્ત કરે. હવે આત્માથી સાધુએ આત્મનિ ય કરવા જોઈએ કે
નિરીક્ષણ કરીને પાતે જ એ ‘હું અ’તર્મુખ કેટલા બન્યા ? ’
આસનમહેતા :
અનુભવીઓનુ' એમ કહેવુ છે કે શરીરનું હલનચલન બંધ કર્યા સિવાય ચિત્ત જોઇએ તેવુ' એકાગ્ર તથા સ્વસ્થ ખની શકતું નથી, તેથી ચિત્તની એકાગ્રતા તથા સ્વસ્થતા ઇચ્છનારે પેાતાના શરીરને કાઈ પણ આસનમાં સ્થિર કરવુ જોઈએ અને તે જ કારણે યાગસાધનામાં આસન બદ્ધતાને આસનને ખાસ સ્થાન અપાયેલું છે.
અહી' કાઇ એમ સમજતું હૈાય કે આ તા હયેાગ કે અષ્ટાંગયેાગને લગતી વાત છે, તે એ સમજણુ ખરાબર નથી. નિગ્રંથ મુનિએ કાયાત્સર્ગાવસ્થાના સ્વીકાર કરીને જે ધ્યાન ધરે છે, તેમાં પ્રથમ સ્થાન આસનબદ્ધતા કે આસનની સ્થિરતાને અપાયેલું છે. ‘ ટાળેળ મોળેળ જ્ઞાબેન ’ એ પાઠ તા ઘણાખરા ખેાલતા જ હશે, પણ તેનેા અ કેટલાયે વિચાર્યા છે ? કાયાત્સ`માં કાયા, વાણી અને મનને સ્થિર કરવાનાં હાય છે, તે અંગે આ ત્રણ પદો ચાજાયેલાં છે. તેના અથ એ છે કે કાયાને ઢાળ એટલે આસનથી સ્થિર કરવી, વાણીને મોળ એટલે મૌનથી સ્થિર કરવી અને મનને જ્ઞાન એટલે ધ્યાનથી સ્થિર કરવું. આ રીતે કાચા, વાણી અને મનને સ્થિર કરવાથી કાયાત્સર્ગાવસ્થા પ્રાપ્ત થાય છે અને તેમાં ઉત્તમ કેાટિનું ધ્યાન ધરી શકાય છે.
