________________
૧૩૧
સાધના કયાં કરવી ? કનકાચલ (સુવર્ણગિરિ), શ્રી ચિત્રકૂટ આદિ તીર્થો છે ત્યાં રહેલા શ્રી રાષભ વગેરે જિનેશ્વરે તમારું કલ્યાણ કરે.”
પ્રાતઃકાલીન પ્રતિકમણ વખતે સકલતીર્થને વંદના કરવામાં આવે છે, તે વખતે નીચેનાં પડ્યો બેલવામાં આવે છે? સમેતશિખર વંદુ જિન વીશ, અષ્ટાપદ વંદું વીશ; વિમલાચલ ને ગઢ ગિરનાર, આબુ ઉપર જિનવર જુહાર. શંખેશ્વર કેસરિયે સાર, તારંગે શ્રી અજિત જુહાર; અંતરિક વકાણે પાસ, જીરાવલે ને થંભણ પાસ. ગામ નગર પુર પાટણ જેહ, જિનવર ચૈત્ય નમું ગુણગેહ, વિહરમાણ વંદુ જિન વીશ, સિદ્ધ અનંત નમું નિશદિશ.
અહીં એ પણ જણાવી દઈએ કે કાલબળે કેટલાંક તીર્થો નષ્ટ થયાં છે, તો કેટલાંક નવાં તીર્થો અસ્તિત્વમાં આવ્યાં છે, પણ તીર્થોની પરંપરા બરાબર જળવાઈ રહી છે. આ તીર્થો નિર્માણ કરવામાં તથા તેનું સંરક્ષણ કરવામાં જૈન સંઘે અબજો રૂપિયા ખર્ચા છે અને બીજો ભાગ પણ ઘણે આપે છે. જેણે પિતાના જીવનમાં આ પવિત્ર તીર્થોની એક વાર પણ યાત્રા કરી નથી, તેનું જીવન સફળ શી રીતે કહેવાય ? પૂજ્યપૂજા, દયા, દાન, વગેરેની જેમ તીર્થયાત્રા પણ માનવજીવનનું એક મધુર ફળ છે, એ ભૂલવાનું નથી.
અહીં એ પણ જણાવી દઈએ કે તીર્થસ્થાને એ સહેલ કરવાનું કે મેજમજાહ કરવાનું સ્થાન નથી, પણ વ્રતનિયમે ઉચ્ચરવાનું, તપશ્ચર્યા કરવાનું તથા મંત્રસાધના કે
