________________
નમસ્કારમંત્રને અર્થબોધ
૭૫. ત્રિલેક વડે પૂજાયેલા સર્વજ્ઞ અને સર્વદશ એવા સર્વ – કાલના સર્વ તીર્થંકર પરમાત્માઓને મારે નમસ્કાર હો.
સિદ્ધા–સિદ્ધ ભગવંતોને. જે આ માએ સર્વ દુઃખને સર્વથા તરી ગયેલા હોય; જન્મ, જરા તથા મરણના . બંધનમાંથી છૂટા થયેલા હોય અને શાશ્વત તથા અવ્યાબાધ સુખનો અનુભવ કરી રહેલા હોય, તે સિદ્ધ કહેવાય છે. આવી સ્થિતિ જ્ઞાનાવરણીય આદિ આઠેય કર્મોને સંપૂર્ણ નાશ થવાથી ઉત્પન્ન થાય છે, એટલે કર્મ રહિત શુદ્ધ આત્મા, તે સિદ્ધ પરમાત્મા, એવો અર્થ પણ સુસંગત છે.
સિદ્ધ થયેલા આત્માઓ લેકના અગ્રભાગે આવેલી સિદ્ધશિલાના ઉપરના ભાગમાં રહે છે. ત્યાંથી આગળ ધર્મા સ્તિકાય અને અધર્માસ્તિકાય નામનાં દ્રવ્ય નથી, એટલે કે માત્ર એક જ છે, તેથી ત્યાં તેમની ગતિ સંભવતી નથી.
સિદ્ધ થવાની યોગ્યતા માત્ર મનુષ્યભવમાં જ છે, એટલે મનુષ્યદેહ છૂટી ગયા પછી આત્મા આ સ્થળે કેવી રીતે પહોંચી જાય છે, તે જાણવું જરૂરી છે. આત્માની સ્વાભાવિક ગતિ ઊર્ધ્વ છે, તેથી જ્યારે કેઈપણ પ્રકારનું કર્મ બંધન ન હોય, ત્યારે તે સીધી ઊર્વ રેખા પ્રમાણે જ ગતિ કરે છે, એટલે જે સ્થળેથી તે છેલ્લે દેહ છોડે છે, તેના જ અગ્રભાગે સિદ્ધશિલા ઉપર સ્થિર થાય છે. આ કિયાને પાણીમાં રહેલા તુંબડાં સાથે સરખાવવામાં આવે છે.. જેમ કેઈ તુંબડા પર કપડું વીંટાળી તેના પર માટીનો લેપ
