________________
૮૫
નમસ્કારમંત્રને ચિંતનીય વિષય વિકેલી હોય છે. અતિશય એટલે શ્રેષ્ઠ પ્રભાવસૂચક લક્ષણ, તે અરિહંતના અનેરા આત્મવિકાસમાંથી પ્રકટે છે. આમ તે અરિહંતદેવના અતિશય ૩૪ છે, પણ અહીં તેને સંક્ષેપ “ચાર મૂલ અતિશય” તરીકે કરવામાં આવ્યું છે. - અરિહંત કે તીર્થંકર પરમાત્મા જ્યાં વિચરતા હોય, ત્યાં તેમના શરીરથી બારગુણા ઊંચા અશોકવૃક્ષની રચના થવી, તે “અશોકવૃક્ષ” નામને પ્રથમ પ્રતિહાર્યગુણ. દેવતાઈ પુષ્પોની વૃષ્ટિ થવી, તે “સુરપુષ્પવૃષ્ટિ” નામને બીજો પ્રાતિહાર્યગુણ. આકાશમાં દિવ્ય વનિ થવે, તે “દિવ્યધ્વનિ” નામને ત્રીજો પ્રાતિહાર્યગુણ વેત સુંદર ચામરે વીંઝાવા તે “ચામર” નામને એથે પ્રાતિહાર્યગુણ. પાદપીઠ સહિત સુંદર સિંહાસનનું ચાવું, તે “આસન” નામને પાંચમ પ્રાતિહાર્યગુણ. તેમને સંક્રમ કરવા માટે મસ્તકની પાછળ ભામંડલનું રચાવું, તે “ભામંડલ” નામને છ પ્રાતિહાર્ય ગુણ. આકાશમાં દેવદુંદુભિનું વાગવું, તે દુંદુભિ' નામને સાતમે પ્રાતિહાર્યગુણ અને માથે ત્રણ અનુપમ છત્ર ધરાવાં, તે આતપત્ર” નામનો આઠમે પ્રાતિહાર્ય ગુણ ' નીચેના શ્લોકમાં આ અષ્ટમહાપ્રાતિહાર્યનાં નામો ક્રમશઃ જણાવેલાં છે. જેમકે –
શોલર મુરપુષ્પવૃષ્ટિ– दिव्यध्वनिश्चामरमासनं च। भामण्डलं दुन्दुभिरातपत्रं, सत्पातहार्याणि जिनेश्वराणाम् ॥
