________________
નમસ્કારમંત્રની નવ વિશેષતાઓ
૧૦૩ પ્રાપ્તિમાં સહાયકતા આ પાંચ હેતુઓથી હું પાંચ પ્રકારને નમસ્કાર કરું છું.' - અહીં “માર્ગ થી મોક્ષમાર્ગનું સૂચન છે કે જેનું પ્રવર્તન અરિહંત દેવે વડે થાય છે. અરિહંત દેવેએ સમ્યગુ. દર્શન, સમ્યગજ્ઞાન અને સમ્યક્યારિત્રને મોક્ષનો માર્ગ કહ્યો અને તેને પ્રાપ્ત કરવાને ઉપદેશ આપે, તેથી તેઓ પરમ પૂજ્ય અને પરોપકારી બન્યા અને તે જ કારણે તેમને પ્રથમ નમસ્કાર કરવામાં આવે છે.
અહીં “અવિપ્રણુશ” શબ્દથી “અવિનાશિતા” અભિપ્રેત છે કે જેને ખ્યાલ સિદ્ધ ભગવંતો આપી રહ્યા છે. દેવેન્દ્ર, ચક્રવતીઓ વગેરેનાં પદોને તથા સુખને અંત આવે છે, પણ સિદ્ધ ભગવંતના અનુપમ સુખને કદી અંત આવતો નથી. તેમનું સુખ સાદિ-અનંત છે, એટલે કે તેને પ્રારંભ થયે છે, પણ કદી છેડે આવનાર નથી. તેઓ આપણને આ પદે પહોંચવાની પ્રેરણા કરી રહ્યા છે, તેથી જ તેમને બીજે નમસ્કાર કરવામાં આવે છે.
આ રીતે આચાર્ય ભગવતેથી આચારની પ્રાપ્તિ થાય છે, ઉપાધ્યાય ભગવંતેથી વિનયન-જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે અને સાધુ ભગવંતેથી મેક્ષપ્રાપ્તિમાં વિવિધ પ્રકારની સહાય મળે છે, તેથી જ તેમને અનુક્રમે ત્રીજે, ચોથે અને પાંચમે નમસ્કાર કરવામાં આવે છે.
આ પરથી જોઈ શકાશે કે નમસ્કારમંત્ર આત્મશુદ્ધિ
