________________
કૂપદૃષ્ટાંતવિશદીકરણ | ગાથા : ૪ अपि च દ્રવ્યમ્, અને વળી અશુદ્ધ દાનમાં અલ્પતર પાપ અને બહુતર નિર્જરાના હેતુપણાનું અભિધાસ્યમાનપણું હોવાથી—આગળમાં કહેવાશે તેથી, આ=‘હસ્ત્ર ભંતે' સૂત્રમાં કહેવાયેલી ક્ષુલ્લક ભવગ્રહણરૂપ અલ્પ આયુષ્યતા નથી જ. જે કારણથી સ્વલ્પપાપ અને બહુનિર્જરાના કારણભૂત અનુષ્ઠાનનું ક્ષુલ્લકભવગ્રહણ નિમિત્તપણું સંભવતું નથી; કેમ કે જિનપૂજાદિ અનુષ્ઠાનમાં પણ તથાપણાનો પ્રસંગ છે= ક્ષુલ્લકભવગ્રહણ નિમિત્તપણાનો પ્રસંગ છે. એ પ્રમાણે વ્યાખ્યાન કરાયે છતે વિધિવિકલતાવાળી જ જિનપૂજા ગ્રહણ કરવી જોઈએ, એ પ્રમાણે આના દ્વારા=પૂર્વમાં પ્રસ્તુત ગાથા-૪ માં ‘અયં ભાવ: થી ઉપવેશપલાવો' સુધી વર્ણન કર્યું એ કથન દ્વારા જાણવું, તેમાં હેતુ કહે છે
30
.....
.....
અશુદ્ધ . . સૌપચોવિાત્ ।અશુદ્ધ દાનાદિના દૃષ્ટાંત દ્વારા કરાતી વિધિશુદ્ધ જિનપૂજાના ગ્રહણનું અનુચિતપણું છે. તેમાં હેતુ કહે છે - જિનાયતનો વડે સકલ ભૂમંડલ મંડિત કરીને સારી રીતે પણ દાનાદિ ચાર વડે પણ અચ્યુત દેવલોકમાં જાય છે પણ આગળ જતો નથી=બારમા અચ્યુત દેવલોકથી આગળ જતો નથી. આ પ્રકારે મહાનિશીથમાં સામાન્યથી જિનપૂજાનું દાનાદિ ચારના તુલ્ય ળપણાનો ઉપદેશ હોવાથી વિશેષમાં= અશુદ્ધ પૂજારૂપ વિશેષમાં, વિશેષની=અશુદ્ધ દાનાદિરૂપ વિશેષતી, જ ઉપમાનું ઉચિતપણું છે.
-: “તેન થી ગૌપમ્યોચિત્યાત્' સુધીના કથનનો ભાવાર્થ :
‘હાં મન્ને’ - સૂત્રનો અર્થ એ છે કે, ભગવાનને ગૌતમસ્વામી પૂછે છે કે, હે ભગવંત ! જીવો અલ્પ આયુષ્ય શાનાથી બાંધે છે ? તેના જવાબરૂપે ભગવાને કહ્યું કે, કોઈ જીવની હિંસા કરીને, મૃષાવાદ બોલીને કે, સાધુને અપ્રાસુક અને અનેષણીય અશનાદિ વહોરાવીને જીવો અલ્પ આયુષ્ય બાંધે છે. ત્યાર પછી એ સૂત્રની ટીકામાં એ સૂત્રના ટીકાકારે ખુલાસો કર્યો કે, અધ્યવસાયના ભેદથી આ ત્રણે પરિણામો જઘન્ય આયુષ્યના ફળવાળા છે. આ પ્રકારે ટીકાકારે વ્યાખ્યાન કર્યા પછી એ વિષયમાં બીજાઓ શું કહે છે, તે વાત એ સૂત્રના ટીકાકાર કહે છે, અને બીજાઓ જે કહે છે, તેનો આશય આ પ્રમાણે છે -
કોઈ જીવને જિનેશ્વર ભગવાનના ગુણો પ્રત્યે અને સાધુના ગુણો પ્રત્યે પક્ષપાત છે, તેથી ભગવાનની પૂજા માટે પૃથ્વીકાયાદિ જીવોનો આરંભ કરે કે, પોતાના હલકા માલને ઊંચો બતાવવા દ્વારા અધિક મૂલ્યથી વેચે અને એ રીતે અસત્યનું ભાષણ કરે, અને સાધુની ભક્તિ માટે આધાકર્માદિ કરી સાધુને વહોરાવે, તો ‘દળે મંતે’ સૂત્રમાં
