________________
3
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ / ગાથા : ૮ દ્રવ્યસ્તવથી સાધી શકતો નથી; આમ છતાં તે દ્રવ્યસ્તવથી યતિધર્મ કરતાં અલ્પ નિર્જરા થવા છતાં લેશ પણ કર્મબંધ થતો નથી અને તે રીતે વિકસંપન્ન શ્રાવકની અપેક્ષાએ જેઓ વિવેકપૂર્વકની ક્રિયા કરવા માટે અસમર્થ છે, એવા મુગ્ધજીવો પોતાની મુગ્ધતાને અનુરૂપ ભગવાનની ભક્તિમાં અને સાધુની ભક્તિમાં યત્ન કરે છે, તેનાથી તેઓનું હિત જ થાય છે. ઉત્થાન :- પૂર્વમાં ગત વ થી માવતિવૃત્તાવુ... એ પ્રકારનું કથન કહ્યું, તેમાં અંતમાં કહેલું કે, યતિધર્મમાં અશક્ત એવા શ્રાવકને દ્રવ્યસ્તવ દ્વારા પ્રાણાતિપાતાદિમાં પ્રવૃત્તિ પ્રવચનમાં કહેલ છે. ત્યાં કોઈને ભ્રમ થાય કે, યતિધર્મમાં અશક્ત એવા પણ અત્યંત સાવઘની સંક્ષેપરુચિવાળા શ્રાવકોને દ્રવ્યસ્તવનો નિષેધ શાસ્ત્રમાં કરેલ છે. તેથી જો યતિધર્મમાં અશક્તને દ્રવ્યસ્તવના અધિકારી કહેવામાં આવે તો અત્યંત સાવદ્યના સંકોચવાળા શ્રાવકને પણ દ્રવ્યસ્તવ કર્તવ્ય પ્રાપ્ત થશે. તેથી તેનો ખુલાસો કરતાં ગ્રંથકારશ્રી કહે છે - ટીકાર્ય :
સત્ર ..... અહીંયા=ભગવતીસૂત્રની વૃત્તિમાં તિઘરાતત્વથતિધર્મ માટે અશક્તપણું અને સવારન્ગપ્રવૃત્તિત્વઅસદારંભમાં પ્રવૃતપણું એ બંને પૂજાના અધિકારીતા વિશેષણ જાણવાં. ભાવાર્થ :
જે શ્રાવકો યતિધર્મમાં અશક્ત છે, આમ છતાં સાવઘનો પરિહાર કરીને સંક્ષેપરુચિવાળા છે, તેઓ અસદારંભમાં પ્રવૃત્ત નહિ હોવાને કારણે દ્રવ્યસ્તવના અધિકારી પ્રાપ્ત થશે નહિ અને તેઓને ભગવાનની દ્રવ્યપૂજા કર્તવ્ય માનવાની આપત્તિ આવશે નહિ.
ઉત્થાન :
પૂર્વમાં કહ્યું એ રીતે ગ્રંથકારશ્રીએ તર્કથી સ્થાપન કર્યું કે, જેમ સાધુને આહારવિહારાદિમાં હિંસા નથી, તેમ વિધિશુદ્ધ જિનપૂજામાં લેશ પણ હિંસા નથી, અને તેની પુષ્ટિ પંચાશક અને ષોડશક ગ્રંથની સાક્ષી આપીને કરી. ત્યારપછી ભગવતીસૂત્રના વૃત્તિકારના કથનથી પણ એ સ્થાપન કર્યું કે, યતિધર્મમાં અસમર્થને દ્રવ્યસ્તવમાં પ્રવૃત્તિ વિહિત છે, માટે પણ દ્રવ્યસ્તવમાં હિંસા નથી. ત્યાં પૂર્વપક્ષી ફૂપદષ્ટાંતના બળથી શાસ્ત્રમાં
