________________
GG
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ | ગાથા ઃ ૧૧-૧૨ પરિણામજનિત વિશિષ્ટ નિર્જરા મુનિને જ થાય છે, તેની નીચેની ભૂમિકાવાળાને આવી વિશિષ્ટ નિર્જરા થતી નથી. તે જ રીતે વિશિષ્ટ પરિણામજનિત અકર્કશવેદનીય કર્મબંધ મુનિને જ થાય છે, તેની નીચેની ભૂમિકાવાળાને તેવો ઉત્કૃષ્ટ અકર્કશવેદનીય કર્મનો બંધ થતો નથી. તેને સામે રાખીને જ ભગવતીસૂત્રના આલાપકમાં દેવોને અકર્કશવેદનીય કર્મબંધનો નિષેધ કરેલ છે.
આનાથી એ ફલિત થાય છે કે, મુનિને જેવું અકર્કશવેદનીય કર્મ બંધાય છે, તેવું અકર્કશવેદનીય કર્મ દેવોને ભગવાનની ભક્તિકાળમાં પણ બંધાતું નથી, અને દેશવિરતિધર શ્રાવકને સામાયિક-પૌષધાદિમાં પણ બંધાતું નથી, પરંતુ મુનિથી હિનકક્ષાનો અકર્કશવેદનીય કર્મબંધ શ્રાવકને અને અવિરતસમ્યગ્દષ્ટિ જીવોને કે અપુનબંધક કક્ષાના જીવોને થાય છે. આમ છતાં, સ્કંધકાચાર્યના સાધુની જેમ કર્કશ એવા અશુભ કર્મનું વદન થાય તેવા કર્કશવેદનીય કર્મનો બંધ ભગવાનની પૂજાકાળમાં શુભભાવ હોવાથી થઈ શકે નહિ, પરંતુ આરંભ-સમારંભની પ્રવૃત્તિવાળા અને સંક્લિષ્ટ ચિત્તવાળા મિથ્યાષ્ટિ જીવોને આવું કર્કશવેદનીય કર્મ બંધાય છે.
અહીં વિશેષતા એ છે કે, અવિરતસમ્યગ્દષ્ટિ એવો શ્રાવક જ્યારે ભગવાનની પૂજા કરતો નથી અને સંસારની અન્ય પ્રવૃત્તિ કરે છે, તે વખતે જેવું અકર્કશવેદનીય કર્મ બંધાય છે, તેના કરતાં ભગવાનની પૂજાકાળમાં શુભભાવ હોવાને કારણે વિશેષ પ્રકારનું અકર્કશવેદનીય કર્મ બંધાય છે, અને પૂજાના ઉપયોગનો પ્રકર્ષ થવાથી ભાવથી ગુણસ્થાનકની વૃદ્ધિ થાય તો ક્ષપકશ્રેણિ પણ જીવ માંડી શકે છે. II૧૧ાા ઉત્થાન :
પૂર્વમાં સ્થાપન કર્યું કે, વિધિપૂર્વક કરાતા દ્રવ્યસ્તવમાં સ્વરૂપથી હિંસા હોવા છતાં હિંસાકૃત લેશ પણ કર્મબંધ થતો નથી, તેથી કર્મબંધરૂપ ફળની અપેક્ષાએ વિધિપૂર્વક કરાતા દ્રવ્યસ્તવમાં હિંસાનો સર્વથા અભાવ છે. ત્યાં “વન થી પૂર્વપક્ષી કહે છે - અવતરણિકા -
ननु द्रव्यस्तवे भक्तिजन्यसातावेद्यबन्धेन विरुध्यन्नसातबन्धो मा भूत्, पृथिव्याधुपमर्दात् ज्ञानावरणीयादिबन्धहेतुत्वादेव तस्य हिंसात्वमक्षतमित्याशङ्कायामाह -
