Kupdrushtant Vishadikaran

Author(s): Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 130

૧૦૯
કૂપદૃષ્ટાંતવિશદીકરણ | ગાથા : ૧૨
દ્રવ્યસ્તવમાં હિંસા હોવાને કા૨ણે જ્ઞાનાવરણીયાદિ વિશેષ બંધાય છે; તે સિવાય જ્ઞાનાવરણીયાદિ વિશેષ બંધના સ્વીકારમાં તેની પાસે અન્ય કોઈ યુક્તિ નથી. અને આ પ્રકારે શાસ્ત્રમાં કહેલ જ્ઞાનાવરણીયાદિને ધ્રુવબંધી સ્વીકારીને જો પૂર્વપક્ષી પૂજામાં વિશેષ જ્ઞાનાવરણીયાદિના બંધને સ્વીકારે તો પૌષધાદિમાં પણ વિશેષ જ્ઞાનાવરણીયાદિ બંધને સ્વીકારવાની આપત્તિ આવશે; કેમ કે પૌષધકાળમાં પણ શાસ્ત્રવચન પ્રમાણે ગુણસ્થાનકમૃત અલ્પ જ્ઞાનાવરણીયાદિના બંધનો ઉ૫૨મ=અભાવ નથી. તેથી જે ગુણસ્થાનકમાં જે ધ્રુવબંધી પાપપ્રકૃતિ બંધાય છે, તેનું આશ્રયણ કરીને પૂજામાં થતી હિંસાથી વિશેષ જ્ઞાનાવરણીયાદિ બંધાય છે, તેમ સિદ્ધ થઈ શકે નહિ.
टीडा :
अत्रेयं ध्रुवबन्धादिप्रक्रिया - निजहेतुसद्भावे यासामवश्यंभावी - बन्धस्ता ध्रुवबन्धिन्यस्ताश्च वर्णचतुष्कं तैजसं, कार्मणमगुरुलघु, निर्माणोपघातभयकुत्सामिध्यात्वं, कषायाः ज्ञानावरणपञ्चकं, दर्शनावरणनवकं, विघ्नपञ्चकमिति सप्तचत्वारिंशत् ।
1
यासां च निजहेसुसद्भावेऽपि नावश्यंभावी बन्धस्ता अध्रुवबन्धिन्यस्ताश्चौदारिकवैक्रियाहारकशरीराणि तदुपाङ्गानि त्रीणि, संहननषट्कं, संस्थानषट्कं गतिचतुष्कं खगतिद्विकमानुपूर्वीचतुष्टयं, जिननामोच्छ्वासनामोद्योतनामाऽऽतपनाम, पराघातनाम, त्रसदशकं, स्थावरदशकं, गोत्रद्विकं, वेदनीयद्विकं, हास्यादियुगलद्वयं जातिपञ्चकं, वेदत्रयमायुश्चतुष्टयमिति त्रिसप्ततिः, एतासां निजहेतुसद्भावेऽप्यवश्यंबन्धाऽभावात् ।
तथाहि - पराघातोच्छ्वासनाम्नोः पर्याप्तनाम्नैव सह बन्धो नाऽपर्याप्तनाम्नाऽतोऽध्रुवबन्धित्वम् । आतपं पुनरेकेन्द्रियप्रायोग्यप्रकृतिसहचरितमेव बध्यते नान्यदा । उद्योतं तु तिर्यग्गतिप्रायोग्यबन्धिनैव सह । आहारकद्विकजिननाम्नी अपि यथाक्रमं संयमसम्यक्त्वप्रत्ययेनैव बध्येते नान्यदेत्यध्रुवबन्धित्वम् । शेषशरीरादिषट्षष्टिप्रकृतीनां सविपक्षत्वात्रिजहेतुसद्भावेऽपि नाऽवश्यं बन्ध इति तथात्वं सुप्रतीतम् ।