________________
૧૧૦
કુપદષ્ટાંતવિશદીકરણ/ ગાથાઃ ૧૨ ટીકાર્ચ -
ત્રે સુતીત “ક્ષત્ર' શબ્દ વાક્ય પ્રસ્તાવમાં, આ= આગળમાં કહેવાશે એ, ધ્રુવબંધી આદિની પ્રક્રિયા છે.
પોતાના હેતુનો સદ્ભાવ હોતે છતે-તે પ્રકૃતિના બંધને યોગ્ય ગુણસ્થાનકરૂપ હેતુઓનો સદ્ભાવ હોતે છતે, જે પ્રકૃતિઓનો અવયંભાવી નક્કી બંધ છે, તે ધ્રુવબંધી પ્રકૃતિઓ છે, અને તે - વર્ણચતુષ્ક, તેજસનામકર્મ, કામણનામકર્મ, અગુરુલઘુનામકર્મ, નિર્માણનામકર્મ, ઉપઘાતનામકર્મ, ભય મોહનીય, જુગુપ્સા મોહનીય, મિથ્યાત્વમોહનીય, ૧૬ કષાયો, ૫ જ્ઞાનાવરણ, ૯ દર્શતાવરણ અને ૫ અંતરય. એ પ્રમાણે ૪૭ પ્રકૃતિઓ (ધ્રુવબંધી) છે.
અને જેઓનો પોતાના હેતુનો સદ્ભાવ હોતે છતે પણ અવયંભાવીક નક્કી, બંધ નથી, તે અધવબંધી પ્રકૃતિઓ છે, અને તે - દારિકશરીર, વૈજિયશરીર અને આહારકશરીર એ ત્રણ શરીર અને એ ત્રણ શરીરનાં ૩ ઉપાંગો
દારિક અંગોપાંગ, ક્રિયઅંગોપાંગ અને આહારકઅંગોપાંગ, ૬ સંઘયણ, ૬ સંસ્થાન, ૪ ગતિ, ૨ ખગતિ=વિહાયોગતિ, ૪ આનુપૂર્વી, જિતનામકર્મ, ઉચ્છવાસનામકર્મ, ઉધોતનામકર્મ, આતપ નામકર્મ, પરાઘાતનામકર્મ, ત્રસદશક, સ્થાવરદશક, ૨ ગોત્ર, ૨ વેદનીય, હાસ્યાદિયુગલ =હાસ્ય-રતિ અને અરતિ-શોક, ૫ જતિ, ૩ વેદ અને ૪ આયુષ્ય એ પ્રમાણે ૭૩ પ્રકૃતિઓ છે. એઓનો=આ ૭૩ પ્રકૃતિઓનો, પોતાના હેતુના સદ્દભાવમાં પણ અવશ્ય બંધનો અભાવ છે (એથી આ બધી અધુવબંધી પ્રકૃતિઓ છે.)
આ ૭૩ અધુવબંધી પ્રકૃતિઓનો પોતાના હેતુના સદ્ભાવમાં પણ અવશ્ય બંધ કેમ થતો નથી, તે “તથારિ” થી બતાવે છે - - પરાઘાત અને ઉચ્છવાસનામકર્મનો પર્યાપ્ત નામકર્મની સાથે જ બંધ છે, અપર્યાપ્ત નામકર્મની સાથે બંધ નથી, આથી કરીને અધુવબંધી છે.
આતપનામકર્મ એકેન્દ્રિય પ્રાયોગ્ય પ્રકૃતિ સાથે જ બંધાય છે, અન્યદા બંધાતું નથી. વળી, ઉદ્યોતનામકર્મ તિર્યંચગતિ પ્રાયોગ્યબંધિ પ્રકૃતિની સાથે જ બંધાય છે. . આહારદ્રિક અને જિતનામકર્મ પણ અનુક્રમે સંયમ અને સભ્યત્વ પ્રત્યય વડે બંધાય છે, અન્યદા બંધાતી નથી. બાકીની શરીરાદિ ૬૬ પ્રકૃતિઓ સવિપક્ષવાળી
