________________
૧૨
ઉપદષ્ટાંતવિશદીકરણT ગાથા: ૧૩ ટીકાર્ય :
પૂર્વ તુ . v IT આ રીતે=પ્રણિધાનપૂર્વક પ્રવૃત્તિ હોતે છતે ઈષ્ટસિદ્ધિ થાય છે. અન્યથા=પ્રણિધાનાદિ વગર ચૈત્યવંદનમાં પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવે તો, નિયમા દ્રવ્ય પ્રવૃત્તિ થાય છે, તે કારણથી આ=પ્રણિધાન, અવિરુદ્ધ જાણવું.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે, આ પ્રણિધાન સર્વ અવસ્થામાં ઉચિત છે ? તેથી કહે છેઅવસ્થાંતરમાં અપ્રાપ્ત એવા પ્રાર્થનીય ગુણવાળી અવસ્થામાં, આ=પ્રણિધાન, ઉચિત છે.
ટીકામાં ગ્રંથકારશ્રી પૂજાપંચાશક ગાથા-૩૧ના અમુક શબ્દોનું સ્પષ્ટીકરણ બતાવે છે –
- વં પુનઃ સવજ્યાપારિત્વાન્ ! મૂળગાથામાં વં તુ કહ્યું-વં પુન: આ પ્રકારે વળી, પ્રણિધાનપૂર્વક પ્રવૃત્તિથી ઈષ્ટસિદ્ધિ થાય છે. તેમાં હેતુ કહે છે –
પ્રણિધાનયુક્ત ચૈત્યવંદનનું ભાવાનુષ્ઠાનપણું હોવાને કારણે સકલ કલ્યાણકારીપણું છે=પ્રણિધાનયુક્ત ચૈત્યવંદન ભાવાનુષ્ઠાન હોવાથી સકલ કલ્યાણને કરનારું છે.
દ્રવ્યવૃત્તિ ....... ત્યારે અન્યથા=પ્રણિધાન વિના નક્કી દ્રવ્ય પ્રવૃત્તિ છેઃ પ્રણિધાન વગરનું ચૈત્યવંદન દ્રવ્યાનુષ્ઠાન છે. તે કારણથી અવસ્થાંતરમાં અપ્રાપ્ત પ્રાર્થનીય ગુણઅવસ્થામાં આ=પ્રણિધાન અવિરુદ્ધsઉચિત છે અને તે=પ્રણિધાન, જયવીયરાય ઈત્યાદિ સૂત્ર છે. ભાવાર્થ -
પ્રણિધાનાદિપૂર્વક પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવે તો ચૈત્યવંદનની ક્રિયાથી ઈષ્ટની સિદ્ધિ થાય છે, અને પ્રણિધાનાદિ વગર ચૈત્યવંન્ન કરવામાં આવે તો તે ચૈત્યવંદન નિયમા દ્રવ્યાનુષ્ઠાન બને છે. તેથી પ્રણિધાન કરવું અવિરુદ્ધ છે–પ્રણિધાન કરવું તે નિદાન નથી, પરંતુ કલ્યાણનો હેતુ છે. ફક્ત આ પ્રણિધાન અસંગઅનુષ્ઠાનની પ્રાપ્તિ, પૂર્વમાં વચનાનુષ્ઠાનવાળા મુનિ સુધી ઉચિત છે. વળી, જેઓ શક્તિના પ્રકર્ષથી અપ્રમાદભાવમાં યત્ન કરે છે, તેઓને માટે અપ્રાપ્તગુણોની પ્રાર્થનારૂપ પ્રણિધાન હોતું નથી, અને તે પ્રણિધાન જયવીયરાય ઈત્યાદિ સૂત્રરૂપ છે.
પૂર્વમાં કહ્યું કે, પ્રણિધાનાદિ યુક્ત ચૈત્યવંદન હોય તો ભાવઅનુષ્ઠાન થાય છે, અન્યથા ચૈત્યવંદનની ક્રિયામાત્ર દ્રવ્યપ્રવૃત્તિરૂપ છે, અને તે પ્રણિધાન જયવયરાયસૂત્ર છે. આનાથી એ ફલિત થાય છે કે, ચૈત્યવંદનના અંતે જયવીયરાયસૂત્ર બોલવામાં ન
