________________
૧૨૯
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ / ગાથા : ૧૩ ભવપ્રમતોથદં=ભવભ્રમણથી પણ હું, એ અર્થ ઈષ્ટ નથી, પરંતુ વિપ્રમત્તે_દં= ભવભ્રમણલેપવાળો હું, એ અર્થ ઈષ્ટ છે. ઉત્થાન :
પૂર્વમાં સ્થાપન કર્યું કે, છત્રચામરાદિ વિભૂતિને આશ્રયીને તીર્થકરત્વની પ્રાર્થના ઔદયિક ભાવરૂપ છે, તે નિદાન છે; અને તેવી નિદાનયુક્ત પ્રાર્થનાનો જ શાસ્ત્રમાં નિષેધ કરેલો છે. તેની પુષ્ટિ દિગંબર શાસ્ત્રના ઉદ્ધરણથી કરવા અર્થે કહે છે – ટીકા :
तीर्थकरत्वविभूतेरप्यकाम्यत्वमधिकृत्योक्तमन्यैरपि -
'देवागमनभोयानचामरादिविभूतयः । માવિષ્ય નાતત્ત્વમસિ નો મહાન' 1 તિ |
(સાત મિ. ૨) ટીકાર્ય :
તીર્થ વિમૂતે ... કરો તીર્થંકરપણાની વિભૂતિના અકામ્યપણાને આશ્રયીને બીજાઓએ પણ =દિગંબરોએ પણ, કહેલું છે -
દિગંબરને માન્ય શ્લોકનો અર્થ આ પ્રમાણે છે –
સેવામન ..... મહનિતિ દેવોનું આગમન, નભોયાન=આકાશમાં વાહનો, ચામર વગેરે વિભૂતિઓ માયાવીમાં પણ દેખાય છે. આનાથી તું અમને મહાન લાગતો નથી. ભાવાર્થ -
પ્રસ્તુત દિગંબરના શ્લોકમાં એમ બતાવેલ નથી કે, ભગવાનની બાહ્ય સમૃદ્ધિને જોઈને તીર્થંકરપણાની પ્રાર્થના કરવી, તે નિદાનરૂપ છે, પરંતુ એમ બતાવેલ છે કે, આ બધી બાહ્ય ઋદ્ધિથી ભગવાન મહાન નથી. એ જ વાતનો ફલિતાર્થ આ પ્રમાણે છે –
ભગવાનની બાહ્ય વિભૂતિમાત્રથી જેઓ આવર્જિત થાય છે અને તીર્થંકર થવાની ઈચ્છા રાખે છે, તે નિદાનરૂપ છે; કેમ કે ખરેખર ભગવાનનું મહાનપણું ગુણોથી છે અને તે ગુણોથી જ ભગવાન ઉપાસ્ય છે, અને ભગવાનના ગુણોને જોઈને ભગવાનની ઉપાસના કરનારને તીર્થંકર થવાની ઈચ્છા થાય તે દોષરૂપ નથી. એ જ અર્થ દિગંબરના ઉદ્ધરણના શ્લોકમાં સાક્ષાત્ શબ્દરૂપે કહેલ ન હોવા છતાં ધ્વનિત થાય છે. k-૧૧
