________________
૧૩૮
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ/ ગાથા: ૧૩ મૂળગાથા-૪/૩૭માં ભવપ્રતિબદ્ધ કહ્યું. તેનો અર્થ ભવભ્રમણલપી એવો હું તીર્થંકર થઉં, એ પ્રકારના વિકલ્પ વડે સંસારની પ્રાર્થનાથી અપ્રવિષ્ટ સાભિવંગ-રાગથી યુક્ત તે તીર્થંકરપણું છે. (તેવા તીર્થંકરપણાની પ્રાર્થના નિદાનરૂપ
ભાવાર્થ :
કોઈ જીવને સંસારના ભૌતિક પદાર્થોનું આકર્ષણ છે, તેવો જીવ ભવભ્રમણના લેપવાળો છે=ભવભ્રમણના કારણભૂત એવા લેપવાળો છે. અને ભવભ્રમણના લેપવાળો એવો હું તીર્થંકર થઉં, એવી મનોવૃત્તિ પણ તેને જ થાય છે કે, જેને ભગવાનની બાહ્ય સંપત્તિ જોઈને તીર્થંકર થવાની કામના છે. આવી તીર્થંકરપણાની પ્રાર્થના ભૌતિક પદાર્થના રાગથી યુક્ત છે, માટે તે તીર્થંકરપણાની પ્રાર્થના સંસારપ્રાર્થના વડે અનુપ્રવિષ્ટ છે.
તે જ વાતને સ્પષ્ટ કરતાં “વસ્તુતઃ' થી કહે છે – ટીકાર્ય :
વસ્તુ ક્ષતિઃ ઔદયિકભાવપ્રકારત્વાવચ્છિા તીર્થંકર થવાની ઈચ્છાનું જનિદાનપણું છે=ભગવાનની બાહ્ય સમૃદ્ધિને જોઈને તે ભાવોનું આકર્ષણ થવાથી જીવમાં જે દથિકભાવ પ્રવર્તે છે, તેના કારણે તીર્થકર થવાની ઈચ્છા થઈ તે નિદાન છે. અને તેને કારણે તીવ્ર સંવેગવાળાને કેટલાક ભવભ્રમણથી પણ હું સિદ્ધ થઉં, આવા પ્રકારના આવા જ = તીર્થંકરપણાના જ, ઉક્ત=કહેવાયેલા, સંકલ્પનું નિદાનપણું નથી, એ પ્રમાણે કહેવામાં પણ ક્ષતિ નથી. ભાવાર્થ -
કોઈ જીવને સંસાર નિર્ગુણ ભાસવાથી તીવ્ર સંવેગ થયેલો છે=મોક્ષમાં જવાની તીવ્ર ઈચ્છા થયેલી છે. આમ છતાં, તે જાણે છે કે, તીર્થંકર થવું હોય તો આ ભવમાં સીધું તીર્થંકર થઈ શકાય નહિ, તો પણ તીર્થંકરના જીવો ઘણા જીવોનો ઉપકાર કરીને પોતે પણ અવશ્ય મોક્ષને પામે છે, માટે હું પણ એવી ઉચિત પ્રવૃત્તિ કરું કે, જેથી થોડા ભવના ભ્રમણથી પણ તીર્થંકર થઈને સિદ્ધ થાઉં. આ પ્રકારનો સંકલ્પ કરે તો તે નિદાનરૂપ નથી. આ બીજા કથનમાં તિરથમવપ્રમતોડવ્યાં=કેટલાક ભવભ્રમણથી પણ હું તીર્થકર થઇને સિદ્ધ થાઉં એમ કહ્યું, તેથી નક્કી થાય છે કે, પંચાશકના પ્રથમ કથનમાં ભવપ્રતિબદ્ધનો
